Επένδυση στην καινοτομία του αύριο!

Παρουσίαση με θέμα: "Επένδυση στην καινοτομία του αύριο!"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Επένδυση στην καινοτομία του αύριο!
Τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας Πασχάλης Αποστολίδης Διευθύνων Σύμβουλος, AbbVie , HealthWorld Conference

2 Η Ελλάδα στο κατώφλι μιας νέας εποχής
Από τις περικοπές στην ανάπτυξη: Με τεκμηριωμένες προτάσεις Με συνεργασία πολιτείας – επιχειρήσεων Φίλες και φίλοι, Η Ελλάδα μετά από μια 10ετή περιπέτεια είναι έτοιμη να αλλάξει ατζέντα. Η σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή και οι οριζόντιες περικοπές δίνουν σιγά – σιγά τη θέση τους σε πολιτικές ανάπτυξης και εξορθολογισμού. Στη νέα εποχή που ξεκινά για την χώρα μας, πολιτεία και επιχειρήσεις οφείλουν να βαδίσουν συνεργατικά, συμπληρώνοντας ο ένας τις αδυναμίες και τις δυνατότητες του άλλου. Για να γίνει αυτό χρειάζονται δύο πράγματα: Προτάσεις απ’ τη μια, και διάθεση συνεργασίας και αμοιβαίας κατανόησης απ’ την άλλη. Από την πλευρά μας, ως AbbVie, διαχρονικά φροντίζουμε να μπολιάζουμε τον δημόσιο διάλογο με προτάσεις από τις οποίες προκύπτει όφελος για όλους: για τους ασθενείς, για την πολιτεία, για τις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ευελπιστούμε να συνεισφέρουμε με θετικό τρόπο στις εργασίες του 18ου HealthWorld, οριοθετόντας τα προβλήματα του σήμερα και τις πιθανές λύσεις του αύριο.

3 Το ζητούμενο… Πώς θα δώσουμε χρόνο & κίνητρα στις υφιστάμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις να ολοκληρωθούν και να αποδώσουν: Χωρίς να διακινδυνεύσουμε την πρόσβαση των ασθενών στην φαρμακευτική καινοτομία Χωρίς να υπάρξουν περαιτέρω στρεβλώσεις και αδικίες στην αγορά Θα πιάσω το νήμα από εκεί που ξεκινούν τα προβλήματα. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις – που ναι μεν ψηφίστηκαν αλλά μόνο εν μέρει εφαρμόστηκαν τα προηγούμενα χρόνια – χρειάζονται χρόνο και ουσιαστικά κίνητρα για να αποδώσουν. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δομικού χαρακτήρα παρεμβάσεις εξορθολογισμού της αγοράς φαρμάκου – όπως τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και τα μητρώα ασθενών – μπορούν να φέρουν αποτελέσματα από τη μια μέρα στην άλλη. Ούτε φυσικά, μπορεί να παραβλέψει κανείς το γεγονός ότι το clawback με τον τρόπο που εφαρμόζεται στη χώρα μας αφαιρεί κάθε σοβαρό κίνητρο για προώθηση και εμβάθυνση των μεταρρυθμίσεων από την πλευρά της πολιτείας. Το ζητούμενο, λοιπόν, όπως πάντα είναι το «μέτρο» ώστε η έλλειψη χρόνου να μην χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να καλυφθούν αστοχίες και έλλειψη πολιτικής βούλησης. Παράλληλα, στην δύσκολη εξίσωση, μεταξύ χρόνου και αποτελεσματικότητας, θα πρέπει οι απαντήσεις που θα δοθούν να σέβονται δύο βασικές κόκκινες γραμμές του φαρμακευτικού κλάδου και της πολιτείας: Πρώτον, να μην διακινδυνεύσει ούτε στιγμή η πρόσβαση των ασθενών στην φαρμακευτική καινοτομία Δεύτερον, να μην υπάρξουν περαιτέρω στρεβλώσεις και αδικίες στην αγορά. Επένδυση στην καινοτομία του αύριο, HealthWorld,

4 Τα δύο κεντρικά προβλήματα της αγοράς φαρμάκου σήμερα
Η αύξηση της ζήτησης ξεπερνά κατά πολύ τις δημοσιονομικές δυνατότητες της πολιτείας Αιτία: Υπάρχουν εργαλεία ελέγχου χωρίς όμως να υπάρχουν δεσμευτικοί στόχοι και χρονοδιαγράμματα Αν τώρα πάμε την ανάλυσή μας ένα βήμα παρακάτω, θα δούμε ότι η μειωμένη αποτελεσματικότητα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχει προκαλέσει δύο κεντρικά προβλήματα. Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι η αύξηση της ζήτησης ξεπερνά κατά πολύ τις δημοσιονομικές δυνατότητες της πολιτείας γιατί τα εργαλεία ελέγχου βρίσκονται σε πολύ αρχικό στάδιο, χωρίς να υπάρχουν δεσμευτικοί στόχοι και χρονοδιαγράμματα. Το αποτέλεσμα είναι η πολιτεία να περιμένει διαρκώς παθητικά τα οποία αποτελέσματα έρθουν σε καθεστώς αδράνειας, την ώρα που η ιδιωτική συμμετοχή των ασθενών και οι υποχρεωτικές επιστροφές των επιχειρήσεων τραβούν την ανηφόρα για να καλύψουν τις ανάγκες. Title Here (Go Header & Footer to edit this text)

5 Therefore, there is a growing gap of extra ~250M€ every year between the required pharma investment and public expenditure Gap between required pharmaceutical investment and public pharma expenditure – Pharmaceutical budget distribution evolution – Comments Patients and PharmaCos are forced to contribute every year a significantly growing amount (16% YoY) to close the gap between actual need for pharmaceuticals and State’s contribution From 2016 to 2017, the increase in the gap was ~300M€, while it is estimated to decrease the following years by ~50m€, since pharma expenditure is supposed to follow the % of GPD increase of ~2% (as required by the relevant legislation) Billion € 6 5 4 CAGR +16% 3 +0.29 +0.26 Legend 2.12 2 1.83 0.35 1.57 0.32 In-patient & EOPYY pharmacies clawback  0.26 0.48 0.45 Out-patient clawback 1 0.87 0.96 1.03 0.32 0.43 0.08 0.15 0.20 0.30 Out-patient rebate 0.19 0.18 0.23 0.30 Patient contribution 0.60 0.63 0.61 0.70 0.76 0.88 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Για του λόγου το αληθές, μπορείτε να δείτε ότι η συμμετοχή των ασθενών (με τιρκουάζ χρώμα) και των επιχειρήσεων (με κίτρινο και πράσινο χρώμα) αυξάνεται μεσοσταθμικά κατά 16% κάθε χρόνο, από το 2015 μέχρι και το 2017 που έχουμε επίσημα στοιχεία. Αυτή η αύξηση οφείλεται στο γεγονός ότι για να συνεχίσουν οι ασθενείς στη χώρα μας να έχουν πλήρη φαρμακευτική περίθαλψη και πρόσβαση στην καινοτομία θα πρέπει να καλύπτεται ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ μια δημοσιονομική τρύπα η οποία από το 2019 και μετά αναμένεται να κινείται περίπου στα 250 εκατ. €. Source: The pharmaceutical Market in Greece Facts & Figures 2017, ΣfEE; IQVIA Corporate Reputation in Institutions & Key Stakeholders Market Research report, March 2019

6 Public pharma expenditure was contained mainly through cost cutting measures, rather than cost rationalization measures Summary of Pharmaceutical Policy in Greece Type Area Current State Current Status Horizontal Cost Containment Pricing External Reference Pricing for On-Patent and Off-Patent based on average of 2 lowest of Eurozone Generics pricing at 65% of Off-patent In place Reimbursement pricing A medicine needs to be marketed in 9 EU countries, reimbursed in 6 EU countries, and approved by HTA in 3 EU countries Complete reimbursement for all high cost medicines and Generics. High % of reimbursement for on-patent and off-patent Patient Co-payment Patients cover a 0-25% of on-patent and off-patent plus a portion of the difference versus reimbursement price & no co-payment for high cost medicines Rebates Unified rebate, to be paid by the manufacturers of branded medicines, calculated based on sales, innovation, distribution channel and existence of a generic medicine or therapeutic alternatives Clawbacks 90% of the total out-patient clawback amount is distributed among manufacturers according to their market share in the preceding calendar year. The remaining 10% is distributed among manufacturers based on their growth in revenue versus the previous year Cost Rationalization HTA Mechanism HTA Committee established in 2018, to evaluate medicines based on criteria. HTA body not yet established. Delays in recruitment of external assessors and assessment of submitted applications. No medicine approval after HTA establishment Partly available Negotiation Committee Negotiation Committee established in 2018 to negotiate prices for new medicines after HTA evaluation Very few negotiations have concluded so far with focus mainly on discounts versus other risk sharing and price-volume agreements Therapeutic Protocols MoH started implementing therapeutic protocols on May 2017 for integration in the electronic prescribing system However protocols are not binding and do not act as mandatory therapeutic guidelines Patient Registries A committee was set-up in 2019, to monitor the creation of patient registries to be developed by scientific work groups Limited patient registries currently available beyond HCV Missing Generics Penetration Generics penetration among the lowest in Europe Penetration is gradually increasing, but there is still a wide gap to cover Horizon Scanning No horizon scanning mechanism in place Greece is member of the Valletta Group, which intends to proceed with a Horizon Scanning System for innovative therapies Αυτά τα 250 εκατ. €, φίλες και φίλοι, είναι ένα κόστος που φρενάρει την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και ροκανίζει το εισόδημα των πολιτών. Είναι ένα κόστος που θα συνεχίσουμε να το επωμιζόμαστε μέχρι να εφαρμοστούν πλήρως και να αποδώσουν καρπούς τα μέτρα εξορθολογισμού της δαπάνης που βλέπετε με κίτρινο και κόκκινο χρώμα. Μέτρα που ψηφίστηκαν, αλλά δεν απέδωσαν μέχρι σήμερα τα αναμενόμενα. Source: IQVIA Consulting Greek Pharma Policy insights; Desk research

7 Τα δύο κεντρικά προβλήματα της αγοράς φαρμάκου σήμερα
Η απουσία προβλεψιμότητας με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να λαμβάνονται είτε απολογιστικά, είτε στη βάση υποθέσεων Αιτία: Η ανεπάρκεια διαθέσιμων εργαλείων Το δεύτερο κεντρικό πρόβλημα της αγοράς φαρμάκου, είναι η απουσία οποιουδήποτε είδους προβλεψιμότητας, τόσο σε διοικητικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, με αποτέλεσμα οι αποφάσεις να λαμβάνονται είτε απολογιστικά, είτε στη βάση υποθέσεων, οι οποίες τις περισσότερες φορές απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. Δυστυχώς, ούτε οι επιχειρήσεις, ούτε η ίδια η πολιτεία είναι σε θέση να γνωρίζουν: Αφενός, πόσο χρόνο χρειάζεται μια νέα θεραπεία για να μπει στην αγορά, λόγω καθυστερήσεων που ξεπερνούν πλέον τους 6 μήνες στις διαδικασίες Αξιολόγησης, Διαπραγμάτευσης και τελικής υπογραφής από τον Υπουργό Αφετέρου, το οικονομικό περιβάλλον της αγοράς φαρμάκου παραμένει άγνωστο, μιας και οι υποχρεωτικές επιστροφές – όπως είδαμε και πριν – παραμένουν πλήρως ανεξέλεγκτες. Title Here (Go Header & Footer to edit this text)

8 Χρειαζόμαστε στοχευμένες λύσεις που απελευθερώνουν δυνάμεις
Πρόβλεψη και τεκμηρίωση των επιπλέον πόρων που χρειάζονται σε ετήσια βάση ώστε να εισέλθουν ομαλά οι νέες καινοτόμες θεραπείες στην αγορά (Έλλειψη Εργαλείων) Πίστωση χρόνου & κίνητρα στην πολιτεία ώστε να ελέγξει τη ζήτηση και να εξορθολογίσει τη φαρμακευτική δαπάνη στη βάση κοινά αποδεκτών στόχων και χρονοδιαγραμμάτων Συνοψίζοντας, λοιπόν, αυτό που έχουμε ανάγκη σήμερα είναι στοχευμένες λύσεις που θα απελευθερώσουν δυνάμεις προς δύο βασικές κατευθύνσεις: Πρώτον, στο να προβλέψουμε και να τεκμηριώσουμε με αντικειμενικό τρόπο τους επιπλέον πόρους που χρειάζονται σε ετήσια βάση ώστε να εισέλθουν ομαλά οι νέες καινοτόμες θεραπείες στην αγορά. Δυστυχώς, δεν διαθέτουμε ως χώρα τα εργαλεία που χρειάζονται για να προβλέψουμε με ασφάλεια πόσα επιπλέον χρήματα χρειάζονται κάθε επόμενη χρονιά για φάρμακο. Επίσης, κανείς δεν διαθέτει τα απαραίτητα εργαλεία για να αιτιολογήσει για ποιο λόγο, για ποιες νέες θεραπείες θα πρέπει το κράτος να επενδύσει τα χρήματα αυτά. Η απάντηση είναι γενικά «οι αυξημένες ανάγκες», η οποία όπως είναι λογικό δεν πείθει κανέναν. Δεύτερον, στο να δώσουμε τον απαραίτητο χρόνο και τα σωστά κίνητρα στην πολιτεία ώστε να ελέγξει τη ζήτηση και να εξορθολογίσει τη φαρμακευτική δαπάνη στη βάση κοινά αποδεκτών στόχων και χρονοδιαγραμμάτων, μιας και εδώ εργαλεία έχουμε τα οποία δυστυχώς δεν αποδίδουν. Για να βρούμε αυτή τη «Χρυσή Τομή», αυτή την ιδανική ισορροπία ανάμεσα στην πραγματικότητα του σήμερα και τις ανάγκες του αύριο, έχουμε ήδη αναθέσει στην IQVIA την επεξεργασία μιας ολοκληρωμένης μελέτης για το πώς θα μπορούσαμε να καλύψουμε το κενό της πρώτης περίπτωσης, στη βάση καλών πρακτικών που εφαρμόζουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επένδυση στην καινοτομία του αύριο, HealthWorld,

9 Εργαλεία πολιτικής που χρειαζόμαστε
Οι ανάγκες που θα καλύπτουν κινούνται σε 3 επίπεδα: Εξειδίκευση του δημοσιονομικού κόστους για τις νέες καινοτόμες θεραπείες (συνεργασία με Horizon Scanning) με στόχο την έγκαιρη αναπροσαρμογή της φαρμακευτικής δαπάνης Πιλοτική άμεση αποζημίωση για μικρό χρονικό διάστημα των νέων καινοτόμων θεραπειών ώστε να δίνεται πίστωση χρόνου στην πολιτεία αφενός να εξορθολογίσει την αγορά σε συνθήκες σχετικής ομαλότητας, αφετέρου να επιτύχει δίκαιη και ρεαλιστική αποζημίωση της νέας καινοτομίας με τη χρήση real world evidence Συνυπευθυνότητα πολιτείας – επιχειρήσεων με μετατροπή των υποχρεωτικών εκπτώσεων (rebate) από τιμωρητικό μέτρο σε επενδυτικό κίνητρο και παράγοντα βιωσιμότητας. Εργαλεία που ΔΕΝ χρειάζονται γιατί θα εντείνουν τις στρεβλώσεις Επιμέρους κλειστοί προϋπολογισμοί ανά θεραπευτική κατηγορία Επιμέρους κλειστοί προϋπολογισμοί ανά κατηγορία φαρμάκου Μέχρι να ολοκληρωθεί η μελέτη, μπορώ να σας δώσω μόνο ορισμένες γενικές κατευθύνσεις για τις ανάγκες που πρέπει να καλύψουν τα εργαλεία που έχουμε ανάγκη. Πρώτον, εξειδίκευση του δημοσιονομικού κόστους που αναμένεται να έχουν σε ετήσια βάση οι νέες καινοτόμες θεραπείες οι οποίες πρόκειται να εισέλθουν στην αγορά, στα πλαίσια συνεργασίας με δομές Horizon Scanning, ώστε να γίνεται έγκαιρα και τεκμηριωμένα η απαραίτητη αναπροσαρμογή της φαρμακευτικής δαπάνης. Κι αυτό γιατί, καμία Κυβέρνηση δεν θα δεχτεί να αυξήσει πέρα από τα προβλεπόμενα όρια τη φαρμακευτική δαπάνη, αν δεν πειστεί με αδιάσειστα στοιχεία για το πού θα πάνε τα χρήματα αυτά και ποιες ανάγκες θα καλύψουν. Δεύτερον, πιλοτική άμεση αποζημίωση για μικρό χρονικό διάστημα των νέων καινοτόμων θεραπειών που εισέρχονται στην αγορά ώστε να δίνεται πίστωση χρόνου στην πολιτεία, αφενός να εξορθολογίσει την αγορά σε συνθήκες σχετικής ομαλότητας, αφετέρου να συλλέξει πραγματικά δεδομένα από την κυκλοφορία των νέων καινοτόμων θεραπειών και να τις αποζημιώσει σε μια δίκαιη και ταυτόχρονα ρεαλιστική τιμή. Με τον τρόπο αυτό κανείς δεν θα μπορεί να ισχυριστεί ότι τα καινοτόμα σκευάσματα προκαλούν δυσανάλογη επιβάρυνση στην αγορά φαρμάκου. Τρίτον, εφαρμογή στην πράξη της συνυπευθυνότητα πολιτείας – επιχειρήσεων με την μετατροπή των υποχρεωτικών εκπτώσεων, όπως το rebate, από τιμωρητικό μέτρο σε κίνητρο επένδυσης και παράγοντα βιωσιμότητας του συστήματος. Με απλά λόγια, οι υποχρεωτικές εκπτώσεις έχουν νόημα όταν αξιοποιούνται ως επενδυτικό κεφάλαιο από τις καινοτόμες θεραπείες του σήμερα, για τις καινοτόμες θεραπείες του αύριο. Όχι όταν χρησιμοποιούνται για να καλύπτουν απλά «τρύπες» του κρατικού προϋπολογισμού. Από την άλλη πλευρά, αυτό που σίγουρα, δεν έχουμε ανάγκη είναι επιμέρους κλειστούς προϋπολογισμούς – ως υποσύνολα των υφιστάμενων – είτε ανά θεραπευτική κατηγορία, είτε ανά κατηγορία φαρμάκου. Επένδυση στην καινοτομία του αύριο, HealthWorld,

10 This is because new launches and changes in demand shift the mix of investment required between TAs dynamically over time Composition of Drug expenditure in Europe – Evolution by drug class France – Composition of Drug Expenditure by Drug Class – Top 20 classes and Others – Comments The composition of overall medicine expenditure in France has changed over 20 years. There is a clear shift of spend to innovative and thus higher-cost categories, such as Oncology and Autoimmune, while Gx-ized categories are now account for smaller part of the total spend Note: Similar trends appear in other European countries such as UK and Germany Legend Η εξήγηση είναι εξαιρετικά απλή αρκεί να δει κανείς αυτό το slide. Δείτε πώς εξελίσσεται στην πάροδο του χρόνου η δαπάνη για φάρμακο την τελευταία 20ετία στην Γαλλία και φανταστείτε πώς θα ήταν αυτή η εικόνα αν βάζαμε στεγανά ανά θεραπευτική κατηγορία. Note: The group of therapies termed “Other Cardiovasculars” includes a variety of drugs for heart failure, heart surgery and pulmonary arterial hypertension. In this report, cholesterol and hypertension treatments have been reported separately Source: IQVIA Institute report “Understanding the Dynamics of Drug Expenditure”, July 2017; IQVIA Midas data; IQVIA Institute Sep-2016

11 Unrealistic market with Closed budgets
Therefore closed budgets per TA cannot work-out, since they do not capture the dynamic evolution of treatments and demand Drug expenditure in Europe if closed budgets existed France – Composition of Drug Expenditure by Drug Class – Top 20 classes and Others – Comments Reality Unrealistic market with Closed budgets This shift in spend to innovative and thus higher-cost categories also appears in other EU countries, such as UK and Germany This change, highlights that the evolution of treatments and demand is dynamic and cannot be captured by closed budgets per TA Legend Μάλλον θα ήταν κάπως έτσι…που μάλλον απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Επιπλέον, η ίδια η ζωή απέδειξε με τον πιο απόλυτο τρόπο ότι μη ρεαλιστικές είναι και οι προτάσεις για επιμέρους κλειστούς προϋπολογισμούς ανά κατηγορία φαρμάκων, ανάμεσα δηλαδή σε On-Patent, Off-Patent και Γενόσημα. Οι προτάσεις αυτές στηρίζονται στην παραδοχή ότι clawback πρέπει να πληρώνουν ΜΟΝΟ οι καινοτόμες θεραπείες οι οποίες ευθύνονται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ για την υπέρβαση. Θα σας πω, λοιπόν, ότι παρότι εδώ και έναν ολόκληρο χρόνο ΚΑΜΜΙΑ ΝΕΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΙΣΕΛΘΕΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ η φαρμακευτική δαπάνη συνεχίζει να τραβά την ανηφόρα με τον ρυθμό υπέρβασης να αυξάνεται αντί να μειώνεται. Είναι, λοιπόν, ηλίου φαεινότερο ότι τα προβλήματα της ελληνικής αγοράς φαρμάκου δεν οφείλονται στην καινοτομία αλλά στις δομικές αδυναμίες του θεσμικού μας πλαισίου το οποίο λειτουργεί απολογιστικά και όχι προβλεπτικά. Στην κατεύθυνση αυτή, αυτό που χρειαζόμαστε είναι έναν ΕΝΙΑΙΟ, ΕΥΕΛΙΚΤΟ και ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ προϋπολογισμό ο οποίος θα διευρύνεται με απόλυτα τεκμηριωμένο τρόπο, για να καλυφθούν απόλυτα τεκμηριωμένες ανάγκες. Αυτή τη λογική καλούνται να υπηρετήσουν τα εργαλεία που περιέγραψα, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση της ελληνικής αγοράς φαρμάκου σε συνθήκες βιωσιμότητας, χωρίς νικητές και ηττημένους, χωρίς μάχες χαρακωμάτων, χωρίς το όφελος της μίας πλευράς να είναι βάρος για την άλλη. Η μετάβαση αυτή μπορεί και πρέπει να απελευθερώσει, παράλληλα, την τεράστια αναπτυξιακή δυναμική του φαρμάκου, τόσο με επενδύσεις σε Έρευνα & Ανάπτυξη, όσο και με επενδύσεις σε παραγωγή τις οποίες η χώρα μας έχει ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε. Note: The group of therapies termed “Other Cardiovasculars” includes a variety of drugs for heart failure, heart surgery and pulmonary arterial hypertension. In this report, cholesterol and hypertension treatments have been reported separately Source: IQVIA Institute report “Understanding the Dynamics of Drug Expenditure”, July 2017; IQVIA Midas data; IQVIA Institute Sep-2016

12 Φίλες και φίλοι, Οι εποχές αλλάζουν και οι απαιτήσεις αυξάνονται. Το υπάρχον σύστημα έχει εξαντλήσει προ πολλού τα όριά του και δυστυχώς δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια, ούτε να αναλωνόμαστε σε ατέρμονες συζητήσεις, ούτε να δώσουμε άλλες μάχες οπισθοφυλακής. Όπως λέει και το ρητό «Αν δεν κοιτάς που θες να πας, θα πας εκεί που κοιτάς» κι αυτό επαναλαμβάνεται κάθε φορά που συμβιβαζόμαστε με το λιγότερο κακό σενάριο. Η επόμενη μέρα έφτασε και δεν πρόκειται να μας φερθεί με επιείκεια και κατανόηση αν δεν φροντίσουμε – εμείς οι ίδιοι – να βρούμε λύσεις θετικές, συναινετικές και αμοιβαία επωφελείς στα μεγάλα προβλήματα που έχουμε μπροστά μας. Σας ευχαριστώ.