Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD

Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD
Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών και Εφήβων

Νοητική υστέρηση Ορισμός και έννοια:
«Ελλείμματα νοητικών ικανοτήτων και συμπεριφορών, οι οποίες απαιτούνται για την κοινωνική και προσωπική επάρκεια του ατόμου, γνωστή ως προσαρμοστική λειτουργία» Οι εκτιμήσεις της κοινωνικής προσαρμογής και του νοητικού πηλίκου (I.Q.) είναι απαραίτητες για τον προσδιορισμό του βαθμού νοητικής υστέρησης

Νοητική υστέρηση Ορισμός και έννοια:
Οι μετρήσεις της προσαρμοστικής λειτουργίας εκτιμούν την ικανότητα πραγματοποίησης καθημερινών εργασιών Οι μετρήσεις της νοητικής λειτουργίας εστιάζουν στις νοητικές ικανότητες Δεν έχουν όλα τα άτομα με ένα δεδομένο νοητικό επίπεδο την ίδια προσαρμοστική λειτουργία, αν και το I.Q. Πιθανότατα παρέχει ένα ανώτατο όριο προσαρμοστικών ικανοτήτων

Νοητική υστέρηση Ιστορικά στοιχεία:
Μέσα 1800: παιδιά με νοητική υστέρηση σε εκπαιδευτικές δομές για να τους παρέχουν εντατική εκπαίδευση και να επιστρέψουν στις οικογένειες τους και το κοινωνικό τους περιβάλλον με υψηλότερο επίπεδο λειτουργικότητας. Δεν απέδωσε. Μέχρι τα μέσα του 1900: Ο στόχος μετατοπίστηκε από την εντατική εκπαίδευση στην ιδρυματική φροντίδα. Ασυλοποίηση

Σταδιακή αφύπνιση της κοινής γνώμης από ειδικούς της ψυχικής υγείας που ασχολούνται κυρίως με παιδιά. Αποασυλοποίηση Από τα μέσα του 1960 ειδικά σχολεία και «προτυποποίηση» σε πραγματικές συνθήκες καθημερινότητας, Κατάλληλη και προσαρμοσμένη εκπαίδευση για παιδιά με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες από δημόσιους φορείς στο «ελάχιστο περιοριστικό περβάλλον»

Ίδρυση οργανισμών με σκοπό την υπεράσπιση των ατόμων με νοητική υστέρηση Προωθούν την άποψη ότι η νοητική υστέρηση είναι μια λειτουργική αλληλεπίδραση ανάμεσα στο άτομο και το περιβάλλον, αντί για τη στατική περιγραφή των περιορισμών του ατόμου Το άτομο χρειάζεται διαλείπουσα, περιορισμένη, εκτεταμένη ή επεμβατική «περιβαλλοντική υποστήριξη» με σεβασμό προς τις λειτουργικές περιοχές της προσαρμογής

Νοητική υστέρηση Ιστορικά στοιχεία: Λειτουργικές περιοχές προσαρμογής:
Επικοινωνία Αυτό-φροντίδα Ζωή στο σπίτι-καθημερινότητα Κοινωνικές/διαπροσωπικές δεξιότητες Χρήση των υπηρεσιών της κοινότητας Αυτό-καθοδήγηση Λειτουργικές ακαδημαϊκές δεξιότητες Εργασία Ελεύθερος χρόνος Υγεία Ασφάλεια

Νοητική υστέρηση Ονοματολογία:
Ο ορισμός της νοητική υστέρησης πρόκλησης για τους ειδικούς 1800: πρωταρχικά αφορά σε ελλείμματα στην κοινωνική ή την ηθική συλλογιστική Έκτοτε προστέθηκε το γνωσιακό έλλειμμα Σύγχρονα διαγνωστικά συστήματα ταξινόμησης: γνωσιακά ελλείμματα, οπότε εξαρτάται και από ένα χαμηλότερο από το αναμενόμενο επίπεδο προσαρμοστικής λειτουργικότητας

Νοητική υστέρηση Ταξινόμηση:
DSM-IV-R: η σημαντικά κάτω από το μέσο όρο γενική νοητική λειτουργικότητα που οδηγεί σε ή σχετίζεται με συνεπακόλουθη βλάβη στη συμπεριφορά προσαρμογής και εμφανίζεται κατά την περίοδο της ανάπτυξης, πριν από την ηλικία των 18 ετών Η διάγνωση τίθεται ανεξάρτητα από το αν συνυπάρχει σωματική διαταραχή ή άλλη ψυχική διαταραχή και αφορά στον Άξονα II Παρόμοιος ο ορισμός και στο ICD-10

Νοητική υστέρηση Ταξινόμηση:
Το 85% των ατόμων με νοητική υστέρηση ανήκουν στην κατηγορία της ήπιας νοητικής υστέρησης (I.Q. μεταξύ 50-70) Οι λειτουργίες προσαρμογής σε αυτή την ομάδα είναι αποτελεσματικές σε πολλούς τομείς: Επικοινωνία Αυτό-φροντίδα Κοινωνικές δεξιότητες Εργασία Ελεύθερος χρόνος Ασφάλεια

Νοητική υστέρηση Ταξινόμηση: Η νοητική υστέρηση επηρεάζεται από:
Γενετικούς Περιβαλλοντικούς Ψυχοκοινωνικούς Βιολογικοί παράγοντες Γενετικά σύνδρομα

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Ήπια νοητική υστέρηση:
I.Q έως 70 (85% των ατόμων με νοητική υστέρηση): Στα παιδιά η διάγνωση δύσκολα τίθεται πριν από την Α΄ ή Β΄ Δημοτικού, οπότε αυξάνουν οι ακαδημαϊκές απαιτήσεις Με το τέλος της εφηβείας αποκτούν ακαδημαϊκές δεξιότητες του επιπέδου Στ΄ Δημοτικού Ενήλικες που ανήκουν σε αυτή την ομάδα μπορούν να ζήσουν αυτόνομα με κατάλληλη στήριξη και να δημιουργήσουν τις δικές τους οικογένειες

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Μέτρια νοητική υστέρηση:
I.Q έως (10% των ατόμων με νοητική υστέρηση): Τα περισσότερα παιδιά αποκτούν λόγο και μπορούν να επικοινωνήσουν ικανοποιητικά κατά την πρώτη παιδική ηλικία Εντάσσονται στο σχολικό πλαίσιο αν και δεν μπορούν να επιτύχουν ακαδημαϊκά πέρα από το επίπεδο της Β΄ ή Γ΄ Δημοτικού Κατά τη διάρκεια της εφηβείας οι δυσκολίες στην κοινωνικοποίηση οδηγούν τα άτομα αυτά στην απομόνωση

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Μέτρια νοητική υστέρηση:
I.Q έως (10% των ατόμων με νοητική υστέρηση): Η υποστήριξη σε κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο είναι ευεργετική Οι ενήλικες είναι ικανοί να απασχοληθούν εργασιακά με κατάλληλη επίβλεψη

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Σοβαρή νοητική υστέρηση:
I.Q έως (4% των ατόμων με νοητική υστέρηση): Κατά την παιδική ηλικία αναπτύσσουν δεξιότητες επικοινωνίας, συχνά μαθαίνουν να μετράνε, αναγνωρίζουν λέξεις σημαντικές για τη λειτουργικότητά τους Είναι πιο πιθανό να καθοριστεί το αίτιο από ότι σε άλλες πιο ήπιες μορφές υστέρησης Ενήλικες μπορεί να προσαρμοστούν καλά στην καθημερινότητα υπό επίβλεψη και μπορεί να εκτελέσουν εργασίες υπό επίβλεψη

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Βαριά νοητική υστέρηση:
I.Q. κάτω από 20 ή 25 (1-2% των ατόμων με νοητική υστέρηση): Τα παιδιά μπορεί να διδαχθούν κάποιες δεξιότητες αυτό-φροντίδας και να μάθουν να επικοινωνούν για τις ανάγκες τους με την κατάλληλη εκπαίδευση Μπορεί να καθοριστεί το αίτιο

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης:
Νοητική υστέρηση αδιευκρίνιστου επιπέδου: Ο τύπος που αφορά σε άτομα ύποπτα για νοητική υστέρηση: Δεν μπορούν να ελεγχθούν με σταθμισμένες δοκιμασίες νοημοσύνης Έχουν πολύ μεγάλη βλάβη Δεν είναι συνεργάσιμα Αφορά κυρίως σε βρέφη με σημαντική κάτω από το μέσο όρο νοητική λειτουργικότητα, όταν οι σταθμισμένες δοκιμασίες δεν αποδίδουν το I.Q. σε νούμερο Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν υποθέτουμε ότι το I.Q.>70

Νοητική υστέρηση Επίπεδα νοητικής υστέρησης: Οριακή νοητική υστέρηση:
I.Q. από 71-84: Σύμφωνα με το DSM-IV-ΤR δεν ανήκει στη διαγνωστική κατηγορία της νοητικής υστέρησης Χρήζει ψυχιατρικής μέριμνας

Νοητική υστέρηση Επιδημιολογία:
Ο επιπολασμός υπολογίζεται στο 1% του πληθυσμού Η επίπτωση είναι δύσκολο να καθοριστεί. Η μεγαλύτερη επίπτωση παρατηρείται στα παιδιά της σχολικής ηλικίας, με αιχμή στις ηλικίες ετών Η νοητική υστέρηση είναι 1,5 φορές πιο συχνή στους άνδρες από ότι στις γυναίκες Τα άτομα με βαριά νοητική υστέρηση έχουν μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας των επιπλοκών από τις συνυπάρχουσες σωματικές διαταραχές

Νοητική υστέρηση Επιπολασμός-Συννοσηρότητα:
Τα 2/3 των παιδιών και των ενηλίκων με νοητική υστέρηση εμφανίζουν παράλληλα και ψυχικές διαταραχές Η σοβαρότητα της καθυστέρησης έχει σχέση με τον τύπο της ψυχικής διαταραχής: Η εναντιωματική και η διαταραχή διαγωγής είναι πιο συχνές στην ομάδα της ήπιας νοητικής υστέρησης Αυτιστικού τύπου συμπτώματα, όπως αυτό-ερεθισμός και αυτό-ακρωτηριασμός είναι πιο συχνά στην ομάδα της πιο σοβαρής νοητικής υστέρησης

Τα παιδιά με βαριά νοητική υστέρηση είναι λιγότερο πιθανό να παρουσιάσουν ψυχιατρικά συμπτώματα Οι ψυχικές διαταραχές που παρατηρούνται σε άτομα με νοητική υστέρηση δεν διαφέρουν από αυτές που παρατηρούνται σε μη καθυστερημένα άτομα: Συναισθηματικές διαταραχές Σχιζοφρένεια ΔΕΠΥ Διαταραχή διαγωγής

Στα άτομα με βαριά νοητική υστέρηση παρατηρείται υψηλό ποσοστό ΔΑΔ Το 2-3% των ατόμων με νοητική υστέρηση πληρούν τα κριτήρια για σχιζοφρένεια Στα άτομα με νοητική υστέρηση παρατηρούνται ψυχιατρικά συμπτώματα με υψηλή επικράτηση, που δεν κατατάσσονται σε κάποια ψυχιατρική διαταραχή: Υπερκινητικότητα Διάσπαση προσοχής Αυτοτραυματισμοί Επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές συμπεριφορές

Νοητική υστέρηση Επιπολασμός-Συννοσυρότητα:
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας δεν είναι μοναδικά στα άτομα με νοητική υστέρηση, αλλά είναι ιδιαίτερα εμφανή: Η αρνητική εικόνα εαυτού Η χαμηλή αυτοεκτίμηση Η χαμηλή ανοχή στη ματαίωση Η εξάρτηση από άλλα άτομα Ένας άκαμπτος τρόπος επίλυσης προβλημάτων

Νοητική υστέρηση Νευρολογικές διαταραχές-Συννοσηρότητα:
Η συννοσηρότητα με ψυχικές διαταραχές αυξάνει σε άτομα που έχουν επίσης κάποια νευρολογική διαταραχή, όπως επιληψία Η νευρολογική βλάβη αυξάνει όσο αυξάνει η νοητική βλάβη

Νοητική υστέρηση Γενετικά Σύνδρομα-Συννοσηρότητα:
Ειδικές και προβλέψιμες συμπεριφορές, συμπεριφορικοί φαινότυποι, σχετίζονται με συγκεκριμένα γενετικά σύνδρομα νοητικής υστέρησης Οι συμπεριφορικοί φαινότυποι καθορίζονται ως ένα σύνδρομο παρατηρήσιμων συμπεριφορών που έχουν μεγαλύτερο από το αναμενόμενο πιθανότητα να εμφανιστούν σε άτομα με μια ειδική γενετική ανωμαλία

Νοητική υστέρηση Ψυχοκοινωνικά Σύνδρομα-Συννοσηρότητα:
Αρνητική εικόνα εαυτού και μειωμένη αυτοεκτίμηση αποτελούν συχνά χαρακτηριστικά των ατόμων με ελαφριά ως μέτρια νοητική υστέρηση, που αντιλαμβάνονται πολύ καλά πόσο διαφέρουν από τους υπόλοιπους ανθρώπους Βιώνουν επανειλημμένες αποτυχίες και ματαιώσεις μη εκπληρώνοντας τις γονεϊκές και κοινωνικές προσδοκίες Αποτυγχάνουν να συμβαδίζουν με τους συνομηλίκους τους ή τα μικρότερα αδέρφια τους

Νοητική υστέρηση Ψυχοκοινωνικά Σύνδρομα-Συννοσηρότητα:
Οι δυσκολίες επικοινωνίας ενισχύουν ακόμη περισσότερο αισθήματα ανάρμοστης συμπεριφοράς και ματαίωσης Συχνά εμφανίζονται απρόσφορες συμπεριφορές, όπως η απόσυρση Διαρκής αίσθηση απομόνωσης και ανεπάρκειας σχετίζεται με αισθήματα: Άγχους Θυμού Δυσφορίας Θλίψης

Νοητική υστέρηση ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Γενετικοί παράγοντες:
Χρωμοσωμικές παθήσεις Κληρονομούμενες παθήσεις Αναπτυξιακοί παράγοντες: Προγενετική έκθεση σε λοιμώξεις και τοξίνες Επίκτητοι παράγοντες Περιγενετικά συμβάντα, όπως η προωρότητα Κοινωνικοπολιτισμικούς παράγοντες Συνδυασμός των παραπάνω

Νοητική υστέρηση ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ:
Η βαρύτητα της επακόλουθης νοητικής υστέρησης σχετίζεται με: τη χρονική στιγμή τη διάρκεια του συμβάντος το βαθμό έκθεσης του ΚΝΣ Όσο πιο βαριά η νοητική υστέρηση, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να αποκαλυφθεί η αιτία Στα ¾ των ατόμων με βαριά νοητική υστέρηση η αιτία είναι γνωστή

Νοητική υστέρηση ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ:
Στα ½ άτομα με ήπια νοητική υστέρηση η αιτία είναι γνωστή Στα ¾ των ατόμων με οριακή νοητική λειτουργία ΔΕΝ εντοπίζεται η αιτία Στέρηση θρεπτικών τροφών, εκπαίδευσης και ερεθισμάτων μπορεί να συντελεί στην εμφάνιση νοητικής υστέρησης Γενετικοί, περιβαλλοντικοί, βιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες συμβάλλουν αθροιστικά στη νοητική υστέρηση

Νοητική υστέρηση Γενετικοί παράγοντες
Σύνδρομο Down: Η περιγραφή του συνδρόμου έγινε για πρώτη φορά από τον Άγγλο γιατρό Langton Down το 1866 Βασιζόταν στα σωματικά χαρακτηριστικά που σχετιζόταν με νοημοσύνη κατώτερη του φυσιολογικού Το πιο καλά διερευνημένο και συζητημένο σύνδρομο που σχετίζεται με νοητική υστέρηση «μογγολάκια» εξαιτίας των χαρακτηριστικών λοξών βλεφάρων τους, των επικάνθιων πτυχών και της επιπεδωμένης μύτης Η αιτιολογία του συνδρόμου παραμένει άγνωστη

Σύνδρομο Down: Η νοητική υστέρηση αποτελεί το πιο σοβαρό χαρακτηριστικό του συνδρόμου Down Τα περισσότερα πάσχοντα άτομα παρουσιάζουν μέτρια ως σοβαρή υστέρηση και μόνο μια μικρή μειοψηφία έχει νοητικό πηλίκο άνω του 50 Η νοητική ανάπτυξη φαίνεται να εξελίσσεται φυσιολογικά μέχρι τους 6 μήνες Το νοητικό πηλίκο μειώνεται από σχεδόν φυσιολογικό στο πρώτο έτος σε 30 περίπου σε μεγαλύτερες ηλικίες

Σύνδρομο Down: Το πλήρες εύρος των ευρημάτων αποκαλύπτεται με πιο λεπτομερείς δοκιμασίες στην αρχή της πρώιμης παιδικής ηλικίας Τα παιδιά με σύνδρομο Down είναι πλαδαρά, χαρούμενα, συνεργάσιμα και με εύκολη προσαρμογή στο σπίτι Στην εφηβεία τα πράγματα αλλάζουν και οι έφηβοι εμφανίζουν συναισθηματικές δυσκολίες, προβλήματα συμπεριφοράς και κάποιες φορές και ψυχωσικές διαταραχές

Σύνδρομο Down: Ο λόγος στα παιδιά με σύνδρομο Down παρουσιάζει ελλείμματα Η κοινωνικότητα και οι κοινωνικές δεξιότητες, όπως η διαπροσωπική συνεργασία και η συμμόρφωση στις κοινωνικές συνθήκες, αποτελούν σχετικά δυνατά σημεία Παρατηρείται μείωση συναισθηματικής έκφρασης σε παιδιά με σύνδρομο Down σε σύγκριση με μη υστερημένα παιδιά της ίδιας νοητικής λειτουργίας

Σύνδρομο Down: Τα παιδιά με σύνδρομο Down εκδηλώνουν δυσκολίες στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος, καθώς εστιάζουν σε ένα ερέθισμα και χάνουν τη συνολική εικόνα και τις αλλαγές που συμβαίνουν εκεί Στα παιδιά με σύνδρομο Down εμφανίζονται ψυχικές διαταραχές, αλλά η συχνότητά τους είναι μικρότερη σε σύγκριση με άλλα σύνδρομα και κυρίως τις ΔΑΔ

Σύνδρομο Down: Τα βρέφη με σύνδρομο Down εκδηλώνουν: γενική υποτονία πιθηκοειδείς γραμμές παλαμών δερματική πτυχή λαιμού μικρό επίπεδο κρανίο ψηλά ζυγωματικά προέχουσα γλώσσα

Σύνδρομο Down: Τα χέρια είναι φαρδιά και χοντρά με μια μονήρη εγκάρσια παλαμιαία γραμμή και τα μικρά δάκτυλα είναι μικρά με κλίση προς τα έσω Το αντανακλαστικό Moro είναι ασθενές ή απουσιάζει Η αναμενόμενη επιβίωση στα παιδιά με σύνδρομο Down ήταν περίπου τα 12 χρόνια. Με την ευρεία χρήση και πρόοδο των αντιβιοτικών το προσδόκιμο επιβίωσης έφτασε τα 40 χρόνια

Σύνδρομο Down: Στα παιδιά με σύνδρομο Down εμφανίζεται σταθερή επιδείνωση στο λόγο, στη μνήμη, στις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης και επίλυσης προβλημάτων μετά τα 30 έτη Άτομα με σύνδρομο Down που έζησαν μετά τα 40 εμφάνισαν αυξημένη συχνότητα γεροντικών πλακών και νευροïνιδιακών σωρών, όπως στη νόσο του Alzheimer, δηλαδή σε εκφυλιστικές παθήσεις

Σύνδρομο Εύθραυστου Χ: Αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία νοητικής υστέρησης Οφείλεται σε μετάλλαξη στο Χ χρωμόσωμα στο σημείο που ονομάζεται εύθραυστο Υπάρχει μεγάλη ποικιλία τόσο στη γονοτυπική όσο και στη φαινοτυπική έκφραση Εμφανίζεται σε 1 στους 1000 άνδρες και σε 1 στις γυναίκες

Σύνδρομο Εύθραυστου Χ: Ο τυπικός φαινότυπος περιλαμβάνει: μεγάλη μακριά κεφαλή και αυτιά χαμηλό ανάστημα υπερέκταση στις αρθρώσεις μεγαλορχία μετά την ενήβωση Η νοητική υστέρηση είναι μέτριας ως σοβαρής βαρύτητας Οι γυναίκες είναι λιγότερο επηρεασμένες σε σύγκριση με τους άνδρες

Σύνδρομο Εύθραυστου Χ: Το προφίλ συμπεριφοράς περιλαμβάνει: ΔΕΠΥ Μαθησιακές δυσκολίες ΔΑΔ Τα ελλείματα στο λόγο περιλαμβάνουν γρήγορο στερεοτυπικό λόγο με ανωμαλίες στο συνδυασμό των λέξεων σε φράσεις και προτάσεις Έχουν ικανοποιητικές δεξιότητες στην επικοινωνία και την κοινωνικοποίηση, όμως οι νοητικές τους ικανότητες τείνουν να μειώνονται μετά την εφηβεία

Σύνδρομο Prader-Willi: Μετάλλαξη στο γονίδιο 15, σποραδική εμφάνιση Κλινικά χαρακτηριστικά: Καταναγκαστική συμπεριφορά σε σχέση με το φαγητό και παχυσαρκία Νοητική υστέρηση Μικρογναθία Χαμηλό παράστημα Υποτονία Μικρά χέρια και πόδια Εναντιωματική και προκλητική συμπεριφορά

Φαινυλκετονουρία: Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Ivar Asbjörn Folling ως πρότυπο ενδογενούς διαταραχής του μεταβολισμού Η συχνότητα σε ιδρυματικούς καθυστερημένους ασθενείς υπολογίζεται σε 1% Παρουσιάζουν: Σοβαρή νοητική υστέρηση Έκζεμα Έμετοι Σπασμοί

Φαινυλκετονουρία: Κλινικά τα παιδιά εμφανίζουν: Υπερκινητικότητα Προκλητική-εναντιωματική συμπεριφορά Δυσκολία στη διαχείρισή τους Εκρήξεις θυμού Παράξενες κινήσεις του κορμού και των άνω άκρων συμπεριλαμβανομένων στερεότυπων στριφογυρισμάτων των χεριών, με αποτέλεσμα η συμπεριφορά τους να παραπέμπει σε αυτισμό ή σχιζοφρένεια Φτωχός συντονισμός Αντιληπτικές δυσκολίες

Φαινυλκετονουρία: Η εξέταση στα νεογνά είναι εξέταση ρουτίνας Τα παιδιά που διαγιγνώσκονται πριν από τους 3 μήνες και τίθενται σε ιδανική δίαιτα, μπορεί να έχουν φυσιολογική νοημοσύνη Χαμηλή σε φαινυλαλανίνη δίαιτα δεν επηρεάζει την νοημοσύνη σε παιδιά και εφήβους που δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία, αλλά μειώνει την ευερεθιστότητα και την ΗΕΓραφικές αλλοιώσεις και αυξάνει την κοινωνική απαντητικότητα και την προσοχή

Σύνδρομο Rett: Μετάλλαξη σε γονίδιο στο Χ χρωμόσωμα Προκαλεί νοητική υστέρηση Είναι εκφυλιστική Εμφανίζεται μόνο σε κορίτσια Επιδείνωση στις επικοινωνιακές δεξιότητες, την κινητικότητα και την κοινωνική λειτουργικότητα Ξεκινάει μετά το πρώτο έτος ζωής

Νευρινωμάτωση ή Νόσος του von Recklinghausen: Το πιο συχνό νευροδερματικό σύνδρομο 1 ανά 5000 γεννήσεις Χαρακτηρίζεται από café au lait κηλίδες στο δέρμα και από νευρινώματα Ήπια νοητική στέρηση στο 1/3 των ασθενών

Οζώδης σκλήρυνση: Το δεύτερο πιο συχνό νευροδερματικό σύνδρομο Στα 2/3 των ασθενών προοδευτική νοητική υστέρηση Σπασμοί σε όλους τους ασθενείς με νοητική υστέρηση και στα 2/3 των υπολοίπων Βρεφικοί σπασμοί μπορούν να εμφανιστούν ακόμη και στους 6 μήνες ζωής

Σύνδρομο Lesch-Nyhan: Σπάνια διαταραχή, που οφείλεται στην έλλειψη ενός ενζύμου Νοητική υστέρηση Μικροκεφαλία Σπασμούς Χωριοαθέτωση Σπαστικότητα

Αδρενολευκοδυστροφία: Η πιο συχνή μορφή σουδανόφιλης εγκεφαλικής σκλήρυνσης Οπτικές και νοητικές διαταραχές Σπασμοί Σπαστικότητα Προοδευτικά θάνατος Κλινικά εμφανίζεται στα 5 έως 8 έτη

Νόσος με οσμή ούρων σαν σιρόπι σφενδάμου: Εμφάνιση συμπτωμάτων κατά την 1η εβδομάδα ζωής Το βρέφος χειροτερεύει ταχύτατα Εμφανίζει: Ακαμψία Σπασμούς Αναπνευστική αρρυθμία, τύπου απεγκεφαλισμού Υπογλυκαιμία

Νοητική υστέρηση Επίκτητοι και αναπτυξιακοί παράγοντες
Προγενετική περίοδος: Η σωματική και ψυχική υγεία της μητέρας κατά την κύηση, καθώς και επαρκής διατροφή αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις για την συνολική ανάπτυξη του εμβρύου Χρόνια νοσήματα, όπως ο αρρύθμιστος διαβήτης, η αναιμία, το εμφύσημα, η υπέρταση και η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών, επηρεάζουν την φυσιολογική ανάπτυξη του ΚΝΣ του εμβρύου Λοιμώξεις κατά την κύηση, ιδιαίτερα ιογενείς, προκαλούν βλάβες στο έμβρυο και νοητική υστέρηση

Ερυθρά: Κατέχει σήμερα τη θέση της σύφιλης ως μείζονα αιτία συγγενών δυσμορφιών και νοητικής υστέρησης λόγω λοίμωξης της μητέρας Σοβαρές ανωμαλίες, όπως συγγενείς καρδιοπάθειες, νοητική υστέρηση, καταρράκτης, κώφωση, μικροκεφαλία, μικροοφθαλμία

Λοίμωξη από κυτταρομεγαλοιό: Παρατηρείται σε λανθάνουσα φάση στη μητέρα Κάποια έμβρυα γεννιούνται νεκρά Κάποια παρουσιάζουν ίκτερο, μικροκεφαλία, ηπατοσπληνομεγαλία και ακτινολογικά ευρήματα εγκεφαλικών αποτιτανώσεων και υδροκέφαλο

Σύφιλη Τοξοπλάσμωση Ιός απλού έρπητα Σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας

Αλκοολικό εμβρυϊκό σύνδρομο: Νοητική υστέρηση Τυπική φαινοτυπική εικόνα δυσμορφιών στο πρόσωπο Μαθησιακές δυσκολίες ΔΕΠΥ Καρδιακές ανωμαλίες Εμφανίζεται πλήρως στο 15% των γυναικών που καταναλώνουν σε τακτική βάση μεγάλες ποσότητες αλκοόλ Παιδιά μητέρων που καταναλώνουν συστηματικά αλκοόλ εμφανίζουν όλα τα παραπάνω εκτός των δυσμορφιών

Προγεννητική έκθεση σε φάρμακα: Έκθεση κατά την κύηση σε οπιοειδή όπως η ηρωίνη οδηγεί: Μικρόσωμα για την ηλικία κύησης βρέφη Περίμετρο κεφαλής μικρότερη από τη 10η εκατοστιαία θέση Συμπτώματα στέρησης κατά τις δύο πρώτες μέρες της ζωής, όπως ευερεθιστότητα, υπερτονία, τρόμο, έμετο υψίσυχνο κλάμα και διαταραχές ύπνου Απειλητικό για τη ζωή Παρορμητικότητα και διαταραχές συμπεριφοράς

Προγεννητική έκθεση σε φάρμακα: Έκθεση κατά την κύηση σε κοκαΐνη οδηγεί: Χαμηλό βάρος γέννησης Προωρότητα Απεκκρίνεται ως και μια εβδομάδα μετά τον τοκετό Δεν κάνει συμπτώματα στέρησης

Επιπλοκές της κύησης: Τοξιναιμία Αρρύθμιστος διαβήτης Κακή διατροφή Τερατογόνος δράση φαρμακευτικών ουσιών Προσεκτική και περιορισμένη συνταγογράφηση στην εγκυμοσύνη

Περιγεννητική περίοδος: Ανώριμα και χαμηλού βάρους γέννησης βρέφη εμφανίζουν νευρολογικές και νοητικές δυσλειτουργίες κατά τη σχολική ηλικία Ενδοκρανιακή αιμορραγία ή εγκεφαλική ισχαιμία οδηγούν σε γνωσιακή δυσλειτουργία Ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης Κοινωνικοοικονομική αποστέρηση

Επίκτητες διαταραχές παιδικής ηλικίας: Συγκεκριμένη πάθηση ή σωματικό τραύμα εμφανίζουν παρενέργειες στην ανάπτυξη ή στις δεξιότητες του παιδιού εκ των υστέρων

Λοιμώξεις: Εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα οι σοβαρότερες λοιμώξεις που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία Λόγω της παγκόσμιας εφαρμογής των εμβολιασμών η επίπτωση των βακτηριακών λοιμώξεων του ΚΝΣ έχει σημαντικά ελαττωθεί. Οι εγκεφαλίτιδες είναι κυρίως ιογενούς αιτιολογίας Η μηνιγγίτιδα αν καθυστερήσει να διαγνωσθεί επηρεάζει σοβαρά τη νοητική ανάπτυξη του παιδιού

Τραύματα κεφαλής: Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις λόγω: Τροχαία ατυχήματα Οικιακά ατυχήματα Κακοποίηση

Άλλοι παράγοντες: Καρδιακή ανακοπή λόγω αναισθησίας Ασφυξία εξ αιτίας παρ’ ολίγον πνιγμού Χρόνια έκθεση σε μόλυβδο Ενδοκρανιακοί όγκοι Χειρουργικές επεμβάσεις Χημειοθεραπεία

Νοητική υστέρηση Περιβαλλοντικοί και κοινωνικοπολιτισμικοί παράγοντες
Σημαντική στέρηση τροφής κι εκπαίδευσης Προγεννητικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως κακή υγειονομική περίθαλψη και ελλιπής διατροφή της μητέρας Εφηβική εγκυμοσύνη Περιορισμένη ιατρική φροντίδα μετά τη γέννηση Κακή διατροφή Έκθεση σε τοξικούς παράγοντες Σωματικοί τραυματισμοί Οικογενειακή αστάθεια Πολλαπλά κι ανεπαρκή πρόσωπα φροντίδας Ψυχική νόσος του γονέα

Νοητική υστέρηση Διάγνωση
Λήψη ιστορικού Αξιολόγηση νοημοσύνης με σταθμισμένες δοκιμασίες Εκτίμηση προσαρμοστικής λειτουργίας Ψυχιατρική συνέντευξη Παιδιατρική εξέταση Νευρολογική εξέταση Εργαστηριακές εξετάσεις

Ιστορικό: Εγκυμοσύνη Τοκετός Οικογενειακό ιστορικό νοητικής υστέρησης Συγγένεια των γονιών Κληρονομικές διαταραχές

Ψυχιατρική συνέντευξη: Δυο παράγοντες έχουν θεμελιώδη σημασία όταν εξετάζεται ένας ασθενής: Η συμπεριφορά του εξεταστή Ο τρόπος επικοινωνίας Ο εξεταστής δε θα πρέπει να ακολουθήσει τη νοητική ηλικία του ασθενούς η οποία άλλωστε δεν τον χαρακτηρίζει πλήρως Οι λεκτικές ικανότητες του ασθενούς, εκφραζόμενος και αντιλαμβανόμενος λόγος πρέπει να αξιολογηθούν Άτομα με νοητική υστέρηση συχνά έχουν εμπειρίες αποτυχίας σε όλους τους τομείς και μπορεί να έχουν άγχος σχετικά με την εξέταση

Ψυχιατρική συνέντευξη: Υποστηρικτική και πραγματική εξήγηση για τη διαγνωστική διαδικασία ιδιαίτερα σε ασθενείς με ικανοποιητική γλωσσική αντίληψη Αδρή καθοδήγηση, δομή και επαναλαμβανόμενη ενίσχυση προκειμένου να διατηρηθεί η εστίαση στη συγκεκριμένη δραστηριότητα Κινητικός έλεγχος Διάσπαση προσοχής Αντιληπτικές και μνημονικές διαστρεβλώσεις Χρήση του λόγου Έλεγχος πραγματικότητας Ικανότητα γενίκευσης μέσω της εμπειρίας

Ψυχιατρική συνέντευξη: Φύση και ωριμότητα των αμυνών του ασθενούς, όπως αποφυγή, απώθηση, άρνηση, ενδοβολή, μόνωση Ανοχή στη ματαίωση Έλεγχος αναμνήσεων Εικόνα εαυτού Κίνητρο για εξερεύνηση

Φυσική εξέταση: Σχήμα και μέγεθος κεφαλής Πρόσωπο του ασθενούς Εκφράσεις του προσώπου Χρώμα και υφή δέρματος και μαλλιών Θολωτή υπερώα Μέγεθος του θυρεοειδή Σωματική διάπλαση Δερμογλυφικά: εξαιρετική ακαμψία και πτυχώσεις κατά την κάμψη του χεριού

Νευρολογική εκτίμηση: Ακοή Όραση Επιληψία Ανωμαλίες στις κινητικές περιοχές, όπως σπαστικότητα, υποτονία, αύξηση τενόντιων αντ/κων, χορειοαθέτωση, αδεξιότητα, φτωχός συντονισμός Κακή πρόγνωση στα βρέφη με έλλειψη δραστηριότητας, γενική υποτονία και υπερβολική αντίδραση στα ερεθίσματα Μεγαλύτερα παιδιά υπεραντιδραστικότητα, διάσπαση προσοχής και χαμηλή ανοχή στη ματαίωση Ακτινογραφία εγκεφάλου Αξονική και μαγνητική τομογραφία ΗΕΓ

Νοητική υστέρηση Κλινικά χαρακτηριστικά
Ήπια νοητική υστέρηση: Δεν μπαίνει διάγνωση πριν πάει το παιδί σχολείο Οι κοινωνικές δεξιότητες και η επικοινωνία είναι επαρκείς για τα προσχολικά χρόνια Κατά τα σχολικά χρόνια εμφανίζονται γνωσιακά ελλείματα Λειτουργούν σε ακαδημαϊκό επίπεδο κατά τη διάρκεια της βασικής εκπαίδευσης Οι επαγγελματικές τους δεξιότητες επαρκούν σε υποστηρικτικό περιβάλλον Οι κοινωνική τους ένταξη μπορεί να είναι δύσκολη

Μέτρια νοητική υστέρηση: Η ικανότητα για επικοινωνία αναπτύσσεται πιο αργά Από το δημοτικό ξεκινά η κοινωνική απομόνωση Η ακαδημαϊκή επιτυχία περιορίζεται στο επίπεδο της μέσης στοιχειώδους εκπαίδευσης Τα παιδιά επωφελούνται από την εξατομικευμένη προσοχή που εστιάζεται στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης Επάρκεια στην άσκηση εργασιακών καθηκόντων σε υποστηρικτικό περιβάλλον

Σοβαρή νοητική υστέρηση: Εμφανής από τα προσχολικά χρόνια Ελάχιστος λόγος Φτωχή κινητική ανάπτυξη Κατά την εφηβεία μπορεί να αναπτυχθούν εξωλεκτικές μορφές επικοινωνίας Ανάγκη για εκτεταμένη εποπτεία

Πολύ Σοβαρή νοητική υστέρηση: Ανάγκη για συνεχή εποπτεία Σοβαρός περιορισμός στην επικοινωνία και τις κινητικές δεξιότητες Στην ενήλικη ζωή μπορεί να αναπτυχθεί ο λόγος και απλές δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης.

Ορισμένα κλινικά χαρακτηριστικά εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα στα άτομα με νοητική υστέρηση: Υπερδραστηριότητα Χαμηλή ανοχή στη ματαίωση Επιθετικότητα Συναισθηματική αστάθεια Επαναλαμβανόμενες και στερεοτυπικές συμπεριφορές Συμπεριφορές αυτοτραυματισμού

Νοητική υστέρηση Εργαστηριακές εξετάσεις
Χρωμοσωματικές μελέτες Εξετάσεις ούρων και αίματος ΗΕΓ Νευροαπεικόνιση Εκτίμηση ακοής και λόγου Ψυχολογική εκτίμηση

Νοητική υστέρηση Πορεία και πρόγνωση
Στις περισσότερες περιπτώσεις η υποκείμενη ανωμαλία δε βελτιώνεται αλλά το επίπεδο της προσαρμοστικότητας του ατόμου μπορεί να επηρεαστεί θετικά από ένα βελτιωμένο και υποστηρικτικό περιβάλλον.

Νοητική υστέρηση Διαφορική Διάγνωση
Δυσπροσαρμοστικά μοτίβα σε κοινωνικές και σχολικές καταστάσεις Φτωχή οικογενειακή ζωή Αισθητηριακές ανωμαλίες Διαταραχές λόγου Εγκεφαλική παράλυση Χρόνιες ασθένειες Σπασμοί Μαθησιακές δυσκολίες ΔΑΔ Σχιζοφρένεια

Νοητική υστέρηση Θεραπεία
Πρωτογενής πρόληψη Δευτερογενής πρόληψη Τριτογενής πρόληψη Επιμόρφωση του παιδιού Ψυχοθεραπεία Οικογενειακή εκπαίδευση Κοινωνική παρέμβαση Φαρμακολογία Πρώιμη παρέμβαση Σχολείο

Σας ευχαριστώ

Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "Παιδοψυχιατρική Dr. Μαρία Παπαδημητρίου, MD, PhD"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια