Ο Ισολογισμός μιας Τυπικής Τράπεζας

Παρουσίαση με θέμα: "Ο Ισολογισμός μιας Τυπικής Τράπεζας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ο Ισολογισμός μιας Τυπικής Τράπεζας
Ο ισολογισμός μιας τράπεζας περιγράφει τη οικονομική της κατάσταση σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή Τα στοιχεία του ισολογισμού είναι μεγέθη αποθέματα (stock variables) Ταυτότητα του Ισολογισμού: Σύνολο Ενεργητικού ≡ Σύνολο Υποχρεώσεων + Ίδια Κεφάλαια Στοιχεία Ενεργητικού: Διαθέσιμα ή Αποθεματικά (reserves): Μετρητά στο ταμείο της τράπεζας (vault cash) Καταθέσεις στην Κεντρική Τράπεζα (reserve account) Υποχρεωτικά αποθεματικά (required reserves) Πλεονάζοντα αποθεματικά (excess reserves) Καταθέσεις σε άλλες τράπεζες: Ανταποκρίτριες τράπεζες (correspondent baking)

2 Ο Ισολογισμός μιας Τυπικής Τράπεζας
Διαθέσιμα προς είσπραξη (cash items in processes of collection): Προκύπτει από τη διαδικασία εκκαθάρισης επιταγών Επενδύσεις: Ομολογίες και έντοκα γραμμάτια του δημοσίου, πιστοποιητικά καταθέσεων (certificates of deposit) ομολογίες επιχειρήσεων, ρέπος, κ.α. Οι ομολογίες, λόγω της υψηλής ρευστότητάς τους θεωρούνται δευτερογενή διαθέσιμα ή αποθεματικά (secondary reserves) Μετοχές ανωνύμων εταιριών και εταιρικά μερίδια Χορηγήσεις: εμπορικά και βιομηχανικά δάνεια Στεγαστικά δάνεια, Καταναλωτικά, Διατραπεζικά δάνεια Λοιπά στοιχεία ενεργητικού: Ενσώματα πάγια στοιχεία, Ασώματα ή άυλα πάγια στοιχεία (πελατεία, φήμη (good will) κ.α.

3 Ο Ισολογισμός μιας Τυπικής Τράπεζας
Στοιχεία Παθητικού Καταθέσεις: όψεως (demand deposits), τρεχούμενοι λογαριασμοί, ταμιευτηρίου, με προειδοποίηση προθεσμίας σε συνάλλαγμα, κ.α. Ίδια Κεφάλαια: Μετοχικό κεφάλαιο Αποθεματικά (τακτικά, έκτατα, και ειδικών διατάξεων νόμων) Διαφορά από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο Αποτελέσματα εις νέον, κ.α. Λοιπά στοιχεία παθητικού: Μερίσματα πληρωτέα Επιταγές και εντολές πληρωτέες, Φόροι, κ.α.

4 Βασική Λειτουργία μιας Τράπεζας
Ο Α καταθέτει €1.000 στην τράπεζα ΑΛΦΑ και ανοίγει ένα λογαριασμό όψεως. Έχουμε τις εξής αλλαγές: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα ( R) Καταθέσεις Όψεως (Α) Ο Β έχει λογαριασμό όψεως στην Τράπεζα ΒΗΤΑ και δίδει μια προσωπική του επιταγή €1.000 στον Α που την καταθέτει στην ΑΛΦΑ. Αρχικά έχουμε: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα προς είσπραξη Καταθέσεις Όψεως (Α) Αργότερα μετά την εκκαθάριση της επιταγής έχουμε: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα Καταθέσεις Όψεως (Α) Ενεργητικό ΒΗΤΑ Παθητικό Διαθέσιμα Καταθέσεις Όψεως (Β) Συμπέρασμα: Όταν η τράπεζα κερδίζει (χάνει) καταθέσεις κερδίζει (χάνει) ίσο ποσό αποθεματικών

5 Βασική Λειτουργία μιας Τράπεζας
Παράδειγμα: ο Α καταθέτει €1.000 μετρητά στην τράπεζα ΑΛΦΑ: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα (ΔR = ) Καταθέσεις Όψεως (ΔD=) Ας υποθέσουμε ότι οι τράπεζες υποχρεούνται να διατηρούν υπό μορφή διαθεσίμων το 10% [= rd ] των υποχρεώσεών τους σε καταθέσεις όψεως τα υποχρεωτικά διαθέσιμα (RR) της τράπεζας έχουν αυξηθεί κατά: ΔRR= rd x ΔD = 0,10 x = €100 τα πλεονάζοντα διαθέσιμα (ER) της τράπεζας έχουν αυξηθεί κατά: ΔER= ΔR- ΔRR= = € 900 Η τράπεζα κάνει ένα δάνειο € 900: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Αποθεματικά ( ΔR=) Καταθέσεις Όψεως (ΔD=) Χορηγήσεις ( ΔL=) Η τράπεζα κάνει κέρδη όταν κάνει χορηγήσεις και (συνήθως) χάνει ίση ποσότητα αποθεματικών

6 Αρχές Τραπεζικής Διοικητικής
Στόχος της τράπεζας: η μέγιστη δυνατή απόδοση των ιδίων κεφαλαίων της Αντιμετωπίζει τον ενδεχόμενο κίνδυνο απώλειας διαθεσίμων Διαχείριση ρευστότητας (liquidity management): διατήρηση ενεργητικών στοιχείων υψηλής ρευστότητας για να μπορεί να αντιμετωπίσει τη ζήτηση διαθεσίμων των καταθετών της Διαχείριση ενεργητικού (asset management): Διαχείριση πιστωτικού κινδύνου (credit risk management). Διαχείριση επιτοκιακού κινδύνου (interest-rate risk management) Διαχείριση παθητικού (liability management) Διαχείριση κεφαλαιακής επάρκειας (capital adequacy management)

7 Διαχείριση Ρευστότητας και ο Ρόλος των Διαθεσίμων
Παράδειγμα: ποσοστό υποχρεωτικών διαθεσίμων rd = 10%, πλεονάζοντα διαθέσιμα ER= €100: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως €1.000 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € Επενδύσεις € 100 Εκροή διαθεσίμων λόγω αναλήψεων καταθέσεων: € 100: Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 900 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 με rd = 10% η τράπεζα τώρα έχει €10 πλεονάζοντα διαθέσιμα αν έχει πλεονάζοντα διαθέσιμα, απώλειες καταθέσεων δεν απαιτούν μεταβολές σε άλλα στοιχεία του ισολογισμού

8 Διαχείριση Ρευστότητας και ο Ρόλος των Διαθεσίμων
Η τράπεζα κάνει μια χορήγηση € 10 → πλεονάζοντα διαθέσιμα ER= 0 Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 900 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Επενδύσεις € 100 Απώλεια καταθέσεων και διαθεσίμων € 90 Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 810 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Επενδύσεις € 100 Ο ισολογισμός της τράπεζας χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια διαθεσίμων (reserve deficiency) € 81 Η τράπεζα έχει τέσσερις επιλογές να εξαλείψει την ανεπάρκεια:

9 Διαχείριση Ρευστότητας και ο Ρόλος των Διαθεσίμων
Να δανειστεί € 81 στη διατραπεζική αγορά ή από επιχειρήσεις Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 810 Χορηγήσεις € Δάνεια από Τράπεζες € 81 Επενδύσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Να πωλήσει ομόλογα αξίας € 81 Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 810 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Επενδύσεις € 19 Να δανειστεί διαθέσιμα € 81 από την Κεντρική Τράπεζα Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 810 Χορηγήσεις € Δάνεια από Κεντρική Τράπεζα € 81 Επενδύσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Ο ισολογισμός της τράπεζας χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια διαθεσίμων (reserve deficiency) € 90 Η τράπεζα έχει τέσσερις επιλογές να εξαλείψει την ανεπάρκεια:

10 Διαχείριση Ρευστότητας και ο Ρόλος των Διαθεσίμων
Να μειώσει τις χορηγήσεις της με τη μη ανανέωση στη λήξη τους (ή προεξοφλώντας) χορηγήσεις ύψους € 81 Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Διαθέσιμα € Καταθέσεις Όψεως € 810 Χορηγήσεις € Μετοχικό Κεφάλαιο € 100 Επενδύσεις € 100 Τα παραπάνω εξηγούν γιατί οι τράπεζες διατηρούν ER μολονότι θα μπορούσαν να τα επενδύσουν σε χορηγήσεις ή ομόλογα και να κερδίσουν υψηλές αποδόσεις Τα ER παρέχουν στην τράπεζα ασφάλεια και της επιτρέπουν να αποφύγει το κόστος που συνεπάγεται η ανεπάρκεια διαθεσίμων Όσο υψηλότερο είναι το κόστος της ανεπάρκειας διαθεσίμων τόσο υψηλότερο είναι το επιθυμητό επίπεδο ER των τραπεζών

11 Διαχείριση Ενεργητικού και Παθητικού
Διαχείριση Ενεργητικού: Η τράπεζα έχει τρεις στόχους στη διαχείριση του ενεργητικού της, να επιτύχει: τη μέγιστη δυνατή απόδοση των χορηγήσεων και επενδύσεων που κάνει το χαμηλότερο δυνατό κίνδυνο (default risk) στις χορηγήσεις και επενδύσεις που κάνει – διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου ικανοποιητική ρευστότητα διατηρώντας ενεργητικά στοιχεία υψηλής ρευστότητας, π.χ. ομολογίες και έντοκα του δημοσίου Όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ρευστότητας ενός ενεργητικού στοιχείου τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος ρευστότητας και τόσο χαμηλότερη είναι η απόδοσή του

12 Διαχείριση Ενεργητικού και Παθητικού
Διαχείριση Παθητικού: Πριν από τη δεκαετία του ’60, οι τράπεζες θεωρούσαν το παθητικό τους δεδομένο και προσπαθούσαν να προσδιορίσουν την «άριστη διάρθρωση του ενεργητικού τους» όμως, μετά τη δεκαετία του ’60 οι τράπεζες άρχισαν να μην εξαρτώνται από τις καταθέσεις για άντληση κεφαλαίων η τράπεζα προσδιορίζει το μέγεθος και το ρυθμό ανάπτυξης του ενεργητικού της και αντλεί τα αναγκαία κεφάλαια από το παθητικό της, εκδίδοντας νέες υποχρεώσεις ( liabilities ) π.χ. πιστοποιητικά καταθέσεων (certificates of deposits), δανεισμό από τη διατραπεζική αγορά, κ.α. αν υπάρχουν κερδοφόρες ευκαιρίες χορηγήσεων, η τράπεζα μπορεί να δανεισθεί από επιχειρήσεις, ιδιώτες ή άλλες τράπεζες για να τις ικανοποιήσει σήμερα οι τράπεζες διαχειρίζονται τόσο το ενεργητικό όσο και το παθητικό του ισολογισμού τους για την επίτευξη των στόχων τους

13 Διαχείριση Κεφαλαιακής Επάρκειας
Η απόφαση για το μέγεθος του κεφαλαίου της τράπεζας είναι σημαντική γιατί: περιορίζει τις πιθανότητες πτώχευσης της τράπεζας επηρεάζει την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων της τράπεζας:↑ μέγεθος κεφαλαίου → ↓ απόδοση μετοχικού κεφαλαίου Δείκτες κερδοφορίας: Απόδοση ενεργητικού: ROA = καθαρά κέρδη/σύνολο ενεργητικού μας πληροφορεί πόσο αποτελεσματικά λειτουργεί η τράπεζα Απόδοση ιδίων κεφαλαίων ROE = καθαρά κέρδη / ίδια κεφάλαια Πολλαπλασιαστής ιδίων κεφαλαίων (equity multiplier) EM = Σύνολο ενεργητικού / ίδια κεφάλαια ROE = ROA x EM →

14 Διαχείριση Κεφαλαιακής Επάρκειας
Δεδομένου του ROA, όσο ↑ EM τόσο ↑ ROE ↑ ιδίων κεφαλαίων → ↓ EM , ↓ ROE Αντιστάθμιση κινδύνου-απόδοσης (risk-return trade-off): ↑ ίδια κεφάλαια → ↓κίνδυνο πτώχευσης και ↓ EM → δεδομένου του ROA → ↓ ROE και αντίστροφα Το ελάχιστο μέγεθος του ιδίου κεφαλαίου καθορίζεται από τον κανονισμό των ελεγκτικών αρχών Διαχείριση κεφαλαίου:π.χ. μια σημαντική αύξηση ζημιών από χορηγήσεις→↓ιδίων κεφαλαίων, η τράπεζα έχει τρεις επιλογές: αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με έκδοση νέων μετοχών, ή αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου αυξάνοντας τα αδιανέμητα κέρδη και μειώνοντας τη διάθεση κερδών (μέρισμα), ή μείωση των χορηγήσεων και συνεπώς, μείωση του μεγέθους της τράπεζας

15 Διαχείριση Πιστωτικού Κινδύνου
Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, για να είναι κερδοφόρα, θα πρέπει να λύσουν τα προβλήματα της αντίθετης επιλογής και του ηθικού κινδύνου Η λύση των προβλημάτων της ασύμμετρης πληροφόρησης βοηθάει στην εξήγηση των βασικών αρχών διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου που είναι: Το ‘κοσκίνισμα’(screening) των αιτούντων χορηγήσεις: το πρόβλημα της αντίθετης επιλογής απαιτεί το κοσκίνισμα των δανειζομένων για τον εντοπισμό και απόρριψη εκείνων με υψηλό πιστωτικό κίνδυνο Αποτελεσματικό κοσκίνισμα απαιτεί την παραγωγή αξιόπιστων πληροφοριών για την αξιολόγηση του πιστοληπτικού κινδύνου των αιτούντων χορηγήσεις Η εξειδίκευση των χορηγήσεων: όταν η τράπεζα εξειδικεύεται στην παροχή χορηγήσεων μόνο σε τοπικές επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις συγκεκριμένων κλάδων παραγωγής

16 Διαχείριση Πιστωτικού Κινδύνου
Η παρακολούθηση και εφαρμογή των περιοριστικών όρων: μειώνουν το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου Η δημιουργία μακροχρόνιων πελατειακών σχέσεων: Μειώνει το κόστος της τράπεζας για τη συλλογή πληροφοριών και καθιστά ευκολότερη την αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου του πελάτη ωφελείται επίσης ο πελάτης της τράπεζας γιατί μπορεί να εξασφαλίσει ευκολότερα την έγκριση ενός δανείου και με χαμηλότερο επιτόκιο Η δέσμευση από τη τράπεζα για χορήγηση δανείων: η τράπεζα δεσμεύεται για τη χορήγηση δανείου μέχρις ενός ποσού και για συγκεκριμένη μελλοντική χρονική περίοδο το πλεονέκτημα για τη τράπεζα είναι η δημιουργία μακροχρόνιας πελατειακής σχέσης με συνέπεια τη μείωση συλλογής πληροφοριών

17 Διαχείριση Πιστωτικού Κινδύνου
Η εμπράγματη διασφάλιση (collateral) και ελάχιστο πιστωτικό υπόλοιπο καταθέσεων (compensating balances) Ελάχιστο πιστωτικό υπόλοιπο καταθέσεων: ο δανειζόμενος είναι υποχρεωμένος να διατηρεί πάντοτε ένα ελάχιστο πιστωτικό υπόλοιπο στο λογαριασμό όψεως τον οποίον διατηρεί στη τράπεζα Τόσο η εμπράγματη διασφάλιση όσο και τα ελάχιστα υποχρεωτικά πιστωτικά υπόλοιπα των καταθέσεων όψεως μειώνουν το πρόβλημα της αντίθετης επιλογής Τα ελάχιστα υποχρεωτικά πιστωτικά υπόλοιπα επιτρέπουν στις τράπεζες να παρακολουθούν (monitor) τη δραστηριότητα του δανειζόμενου μέσω της κίνησης του λογαριασμού του, με αποτέλεσμα τη μείωση του προβλήματος του ηθικού κινδύνου

18 Διαχείριση Πιστωτικού Κινδύνου
Η επιλεκτική ή διακριτική κατανομή πιστώσεων (credit rationing): είναι άλλος ένας τρόπος που οι τράπεζες αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της ασύμμετρης πληροφόρησης: η τράπεζα αρνείται να χορηγήσει το δάνειο μολονότι ο αιτών δέχεται να πληρώσει το τρέχον επιτόκιο (ή και υψηλότερο) Υπάρχουν δυο τύποι επιλεκτικής κατανομής πιστώσεων: Η τράπεζα αρνείται να χορηγήσει οποιοδήποτε ποσό δανείου στον αιτούντα ακόμη και αν επιθυμεί να πληρώσει ένα υψηλότερο επιτόκιο αιτία της άρνησης: το πρόβλημα της αντίθετης επιλογής Η τράπεζα δέχεται να χορηγήσει δάνειο ποσού μικρότερου εκείνου που επιθυμεί ο αιτών Ο τύπος αυτός ελαττώνει το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου

19 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου (interest rate risk)
Μέχρι τη δεκαετία του ’70 τα κυρίαρχα προβλήματα των τραπεζών ήταν η διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και του κινδύνου ρευστότητας Από τη δεκαετία του ’80, η φιλελευθεροποίηση των αγορών είχε ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα των επιτοκίων Οι τόκοι αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων και εξόδων των τραπεζών Ο κίνδυνος επιτοκίου αναφέρεται στη μεταβλητότητα της κερδοφορίας των τραπεζών λόγω αυξομειώσεων των επιτοκίων Ο κίνδυνος επιτοκίου οφείλεται στη διαφορά του χρόνου λήξης μεταξύ των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού Η διαχείριση της διάρθρωσης του ισολογισμού είναι αναγκαία για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος επιτοκίου

20 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου
Παράδειγμα: Υποθέτοντας περίοδο ανάλυσης ένα έτος, ομαδοποιούμε τα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού σε: Στοιχεία ενεργητικού με κυμαινόμενο επιτόκιο [ΕΚΕ] Στοιχεία ενεργητικού με σταθερό επιτόκιο [ΕΣΕ] Στοιχεία παθητικού με κυμαινόμενο επιτόκιο [ΠΚΕ] Στοιχεία παθητικού με σταθερό επιτόκιο [ΠΣΕ] Ενεργητικό ΑΛΦΑ Παθητικό Με κυμαινόμενο επιτόκιο: € Με κυμαινόμενο επιτόκιο: € Χορηγήσεις Τραπεζικά πιστοποιητικά Βραχυπρόθεσμα αξιόγραφα Διατραπεζικά δάνεια Με σταθερό επιτόκιο € Με σταθερό επιτόκιο € 1.000 Διαθέσιμα Καταθέσεις Όψεως Μακροπρόθεσμα αξιόγραφα Καταθέσεις ταμιευτηρίου Χορηγήσεις Τραπεζικά ομόλογα Κεφάλαιο

21 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου
Αν εντός του έτους τα επιτόκια αυξηθούν από 10% σε 15%: Τα έσοδα από τόκους θα αυξηθούν κατά: x 0,05 = € 20 Τα έξοδα τόκων θα αυξηθούν κατά: x 0,05 = € 50 Τα κέρδη της τράπεζας θα μειωθούν κατά: = - € 30 Αν εντός του έτους τα επιτόκια μειωθούν από 10% σε 5%: Τα έσοδα από τόκους θα μειωθούν κατά: x 0,05 = € 20 Τα έξοδα τόκων θα μειωθούν κατά: x 0,05 = € 50 Τα κέρδη της τράπεζας θα αυξηθούν κατά:- 20–(- 50)=+ € 30 Συμπέρασμα: Αν ΕΚΕ > ΠΚΕ → ↑ (↓) επιτοκίου → ↑ (↓) των κερδών Αν ΕΚΕ = ΠΚΕ → ↑ (↓) επιτοκίου → τα κέρδη παραμένουν τα ίδια Αν ΕΚΕ < ΠΚΕ → ↑ (↓) επιτοκίου → ↓ (↑) των κερδών

22 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου Η Μέθοδος του Ανοίγματος (gap analysis)
Η ευαισθησία των κερδών της τράπεζας μπορεί να μετρηθεί άμεσα με τη Μέθοδο του Ανοίγματος Gap (= Άνοιγμα) = ΕΚΕ – ΠΚΕ Μεταβολή Κερδών = EKE x Δi - ΠΚΕ x Δi = (ΕΚΕ - ΠΚΕ) x Δi Μεταβολή κερδών = gap x Δi στο παράδειγμά μας: gap = ΕΚΕ–ΠΚΕ= 400 – = - € 600 Αν Δi = +5%: Μεταβολή κερδών = x (+0,05) = - € 30 Αν Δi = +5%: Μεταβολή κερδών = x (- 0,05) = + € 30 Παρατήρηση: τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού στην κατηγορία σταθερού επιτοκίου ( ΕΣΕ και ΠΣΕ) δεν έχουν όλα την ίδια περίοδο λήξης

23 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου Η Μέθοδος του Ανοίγματος
Παράδειγμα υπολογισμού του Ανοίγματος για διαφορετικές χρονικές περιόδους: Η θέση του ανοίγματος της τράπεζας εξαρτάται από τη χρονική περίοδο για την οποία υπολογίζεται το άνοιγμα Το άνοιγμα δείχνει την πιθανή καθαρή εκροή διαθεσίμων και τον κίνδυνο ρευστότητας Η τράπεζα λαμβάνει πληροφορίες από το άνοιγμα και στη συνέχεια τις αξιοποιεί για τη διαχείριση των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού Λήξη ΕΚΕ ΠΚΕ Άνοιγμα Σωρευτικό Άνοιγμα 1 μήνας 30 90 - 60 -60 3 μήνες 40 50 -10 -70 6 μήνες 70 -40 1 έτος 100 10

24 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Διαχείριση του Ανοίγματος
Το μέγεθος του ανοίγματος δείχνει το μέγεθος του κινδύνου ρευστότητας που αναλαμβάνει η τράπεζα: Δεδομένης μιας μεταβολής του επιτοκίου, όσο μεγαλύτερο είναι το άνοιγμα τόσο μεγαλύτερη θα είναι η μεταβολή των καθαρών εσόδων από τόκους της τράπεζας Η τράπεζα μπορεί να κερδοσκοπήσει προσαρμόζοντας την τιμή του ανοίγματος στην αναμενόμενη κίνηση του επιτοκίου Αν αναμένει ότι τα επιτόκια θα αυξηθούν (μειωθούν) θα πρέπει να αυξήσει (μειώσει) τη τιμή του ανοίγματος Η τράπεζα μπορεί να αντισταθμίσει πλήρως τον κίνδυνο επιτοκίου καθιστώντας τη τιμή του ανοίγματος μηδενική Στρατηγικές που μηδενίζουν το άνοιγμα: Περιοδικοί υπολογισμοί του ανοίγματος σε μικρά χρονικά διαστήματα Σύνδεση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού που μπορούν να ανατιμολογηθούν έτσι ώστε το περιοδικό άνοιγμα να → στο μηδέν Χρησιμοποίηση συναλλαγών εκτός ισολογισμού για την αντιστάθμιση του κινδύνου [π.χ ανταλλαγή επιτοκίων (interest rate swaps)]

25 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
Αποτελεί μια εναλλακτική μέτρηση του κινδύνου επιτοκίου Μετράει την ευαισθησία της αγοραίας αξίας του συνόλου των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού στις μεταβολές του επιτοκίου Ο κίνδυνος επιτοκίου αυξάνει όσο περισσότερο διαφέρει η χρονική περίοδος των εισροών από αντίστοιχη των εκροών Η πλήρης αντιστάθμιση του χρόνου και του μεγέθους των εισροών και εκροών οι μεταβολές του επιτοκίου δεν επηρεάζουν την καθαρή θέση της τράπεζας Ο Δείκτης Μέσης Διάρκειας είναι ο μέσος σταθμικός χρόνος που χρειάζεται να καλυφθεί το αρχικό κόστος ενός χρηματοδοτικού προϊόντος Η μέθοδος του Δείκτη χρησιμοποιεί το μέσο σταθμικό χρόνο διάρκειας των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού της τράπεζας για να βρεθεί πως αντιδρά η καθαρή της θέση στις μεταβολές του επιτοκίου

26 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
της Μέσης Διάρκειας ενός στοιχείου j του ενεργητικού ή παθητικού στοιχείου : Dj , και της μέσης διάρκειας του συνόλου των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού: DΕ,Π , Σύμβολα: ΤPjt = η χρηματορροή (τόκοι συν κεφάλαιο) της περιόδου t i = το τρέχον επιτόκιο t = ο χρόνος που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη χρηματορροή n = ο αριθμός των περιόδων μέχρι τη λήξη kj = το ποσοστό κάθε στοιχείου στο σύνολο του ενεργητικού ή παθητικού

27 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis)
Παράδειγμα υπολογισμού της μέσης διάρκειας: α) των επιμέρους στοιχείων ενεργητικού και παθητικού (Dj) , και β) του συνόλου των απαιτήσεων και των υποχρεώσεων (DE , DΠ) Υποθέτουμε ότι η τράπεζα ΑΛΦΑ έχει: Διαθέσιμα € 300 Δάνεια παρούσης αξίας €2.000 με διάρκεια λήξης 3 έτη και επιτόκιο 10% Ομόλογα του δημοσίου παρούσης αξίας €1.500 με διάρκεια λήξης 5 έτη και επιτόκιο 8% Προθεσμιακές καταθέσεις παρούσης αξίας € με διάρκεια 1 έτος και επιτόκιο 5% Πιστοποιητικά καταθέσεων παρούσης αξίας € με διάρκεια λήξης 4 έτη και επιτόκιο 6% Μετοχικό Κεφάλαιο € 100

28 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
Υπολογισμός των Dj, DE και DΠ:

29 Υποθετικός Ισολογισμός Τράπεζας ΑΛΦΑ
Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D) Υποθετικός Ισολογισμός Τράπεζας ΑΛΦΑ Ενεργητικό Παρ.Αξία Επιτόκιο Διάρκεια Παθητικό Διαθέσιμα 300 - Προθεσμιακές καταθέσεις 2.700 5% 1,00 έτος Δάνεια 2.000 10% 2,73 έτη Πιστοποιητικά καταθέσεων 1.000 6% 3,67 έτη Ομόλογα δημοσίου 1.500 8% 4,3 έτη Σύνολο υποχρεώσεων 3.700 1,72 έτη Σύνολο απαιτήσεων 3.500 3,13 έτη Μετοχικό Κεφάλαιο 100 Σύνολο Ενεργητικού 3.800 Σύνολο Παθητικού

30 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
DE = 3,13 έτη > DΠ = 1,72 έτη, Δεδομένης της σχέσης μεταξύ DE και DΠ, πως επηρεάζει την παρούσα (αγοραία) αξία των στοιχείων του ενεργητικού και του παθητικού μια μεταβολή όλων των επιτοκίων τους; Πως επηρεάζεται η αξία του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας όταν μεταβάλλονται τα επιτόκια; Ας υποθέσουμε ότι όλα τα επιτόκια των στοιχείων του παθητικού-ενεργητικού της ΑΛΦΑ αυξάνονται κατά Δi=+1% Στην επόμενη διαφάνεια επαναϋπολογίζονται οι δείκτες Dj, DE και DΠ και η παρούσα αξία του μετοχικού κεφαλαίου Σημείωση 1:η παρούσα αξία των προθεσμιακών καταθέσεων όταν το επιτόκιο ήταν 5% ήταν €2.700 → η μελλοντική αξία στο τέλος του έτους = 2.700x(1+0,05)= €2.835, συνεπώς η παρούσα αξία τώρα που το επιτόκιο είναι 6% = 2.835/(1+0,06) = 2.674,5 Σημείωση 2: παρούσα αξία μετοχικού κεφαλαίου = παρούσα αξία του συνόλου των ενεργητικών στοιχείων - παρούσα αξία συνόλου υποχρεώσεων

31 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis)
Αύξηση όλων των επιτοκίων κατά 1%;

32 Υποθετικός Ισολογισμός Τράπεζας ΑΛΦΑ
Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis) Υποθετικός Ισολογισμός Τράπεζας ΑΛΦΑ Ενεργητικό Παρ.Αξία Επιτόκιο Διάρκεια Παθητικό Διαθέσιμα 300 - Προθεσμιακές καταθέσεις 2.674 6% 1,00 έτος Δάνεια 1.951 11% 2,78 έτη Πιστοποιητικά καταθέσεων 966 7% 3,67 έτη Ομόλογα δημοσίου 1.442 9% 4,3 έτη Σύνολο υποχρεώσεων 3.640 1,71 έτη Σύνολο απαιτήσεων 3.393 3,15 έτη Μετοχικό Κεφάλαιο 53 Σύνολο Ενεργητικού 3.693 Σύνολο Παθητικού

33 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
Η αύξηση όλων των επιτοκίων κατά μια μονάδα δεν επηρέασε σημαντικά τους δείκτες: Dj, DE και DΠ Παρατηρούμε ότι στο παράδειγμα μας DE > DΠ → μιας +Δi→ η αξία του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού μειώθηκε περισσότερο από την αξία του συνόλου των υποχρεώσεων → η αξία του μετοχικού κεφαλαίου να μειωθεί (και αντίστροφα για -Δi ) Μπορεί να δειχθεί ότι, αν DE < DΠ και +Δi → η αξία του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού θα μειωθεί λιγότερο από την αξία του συνόλου των υποχρεώσεων → η αξία του μετοχικού κεφαλαίου να αυξηθεί και αντίστροφα για -Δi και αν DE = DΠ και +Δi (ή -Δi )→ η μείωση (αύξηση) της αξίας του συνόλου των στοιχείων ενεργητικού = με την μείωση (αύξηση) της αξίας του συνόλου των υποχρεώσεων → η αξία του μετοχικού κεφαλαίου αμετάβλητη → μηδενικός κίνδυνος επιτοκίων

34 ΔPj/Pj = - Dj x[ di / (1+i) ] (1)
Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D) Δεδομένης της Δi=+1% οι παρούσες αξίες των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού μεταβλήθηκαν ως εξής: Δάνεια: ( )/2000 = 2,45% Ομόλογα: ( )/1500 = 3,87 % Προθεσμιακές καταθέσεις: ( )/2700 = 0,96 % Πιστοποιητικά Καταθέσεων: ( )/1000 = 3,4% Μετοχικό κεφάλαιο: (100-53) / 100 = 47% Δεδομένης μιας μικρής μεταβολής του επιτοκίου, η ποσοστιαία μεταβολή της παρούσης (αγοραίας) αξίας (Pj) ενός στοιχείου j του ενεργητικού ή του παθητικού, δίνεται επίσης (προσεγγιστικά) από τον ακόλουθο τύπο: ΔPj/Pj = - Dj x[ di / (1+i) ] (1) Δάνεια : ΔP/P = -2,73 x [ 0,01 / (1+0,10) ] = -2,48 % Ομόλογα: ΔP/P = -4,3 x [ 0,01 / (1+0,08) ] = -3,98 %, κ.λ.π Όσο μεγαλύτερο είναι το Dj τόσο μεγαλύτερη είναι η ΔPj/Pj Επίσης, Dj = (ΔPj/Pj ) / [ di / (1+i) ] → η μέση διάρκεια (Dj) είναι μέτρο ελαστικότητας και μετράει την ευαισθησία της αξίας ενός στοιχείου στις μεταβολές του επιτοκίου του

35 Διαχείριση Κινδύνου Επιτοκίου: Η Μέθοδος του Δείκτη Μέσης Διάρκειας (Duration Analysis-D)
Τόσο το Άνοιγμα όσο και η Μέση διάρκεια είναι χρήσιμα εργαλεία και πληροφορούν τη διοίκηση για το βαθμό του κινδύνου επιτοκίων που αντιμετωπίζει η τράπεζα αν αυξηθούν ή μειωθούν τα επιτόκια ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ 9