ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Σύγχρονες απόψεις για την αξιολόγηση των καρκινικών δεικτών στη χειρουργική Άννα Χ. Γούσια,

Παρουσίαση με θέμα: "ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Σύγχρονες απόψεις για την αξιολόγηση των καρκινικών δεικτών στη χειρουργική Άννα Χ. Γούσια,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Σύγχρονες απόψεις για την αξιολόγηση των καρκινικών δεικτών στη χειρουργική Άννα Χ. Γούσια, M.D., Ph.D Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

2 Καρκινικοί δείκτες Καρκινικοί δείκτες ή δείκτες όγκου είναι
φυσιολογικά κυτταρικά συστατικά τα οποία απελευθερώνονται σε παθολογικές ποσότητες από τα ίδια τα νεοπλασματικά κύτταρα από τα κύτταρα του ξενιστή οργανισμού σε απάντηση ενός αντιγονικού (νεοπλασματικού) ερεθίσματος.

3 Καρκινικοί δείκτες Ένζυμα, ορμόνες, ογκοεμβρυικά αντιγόνα και άλλες πρωτείνες Ανιχνεύονται με τη βοήθεια ειδικών τεχνικών στο αίμα, πλάσμα και άλλα υγρά του σώματος (ΕΝΥ, πλευριτικό υγρό, περιτοναικό υγρό, ούρα) σε κύτταρα και ιστούς Μέθοδοι ανίχνευσης ανοσολογικές-ανοσοενζυμικές ανοσοιστοχημικές μοριακές (in situ υβριδισμός, PCR, κτλ)

4 Καρκινικοί δείκτες “ If you know the past, you can understand
the present and probably predict the future” Eleftherios P. Diamandis “Tumor Markers: Past, Present, and Future” In: Tumor Markers. Physiology, Pathobiology, Technology, and Clinical Applications. Eds: Diamandis EP, Fritsche HA, Lilja H, Chan DW, Schwartz MK AACC Press Publ, Washington DC, USA, 2002.

5 Καρκινικοί δείκτες 1846 πρωτείνη Bence-Jones 1940 όξινη φωσφατάση
όξινη φωσφατάση α-φετοπρωτείνη (AFP) καρκινοεμβρυικό αντιγόνο (CEA) μονοκλωνικά αντισώματα CA 125, CA 15.3, CA 19.9 ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) ογκογονίδια, ογκοκατασταλτικά γονίδια PCR, μικροσυστοιχίες, πρωτεομική, σπεκτρομετρία μάζας

6 Δυνητικά οφέλη (potential uses) καρκινικών δεικτών
Σάρωση γενικού πληθυσμού Διάγνωση και διαφορική διάγνωση συμπτωματικών ασθενών Σταδιοποίηση της νόσου Εκτίμηση της πρόγνωσης Εκτίμηση ύφεσης ή υποτροπής της νόσου Εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία

7 Δυνητικά οφέλη καρκινικών δεικτών
1. Screening γενικού πληθυσμού περιορισμένη μικρή ευαισθησία (οι περισσότεροι δείκτες ανιχνεύονται σε υψηλά επίπεδα σε προχωρημένα στάδια) μικρή ειδικότητα έκφραση σε ποικιλία νεοπλασμάτων και σε μη νεοπλασματικές παθήσεις

8 Δυνητικά οφέλη καρκινικών δεικτών
2. Διάγνωση και διαφορική διάγνωση συμπτωματικών ασθενών περιορισμένη μικρή ευαισθησία μικρή ειδικότητα για επιλεγμένες ομάδες ασθενών, π.χ υψηλού κινδύνου, η συστηματική ανάλυση δεικτών πιθανώς να οδηγήσει σε λεπτομερέστερο έλεγχο (ενδοσκόπηση, απεικονιστικές μέθοδοι)

9 Δυνητικά οφέλη καρκινικών δεικτών
3. Σταδιοποίηση της νόσου περιορισμένη 4. Εκτίμηση πρόγνωσης για την εξέλιξη της νόσου σχετικά περιορισμένη κάποιοι δείκτες φαίνεται να έχουν προγνωστική αξία

10 Δυνητικά οφέλη καρκινικών δεικτών
5. Εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία σημαντική λίγοι δείκτες: καρκίνωμα μαστού ER, PR, c-erbB2

11 Δυνητικά οφέλη καρκινικών δεικτών
6. Εκτίμηση υποτροπής ή ύφεσης της νόσου περιορισμένη υποτροπή νόσου χωρίς αύξηση τιμών μη ειδική αύξηση χωρίς επιδείνωση της νόσου διακοπή του θεραπευτικού σχήματος ή υπερθεραπεία

12 Κανένας δείκτης δεν είναι απόλυτα ειδικός και η ευαισθησία ποικίλλει
Καρκινικοί δείκτες Κανένας δείκτης δεν είναι απόλυτα ειδικός και η ευαισθησία ποικίλλει Ανιχνεύονται σε χαμηλά επίπεδα σε φυσιολογικές καταστάσεις μη νεοπλασματικές παθήσεις

13 Καρκινικοί δείκτες Ανοσοιστοχημεία και μοριακές μέθοδοι διάγνωση
πρόγνωση θεραπεία

14 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Η μεγάλη συμβολή της ανοσοϊστοχημείας στην παθολογοανατομική διάγνωση αποδίδεται σε τρεις παράγοντες τη διαθεσιμότητα πολλών αντισωμάτων κατάλληλων για χρήση σε αρχειακό υλικό την πρόοδο των τεχνικών ανάκλησης των αντιγόνων (antigen retrieval), η οποία οδηγεί σε αξιόπιστα αποτελέσματα και την ανάπτυξη ευαίσθητων συστημάτων ανίχνευσης

15 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Το μέλλον της ανοσοϊστοχημείας διαγράφεται ελπιδοφόρο, καθώς αναπτύσσονται νέες τεχνικές όπως οι μικροσυστοιχίες ιστού (tissue microarrays) οι οποίες επιτρέπουν την ανίχνευση μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης σε μεγάλο αριθμό δειγμάτων ή την ανίχνευση μεγάλου αριθμού πρωτεϊνών σε ένα μόνο δείγμα, με σχετικά χαμηλό κόστος

16 M van de Rijn & C B Gilks, Histopathology, 44:97-108, 2004
CD117 IHC in GIST cases M van de Rijn & C B Gilks, Histopathology, 44:97-108, 2004

17 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Διάφοροι δείκτες μπορούν να βοηθήσουν στον καθορισμό της κυτταρικής προέλευσης των νεοπλασμάτων με αναπλαστικούς χαρακτήρες Μερικά από τα αντισώματα που χρησιμοποιούνται σε χρώσεις ρουτίνας είναι: το PSA η α-φετοπρωτεϊνη και η θυρεοσφαιρίνη Πρέπει να τονιστεί ότι καμία ανοσοϊστοχημική χρώση δεν είναι 100% ειδική, ούτε το PSA, το οποίο μπορεί να είναι θετικό και σε νεοπλάσματα των σιελογόνων αδένων

18 PSA σε αδενοκαρκίνωμα προστάτη

19 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Στη διερεύνηση των καρκινωμάτων αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η ταυτοποίηση των εκφραζόμενων κυτοκερατινών Έχουν αναγνωριστεί 20 υπότυποι της κυτοκερατίνης, που έχουν ποικίλα μοριακά βάρη και εκφράζονται διαφορετικά σε κάθε τύπο επιθηλιακών κυττάρων και στα νεοπλάσματα Μονοκλωνικά αντισώματα εναντίον ειδικών υποτύπων των κυτοκερατινών έχουν χρησιμοποιηθεί για να ταξινομηθούν νεοπλάσματα ανάλογα με τη θέση προέλευσής τους

20 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Οι πιο χρήσιμες χρώσεις είναι για τις CK7 και CK20 Η CK20 είναι χαμηλού μοριακού βάρους και εκφράζεται φυσιολογικά στο επιθήλιο του γαστρεντερικού, στο ουροθήλιο και στα κύτταρα Merkel Η CK7 εκφράζεται στα νεοπλάσματα του πνεύμονα, της ωοθήκης, του ενδομητρίου και του μαστού

21 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Αν και κανένας ανοσοφαινότυπος δεν είναι παθογνωμονικός ο ανοσοφαινότυπος CK7-/CK20+ εισηγείται πρωτοπαθή όγκο του παχέος εντέρου ενώ ο ανοσοφαινότυπος CK7+/CK20- περιορίζει τη διαφορική διάγνωση σε καρκινώματα του πνεύμονα, μαστού, χοληφόρων, παγκρέατος, ωοθηκών και ενδομητρίου

22 Varadhachary G R et al. Cancer 100:1776-85, 2004

23 CK7 σε αδενοκαρκίνωμα πνεύμονα

24 CK20 σε αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου

25 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Χρήσιμοι δείκτες για τη διάγνωση νεοπλασμάτων του θυρεοειδούς αδένα είναι οι CK19 και η γκαλεκτίνη (galectin-3). H CK19 εκφράζεται έντονα στα νεοπλασματικά κύτταρα του θηλώδους καρκινώματος ΔΔ: καλοήθη αλλοίωση με θηλώδη μορφολογία θυλακιώδες καρκίνωμα (η θυλακιώδης ποικιλία του θηλώδους καρκινώματος)

26 CK19 σε θηλώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς αδένα

27 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
H γκαλεκτίνη (galectin-3) εκφράζεται στα νεοπλασματικά κύτταρα του θυλακιώδους καρκινώματος ΔΔ: θυλακιώδες αδένωμα από θυλακιώδες καρκίνωμα (minimally invasive follicular carcinoma) ελλείψει σαφών ιστολογικών κριτηρίων θυλακιώδες αδένωμα από θυλακιώδη ποικιλία του θηλώδους καρκινώματος

28 galectin-3 σε θυλακιώδες καρκίνωμα θυρεροειδούς

29 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Άλλοι χρήσιμοι δείκτες είναι: ο TTF-1 (thyroid transcription factor) που εκφράζεται σε καρκινώματα πνεύμονα και θυρεοειδούς η GCDFP (gross cystic disease fibrous protein), η οποία είναι δείκτης αποκρινούς διαφοροποίησης και εκφράζεται σε καρκινώματα μαστού και η ουροπλακίνη ΙΙΙ (UROIII), η οποία εισηγείται ουροθηλιακή προέλευση του νεοπλάσματος

30 TTF-1 σε καρκίνωμα πνεύμονα

31 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Διάγνωση συχνών νεοπλασμάτων επιθηλιακής προέλευσης, όπως το καρκίνωμα του μαστού Ο έλεγχος της έκφρασης της E-cadherin για τη διαφορική διάγνωση μεταξύ πορογενούς και λοβιακού καρκινώματος

32 E-καντχερίνη σε in situ αδενοκαρκίνωμα μαστού
πορογενές λοβιακό

33 E-cadherin σε διηθητικό αδενοκαρκίνωμα μαστού
πορογενές λοβιακό

34 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Η εφαρμογή ανοσοχρώσεων κυτοκερατίνης για την ανίχνευση μεταστάσεων στο λεμφαδένα φρουρό

35 Μετάσταση σε λεμφαδένα / πανκυτοκερατίνη

36 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Διάγνωση των νεοπλασμάτων μεσεγχυματικής αρχής, τα οποία χαρακτηρίζονται από μεγάλη ετερογένεια, με ποικίλες κατευθύνσεις διαφοροποίησης και συχνές δυσκολίες στη διαφορική διάγνωση από καλοήθεις ψευδονεοπλασματικές αλλοιώσεις κακοήθη νεοπλάσματα μη μεσεγχυματικής αρχής

37 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Η αναζήτηση των καρκινικών δεικτών θεωρείται απαραίτητη για τη διάγνωση, γιατί ο ανοσοφαινότυπος αποτελεί μέρος της ταυτότητας του όγκου. Τέτοια νεοπλάσματα είναι: το ραβδομυοσάρκωμα το επιθηλιοειδές σάρκωμα το διαυγοκυτταρικό σάρκωμα ο δεσμοπλαστικός στρογγυλοκυτταρικός όγκος και οι στρωματικοί όγκοι του γαστρεντερικού

38 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
Οι πιο χρήσιμοι δείκτες για την αρχική προσέγγιση του νεοπλάσματος είναι: επιθηλιακοί δείκτες, όπως η πανκυτοκερατίνη και το ΕΜΑ (Epithelial Membrane Antigen), που είναι χρήσιμοι για τη διάγνωση σαρκωματόμορφου καρκινώματος, συνοβιοσαρκώματος, επιθηλιοειδούς σαρκώματος και μυοεπιθηλιώματος η πρωτεΐνη S100 η οποία αν και δεν είναι ειδική αποτελεί πολύ χρήσιμο δείκτη για τους όγκους των ελύτρων των περιφερικών νεύρων, το μελάνωμα και το διαυγοκυτταρικό σάρκωμα δείκτες μυϊκής διαφοροποίησης, κυρίως η δεσμίνη και η SMA ο δείκτης CD34, για αγγειακούς όγκους, προέχον δερματοϊνοσάρκωμα, μονήρη ινώδη όγκο, στρωματικούς όγκους, ατρακτόμορφο και πλειόμορφο λίπωμα, όγκους των ελύτρων των περιφερικών νεύρων και επιθηλιοειδές σάρκωμα

39 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
CD117 (c-kit) για τους στρωματικούς όγκους του γαστρεντερικού συστήματος

40 GISTs - CD117 (c-kit) Οι στρωματικοί όγκοι (GISTs) είναι οι πιο συχνοί μεσεγχυματικοί όγκοι του γαστρεντερικού συστήματος (80%) μεταλλάξεις του πρωτοογκογονιδίου KIT (εξώνιο 11) στην πλειονότητα των περιπτώσεων υποδοχέας του KIT: δραστηριότητα τυροσινικής κινάσης ανοσοιστοχημική ανίχνευση της KIT πρωτείνης: CD117 αντιγόνο Hirota S et al, Science, 1998

41 Καρκινικοί δείκτες / Διάγνωση
CD117 CD34 SMA δεσμίνη S-100 GIST + (35%) - Νεοπλάσματα από λ.μ.ι. σβαννώματα Δεσμοειδής ινωμάτωση -* *SMA, ακτίνη λείων μυικών ινών

42 CD117 GIST

43 Καρκινικοί δείκτες Πρόγνωση

44 Καρκινικοί δείκτες / Πρόγνωση
Ορμονικοί υποδοχείς (ΕR, PR, AR) Πρωτεΐνες κυτταρικού κύκλου (Ki67, PCNA, κυκλίνες Α, Β1, D, E, κυκλινοεξαρτώμενες κινάσες και αναστολείς τους CDK και CDKIs: p15, p16, p18, p19, p21, p27, p57) Ογκογονίδια - Ογκοκατασταλτικά γονίδια (c-erbB-2, ras, myc, met, p53, Rb, APC, BRCA1, BRCA2) Αυξητικοί παράγοντες (EGFR, IGFR)

45 Καρκινικοί δείκτες / Πρόγνωση
Δείκτες απόπτωσης (bax, bak, bad, bcl-2, bcl-x, bcl-w) Μόρια κυτταρικής προσκόλλησης και υποδοχείς (CD44, ιντεγκρίνες, κατενίνες, E-cadherin Πρωτεΐνες του εξωκυτταρίου στρώματος (καθεψίνες, μεταλλοπρωτεινάσες, ενεργοποιητής του πλασμινογόνου ουροκινάση (uPA) και αναστολέας PAI-1) Αγγειογενετικά μόρια (αγγειακός ενδοθηλιακός αυξητικός παράγοντας VEGF, b-FGF, PD-ECGF, θρομβοσπονδίνη, ενδοστατίνη, αγγειογενίνη)

46 Επιθηλιακής αρχής νεοπλάσματα
Ορμονικοί υποδοχείς (ER, PR) Κύριες μέθοδοι ανίχνευσης Ενζυμικές μέθοδοι, Ανοσοϊστοχημεία

47 Επιθηλιακής αρχής νεοπλάσματα
Σε καρκινώματα μαστού: ER: 24-63% των περιπτώσεων PR: % των περιπτώσεων

48 ER PR

49 Καρκίνωμα μαστού Ασθενείς με θετικά επίπεδα ER και PR:
μικρότερο κίνδυνο υποτροπών καλύτερη επιβίωση (Pirga J et al, The Breast, 2004 Mohsins K et al, Mod Pathol, 2004)

50 Φαινότυπος Συχνότητα Ανταπόκριση
Καρκίνωμα μαστού Ισχυροί προβλεπτικοί παράγοντες στην ανταπόκριση των ασθενών στην ορμονοθεραπεία Φαινότυπος Συχνότητα Ανταπόκριση ER+ / PR ER+ / PR ER- / PR ER- / PR

51 ER, PR Barnes DM, Millis RR, Gillett CE, Ryder K, Skilton D, Fentiman IS, Rubens RD. The interaction of oestrogen receptor status and pathological features with adjuvant treatment in relation to survival in patients with operable breast cancer: a retrospective study of 2660 patients. Endocr Relat Cancer. 2004, 11:85-96.

52

53

54 Καρκίνωμα μαστού / HER-2/neu (c-erbB-2)
Μέθοδοι ανίχνευσης Ανοσοϊστοχημεία (προσδιορισμός της πρωτείνης) Φθορίζων in situ υβριδισμός (FISH) (ενίσχυση του γονιδίου) Μη σημαντικές διακυμάνσεις στα αποτελέσματα

55 Μελέτη Αρ. ασθ. Τεχνική Αντιστ. αποτελεσμ.
HER-2/neu (c-erbB-2) Μελέτη Αρ. ασθ Τεχνική Αντιστ. αποτελεσμ. Edgerton et al FISH/IHC (2000) Namer et al FISH/IHC Tanner et al FISH/IHC /100 (2001) Lower et al FISH/IHC Gancberg et al FISH/IHC /94 (2002)

56 HER-2/neu (c-erbB-2)

57 Καρκίνωμα μαστού Υπερέκφραση της HER-2/neu πρωτεΐνης
σε ποσοστό 20-30% των περιπτώσεων εύρος τιμών έκφρασης 5-85% (διαφορές στη μεθοδολογία, αξιολόγηση, χρησιμοποιηθέντα αντισώματα)

58 σε ασθενείς με ή χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις
Καρκίνωμα μαστού Συσχέτιση της υπερέκφρασης της HER-2/neu πρωτεΐνης με: μικρότερη επιβίωση μικρότερο μεσοδιάστημα ελεύθερο νόσου σε ασθενείς με ή χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις Hayes DF, Thor AD, Semin Oncol, 2002 (81 μελέτες / ασθενείς)

59 Καρκίνωμα μαστού / bcl-2
Σε καρκινώματα μαστού η υπερέκφραση της αντι-αποπτωτικής bcl-2 πρωτεΐνης σχετίσθηκε με: χαμηλό βαθμό κακοηθείας αυξημένη έκφραση ορμονικών υποδοχέων ευνοϊκή επιβίωση (Sirvent JJ et al., Histol Histopathol, 2004)

60

61 Briassoulis E, Agnantis NJ et al.
bcl-2 Briassoulis E, Agnantis NJ et al. Near-absolute expression of the bcl-2 protein identifies a subgroup of stage II breast cancer patients with a more favorable outcome. J Exp Clin Cancer Res, 2001 Bai M, AgnantisNJ, et al. The clinical significance of bcl-2 expression in breast cancer patients. A retrospective study with long term follow-up. Electr J Pathol Histol, 2003

62 bcl-2 σε αδενοκαρκίνωμα μαστού

63 Ενεργοποιητής του πλασμινογόνου ουροκινάση (uPA)
Σε καρκινώματα μαστού Συσχέτιση υψηλής έκφρασης uPA και PAI-I με αυξημένο κίνδυνο υποτροπών σε ασθενείς χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις European Organization for Research and Treatment of Cancer (> 8000 ασθενείς) (Herbeck N et al, Thromb Haemost, 2004)

64 Καρκίνωμα μαστού / αγγειογένεση
Μικροαγγειακή πυκνότητα - MVD (CD31, CD34, παράγοντας 8) VEGF, PDECGF, bFGF, αγγειοστατίνη αντιφατικά αποτελέσματα σχετικά με πρόγνωση

65 Καρκίνωμα μαστού / αγγειογένεση
Uzzan B et al. “Microvessel density as a prognostic factor in women with breast cancer: a systematic review of the literature and meta-analysis”. Cancer Res, 2004 43 μελέτες / 8936 ασθενείς Υψηλές τιμές MVD (CD31, CD34) σχετίζονται με κακή πρόγνωση (ολική επιβίωση, μεσοδιάστημα ελεύθερο νόσου)

66 Καρκίνωμα παχέος εντέρου / EGF-R
Σε αρκετές μελέτες η έκφρασή του EGF-R (υποδοχέας του επιδερμιδικού αυξητικού παράγοντα) σχετίσθηκε με μικρή επιβίωση συχνές υποτροπές αντίσταση στη χημειοθεραπεία (Davies BR, Histol Histopathol, 2003)

67 EGF-R σε αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου

68 Καρκίνωμα παχέος εντέρου / E-καντχερίνη
Mεταλλάξεις του γονιδίου Απώλεια/ελαττωμένη έκφρασή της σχετίζονται με δυσμενή πρόγνωση αυξημένη συχνότητα υποτροπών μικρή επιβίωση (Fernebro E et al, Int J Cancer, 2004

69 E-καντχερίνη σε αδενοκαρκίνωμα παχέος εντέρου

70 Καρκίνωμα παχέος εντέρου / p27
Αρνητικός ρυθμιστής του κυτταρικού κύκλου (αναστολέας κυκλινοεξαρτώμενων κινασών) Ελαττωμένη έκφραση ή απώλεια της p27 προχωρημένο στάδιο της νόσου μικρή επιβίωση Runjan C, J Clin Gastroenterol, 2003

71 p27 σε καρκίνωμα παχέος εντέρου

72 Ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα / p27
ανεξάρτητος ευνοικός προγνωστικός παράγοντας Runjan C, J Clin Gastroenterol, 2003

73 Καρκίνωμα πνεύμονα / EGF-R
περιπτώσεων μη μικροκυτταρικών καρκινωμάτων πνεύμονα (NSCLC) Ενίσχυση (amplification) του EGF-R γονιδίου στο ~6% των περιπτώσεων

74 EGF-R σε μη μικροκυτταρικό καρκίνωμα πνεύμονα

75 Υψηλά επίπεδα του EGF-R σχετίζονται με
προχωρημένα στάδια ή μεταστατική νόσο πτωχή πρόγνωση αντιφατικά αποτελέσματα

76 EGF-R Μeert et al. “The role of EGF-R expression on patient survival in lung cancer: a systematic review with meta-analysis” Eur Respir J 20: , 2002 Συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας με σκοπό τη διερεύνηση της προγνωστικής σημασίας της υπερέκφρασης του EGFR

77 EGF-R 16 μελέτες (2.810 ασθενείς) Εφαρμόσιμες τεχνικές:
ανοσοϊστοχημεία (13/16) ανοσοϊστοχημεία και Northern blot (1/16) PCR (2/16) μονοκλωνικά ή πολυκλωνικά αντισώματα ανάλυση επιβίωσης σε 11/16 μελέτες (2.185 ασθενείς)

78 EGF-R Η ανοσοϊστοχημική έκφραση του EGFR αποτελεί δείκτη κακής πρόγνωσης σε ασθενείς με NSCLC

79 Καρκίνωμα πνεύμονα / bcl-2
Σε καρκινώματα πνεύμονα Μεταανάλυση: 25 μελέτες, 3370 ασθενείς θετική συσχέτιση υπερέκφρασης της πρωτεΐνης με την επιβίωση μόνο στα NSCLC ( Martin B et al, Br J Cancer, 2003)

80 bcl-2

81 Μεσεγχυματικής αρχής νεοπλάσματα
Κυτταρογενετικές μελέτες Χρωμοσωμικές ανωμαλίες - Διαμεταθέσεις γονιδίων Διαγνωστική προσέγγιση Προγνωστική αξία ???

82

83

84 Μεσεγχυματικής αρχής νεοπλάσματα
Συσχέτιση υπερέκφρασης της p53 πρωτεΐνης και του Ki67 με επιβίωση. (Oda Y et al, Hum Pathol, 2003)

85 p53 σε ινοσάρκωμα

86 Ki67 σε συνοβιακό σάρκωμα

87 Καρκινικοί δείκτες Θεραπεία

88 Καρκινικοί δείκτες Η κλινική έρευνα της θεραπευτικής των κακοήθων νεοπλασμάτων επικεντρώνεται στους διαρκώς αναγνωριζόμενους μοριακούς δείκτες που εμπλέκονται στην παθογένειά τους. Την τελευταία δεκαετία εξελίχθηκε η προσπάθεια ανάπτυξης θεραπευτικών παραγόντων με ικανότητα στόχευσης και αναστολής της λειτουργίας αυτών των δεικτών.

89 HER-2/neu (c-erbB-2) και καρκίνωμα μαστού
Ιδανικός θεραπευτικός στόχος (Trastuzumamb, HerceptinTM) έντονη έκφραση της πρωτεΐνης (3+) μεταστατική νόσο

90 EGFR και καρκίνωμα παχέος εντέρου
Θεραπευτικός στόχος του cetuximam (Erbitux) υποδοχέας του επιδερμιδικού αυξητικού παράγοντα (EGFR) των νεοπλασματικών κυττάρων καρκινώματος παχέος εντέρου

91 VEGFR και καρκίνωμα παχέος εντέρου
Θεραπευτικός στόχος του Bevacizumab (Avastin) υποδοχέας του αγγειακoύ ενδοθηλιακού αυξητικού παράγοντα (VEGFR) των νεοπλασματικών κυττάρων καρκινώματος παχέος εντέρου

92 των νεοπλασματικών κυττάρων GISTs
c-KIT και GISTs Θεραπευτικός στόχος του Imatinib (Glivec) υποδοχέας c-KIT (CD117) των νεοπλασματικών κυττάρων GISTs

93 Καρκινικοί δείκτες Τι προσδοκούμε στο μέλλον

94 Νέες πηγές γνώσεων (2002-2010) Αλληλουχία του ανθρώπινου γενώματος
Γονίδια και κωδικοποιούμενες πρωτείνες Κυτταρική εντόπιση των πρωτεινών Δομή και λειτουργία των πρωτεινών Βιοχημικά μονοπάτια Φάσμα μεταλλάξεων Τεχνολογίες (γενομική, πρωτεομική)

95 Τα νοσήματα θα ταξινομούνται με βάση μοριακή και όχι μορφολογική ανάλυση.
Η έγκαιρη διάγνωση θα είναι δυνατή με την αναζήτηση συγκεκριμένων γονιδιακών ή πρωτεινικών profiles, που θα αποτελούνται από πολλούς μοριακούς δείκτες (biomarkers). Οι μοριακοί δείκτες θα αποτελούν στόχους θεραπευτικών στρατηγικών.

96 ΠΠΓ Νοσοκομείο Ιωαννίνων