«Λυρικός πεζογράφος του Αιγαίου»

Παρουσίαση με θέμα: "«Λυρικός πεζογράφος του Αιγαίου»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 1892-1969 «Λυρικός πεζογράφος του Αιγαίου»
Στράτης Μυριβήλης «Λυρικός πεζογράφος του Αιγαίου»

2 Εισαγωγικά Η δίψα των νέων πεζογράφων για την ανανέωση του αφηγηματικού λόγου «Δεν είναι πολύ όμορφα αφτά τα απλά λόγια; Πόσο επιτήδεια κάνει τις φράσεις του με τα λίγα μέσα που έχει στο χέρι! Εγώ να πώς το βάφτισα: αντρίκειο γράψιμο» Φώτης Κόντογλου, «Μια δοκιμή για απλό ύφος», Ο Λόγος, Κωνσταντινούπολη, Γ’ 1921, σ. 635 Ο Γ. Μακρυγιάννης ως πρότυπο αφηγηματικής γραφής

3 Εισαγωγικά «Μια ματιά στη νεοελληνική πεζογραφία αρκεί για να καταλάβουμε πως οι σπουδαιότεροι πεζογράφοι μας, αυτοί που σημειώνουν σταθμό στην πνευματική εξέλιξή μας, που δημιουργούν ρεύματα, και χαράζουν κατευθύνσεις δεν είναι καθαροί λογοτέχνες αλλά κριτικοί συγγραφείς: Ψυχάρης, Ροΐδης. Όταν τους ονομάζω αυτούς κριτικούς, δε θέλω να υποτιμήσω την καλλιτεχνική αξία τους. Θέλω να πω ότι σ’ αυτούς η κριτική διάθεση είναι δυνατότερη από την καθαρά δημιουργική διάθεση, την οικοδομική» Γ. θεοτοκάς, 1929

4 Εισαγωγικά «το μυθιστόρημα αποτελεί σήμερα τον πιο ολοκληρωμένο τρόπο έκφρασης της εποχής μας. Το ευρύ και το πολύμορφο της σύγχρονης ζωής, το πολυσύνθετο της προσωπικότητας, η συνεχής της ροή, με το αντιφατικό των εκδηλώσεων και της ψυχολογίας, η κίνηση των ομάδων, που της δημιουργεί μια ξεχωριστή ατομικότητα, μόνο στο μυθιστόρημα κατορθώνουν να εμφανιστούν με όλο τους το βάθος» Β. Βαρίκας, 1939

5 Εισαγωγικά Η στάση του προσώπου που αφηγείται απέναντι στην πραγματικότητα Αφηγηματική δομή «Γραμμική» ή «σύνθετη» αφήγηση «Η πεζογραφία των νέων», Μακεδονικές ημέρες, 1934 (63 έργα) «Νέοι πεζογράφοι», Κύκλος 1934 (20 ονόματα)

6 Εισαγωγικά […] Τον κυρίαρχο τόνο και τη ζωηρότητα στη λογοτεχνική κίνηση του 1935 τον έδωσε κατά πρώτο λόγο η πεζογραφία που τα τελευταία χρόνια σημείωσε στον τόπο μας μια πρόοδο εξαιρετική, ευρύνοντας απότομα τα πλαίσιά της, συγχρονίζοντας τα ζωντανά στοιχεία της παράδοσης, θάβοντας για πάντα τη δίχως κανένα περιεχόμενο συμβατική ηθογραφία, βαθαίνοντας το νόημα της κοινωνίας και αντικρίζοντας τον άνθρωπο δίχως πολλές προλήψεις… Α. Καραντώνης, 1936

7 Εισαγωγικά Στρατής Δούκας, Ιστορία ενός αιχμαλώτου, 1929 – εμπειρίες από τη μικρασιατική καταστροφή (προφορικός λαϊκότροπος λόγος)

8 Στράτης Μυριβήλης Λέσβος -Μυτιλήνη Ευστράτιος Σταματόπουλος
Επηρεασμένος έντονα από το κίνημα του δημοτικισμού (μετέφερε το 1949 τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη στη δημοτική) Κόκκινες ιστορίες Αντιμιλιταριστικός πεζογράφος – διηγηματογράφος Πολέμησε σε όλους τους πολέμους της εποχής

9 Στράτης Μυριβήλης « Δεν είτανε δύο χρόνια που αφήσαμε τα θρανία στο σκλαβωμένο μας νησί, κι ακόμα μέσα στην καρδιά μας αντιλαλούσε η φωνή του δασκάλου μας του Αναγνώστου, που κλείδωνε την πόρτα της παράδοσης μην πλακώσει ξαφνικά κανέναν επιθεωρητής του καταχτητή. Κλείδωνε την πόρτα και εμείς κλείναμε τα βιβλία, ακουμπούσαμε μέσα στις παλάμες το πρόσωπο και περιμέναμε με χτυποκάρδι το άλλο μάθημα, το μόνο που μας φλόγιζε. Να μας μιλήσει για την Ελλάδα. Μέσα στο πλατύ νόημά της χωρούσαν όλα τα μεγάλα ιδανικά…» Κόκκινο βιβλίο, 1952, σ. 10

10 Στράτης Μυριβήλης Πόλεμος αποκλειστικά ως τραγικό γεγονός – καθυστέρηση σε σχέση με την ευρωπαϊκή λογοτεχνική παραγωγή Η Ζωή εν Τάφω: το βιβλίο του πολέμου – 1924 (7 εκδόσεις, η τελευταία έκδοση το 1955) – βασισμένο στις ημερολογιακές σημειώσεις του συγγραφέα από το Αρχικά δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Καμπάνα της Μυτιλήνης, σε 42 συνέχειες

11 Στράτης Μυριβήλης Μόνο με τη δεύτερη έκδοση, της Αθήνας (αρκετά διαφορετική) θα προκαλέσει μεγάλη εντύπωση «Ρεαλιστική ωραιολατρεία» «αντιπολεμικό του αίσθημα παρασέρνει το χέρι του σε σκληρές, σε υπερβολικά σαρκαστικές ζωγραφικές ερμηνείες τύπων και μορφών του στρατού, που είναι φορείς της εθνικής έννοιας του πολέμου και που σ’ έναν σημερινό κοινωνικό άνθρωπο επιβάλλουνε το σεβασμό» Ανδρέας Καραντώνης, 1938

12 Στράτης Μυριβήλης «Για την ανενόχλητη ετοιμασία του πολέμου προπαγανδίζουν το «μίσος» εναντίον του και την «αγάπη στην ειρήνη». Το φαινόμενο αυτό βρήκε την αντανάκλασή του και στη φιλολογία. Αντιπολεμικά βιβλία βγήκαν τον τελευταίο καιρό πάμπολλα σε όλο τον κόσμο και μερικά σημείωσαν τέτοια επιτυχία ώστε να κάνουν την αντιπολεμική φιλολογία της μόδας. Στην Ελλάδα αντιπροσωπευτικό τύπο τέτοιου βιβλίου έχουμε τη Ζωή εν τάφω του Στράτη Μυριβήλη. Μέσα στο γενικό παραλήρημα της αστικής τάξης «για» την ειρήνη και «κατά» του πολέμου το βιβλίο αυτό ξύπνησε ενθουσιασμούς μεγάλους […]»

13 Στράτης Μυριβήλης Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια – 1933 (απαγορεύτηκε μαζί με το Η ζωή εν τάφω στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά) Το Πράσινο βιβλίο Το Γαλάζιο βιβλίο – 1939 (Κρατικό βραβείο πεζογραφίας – 1940) Βασίλης ο Αρβανίτης (νουβέλα) – 1943 (αρχικά στο Γαλάζιο βιβλίο) – αρχέτυπο του ήρωα Η Παναγία η Γοργόνα Το Κόκκινο βιβλίο

14 Στράτης Μυριβήλης «Κάθε έργο τέχνης, προκειμένου να διατηρηθεί και να δικαιώσει την αξία του οφείλει να είναι εναρμονισμένο με το πνεύμα της φυλής που τη δημιούργησε. Αλλιώς, είναι καταδικασμένο στην καταστροφή» Σ. Μυριβήλης, 1952 Το Βυσσινί βιβλίο – 1959 H. Barbusse, Η φωτιά (1917) A. Latzko, Οι άνθρωποι στον πόλεμο (1918) E. M. Remark, Ουδέν νεώτερον από το δυτικόν μέτωπον (1929)

15 Στράτης Μυριβήλης «Δεν προσπαθεί να ξαφνιάσει τον αναγνώστη με παράταξη περίπλοκων ευρημάτων. Προσπαθεί κυριότατα να του μεταδώσει την αίσθηση της ομορφιάς και της τραγικής ουσίας της ζωής, να του μεταγγίσει την αυθόρμητη ανθρωπιά του». Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, Ανήσυχα χρόνια, 1943, σ.48

16 Στράτης Μυριβήλης «Ο πόνος του κορμιού! Δεν υπάρχει τίποτ’ άλλο που να κάνει πιο δυστυχημένη την ψυχή και το πνέμα. Όλ’ αυτά είναι κορμί. Και σαν πονά το κορμί όλα πάνε κατά διαβόλου. Ο κόσμος είναι ωραίος, και ο άνθρωπος είναι καλόκαρδος, μεγαλόψυχος ή ευτυχισμένος, και όλα τα καλά πράματα έχουν αξία, μονάχα σαν είναι γερό το κορμί. Η πλάση υπάρχει μόνο μέσο του κορμιού». (Η Ζωή εν Τάφω, 1930) Πρωτοφανής συνδυασμός του ρεαλισμού και του λυρισμού στα ελληνικά γράμματα

17 Ο Μυριβήλης στη Σερβία Život u grobu, Beograd: Prosveta 1960
Učiteljica zlatnih očiju, Beograd: Prosveta 2003