Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έζησαν οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής στον Ελλαδικό χώρο στις αρχές του 20ου αιώνα και πώς τελικά ενσωματώθηκαν.

Παρουσίαση με θέμα: "Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έζησαν οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής στον Ελλαδικό χώρο στις αρχές του 20ου αιώνα και πώς τελικά ενσωματώθηκαν."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έζησαν οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής στον Ελλαδικό χώρο στις αρχές του 20ου αιώνα και πώς τελικά ενσωματώθηκαν στο γηγενή πληθυσμό.

2 Από τις παρακάτω πηγές ποια συμπεράσματα προκύπτουν για τις πρώτες κατοικίες των προσφύγων;

3 Εικόνα από την αρχική εγκατάσταση των προσφύγων στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών
Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα

4 Ως τόπος προσωρινής κατοικίας μας χρησιμοποιήθηκαν τα κτίρια των σχολείων. Στη συνέχεια οι περισσότεροι πρόσφυγες έμειναν μέχρι το 1927 σε τμήμα του αρχοντικού Μπότσαρη και σε διάφορες κατοικίες που επιτάχτηκαν για την προσωρινή στέγαση των προσφύγων.(….)Η οικογένεια του παππού μου τον πρώτο καιρό διέμεινε με ενοίκιο στο κέντρο της πόλης, στην οικία Σερεμέτη, μέχρι το 1937 που εγκαταστάθηκε μόνιμα στα προσφυγικά. Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή Σκηνές δίπλα στο Θησείο με την Ακρόπολη στο βάθος. Σύμφωνα με τις πηγές, βρείτε ποιοι δημόσιοι χώροι χρησιμοποιήθηκαν ως κατάλυμα προσφύγων.

5 Τι δυσκολίες αντιμετώπιζαν οι πρόσφυγες σχετικά με την στέγασή τους;
"Το φθινόπωρο, η Δημαρχία μοίραζε ένα ρολό από πισσόχαρτο στον κάθε νοικοκύρη και σκεπαζόνταν οι τάβλες της στέγης. Όμως ο άνεμος το 'σκιζε το χειμώνα και στάζανε τα νερά της βροχής μέσα σε τενεκέδες και λεκάνες. Έξι παράγκες στη σειρά, μεσοτοιχία μια τάβλα, έξι και από την άλλη. Όλα τα άκουγες, απ' το ροχαλητό μέχρι τους καβγάδες των γειτόνων". Kαισαριανιώτισσα Δόμνα Σαμίου Eνώ η συγγραφέας Δέσποινα Φωτεινού συμπληρώνει: "Από 4 μεγάλα σοκάκια μπαίνεις στο τετράγωνο. Τα σπίτια πλίνθινα, έναν δωμάτιο δηλαδή για πέντε-έξι άτομα, κόπος και ιδρώτας για να χτιστούν, με τα χέρια τους τα χτίσανε. Από τη Μικρασία, όλοι, Βουρλά, Σιβρισάρι, Κουκλουτζά, Σμύρνη. Πλίνθινα δωμάτια, το ένα δίπλα στ' άλλο, κεραμίδια που το χειμώνα τρέχουν. Στην άκρη του τετραγώνου η βρύση, κάθε πρωί το ίδιο τροπάρι, οι τενεκέδες, ο ένας πίσω απ' τον άλλο περιμένουν να γεμίσουν για τη λάτρα της φαμίλιας. Στη μέση του τετραγώνου ήτανε οι κοινόχρηστοι καμπινέδες. Τέσσερις καμπινέδες για διακόσιους και παραπάνω νομάτους. Ένα χαντάκι διέσχιζε το τετράγωνο, μια φορά στις τόσες τ' ασβεστώναν…". Τι δυσκολίες αντιμετώπιζαν οι πρόσφυγες σχετικά με την στέγασή τους; Με τι υλικά ήταν φτιαγμένα τα σπίτια των προσφύγων; Δρόμοι στα παραπήγματα στο Δουργούτι (Νέος Κόσμος) Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας, Στέγασις αστών προσφύγων το έργον της εξαετίας Αθήνα 1958,σελ 30

6 Προσφυγική παράγκα στην Καλαμαριά.
Καλαμαριά, Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού

7 Σε τι είδους καταλύματα έμειναν αρχικά οι πρόσφυγες;
Καταγράψτε τις περιοχές της αρχικής τους εγκατάστασης.

8 Ποιες οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ των δύο καταυλισμών;
Άποψη του προσφυγικού καταυλισμού της Καισαριανής Κέντρο μικρασιατικών σπουδών, Αθήνα Δρόμος προσφυγικού καταυλισμού στο Παγκράτι Morgenthau,H, Η αποστολή μου στην Αθήνα:1922 το έπος της εγκατάστασης , εκδόσεις Τροχαλία,Αθήνα 1994 σελ.128

9 Μετά την συμβολή του κράτους κατά πόσο άλλαξαν ή όχι οι συνθήκες στέγασης των προσφύγων;

10 (…)Αργότερα,(μετά το 1927) κατασκευάστηκαν προσφυγικές κατοικίες από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (Ε.Α.Π.). Οι περισσότεροι πρόσφυγες έμειναν εκεί, ενώ κάποιοι τακτοποιήθηκαν με δικά τους έξοδα.(….) Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή Πρόσωπα - του Γιάννη Χαλάτση Προσφυγικές πολυκατοικίες στην λεωφόρο Αλεξάνδρας. Βασιλείου ,Ι, Η λαϊκή κατοικία , Αθήνα 1944, σελ83

11 Τι είδους οικήματα έχτισε το κράτος;
Ο αγροτικός οικισμός Μαυρονέρι (Καραμπουρναρ) στην Κεντρική Μακεδονία Κέντρο μικρασιατικών σπουδών, Αθήνα Πότε ανέλαβε το κράτος να επιλύσει τα προβλήματα στέγασης των προσφύγων; Τι είδους οικήματα έχτισε το κράτος; Τι διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στους οικισμούς που χτίστηκαν στις αστικές περιοχές και σ’ αυτούς που χτίστηκαν στις αγροτικές;

12 Προσφυγικές κατοικίες της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων.
Δημοσίευση στην «Εφημερίδα των Βαλκανίων» προκήρυξης της Παμπροσφυγικής Ένωσης Καλαμαριάς, στην οποία διατυπώνονται τα παράπονα των προσφύγων σχετικά με τις συνθήκες στέγασής τους. Προσφυγικές κατοικίες της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων.

13 Ποια τα παράπονα των προσφύγων σχετικά με τη στέγαση τους;
Φύλλο της εφημερίδας «Ακρόπολις» της 21ης Μαΐου 1933 που καταγγέλει τις συνθήκες υπό τις οποίες διαβιούσαν οι πρόσφυγες Εκδόσεις Ηλιοτρόπιο Σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές, λύθηκε ολοκληρωτικά η όχι το πρόβλημα στέγασης των προσφύγων; Ποια τα παράπονα των προσφύγων σχετικά με τη στέγαση τους;

14 Ποια η σχέση των προσφύγων με τους γηγενείς;

15 Τι χαρακτηρισμούς τους απέδιδαν κατά καιρούς;
Η προβληματική συμβίωση πήρε μορφή εχθρότητας. Η εικόνα του πρόσφυγα, λέει η Βίκα Δ. Γκιζέλη, ήταν στην συνείδηση του ντόπιου εικόνα μισητή. Δεν άργησαν οι απάτριδες συμφεροντολόγοι να τραυματίζουν και τις ηθικές αξίες που περήφανα κουβάλησαν μαζί τους οι πρόσφυγες «στην κοινή συνείδηση οι προσφυγικές μάζες γίνονταν επικίνδυνες, αν όχι ύποπτες, και διευκολύνουν τη διάβρωση των ηθών» Πόντος Μικρά Ασία Θεσσαλονίκη Φωτογραφικά ιστορικά τεκμήρια Συλλογή Άννα θεοφυλάκτου Θεσσαλονίκη 2000 Σελ 106 « Με ασυμπάθεια τους δέχτηκε ο μισός ελληνισμός της χώρας», μας λέει ο Π. Παλαιολόγος και συνεχίζει στο ίδιο άρθρο: … γιατί να μην πούμε με μίσος; Ο άλλος τους ανέχθηκε,. Σα να επρόκειτο για ρυπαντικά που θα μίαιναν τον ελλαδικό χώρο. Σα να’ φερναν στις αποσκευές την πανώλη και τη χολέρα. Υπήρξε αρθρογράφος που έγραψε ότι οι πρόσφυγες έπρεπε να υδρεύονται από τα ρείθρα των πεζοδρομίων και όχι από τις πηγές που πίνουν οι γηγενείς. Ποια πιστεύετε ότι ήταν τα συναισθήματα των ντόπιων για τους πρόσφυγες εκείνη την περίοδο; Τι χαρακτηρισμούς τους απέδιδαν κατά καιρούς;

16 Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή
Για τα πρώτα χρόνια δεν έχω άποψη. Από αυτά που αντιλήφθηκα όταν μεγάλωσα, μπορώ να πω ότι στην αρχή υπήρξε μια ένταση στις σχέσεις προσφύγων και ντόπιων. Για παράδειγμα οι επιτάξεις κατοικιών και η υποχρεωτική συγκατοίκηση ήταν λογικό να δημιουργήσουν μια ένταση στις καθημερινές σχέσεις των ανθρώπων. Το ίδιο συνέβη και στο χώρο της εργασίας. Η είσοδος τόσων νεοφερμένων ανέργων προσφύγων δημιούργησε ανατροπή και στις συνθήκες εργασίας. Παρά ταύτα στη Ναύπακτο δεν υπήρξε ιδιαίτερο πρόβλημα. Δεν υπήρξαν τα προβλήματα ή οι τσακωμοί που ακούγαμε ότι γίνονταν σε άλλα μέρη που είχαν εγκατασταθεί πολλοί πρόσφυγες. Προσωπικά εγώ τελείωσα το Γυμνάσιο στη Ναύπακτο και δεν αντιμετώπισα ποτέ κανένα πρόβλημα με τους συμμαθητές μου. Σαν γενική εκτίμηση μπορώ να πω ότι οι προσφυγοπούλες ήταν πιο δυναμικές, πιο πολιτισμένες, καλύτερες νοικοκυρές και περισσότερο καθαρές από τις ντόπιες. Αυτό δημιούργησε ένα κλίμα αρνητικό στους ντόπιους που δεν αποδέχονταν εύκολα τη γυναίκα πέρα από καθορισμένα πρότυπα. Για το λόγο αυτό ακούστηκαν και κάποιες άδικες κατ’ εμένα κατηγορίες για την ηθική των ελληνίδων της Μικράς Ασίας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι έλληνες της Μικράς Ασίας έφερναν έναν άλλο πολιτισμό και έδωσαν με την παρουσία τους εδώ μια έντονη δυναμική στην οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης. Πολύ παραστατικά περιγράφει τη συμπεριφορά των καταφερτζήδων ο λογοτέχνης της Θεσσααλονίκης Γιώργος Ιωάννου: Οι εδώ πληθυσμοί, οι ντόπιοι, οι εντός των ορίων του ελεύθερου κράτους γεννημένοι και εγκατεστημένοι δε δέχτηκαν καθόλου μ’ ευχαρίστηση τους πρόσφυγες. Τους είδαν σαν ορδές που ήρθαν να τους πάρουν γη, σπίτια και δουλείες. Αυτά τα συναισθήματα αναπτύχθηκαν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, Θεσσαλονίκη ειδικότερα, όπου κατέφυγε το μεγαλύτερο μέρος της προσφυγιάς και όπου η πρόσφατη αποχώρηση των τουρκικών πληθυσμών είχε αφήσει αμύθητες ακίνητες περιουσίες. Τις περιουσίες αυτές, τις ροκάνιζαν ήδη και ετοιμάζονταν να τις αποχωνέψουν οι εντόπιοι, οι δυτικομακεδόνες, οι διάφοροι δήθεν μακεδονομάχοι και οι παλαιοελλαδίτες αξιωματικοί, χωροφύλακες, δημόσιοι υπάλληλοι-με ένα λόγο οι ελευθερωτές. Πόντος Μικρά Ασία Θεσσαλονίκη Φωτογραφικά ιστορικά τεκμήρια Συλλογή Άννα θεοφυλάκτου Θεσσαλονίκη 2000 Σελ 106 Ποια τα αίτια των αρνητικών σχέσεων μεταξύ των προσφύγων και των ντόπιων; Υπήρξε εκμετάλλευση των προσφύγων από τους ντόπιους;Που το εντοπίζετε; Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή

17 Παρά το γεγονός ότι καταγόμασταν από διάφορα μέρη της Μικράς Ασίας, δεν υπήρξαν ιδιαίτερες αντιπαλότητες μεταξύ μας. Αντίθετα θα ‘λεγα ότι η φτώχεια και η ανέχεια μας ένωνε. Κυρίως οι γυναίκες είχαμε δημιουργήσει μια ζωντανή γειτονιά με αλληλεγγύη και συμπαράσταση στη λύπη και στη χαρά. Στα προσφυγικά σπίτια ακόμη και σήμερα οι παλιότεροι εξακολουθούμε να καθόμαστε τα καλοκαιρινά σούρουπα και βράδια έξω από τα σπίτια μας με ανοιχτές τις πόρτες, διατηρώντας έτσι ενεργούς τους δεσμούς ανάμεσα στις γενιές. Με αφορμή διάφορες γιορτές δημιουργούσαμε μεγάλες παρέες και γλεντούσαμε. Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή Τι προκύπτει για τις σχέσεις μεταξύ των προσφύγων από τις παρακάτω πηγές;

18 Τι προκύπτει για τις συνθήκες εργασίας των μικρασιατών-ισσών προσφύγων, μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα;

19 Αρκετοί πρόσφυγες ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη θάλασσα
Αρκετοί πρόσφυγες ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη θάλασσα. Άλλοι ως ψαράδες, άλλοι ως ναυτικοί και άλλοι ως εργάτες θαλάσσης. Μερικοί ασχολήθηκαν με το μικρεμπόριο και τρεις οικογένειες με τη γεωργία. Ο Δημήτρης Συνανίδης δημιούργησε εργαστήριο – βυρσοδεψείο. Γενικά μπορώ να πω ότι οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ήταν άνθρωποι ιδιαίτερα ενεργητικοί, προοδευτικοί και δημιουργικοί. Παρόλες τις δύσκολες συνθήκες που βρήκαν, αγωνίστηκαν να ανασυντάξουν την κατεστραμμένη ζωή τους με καρτερικότητα, χωρίς μεμψιμοιρίες, και τα κατάφεραν με ό,τι και αν καταπιάστηκαν. Η εγκατάστασή τους στη Ναύπακτο έδωσε νέα πνοή στην γεωργία, στην αλιεία, στη βιοτεχνία και γενικά στην οικονομία της πόλης Από την οικονομική δραστηριότητα των αστών προσφύγων , μαγαζάκι με ψιλικά στην Καισαριανή Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή.

20 Τι συμπεράσματα βγάζετε για το επίπεδο ανάπτυξης της Ελλάδας σε οικονομικό επίπεδο σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές. Δικαιολογήστε την απάντησή σας; Εργάστηκαν οι πρόσφυγες μετά την άφιξη τους στην Ελλάδα; Αν ναι, καταγράψτε τους τομείς στους οποίους απασχολήθηκαν.

21 Πολλές οικογένειες προσφύγων δεν είχαν αρχηγό οικογένειας άνδρα, αλλά γυναίκα. Οι άνδρες ή είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο ή κρατήθηκαν αιχμάλωτοι από τους Τούρκους. Έτσι λοιπόν οι γυναίκες αυτές ήταν υποχρεωμένες να εργαστούν για να ζήσουν τα παιδιά τους. Εργάστηκαν ως πλύστρες, οικιακές βοηθοί, εργάτριες σε αγροτικές εργασίες και όπου αλλού εύρισκαν δουλειά. Ήταν γυναίκες δυναμικές και κατάφεραν να επιβιώσουν και να βοηθήσουν τα παιδιά τους να πετύχουν και να ευημερήσουν. Ραλλού Παπαθανασίου: Η γυναίκα που έζησε την Μικρασιατική καταστροφή.

22 Προσφυγοπούλες εργάτριες σε νηματουργείο.
Προσφυγοπούλες εργάτριες σε νηματουργείο. Οι μικρασιάτισσες συμμετείχαν ενεργά στον τομέα της εργασίας; αν ναι, σε ποια επαγγέλματα δραστηριοποιήθηκαν; Ποιοι λόγοι ανάγκασαν τις γυναίκες να εργαστούν; Συμμετείχαν και άλλα μέλη της οικογένειας στην εργασία; Δικαιολόγησε.

23 Ποια στοιχεία προκύπτουν για τον τομέα υγείας και σίτισης από τις παρακάτω πηγές;

24 Κέντρο μικρασιατικών σπουδών, Αθήνα
Σύμφωνα με την πηγή, ποιες ήταν οι συνθήκες υγιεινής στους προσφυγικούς συνοικισμούς ; Προσφυγική γειτονιά στην παλιά Κοκκινιά με τον αγωγό των λυμάτων έξω από τα σπίτια των προσφύγων. Κέντρο μικρασιατικών σπουδών, Αθήνα

25 Ποιες οι διαφορές του νοσοκομείου της πόλης με το αγροτικό ιατρείο;
Πως τις εξηγείς; Πώς ο κρατικός μηχανισμός αντιμετώπισε τις αρρώστιες που μάστιζαν τους πρόσφυγες;

26 Πως αντιμετωπίστηκε το πρόβλημα σίτισης των προσφύγων από το κράτος; Τι άλλες πληροφορίες παίρνουμε από τις πηγές;

27 Πώς έγινε η ενσωμάτωση των προσφύγων και ποιοι παράγοντες συνέβαλλαν σ’ αυτό;

28 Δημοσίευμα της εφημερίδας ‘ΝΕΟΛΟΓΟΣ’ σύμφωνα με το οποίο οι πρόσφυγες πρόκειται να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΘΗΝΑ. «Ο κ. Κροκιδάς διέταξε να δημοσιευτεί το γρηγορότερο το νομοθετικό Διάταγμα σχετικά με την παροχή ψήφου στους πρόσφυγες, για να μην παρέρθει το χρονικό διάστημα που έχει οριστεί για την εγγραφή των προσφύγων στους εκλογικούς καταλόγους και για τη λήψη των βιβλιαρίων. Ο κ Κροκιδάς βεβαίωσε ότι μέσω του νομοθετικού διατάγματος θα περιοριστεί η χρηματική ενίσχυση των βουλευτών στις δύο χιλιάδες δραχμές.

29 Φρόντισε το κράτος να ενσωματώσει τους πρόσφυγες; Αν ναι, πώς;
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της προσφυγικής επιδράσεως σ’ όλους τους τομείς, υπογράμμισε ιδιαίτερα το επίτευγμα της εθνολογικής αλλαγής: « Αν δεν πλανώμαι, είπε, δεν υπήρξε ποτέ εθνικόν ελληνικόν κράτος εξίσου μεγάλον, όπως αυτό το οποίον έχομεν σήμερον. Διεμορφώσαμεν αυτοκρατορίας και επί της μακεδονικής εποχής και εις την βυζαντινήν περίοδον, αλλ’ ήσαν αυτοκρατιρίαι ελληνικαί, δεν ήσαν καθαρώς εθνικόν ελληνικόν κράτος. Το σημερινόν είναι καθαρώς εθνικόν ελληνικόν κράτος και μάλιστα τόσον ομοιογενές, ίσως είναι το πλέον ομοιογενές εθνικόν κράτος της σημερινής Ευρώπης…» Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, παρά τη σφοδρή του επίθεση κατά των ηγετών των προσφύγων, που τους αποκάλεσε «προσφυγοκάπηλους», επειδή πρόβαλλαν συνεχώς το θέμα «ολοκληρωτικής αποζημιώσεως» υπογράμμισε, στις συνεδρίαση της Βουλής της 25 Ιουνίου 1930, την έως τότε συμβολή των προσφύγων, λέγοντας σε ένα σημείο του μακρού λόγου του: «Ο παλαιός πληθυσμός (δηλαδή, ο ντόπιος πληθυσμός), γνωρίζει ότι η προσθήκη, η έγχυσις του νέου αίματος του εκ Τουρκίας Ελληνισμού, εφ’ όσον ούτος κατόρθωσε να αποκατασταθή οπωσδήποτε και να γίνει παράγων της νέας ελληνικής αναδημιουργίας, ότι η προσθήκη αυτή αξίζει πολύ περισσότερον από τας υλικάς θυσίας μας...Γνωρίζει ο εγχώριος πληθυσμός ότι ο προσφυγικός πληθυσμός εις όλα σχεδόν τα στάδια της ανθρώπινης δραστηριότητος διακρίνεται και είδομεν ήδη τα αποτελέσματα της απουσίας του εδώ κυρίως εις την Γεωργίαν, την Αλλιείαν, το Εμπόριον, δια να περιοριστώ μόνον εις αυτά…» Και από αυτήν τη στιγμή θα μπούμε στα καθέκαστα των τομέων εκείνων της εθνικής ομοιογένειας του κράτους, της οικονομικής δραστηριότητος και της πνευματικής συμβολής, στους οποίους το προσφυγικό στοιχείο έγινε «παράγων της νέας ελληνικής αναδημιουργίας». Φρόντισε το κράτος να ενσωματώσει τους πρόσφυγες; Αν ναι, πώς; Με ποια επιχειρήματα προσπαθεί ο Ελ. Βενιζέλος να αποδείξει στους ντόπιους τη συμβολή των προσφύγων; Από ποια σημεία της πρώτης πηγής, φαίνεται η προσπάθεια του ελ. Βενιζέλου να εξισώσει τους ντόπιους με τους πρόσφυγες;

30 Η βενιζελική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «Εφημερίς των Βαλκανίων» δεν έπαυσε όλα εκείνα τα κρίσιμα χρόνια να διακηρρύτει ότι «Ζήτημα εντοπίων και προσφύγων δεν πρέπει να υπάρχει. Αι τυχόν προστριβαί θα βλάψουν και θα καταστρέψουν και τους δύο κόσμους». Ακόμα διακήρρυττε ότι η Μακεδονία είναι αρκετά πλούσια, για να τους θρέψει όλους. Μ’ αυτή τη θέση συμφωνούσαν και οι πληρεξούσιοι των προσφύγων της Θεσσαλονίκης Λεωνίδας Ιασωνίδης και Νικόλαος Τερζόπουλος. Συγκεκριμένα στις 16 Μαΐου 1924 θα γράψει ο Λ. Ιασωνίδης στην εφημερίδα: «Δεν υπάρχει αγών μεταξύ προσφύγων και εντοπίων. Υπάρχει αγών μεταξύ πληβείων και πατρικίων…..Πληβείοι είναι οι πρόσφυγες, οι εντόπιοι, οι βιοπαλαισταί, οι εντόπιοι εργάται, οι εντόπιο ακτήμονες, οι εντόπιοι κολίγοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ανάπηροι πολέμου. Πατρίκιο είναι εκείνοι οι οποίοι…..νέμονται τα οικήματα και τα κτήματα, τα οποία εκ της ανταλλαγής ανήκουν εις τους πρόσφυγας…..» Πόντος Μικρά Ασία Θεσσαλονίκη Φωτογραφικά ιστορικά τεκμήρια Συλλογή Άννα θεοφυλάκτου Θεσσαλονίκη 2000 Σελ 106 Συνέβαλλε ο Τύπος στην ενσωμάτωση των προσφύγων; Δικαιολόγησε την απαντησή σου Ποιους ορίζει ο Λ. Ιασονίδης ‘πληβείους’ και ποιους ‘πατρικίους’;Τι σκοπό έχει μ’ αυτόν τον διαχωρισμό;

31 Συνέβαλλε η προσφορά των προσφύγων στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, στην ταχύτερη ενσωμάτωσή τους;

32 «Η αγροτική αποκατάσταση των προσφύγων προκάλεσε, κατά φυσικό λόγο, σημαντική αύξηση της παραγωγής της Ελλάδας. Έτσι, κατά το 1925, σε σχέση με το προηγούμενο χρόνο, η καλλιέργεια του σιταριού στη Θράκη αυξήθηκε κατά 30%, στη Μακεδονία κατά 70% και του καλαμποκιού κατά 45%... Ο εποικισμός είχε και άλλα ευτυχή αποτελέσματα στον αγροτικό τομέα. Οι χέρσες εκτάσεις, των περιοχών Θεσσαλίας. Ηπείρου και Μακεδονίας αντικαταστάθηκαν από τη μέθοδο της αμειψισποράς, η εκτατική καλλιέργεια από την εντατική, η μονοκαλλιέργεια από την ποικίλη καλλιέργεια. Στα 1925 η καλλιέργεια των κτηνοτροφικών φυτών, άγνωστη ως τότε στη Μακεδονία, αυξήθηκε ραγδαία, ιδίως του βίκου, κατά 190% σε σχέση με το 1924 και του τριφυλλιού κατά 130%. Σήμερα στη Μακεδονία, η καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών και σκαλιστικών, κυριώτερη βάση της αμειψισποράς, καλύπτει έκταση στρεμμάτων… «Παντού, όπου έχουν εγκατασταθεί πρόσφυγες, οι καλλιέργειες αρχίζουν να διαφοροποιούνται, να ποικίλουν. Στη Θεσσαλία, όπου οι μισό-αστοί πρόσφυγες πήραν κλήρο γεωργικό, έχουν παραχθεί ποικιλίες λαχανικών και όσπρίων, όπως αρακά, πράσινων φασολιών, φακής. Στην Ήπειρο, ένας προσφυγικός οικισμός οργάνωσε τον περασμένο χρόνο (1924) Αγροτική Έκθεση, που αποτέλεσε έκπληξη για την ποικιλία των προϊόντων, άγνωστων ως τότε στον πληθυσμό της Ηπείρου. Και αυτή η Έκθεση θα μείνει ως παράδειγμα για τους ντόπιους. Από μια Έκθεση της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), που υποχρεωτικά συντάσσονταν κατά τρίμηνο και στέλνονταν στην Κοινωνία των Εθνών (ΚΤΕ)

33 Ο Κλεισθένης Φιλάρετος, τότε γενικός Επιθεωρητής του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας σε άρθρο που υποστηρίζει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί το προσφυγικό στοιχείο για την ανάπτυξη της ελληνικής Βιομηχανίας, επειδή και πείρα έχει από βιοτεχνικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις και εργατικό δυναμικό διαθέτει. «Είναι γνωστόν -γράφει- ότι εκ των 390 βιομηχανικών εργοστασίων και εργαστηρίων της Σμύρνης, τα 344 ήσαν εις χείρας Ελλήνων. Εκ τούτων, τα 120 ήσαν εργοστάσια, ειδικώς δε τα 10 ήσαν αλευρόμυλοι, τα 19 οινοποιείο, τα 15 εργοστάσια κατασκευής σταφιδοκιβωτίων και συκοκιβωτίων, τα 10 μηχανουργεία και άλλα ποικίλης φύσεως εργοστάσια. Επί συνόλου δε εργατών, οι ήσαν Έλληνες. Η αυτή περίπου αναλογία παρατηρείται και εις τας άλλας πόλεις του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας…» Σε ποια σημεία των πηγών φαίνεται η συμβολή των προσφύγων στην γεωργία και την κτηνοτροφία; Από τις παραπάνω πηγές μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οι πρόσφυγες θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της βιομηχανίας στην Ελλάδα; Η προσφορά των προσφύγων στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, συνέβαλλε στην ταχύτερη ενσωμάτωσή τους;

34 Ανάλογος είναι και η παρουσία των προσφύγων καλλιτεχνών ζωγράφων, γλυπτών, κεραμιστών, διακοσμητών ή και παιδιών προσφύγων, που κατέχουν σήμερα μια διακεκριμένη θέση στον πανελλήνιο κατάλογο των ανθρώπων των εικαστικών τεχνών. Αβοήθητοι, απόβλητοι, παραγκωνισμένοι, χωρίς ιδιαίτερη φροντίδα χωρίς φατρία, χωρίς σχέσεις, χωρίς «βουλευτή», κατάφεραν ν’ ανατρέψουν την εκ των πραγμάτων προδιαγεγραμμένη μοίρα τους, να παραμερίσουν τα εμπόδια και να συμβαδίσουν με το σύνολο των ντόπιων καλλιτεχνών καλύπτοντας σε ελάχιστο μέσα χρόνο το δρόμο που οι καλλιτέχνες της ελεύθερης Ελλάδας βαδίζουν από το 1830. «Σε λίγα χρόνια θα εκλείψη ο διαχωρισμός της προελεύσεως μεταξύ των Ελλήνων, που ήταν αναπόφευκτος, μετά τον διωγμό και την εγκατάσταση των προσφύγων στην ελεύθερη Ελλάδα...» «Είναι αλήθεία απίστευτο ότι μέσα στο κλίμα της καταστροφής και των δυσκολιών του πολέμου , μόλις δηλαδή σε δεκαοχτώ χρόνια οι πρόσφυγες έκαναν ρίζες, καρπούς και σπόρους, στέριωσαν και αναδείχτηκαν ακόμα και σ’ αυτό το τραχύ και δυσπρόσιτο χωράφι των καλών τεχνών….» Υπήρξε πολιτιστική προσφορά από τους πρόσφυγες στην Ελλάδα; Αν ναι, πώς συνέβαλλε στην ενσωμάτωσή τους; Με ποιους τομείς των καλών τεχνών ασχολήθηκαν;

35

36 Οι προσφυγικοί οικισμοί γενικά σ’ όλη την χώρα και ιδίως στον Μακεδονικό χώρο και γύρω από τη Θεσσαλονίκη ή στην περιοχή της πέρα από τις άλλες ευνοϊκές επιπτώσεις που είχαν και έχουν σήμερα περισσότερο, αφομοίωσαν με την ανάμειξη πληθυσμών, που ήλθαν από διάφορα μέρη και δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα «καλής γειτονίας» η οποία εξάλειψε βαθμιαία τις πρώτες αντιδράσεις και ψυχρότητες, όχι μόνον μεταξύ εντοπίων και προσφύγων, αλλά και μεταξύ προσφύγων από διάφορους τόπους προελεύσεως. «Κατά τις Στατιστικές της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων οι νέοι οικισμοί και τα οικήματα που επισκευάσθηκαν κόστισαν περίπου 270 εκατομμύρια δραχμές της εποχής εκείνης. Αυτοί όμως οι οικισμοί αποτέλεσαν τις βάσεις της νέας μορφής της Μακεδονίας και της Ελλάδος γενικότερα. Συνέβαλλαν οι προσφυγικοί οικισμοί στην αφομοίωση των προσφύγων; Με την ενσωμάτωση των προσφύγων ποια κοινωνικά προβλήματα επιλύθηκαν;

37 Η συμμετοχή των προσφύγων στην κοινωνική ζωή κ στους θεσμούς της Ελλάδας συνέβαλλε στην ενσωμάτωσή τους; Δικαιολόγησε.

38

39 Η συμμετοχή των προσφύγων στην κοινωνική ζωή κ στους θεσμούς της Ελλάδας συνέβαλλε στην ενσωμάτωσή τους; Δικαιολόγησε. Πως ήταν ντυμένα τα παιδιά; Εντοπίζεις διαφορές με σήμερα;