Υποστηρίζοντας Ηλικιωμένες Γυναίκες Θύματα Κακοποίησης σε Δομές Υγείας

Παρουσίαση με θέμα: "Υποστηρίζοντας Ηλικιωμένες Γυναίκες Θύματα Κακοποίησης σε Δομές Υγείας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Υποστηρίζοντας Ηλικιωμένες Γυναίκες Θύματα Κακοποίησης σε Δομές Υγείας
Εκπαιδευτικό Υλικό Υποστηρίζοντας Ηλικιωμένες Γυναίκες Θύματα Κακοποίησης σε Δομές Υγείας Το εκπαιδευτικό υλικό αυτό αναπτύχθηκε με την οικονομική υποστήριξη του Προγράμματος «Δικαιώματα, Ισότητα, Ιθαγένεια» ( ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού υλικού αποτελεί αποκλειστική ευθύνη της κοινοπραξίας του έργου WHOSEFVA και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αντικατοπτρίζει τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Βιβλιογραφική Παραπομπή: Sirkka Perttu (2018): WHOSEFVA Training Materials. JUST/2015/RDAP/AG/VICT/  

2 Κακοποίηση Ηλικιωμένων/ Βία κατά των ηλικιωμένων γυναικών – Μορφές

3 Ορισμός Κακοποίησης Ηλικιωμένων
Η μοναδική ή επαναλαμβανόμενη πράξη ή η έλλειψη κατάλληλης δράσης που συμβαίνει σε οποιαδήποτε σχέση όπου υπάρχει προσδοκία εμπιστοσύνης και που προκαλεί βλάβη ή αγωνία σε ένα άτομο μεγαλύτερης ηλικίας ή παραβιάζει τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα. (Action on Elder Abuse 1995) Ο ορισμός αυτός έχει υιοθετηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και είναι ο πιο ευρέως διαδεδομένος. World Health Organization 2002.

4 Κακοποίηση Ηλικιωμένων – Ενδοοικογενειακή Βία
Παρόμοια χαρακτηριστικά, ωστόσο υπάρχουν διαφορές: Οι έμφυλες διαφορές είναι λιγότερο ξεκάθαρες από ότι σε περιπτώσεις ενδοσυντροφικής βίας. Στην κακοποίηση ηλικιωμένων και οι άνδρες και οι γυναίκες μπορεί να κακοποιούν ή να παραμελούν. Τόσο οι ηλικιωμένοι άνδρες όσο και οι ηλικιωμένες γυναίκες βρίσκονται σε κίνδυνο κακοποίησης, ωστόσο οι ηλικιωμένες γυναίκες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σύμφωνα με τις περισσότερες μελέτες. Τα θέματα δύναμης και εξουσίας μπορεί επίσης να είναι πιο περίπλοκα, το ηλικιωμένο άτομο μπορεί να είναι εξαρτώμενο από άλλους και αυτή η συνθήκη να τους κάνει ευάλωτους στην κακοποίηση. Ωστόσο, ο θύτης μπορεί επίσης να είναι οικονομικά ή συναισθηματικά εξαρτώμενος από το ηλικιωμένο άτομο. Glasgow K, Fanslow JL

5 Χαρακτηριστικά της κακοποίησης των ηλικιωμένων
Χαρακτηριστικά της κακοποίησης των ηλικιωμένων Η ενδοοικογενειακή βία κατά των ηλικιωμένων Η ενδοοικογενειακή βία ξεκίνησε σε πιο νέα ηλικία και συνεχίζεται στο γήρας: η συνέχιση μίας μακροχρόνιας κακοποίησης. Μπαίνοντας σε μια κακοποιητική σχέση αργότερα στην ζωή Οι θύτες είναι καινούριοι σύζυγοι ή σύντροφοι Η ενδοοικογενειακή βία ξεκινάει από γήρας: Μπορεί να υπήρξε μια τεταμένη σχέση ή συναισθηματική κακοποίηση νωρίτερα, η οποία που χειροτέρεψε κατά το γήρας. Όταν η ενδοοικογενειακή βία ξεκινά ή επιδεινώνεται μεγαλώνοντας, είναι πιθανό να συνδέεται με ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: Συνταξιοδότηση. Αναπηρία. Αλλαγή των ρόλων των μελών της οικογένειας. Σεξουαλικές αλλαγές. Jackie Barron 2007.

6 Μορφές κακοποίησης ηλικιωμένων
Οικονομική/ Υλική κακοποίηση και εκμετάλλευση Παράνομη ή ακατάλληλη χρήση των χρημάτων, της ιδιοκτησίας ή των περιουσιακών στοιχείων των ηλικιωμένων ατόμων Κλοπή, εξαναγκασμό, εκμετάλλευση ή πίεση σε σχέση με διαθήκες, ιδιοκτησία ή κληρονομιές Οι ηλικιωμένες γυναίκες έχει βρεθεί ότι είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτήν την μορφή κακοποίησης. (MetLife, 2011) Οι οικονομική κακοποίηση είναι ευκολότερο να ανιχνευθεί από άλλες μορφές κακοποίησης, επειδή π.χ. οι τραπεζικές συναλλαγές αφήνουν ίχνη. (Carolyn E. Ziminski Pickering 2014)

7 Μορφές κακοποίησης ηλικιωμένων
Απειλές βίας Μπορεί να απευθύνονται στο ίδιο το θύμα ή σε άλλα σημαντικά πρόσωπα για το θύμα ή μπορεί να είναι απειλές αυτοκτονίας. Οι απειλές περιλαμβάνουν την δολοφονία του θύματος ή άλλων και έπειτα την αυτοκτονία. Οι απειλές μπορεί να γίνονται μέσω λόγων ή πράξεων (π.χ., παρακολούθηση, επίδειξη όπλων, λήψη ομήρων, απόπειρες αυτοκτονίας). Minna Piispa et al

8 Μορφές κακοποίησης ηλικιωμένων
Σωματική Πράξεις που στοχεύουν στην πρόκληση πόνου ή τραυματισμού στο ηλικιωμένο άτομο, όπως σπρώξιμο, άρπαγμα, χαστούκισμα, χτύπημα, ή επίθεση με κάποιο όπλο ή αντικείμενο. Ψυχολογική Λεκτική ή μη-λεκτική συναισθηματική κακοποίηση. Πράξεις που προξενούν ψυχικό πόνο ή αγωνία σε ένα ηλικιωμένο άτομο. Σεξουαλική Επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά καθώς και σωματική επαφή σεξουαλικής φύσης Η πλειονότητα των ηλικιωμένων θυμάτων σεξουαλικής βίας είναι γυναίκες.

9 Σεξουαλική βία κατά ηλικιωμένων γυναικών, παράδειγμα από το Ηνωμένο Βασίλειο
Η σεξουαλική βία κατά των ηλικιωμένων γυναικών είναι σε μεγάλο βαθμό ένα φαινόμενο που παραβλέπεται, Περίπου 130 καταγγελίες για βιασμό ή σεξουαλική επίθεση προς ηλικιωμένες γυναίκες γίνονται ετησίως στην αστυνομία, Η αστυνομία έχει καταγράψει τις παραβάσεις για σεξουαλική επίθεση από την 1 Ιανουαρίου 2009 μέχρι την 31 Δεκεμβρίου στο ΗΒ: τα θύματα που ήταν 60 ετών και άνω την στιγμή της επίθεσης αποτελούσαν 655 περιστατικά, αντιπροσωπεύοντας το 0.75% του συνολικού αριθμού καταγεγραμμένων περιστατικών. Bows Hannah & Westmarland Nicole 2015

10 Το φύλο των θυμάτων και των θυτών Bows Hannah & Westmarland Nicole 2015
Η σεξουαλική βία κατά των ηλικιωμένων ατόμων έχει παρόμοια έμφυλα χαρακτηριστικά με την σεξουαλική βία σε νεότερους πληθυσμούς: Η μεγάλη πλειοψηφία των θυμάτων ήταν γυναίκες (92 %), ενώ οι άντρες ήταν θύματα σε 7% των περιπτώσεων. Το φύλο των θυτών (σε 73 περιπτώσεις το φύλο του θύτη ήταν άγνωστο): Φύλο Αριθμός % Αρσενικό 485 85 Θηλυκό 12 2 Σύνολο 497 87

11 Σεξουαλική βία κατά ηλικιωμένων γυναικών
Οι θύτες είναι πιο πιθανό να είναι νεότεροι από τα θύματα Η μεγάλη πλειοψηφία των θυτών ήταν κάτω των 60 ετών (66%), στο 42% των περιπτώσεων ανήκαν στο ηλικιακό γκρουπ ετών Τα θύματα αντιθέτως ήταν ηλικίας 60 με 98 ετών, με την πλειοψηφία να είναι μεταξύ 60 και 70 ετών Η πλειοψηφία των θυμάτων γνώριζε τον θύτη Οι περισσότερες επιθέσεις έγιναν στο σπίτι του θύματος Bows Hannah & Westmarland Nicole 2015

12 Σχέσεις μεταξύ θυμάτων και θυτών Bows Hannah & Westmarland Nicole 2015
Σχέση Αριθμός % Σύντροφος ή συζυγος 108  20  Παιδί 4  1  Εγγόνι  2  >1  Άλλο μέλος της οικογένειας  18  3  Φροντιστής, μη συγγενικό πρόσωπο 67  12  Φίλος Γείτονας  16  Γνωστός  143  26  Άγνωστος  103  Άλλο 10  Άγνωστο 50  9  Σύνολο 541  100 

13 Τοποθεσίες Επιθέσεων Bows Hannah & Westmarland Nicole 2015
Τοποθεσία Αριθμός % Σπίτι θύματος 299 54 Σπίτι θύτη 38 7 Σπίτι θύματος και θύτη 36 6 Κέντρο φροντίδας, νοσοκομείο, γηροκομείο  117 21 Εξωτερικός δημόσιος χώρος  26 4 Εσωτερικός δημόσιος χώρος 9 2 Άλλο 16 3 Άγνωστο 15  Σύνολο 556  100 

14 Παραμέληση ηλικιωμένων
Συμβαίνει πολύ συχνά σε σχέση φροντίδας: Δεν τηρούνται ή δεν ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες του ηλικιωμένου από τον φροντιστή του. Η εγκατάλειψη ενός ηλικιωμένου ατόμου. Αγνοώντας τις ανάγκες της καθημερινής ζωής, συμπεριλαμβανομένης της μη παροχής των επαρκών ή αναγκαίων, όπως: Σίτιση, στέγαση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, προσωπική υγιεινή και καθαριότητα, συντροφιά και συναισθηματική σχέση. Ανάγκη για συνεχή κίνηση και αποφυγή αδρανοποίησης των μυών. Σεβασμός στο γήρας και τις ανάγκες του. Η παραμέληση μπορεί να είναι σκόπιμη ή ακούσια. The Respect Aging, 2013

15 Παραμέληση Ιατρική Παραμέληση
Αγνοούνται ειδικές διατροφικές απαιτήσεις, Δεν παρέχεται η απαιτούμενη φαρμακευτική αγωγή, Δεν καλείται γιατρός, δεν γίνεται αναφορά ή δεν λαμβάνεται δράση για μια ιατρική κατάσταση, τραυματισμό ή πρόβλημα, και, Δεν λαμβάνονται υπόψη οι πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων. The Respect Aging 2013

16 Συστημική Κακοποίηση Περιορισμοί Βίαιος περιορισμός,
Υπερβολική, αδικαιολόγητη ή περιττή χρήση φυσικών περιορισμών, Εξαναγκασμός του ατόμου να παραμείνει στο κρεβάτι, Αδικαιολόγητη χρήση φαρμάκων για τον έλεγχο του ατόμου (ονομάζεται επίσης "χημικός περιορισμός"), Δέσιμο του ατόμου σε κρεβάτι ή καρέκλα. The Respect Aging 2013

17 Συστημική Κακοποίηση Χαμηλά πρότυπα φροντίδας, άκαμπτες ρουτίνες και ανεπαρκείς λύσεις στις πολύπλοκες ανάγκες των ηλικιωμένων Παραμέληση, ψυχολογική και σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση από το προσωπικό φροντίδας Ψυχολογική και σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση από άλλους ασθενείς/ωφελούμενους Ακατάλληλη χρήση περιορισμών, συμπεριλαμβανομένου της χρήσης μηχανικών και χημικών βοηθημάτων στις δομές φροντίδας Η χρήση περιορισμών θεωρείται ως επιβολή / άρνηση του δικαιώματος και της αξιοπρέπειας ενός ατόμου οι περιορισμοί πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε πολύ σπάνιες εξαιρετικές περιπτώσεις (για την ασφάλεια ενός ηλικιωμένου ατόμου) Marita O’Brien, et al

18 Μορφές Κακοποίησης Ηλικιωμένων/ Ανθρώπινα Δικαιώματα
Παραβίαση των δικαιωμάτων του ατόμου: Σε σύνδεση με την έννοια των προσωπικών δικαιωμάτων του ατόμου, η μορφή αυτή κακοποίησης περιλαμβάνει την καταπάτηση των ατομικών δικαιωμάτων ως μορφή κακοποίησης των ηλικιωμένων. Συμπεριλαμβάνει συμπεριφορές οι οποίες παραβιάζουν το δικαίωμα του ηλικιωμένου ατόμου στην ιδιωτική ζωή, το δικαίωμα στην αυτονομία και την ελευθερία και το δικαίωμα στην πρόσβαση στην οικογένεια και τους φίλους. Αυτή η μορφή κακοποίησης πολλές φορές αναφέρεται ως κοινωνική κακοποίηση Η άρνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε ένα ηλικιωμένο άτομο Συνιστά, σε μακροσκοπικό επίπεδο, ένα πλαίσιο κακοποίησης ηλικιωμένων Amanda Phelan 2008; Age UK 2011.

19 Ζητήματα φύλου στην κακοποίηση ηλικιωμένων
Sirkka Perttu MSc (Health Care), RN WHOSEFVA /WLF

20 Κακοποίηση Ηλικιωμένων – Έμφυλη βία κατά των ηλικιωμένων
Όταν η κακοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία προσεγγίζεται μόνο στο πλαίσιο της «κακοποίησης ηλικιωμένων», διακρίσεις όπως το φύλο συνήθως αγνοούνται Αυτό ενισχύει την αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι είναι άφυλοι, και αντιμετωπίζει τους ηλικιωμένους άνδρες και γυναίκες θύματα με τον ίδιο τρόπο Η άποψη αυτή αγνοεί τις δυναμικές που υπάρχουν στις οικογενειακές σχέσεις, π.χ. την εξουσία και τον έλεγχο Τα θέματα της εξουσίας και του ελέγχου είναι κεντρικά στην προβληματική της βίας, και κυρίως της έμφυλης βίας Η έμφυλη ανάλυση της βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών εστιάζει στην αρσενική κυριαρχία και την υποταγή της γυναίκας – η υποταγή μοιάζει ιδιαίτερα σχετική για τις ηλικιωμένες γυναίκες: Οι γυναίκες κατά την διάρκεια της ζωής τους βιώνουν σωρευτικά μειονεκτήματα και χαμηλότερο κοινωνικό στάτους από ότι οι άντρες, κάνοντας τες πιο ευάλωτες στην κακοποίηση και την παραμέληση σε μεγάλη ηλικία Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες ζουν περισσότερο από ότι οι άντρες, αυτό τις βάζει σε μεγαλύτερο κίνδυνο θυματοποίησης στο σπίτι ή στις δομές φροντίδας. Brownell P

21 Έμφυλη βία κατά των ηλικιωμένων
Η βία πολλές φορές περιλαμβάνει συνεχείς – και μερικές φορές κλιμακούμενες – μορφές εξουσίας και ελέγχου της σκέψης, των συναισθημάτων και των πράξεων ενός άλλου ατόμου. Η δημιουργία εξάρτησης είναι μία κοινή μορφή εξουσίας και ελέγχου Ο θύτης δημιουργεί την εξάρτηση όταν απομονώνει το ηλικιωμένο άτομο Η συναισθηματική βία ή λεκτική κακοποίηση μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται για να δημιουργηθεί η εξάρτηση Πολλά ηλικιωμένα θύματα βίας δεν είναι εξαρτημένα από τον θύτη για την φροντίδα τους Συχνά ο θύτης εξαρτάται από το θύμα (χρήματα, στέγαση) Καθώς η βία περιλαμβάνει την αφαίρεση της εξουσίας και του ελέγχου από το ηλικιωμένο άτομο, η όποια παρέμβαση θα πρέπει να εστιάσει στην ενδυνάμωση του ηλικιωμένου ατόμου.

22 Ηλικιωμένες γυναίκες και άνδρες ως θύματα κακοποίησης
Ηλικιωμένες γυναίκες και άνδρες ως θύματα κακοποίησης Οι γυναίκες και οι άνδρες βιώνουν κακοποίηση και/ή παραμέληση στα γηρατειά, κυρίως όταν εμφανίζουν σημάδια αναπηρίας και εξαρτώνται από άλλους για να φέρουν εις πέρας τις καθημερινές δραστηριότητες τους. (Melchiorre M.G. et al. 2016) Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι θύματα σε περίπου δύο-τρίτα των περιπτώσεων που γίνονται γνωστά σε υπηρεσίες της κοινότητας. Η μεγάλη πλειοψηφία των ηλικιωμένων θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης είναι γυναίκες. Καθώς οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άντρες, οι ηλικιωμένες γυναίκες εμφανίζουν περισσότερες χρόνιες ασθένειες Αυτό θέτει τις γυναίκες σε μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού με την χρήση βίας από ότι τους άνδρες. Statistics Canada. (2013). Family Violence in Canada: A Statistical Profile, Ottawa, ON: Minister of Industry (in Respect Aging manual).

23 Θέματα που αντιμετωπίζουν οι Ηλικιωμένοι άνδρες θύματα βίας:
2011: 40% των ηλικιωμένων θυμάτων βίας ήταν άνδρες. Οι ηλικιωμένοι άνδρες είναι πιο πιθανό να υποστούν βία από έναν γνωστό ή έναν ξένο και όχι από μέλος της οικογένειας. Statistics Canada. (2013). Family Violence in Canada: A Statistical Profile, Ottawa, ON: Minister of Industry (in Respect Aging manual).

24 Θέματα που αντιμετωπίζουν οι Ηλικιωμένες γυναίκες θύματα βίας
Το 2011, οι περισσότερες ηλικιωμένες γυναίκες θανατώθηκαν από το σύζυγο (41%) ή από τον γιο τους (36%). Οι ηλικιωμένες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους ηλικιωμένους άνδρες να είναι συναισθηματικά ή οικονομικά κακοποιημένες από ένα παιδί, συγγενή, φίλο ή φροντιστή. Οι γυναίκες ηλικίας 65 και άνω είναι λίγο περισσότερο πιθανό να καταγγείλουν ότι έχουν κακοποιηθεί συναισθηματικά ή οικονομικά από ότι οι άνδρες. Το 2011, το ποσοστό των ανθρωποκτονιών για τις ηλικιωμένες γυναίκες ήταν περισσότερο από το διπλάσιο του ποσοστού για τους ηλικιωμένους άνδρες (4,3 σε σύγκριση με 1,8 ανά ). Η Οικονομική κακοποίηση επηρεάζει περισσότερο τις ηλικιωμένες γυναίκες από ότι τους ηλικιωμένους άνδρες. Ένα μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών από τους άνδρες ζει σε καθεστώς φτώχειας. Statistics Canada. (2013). Family Violence in Canada: A Statistical Profile, Ottawa, ON: Minister of Industry (in Respect Aging 2013 manual).

25 Κακοποίηση Ηλικιωμένων/ Διάκριση με βάση την ηλικία και το φύλο
Sirkka Perttu MSc (Health Care), RN WHOSEFVA /WLF

26 Διάκριση με βάση την ηλικία και Κακοποίηση Ηλικιωμένων
Η διάκριση με βάση την ηλικία είναι η διαδικασία συστηματικής έκφρασης στερεοτύπων και διακρίσεων κατά των ατόμων επειδή είναι ηλικιωμένοι (Butler 1989) Οι συμπεριφορές και πρακτικές που αγνοούν, πατρονάρουν, προσβάλουν ή υποτιμούν τους ηλικιωμένους (The Respect Aging 2013) Η διάκριση με βάση την ηλικία έχει ως αποτέλεσμα συμπεριφορές προκατάληψης και στιγματισμού που υποβαθμίζουν και αποκλείουν τους ανθρώπους λόγω της ηλικίας τους, αρνείται την αυτονομία και την αξιοπρέπειά τους και δημιουργεί εμπόδια στην ισότιμη άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διάκριση με βάση την ηλικία είναι κεντρικό ζήτημα στην κατανόηση και αντιμετώπιση της κακοποίησης ηλικιωμένων (Biggs and Philipson, 1994) Η διάκριση με βάση την ηλικία σε κοινωνικό επίπεδο λειτουργεί σαν παράγοντας που επιτρέπει την κακοποίηση ηλικιωμένων να συμβεί (Biggs and Lowenstein, 2011).

27 Διάκριση με βάση την ηλικία / Σεξισμός
Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες βιώνουν ηλικιακές διακρίσεις με την μορφή στερεοτύπων Οι ηλικιωμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν τα σωρευτικά αποτελέσματα των έμφυλων διακρίσεων καθόλη την διάρκεια της ζωής τους, Οι γυναίκες βιώνουν όχι μόνο διακρίσεις με βάση την ηλικία αλλά και με βάση το φύλο, ο συνδυασμός ηλικιακής και έμφυλης διάκρισης θέτει τις ηλικιωμένες γυναίκες σε αυξημένο κίνδυνο βίας και κακοποίησης Σεξισμός Αρνητικά στερεότυπα, προκαταλήψεις ή διακρίσεις με βάση το φύλο Περιλαμβάνει αρνητικές συμπεριφορές, λανθασμένες πληροφορίες και πεποιθήσεις για τα άτομα ενός συγκεκριμένου φύλου Οι ηλικιακές διακρίσεις που βιώνουν οι γυναίκες έχουν τις ρίζες τους στον σεξισμό The Respect Aging 2013. Ο «διπλός κίνδυνος» αναφέρεται στο γεγονός ότι μια γυναίκα βιώνει χειρότερα την εμπειρία της γήρανσης από ότι ένας άνδρας λόγω του συνδυασμού των ηλικιακών και έμφυλων διακρίσεων (Marvin Formosa 2001)

28 Κακοποίηση Ηλικιωμένων και Άνοια
Κακοποίηση Ηλικιωμένων και Άνοια Sirkka Perttu MSc (Health Care), RN WHOSEFVA /WLF

29 Κακοποίηση Ηλικιωμένων Γυναικών – Άνοια
Προοδευτικές συνθήκες που αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα εκφυλιστικών αλλαγών στον εγκέφαλο Η Άνοια, επηρεάζει κατά κύριο λόγο τους ηλικιωμένους και χαρακτηρίζεται από: Απώλεια γνωστικών, κοινωνικών και συμπεριφορικών λειτουργιών που επηρεάζουν την διάθεση και προσωπικότητα του ατόμου. Μειωμένη ικανότητα σκέψης, ομιλίας, κατανόησης, επικοινωνίας και μνήμης. Μείωση ή Απώλεια εκτέλεσης βασικών λειτουργιών προσωπικής φροντίδας όπως το ντύσιμο και η διατροφή. Downes, C., Fealy, G., Phelan, A., Donnelly, N.A., Lafferty, A. (2013) Abuse of Older People with Dementia: A Review. NCPOP, University College Dublin.

30 Σύνδεση μεταξύ Κακοποίησης Ηλικιωμένων και Άνοιας
Οι ηλικιωμένοι με άνοια είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι στην κακοποίηση. Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει, ο αριθμός των ατόμων με άνοια προβλέπεται να αυξηθεί από τα 35.6 εκατομμύρια το σε εκατομμύρια το 2050. Υπολογίζεται ότι η επικράτηση της κακοποιητικής συμπεριφοράς απέναντι σε ηλικιωμένους με άνοια που ζουν στην κοινότητα κυμαίνεται από 5.4% μέχρι 62.3% Η κακοποίηση ηλικιωμένων με άνοια δεν καταγγέλλεται - οι ηλικιωμένοι ενήλικες μπορεί να είναι απρόθυμοι να αποκαλύψουν την κακοποίηση διότι φοβούνται τα αντίποινα ή χάνουν την υποστήριξη τους

31 Σύνδεση μεταξύ Κακοποίησης Ηλικιωμένων και Άνοιας
Τα συνήθη σωματικά σημάδια και αντιδράσεις στην κακοποίηση, όπως η παραίτηση από την επικοινωνία και η αυξημένη εξάρτηση, μπορεί να είναι δύσκολο να διαχωριστούν από τα συμπτώματα της άνοιας. Η ψυχολογική κακοποίηση ήταν η πιο κοινή μορφή κακοποίησης ανάμεσα στους ηλικιωμένους, με ποσοστά που κυμαίνονται από μέχρι 62.3 %. Η σωματική κακοποίηση υπολογίστηκε να επηρεάζει το % των ηλικιωμένων με άνοια. Downes, C., Fealy, G., Phelan, A., Donnelly, N.A., Lafferty, A. (2013) Abuse of Older People with Dementia: A Review. NCPOP, University College Dublin.

32 Σύνδεση μεταξύ Κακοποίησης Ηλικιωμένων και Άνοιας
Έρευνα σε 284 περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης, έδειξε πως 60% των ηλικιωμένων θυμάτων υπέφεραν από κάποια γνωστική διαταραχή ή άνοια. 35% από 82 φροντιστές ασθενών με άνοια ανέφεραν ότι υπάρχει κοινή λεκτική κακοποίηση με τον ασθενή και 6% ανέφεραν ότι υπάρχει κοινή σωματική κακοποίηση με τον ασθενή Downes, C., Fealy, G., Phelan, A., Donnelly, N.A., Lafferty, A. (2013) Abuse of Older People with Dementia: A Review. NCPOP, University College Dublin.

33 Κακοποίηση Ηλικιωμένων – Παράγοντες Κινδύνου λόγω Άνοιας
Χαρακτηριστικά Θύματος: Οι ηλικιωμένοι με άνοια συνήθως έχουν ψυχολογικά ή συμπεριφορικά συμπτώματα, όπως ανησυχία και επιθετικότητα, τα οποία μπορεί να εντείνουν τις συγκρούσεις με τους φροντιστές τους και να καταλήγουν σε επεισόδια κακοποίησης. Οι ηλικιωμένοι με άνοια μπορεί να βιώνουν σε μεγαλύτερο βαθμό την χρόνια ασθένεια και την σωματική βλάβη, γεγονός που αυξάνει περαιτέρω τον κίνδυνο κακοποίησης. Downes, C., Fealy, G., Phelan, A., Donnelly, N.A., Lafferty, A. (2013) Abuse of Older People with Dementia: A Review. NCPOP, University College Dublin.

34 Κακοποίηση Ηλικιωμένων – Παράγοντες Κινδύνου λόγω Άνοιας
Χαρακτηριστικά Θύτη: Το βάρος και το στρες που βιώνει ο φροντιστής είναι από τους πιο κοινούς παράγοντες κινδύνου σε σχέση με την κακοποίηση ηλικιωμένων Κατάθλιψη, άγχος, κατάχρηση αλκοόλ, κοινωνική απομόνωση και φτωχές διαπροσωπικές σχέσεις με το θύμα πριν από την εμφάνιση της άνοιας συνδέονται επίσης με υψηλότερο κίνδυνο κακοποίησης από τους φροντιστές Σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας, το χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από την εργασία και το υψηλό επίπεδο της εργασιακής εξουθένωσης (Burnout), μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο κίνδυνο κακοποίησης. Downes, C., Fealy, G., Phelan, A., Donnelly, N.A., Lafferty, A. (2013) Abuse of Older People with Dementia: A Review. NCPOP, University College Dublin.

35 Μοντέλα Παρέμβασης για την κακοποίηση ηλικιωμένων με άνοια
Βελτίωση της Διασύνδεσης και Συνεργασίας στην διαχείριση της κακοποίησης ηλικιωμένων Κύρια στοιχεία: - Εργαλεία διαλογής και πρωτόκολλα αναφοράς και παραπομπής. - Εγχειρίδιο για τους φροντιστές για τον προσδιορισμό των παραγόντων κινδύνου κακοποίησης των ηλικιωμένων. - Υπηρεσίες υποστήριξης για τους φροντιστές σε επίπεδο κοινότητας. Εκπαίδευση προσωπικού και εθελοντών. Anetzberger et al. 2000

36 Μοντέλα Παρέμβασης για την κακοποίηση ηλικιωμένων με άνοια
Μειώνοντας την κακοποιητική συμπεριφορά του ατόμου με άνοια: φαρμακευτική αγωγή για να βοηθήσει τη μνήμη του ηλικιωμένου. γραπτές συμβουλές σχετικά με την κατανόηση προβλημάτων μνήμης και πώς να τις διαχειριστούν. περισσότερες πληροφορίες από επαγγελματίες που φροντίζουν το άτομο με άνοια. Selwood et al. (2009) Οι φροντιστές ηλικιωμένων με άνοια θα πρέπει να λάβουν επαρκή πληροφόρηση και εκπαίδευση σχετικά με την κλινική πορεία της άνοιας και τις ανάγκες των παραληπτών φροντίδας. (Hansberry et al. 2005).

37 Μοντέλα Παρέμβασης για την κακοποίηση ηλικιωμένων με άνοια
Η φροντίδα κατ’ οίκον και οι υπηρεσίες ανακούφισης μπορούν να αποτρέψουν την κακοποίηση. (Selwood et al. 2009) Στρατηγικές με στόχο την μείωση της απομόνωσης και την ενίσχυση της κοινωνικής υποστήριξης του φροντιστή μπορούν να είναι αποτελεσματικές στην μείωση της κακοποίησης. (Hansberry et al. 2005) Παρόλα αυτά, η εξωτερική βοήθεια μπορεί να είναι στρεσογόνα για τους φροντιστές που είναι μέλη της οικογένειας και συνεπώς, μπορεί να μην καταλήξει σε μείωση της κακοποίησης. (Cooper et al. 2010)

38 Εξετάζοντας τις πηγές της βίας WHO 2002; page 12

39 Προφίλ θύματος - Παράγοντες κινδύνου/ Προσωπικοί Παράγοντες
Ηλικίας άνω των 80 ετών. Φύλο (συνήθως οι γυναίκες). Χαμηλού εισοδήματος. Προβλήματα υγείας. Γνωστική δυσλειτουργία. Δυσκολίες κινητικότητας. Καταθλιπτικά συμπτώματα. Αδύναμο κοινωνικό δίκτυο. Οι ηλικιωμένοι που έχουν 3 έως 4 παράγοντες κινδύνου ήταν σχεδόν 4 φορές πιο πιθανό να γίνουν θύματα κακοποίησης. Ενώ όσοι έχουν 5 ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου έχουν 26 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν κακοποίηση κατά το γήρας. Dong XQ and Simon MA 2014.

40 Προφίλ θύτη – Παράγοντες κινδύνου/ Προσωπικοί Παράγοντες
Οι παράγοντες κινδύνου είναι μερικώς ίδιοι με αυτούς που εντοπίζονται σε νεότερες ηλικίες Κατάχρηση ουσιών Ιστορικό βίας (π.χ. μαρτυρίες ή εμπειρίες βίας ως παιδί, θύτες ενδοοικογενειακής βίας στο παρελθόν). Ψυχικά ή ψυχολογικά προβλήματα (π.χ. κατάθλιψη). Οικονομική εξάρτηση από το θύμα (οικονομικές δυσκολίες του θύτη). Συμβίωση θύτη και θύματος. Μακροχρόνια δυναμική εξουσίας και ελέγχου, κυριαρχική θέση του θύτη μέσα στην οικογένεια. Προβλήματα υγείας του θύτη (π.χ. άνοια, εκφυλιστική διαδικασία του εγκεφάλου που προκαλεί επιθετική συμπεριφορά) United Nations 2013; Carolyn E. Ziminski Pickering

41 Σχέση - Παράγοντες κινδύνου
Η ποιότητα των σχέσεων είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Συνθήκες διαβίωσης, ιδιαιτέρως η συμβίωση πολλών ατόμων και η έλλειψη ιδιωτικότητας. Το ηλικιωμένο άτομο κινδυνεύει περισσότερο όταν ζει με τον φροντιστή. Ενήλικα παιδιά που εξαρτώνται από τους ηλικιωμένους γονείς για στέγαση και οικονομική βοήθεια. World Health Organization 2002.

42 Κοινότητα – Παράγοντες κινδύνου
Αδύναμες κοινοτικές κυρώσεις κατά της Ενδοοικογενειακής Βίας. Κοινωνικοί κανόνες λόγω της ιδιωτικότητας της οικογένειας Κοινωνική απομόνωση στην κοινότητα. Μπορεί να είναι αιτία και συνέπεια της κακοποίησης Κοινοτικοί κανόνες που σχετίζονται με την ανδρική κυριαρχία έναντι των γυναικών. Παραδοσιακά πρότυπα για το φύλο. Κοινοτικοί κανόνες που υποστηρίζουν τη βία. World Health Organisation 2002.

43 Κοινωνία – Παράγοντες κινδύνου
Οι πολιτισμικοί κανόνες και παραδόσεις – όπως ο σεξισμός, η διάκριση με βάση την ηλικία και η κουλτούρα βίας (π.χ. συμπεριφορές απέναντι στη βία, πρότυπα πεποιθήσεων, σκέψεων, παραδόσεων, αξιών και πρακτικών που οφείλονται στη βία) - αναγνωρίζεται επίσης ότι παίζουν σημαντικό ρόλο Κοινωνίες στις οποίες οι άνδρες έχουν οικονομική εξουσία και εξουσία λήψης αποφάσεων. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζονται από τα ηλικιωμένα άτομα, ιδιαίτερα τις ηλικιωμένες γυναίκες Το φύλο στη βάση του ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καταπίεση ως οικονομικά μειονεκτούντα άτομα. Οι ηλικιωμένοι θεωρούνται συχνά αδύναμοι και εξαρτημένοι, γεγονός που τους καθιστά λιγότερο αξιόλογους και ως εκ τούτου στόχους εκμετάλλευσης. Κατάχρηση από το σύστημα (π.χ. κακομεταχείριση από φορείς υγείας και υπηρεσίες). World Health Organization 2002.

44 Φροντίδα υγείας – Παράγοντες κινδύνου
Κακοποίηση στη παροχή φροντίδας: Αίσθημα επιβάρυνσης του φροντιστή / άγχος για την φροντίδα. Επιθετική συμπεριφορά του λήπτη φροντίδας. Ποιότητα των σχέσεων πριν από την αλλαγή στην κατάσταση υγείας. Παράγοντες κινδύνου κακοποίησης στη μακροχρόνια περίθαλψη: Έλλειψη προσωπικού. Ελλιπής εκπαίδευση προσωπικού. Στάση του προσωπικού (δεν υποστηρίζει τα δικαιώματα των ασθενών). Η επιθετικότητα των ηλικιωμένων (π.χ. λόγω άνοιας). Ευαλωτότητα και απομόνωση του ηλικιωμένου. Μεγάλες εγκαταστάσεις (θάλαμοι φιλοξενίας πολλών ηλικιωμένων, άνω των 50 ατόμων) Carolyn E. Ziminski Pickering

45 Κακοποίηση Ηλικιωμένων – Μακροχρόνια Κακοποίηση και Στίγμα

46 Μακροχρόνια θυματοποίηση ηλικιωμένων γυναικών
Μακροχρόνια θυματοποίηση ηλικιωμένων γυναικών Θυματοποίηση μέσω απομόνωσης και ελέγχου Ψυχολογική Κακοποίηση μέσω προσβολών για την ηλικία ή το φύλο. Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σωματικά λόγω ασθένειας ή γήρατος, νιώθουν λιγότερο ελκυστικές και υποφέρουν βαθύτερα και περισσότερο συναισθηματικά Ο θύτης μετατρέπεται σε τύραννος: οι άνδρες είναι απογοητευμένοι, καθώς δεν λαμβάνουν τη φροντίδα στην οποία είχαν συνηθίσει. Οι γυναίκες αισθάνονται απογοήτευση και ενοχή λόγω της μειωμένης ικανότητάς τους να παρέχουν την αναμενόμενη φροντίδα. Διαρκής Σωματικός πόνος, Τα σημάδια της βίας ως εσωτερικός πόνος. Λόγω βίας ή λόγω ηλικίας; (πχ. «το σώμα μου ήταν σακατεμένο ούτως ή άλλως» Zvi Eisikovits & Tova Band-Winterstein Dimensions of Suffering among Old and Young Battered Women. J Fam Viol (2015) 30:49–62. Sirkka Perttu, WHOSEFVA project

47 Μακροχρόνια θυματοποίηση ηλικιωμένων γυναικών
Μακροχρόνια θυματοποίηση ηλικιωμένων γυναικών Αποξένωση, απομόνωση και μοναξιά στην ίδια την κατοικία του ατόμου, ο χρόνος λειτουργεί ως βάσανο. Η ηλικιωμένη γυναίκα περιγράφει μια πιο στατική εμπειρία στην οποία εισέρχεται η βία και είναι εκεί για να μείνει. Ο τρόπος με τον οποίο ζει με αυτό είναι όπως με μια «βαριά πέτρα» εσωτερικευμένη στην καρδιά της. Η ρουτίνα υπαγορεύεται από τον χρόνο που είναι απαραίτητος για να αναρρώσει από ένα βίαιο γεγονός, ενώ αναμένει το επόμενο. Για την ηλικιωμένη γυναίκα ο χρόνος είναι δομημένος με τα χρόνια. Η θυματοποίηση είναι σωρευτική. Όλες οι γυναίκες αναγνωρίζουν την ανάγκη να αντιμετωπίζουν τον θάνατο και όλες οι γυναίκες τον αναμένουν, αλλά οι ηλικιωμένες γυναίκες βλέπουν τον θάνατο ως ένα κομμάτι του κύκλου της ζωής. Zvi Eisikovits & Tova Band-Winterstein Dimensions of Suffering among Old and Young Battered Women. J Fam Viol (2015) 30:49– 62.

48 Τι είναι το στίγμα; Ένα είδους τατουάζ ή σημάδι το οποίο χαρασσόταν στο δέρμα εγκληματιών και σκλάβων με σκοπό να είναι ορατά αναγνωρίσιμοι ως ηθικά μολυσμένοι. Στίγμα είναι ένα σημάδι ντροπής ή απαξίωσης. Χωρίς αξία στην κοινωνία. (Goffman, Erving  Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity) Ένα σημάδι ντροπής ή ατίμωσης. Καμία αξία για την κοινωνία. Το στίγμα είναι μια διαδικασία κατά την οποία η αντίδραση των άλλων καταστρέφει την υπάρχουσα ταυτότητα του ατόμου.

49 Στίγμα λόγω Κακοποίησης – Εσωτερικοποίηση του Στίγματος
Εσωτερικοποίηση του Στίγματος είναι ο βαθμός στον οποίο τα άτομα εσωτερικεύουν τις αρνητικές πεποιθήσεις περί κακοποίησης. Μια μορφή Αυτό-Στιγματισμού (self-stigma). Η στιγματισμένη ταυτότητα του ατόμου σημαίνει ένα σημάδι ντροπής ή αποτυχίας. Συνδέεται με μεγαλύτερη Ψυχολογική οδύνη. Η κύρια πηγή και συντελεστής της εσωτερικοποίησης του στίγματος είναι ο θύτης. Η Εσωτερικοποίηση του Στίγματος είναι εμπόδιο για το άτομο στο να ζητήσει βοήθεια από δίκτυα στήριξης (επίσημα ή ανεπίσημα). Nicole M. Overstreet and Diane M. Quinn The Intimate Partner Violence Stigmatization Model and Barriers to Help-Seeking. Basic Appl Soc Psych January 1; 35(1): 109–122.

50 Στίγμα λόγω Κακοποίησης – Εσωτερικοποίηση του Στίγματος
Η φύση της κακοποίησης από τον θύτη μπορεί να σχετίζεται άμεσα με το αν και πώς τα θύματα βιώνουν και εσωτερικεύουν το στίγμα, ιδιαίτερα μέσω της συναισθηματικής και λεκτικής κακοποίησης. Η ομάδα η οποία ανέφερε το υψηλότερο επίπεδο Στιγματοποίησης ανέφερε επίσης υψηλότερα ποσοστά λεκτικής κακοποίησης. Η «ετικέτα» (labelling), το σημάδι που δίνεται στο άτομο είναι ένας ισχυρός μηχανισμός με τον οποίο λειτουργεί η Στιγματοποίηση. Murray, Crowe, & Brinkley, The Stigma Surrounding Intimate Partner Violence: A Cluster Analysis Study. Partner Abuse, Volume 6, Number 3, 2015.

51 Στίγμα λόγω Κακοποίησης – Αναμενόμενο Στίγμα
Το αναμενόμενο στίγμα αναφέρεται στον βαθμό τον οποίο τα άτομα φοβούνται ή αναμένουν την στιγματοποίηση από τρίτους Το αναμενόμενο στίγμα δίνει έμφαση στην ανησυχία που υπάρχει για το τι θα γίνει όταν άλλα άτομα μάθουν για την ενδοσυντροφική βία (π.χ., απόρριψη, αποδοκιμασία, διάκριση) Το αναμενόμενο στίγμα θεωρείται κρίσιμο εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας Αυξάνει την αίσθηση της ντροπής και της μυστικότητας σε σχέση με την κακοποίηση Nicole M. Overstreet and Diane M. Quinn The Intimate Partner Violence Stigmatization Model and Barriers to Help-Seeking. Basic Appl Soc Psych January 1; 35(1): 109–122.

52 Στίγμα λόγω Κακοποίησης – Κοινωνικό Στίγμα
Κοινωνικό Στίγμα είναι οι πεποιθήσεις στο επίπεδο της κοινωνίας. Ματαίωση των ατόμων που βιώνουν κακοποίηση (π.χ. η πεποίθηση πως τα θύματα κακοποίησης προκαλούν τα ίδια την θυματοποίηση τους) Κοινωνικές εννοιολογικές θεωρήσεις της κακοποίησης: η μη αναγνώριση της κακοποίησης ως κοινωνικό ζήτημα. Το κοινωνικό στίγμα επηρεάζει την στιγματοποίηση καθώς και την εσωτερίκευση του στίγματος. Το κοινωνικό στίγμα επηρεάζει κάθε στάδιο της διαδικασίας αντιμετώπισης της κακοποίησης και της εύρεσης βοήθειας. Nicole M. Overstreet and Diane M. Quinn The Intimate Partner Violence Stigmatization Model and Barriers to Help-Seeking. Basic Appl Soc Psych January 1; 35(1): 109–122.

53 Στίγμα και Κακοποίηση Ηλικιωμένων Γυναικών
Στίγμα και ντροπή: Οι ηλικιωμένες γυναίκες μπορεί να νιώθουν ιδιαίτερα ντροπιασμένες όσον αφορά την κακοποίηση που βιώνουν από τους συντρόφους τους και μπορεί ακόμη να νιώθουν ντροπή για το ότι αποδέχονται την κακοποίηση για τόσο καιρό. Όσες αρχίζουν μια νέα σχέση αργότερα στην ζωή μπορεί να νιώθουν ντροπή να παραδεχτούν ότι έχουν κάνει λάθος. Jackie Barron Older women and domestic violence, An Overview. Women’s Aid

54 Η Κακοποίηση Ηλικιωμένων ως Πρόκληση για τις Κοινωνικές Υπηρεσίες – Υποστήριξη Ηλικιωμένων Γυναικών

55 Γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν φεύγουν – Η επίδραση της ηλικιακής ομάδας
Μία συγκεκριμένη γενιά γυναικών: γυναίκες γεννημένες μεταξύ του οι οποίες μεγάλωσαν τα παιδιά τους μεταξύ του και του 1970 Διάφορα είδη προσκόλλησης στους θύτες: ψυχολογικής/ συναισθηματικής, κοινωνικής ή οικονομικής φύσης, π.χ. απώλεια ενός τόπου που ήταν σπίτι για δεκαετίες, φόβος να πάει σε δομή φροντίδας ως εναλλακτική λύση T. Zink et.al 2003. Διαφορετικές αξίες: Οι ηλικιωμένες γυναίκες κοινωνικοποιήθηκαν με πιο παραδοσιακές αρχές και αξίες, κυρίως όσον αφορά τους έμφυλους ρόλους, τον γάμο, την οικογένεια, το ταμπού του διαζυγίου, την μεγαλύτερη δέσμευση σε παραδοσιακές θρησκευτικές αρχές Κοινωνικοποιηθήκαν με ένα έντονο αίσθημα ιδιωτικότητας για τα οικογενειακά θέματα και μια ισχυρή δέσμευση στην οικογενειακή αφοσίωση και αλληλεγγύη Silvia M. Straka & Lyse Montminy Responding to the Needs of Older Women Experiencing Domestic Violence. Violence Against Women, Volume 12 Number 3, March 2006, p

56 Γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν φεύγουν – Η επίδραση της ηλικιακής ομάδας
Τα οικονομικά εμπόδια μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερα για τις ηλικιωμένες γυναίκες από ότι για τις νεότερες γυναίκες Πολλές ηλικιωμένες γυναίκες δεν δούλεψαν εκτός σπιτιού όταν ήταν νεότερες – χαμηλή σύνταξη Η εκπαίδευση και η ανεξαρτησία δεν ενθαρρύνονταν στις γυναίκες Έλλειψη των απαιτούμενων δεξιοτήτων για την αναζήτηση και εύρεση εργασίας

57 Γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν φεύγουν – Η επίδραση της χρονικής περιόδου
Αλλαγές σε νόμους, πολιτικές και υπηρεσίες μέσα στον χρόνο Τα δικαιώματα της γυναίκας, η κακοποίηση του παιδιού, η κακοποίηση ηλικιωμένων και η ενδοοικογενειακή βία δεν συζητιόταν στο παρελθόν ούτε καν αναγνωρίζονταν Μπορεί να μην είναι ικανές να αντιληφθούν ότι υπάρχουν επιλογές Δεν έχουν εμπειρία στην αντιμετώπιση οικονομικών και νομικών θεμάτων

58 Γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν φεύγουν – Η επίδραση της ηλικίας
Οι ηλικιωμένες γυναίκες είναι περισσότερο πιθανό από ότι οι νεότερες γυναίκες να έχουν λειτουργικά θέματα ή θέματα υγείας τα οποία τις καθιστούν εξαρτώμενες σε σχέση με την φροντίδα τους Αυτό το κάνει πιο δύσκολο να αναζητήσουν βοήθεια ή να φύγουν Κάποιες ηλικιωμένες γυναίκες λαμβάνουν φροντίδα από τον κακοποιητικό τους σύντροφο, και κάποιες άλλες μπορεί να παρέχουν φροντίδα Λόγω της υψηλής ηθικής τους δέσμευσης σχετικά με την φροντίδα, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για μία ηλικιωμένη γυναίκα να αφήσει τον εξαρτώμενο από αυτήν κακοποιητικό σύντροφο.

59 Γιατί οι ηλικιωμένες γυναίκες δεν φεύγουν – Η επίδραση της ηλικίας
Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό λόγω θανάτου των συνομήλικων Ο κακοποιητικός σύντροφος/ ενήλικο παιδί μπορεί να είναι το μόνο άτομο που έχει απομείνει στην ζωή της ηλικιωμένης γυναίκας Η μοναξιά και ο φόβος της μοναξιάς – φόβος να χαθεί η μοναδική σχέση Αν ο θύτης είναι το μοναδικό ενήλικο παιδί – ενοχή γιατί δεν μπόρεσε να το προστατέψει στην παιδική ηλικία από την κακοποίηση/ το αποτέλεσμα της ανατροφής του Μπορεί να μην υπάρχουν πόροι για τις μεγαλύτερες ηλικιωμένες γυναίκες

60 Υποστηρίζοντας τις ηλικιωμένες γυναίκες θύματα βίας
Αν υπάρχει υποψία κακοποίησης: Δημιουργήστε ένα ασφαλές περιβάλλον για συζήτηση Μιλήστε στον ασθενή και τον φροντιστή/συγγενή ξεχωριστά Δημιουργήστε μια σχέση εμπιστοσύνης αλληλοσεβασμός Η χρήση μαλακών και μη επικριτικών λέξεων βοηθά το άτομο να χαλαρώσει Προτείνεται να χρησιμοποιείτε εκφράσεις με το «Εγώ» αντί για ευθείς ερωτήσεις (πχ. «Έχεις υπάρξει…» και «Σύμφωνα με την εμπειρία μου πολλές γυναίκες υποφέρουν…») Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις δικές σας αντιλήψεις για το γιατί γίνονται οι ερωτήσεις Η καλύτερη επιλογή είναι οι ερωτήσεις να γίνονται στο πλαίσιο ενός εργασιακού μοντέλου, καθώς δεν δείχνει γιατί γίνονται οι ερωτήσεις

61 Υποστηρίζοντας τις ηλικιωμένες γυναίκες θύματα βίας
Οι ηλικιωμένες γυναίκες μπορεί να ερωτηθούν Πώς είναι τα πράγματα στο σπίτι/ στη δομή φροντίδας; Πώς περνάτε τις μέρες σας; Πώς αισθάνεστε σχετικά με την βοήθεια που λαμβάνεται στο σπίτι/ στη δομή φροντίδας; Πώς νιώθετε ότι ο (σύζυγος/κόρη/άλλος φροντιστής) τα βγάζει πέρα; Έχετε όλα όσα χρειάζεστε για να φροντίσετε τον εαυτό σας;

62 Υποστηρίζοντας τις ηλικιωμένες γυναίκες θύματα βίας
Σημαντικό με τις ηλικιωμένες γυναίκες: Μην μπερδεύετε τις αντιδράσεις τραύματος σε συνδυασμό με κάποια αναπηρία(π.χ. εξασθένιση της ακοής/όρασης, αφασία) με την γήρανση Λάβετε υπόψη ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες μπορεί να μπορεί να επεξεργάζονται τις πληροφορίες πιο αργά από τους νεώτερους ενήλικες και να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αρθρώσουν τις σκέψεις τους Δώστε επαρκή χρόνο για να απαντήσουν Αυτή είναι φυσιολογική αλλαγή που συνδέεται με την ηλικία και δεν πρέπει να θεωρείται ως ένδειξη έλλειψης πνευματικής ικανότητας Πολλά ηλικιωμένα θύματα μπορεί να είναι διστακτικά να μιλήσουν για την κακοποίηση ή να ζητήσουν βοήθεια επειδή φοβούνται πως θα χάσουν την ανεξαρτησία τους

63 Υποστηρίζοντας τις ηλικιωμένες γυναίκες θύματα βίας
Οι ανάγκες των ηλικιωμένων γυναικών: Πληροφορίες σχετικά με την κακοποίηση και τις συνέπειες της Πρακτική βοήθεια και συναισθηματική υποστήριξη από τους επαγγελματίες σε ένα μεγάλο εύρος υπηρεσιών Στέγαση, Νομική ή οικονομική υποστήριξη(π.χ. επιδόματα) Υποστήριξη σε μία πιο μακροχρόνια βάση Αποτελεσματικός συντονισμός των διαφορετικών υπηρεσιών (ΜΚΟ, εθελοντές, κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες υγείας) Συχνά υπάρχει μεγάλο κενό Συχνά δεν είναι επιλογή το να αφήσουν τον θύτη Φροντίζοντας για θέματα ασφάλειας / ελαχιστοποίησης κινδύνου Συμβουλές για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης Δυνατότητα επαφής όταν απαιτείται

64 Προσέγγιση Ενδυνάμωσης του θύματος
Βασίζεται στην πεποίθηση ότι τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας πρέπει να έχουν πρόσβαση σε: Πληροφορίες, εκπαίδευση, και την απαραίτητη οικονομική και κοινωνική υποστήριξη για να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις οι οποίες αντανακλούν καλύτερα τα συμφέροντα και τις ανάγκες τους. Για να λαμβάνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις τους και αυτές να γίνονται σεβαστές. Η προσέγγιση της ενδυνάμωσης χρησιμοποιεί την διάδοση της γνώσης, την κατάρτιση και την συμβουλευτική για τη δημιουργία ενός συνόλου υπηρεσιών υπό τον έλεγχο των θυμάτων: Υπηρεσίες οι οποίες στηρίζουν τα θύματα να ανταπεξέλθουν σε συναισθηματικά, ψυχολογικά, και φυσικά τραύματα, να αποκαθιστούν την αυτό-εκτίμηση τους και να χτίζουν την ανεξαρτησία τους.

65 Προκλήσεις για τους επαγγελματίες
Θυμός Απόγνωση, Απογοήτευση Κάνω ότι καλύτερο μπορώ και δεν γίνεται τίποτα Παίρνει πάρα πολύ χρόνο Τα θύματα δεν κάνουν ότι συμφωνήσαμε Τα ίδια πράγματα συμβαίνουν ξανά και ξανά Αίσθημα παντοδυναμίας Γνωρίζω τι πρέπει να γίνει, μπορώ να λύσω την κατάσταση Αμφιλεγόμενα συναισθήματα Ο βοηθός νιώθει τα αισθήματα των θυμάτων και τα κουβαλάει μέσα του Υπερπροστατευτική συμπεριφορά του βοηθού (αβοήθητο ηλικιωμένο άτομο) Εργασία με τις προσωπικές συμπεριφορές και πεποιθήσεις Μία ασφαλής και υποστηρικτική ομάδα εργασίας και ο ίδιος οργανισμός μπορεί να στηρίξει τους εργαζόμενους

66 Αξιολόγηση ενδείξεων και συμπτωμάτων πιθανής κακοποίησης και παραμέλησης ηλικιωμένων

67 Γενικοί Δείκτες πιθανής κακοποίησης ηλικιωμένων
Περιγραφές των φτωχών συνθηκών διαβίωσης. Ανεξήγητοι Τραυματισμοί. Ιστορικό συχνών τραυματισμών. Ασυνήθιστη καθυστέρηση μεταξύ έναρξης του προβλήματος υγείας και της αναζήτησης ιατρικής φροντίδας. Επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στο ΤΕΠ με παρόμοιους τραυματισμούς. Χρήση διαφορετικών ιατρών (“doctor hopping” or “doctor shopping”) αντί παρακολούθησης από έναν συγκεκριμένο γιατρό. Μη συμμόρφωση με φαρμακευτική αγωγή, ραντεβού, οδηγίες ιατρού. (Rosen T. et al. 2017)

68 Γενικοί Δείκτες πιθανής κακοποίησης ηλικιωμένων
Απροθυμία του ασθενή ή του φροντιστή να απαντήσει σε ερωτήσεις. Τεταμένη αλληλεπίδραση μεταξύ ασθενή-φροντιστή. Αντιφάσεις μεταξύ της περιγραφής του ασθενή και του φροντιστή σχετικά με τον τραυματισμό. Ηλικιωμένος ασθενής που αναφέρεται ως «επιρρεπής σε ατυχήματα» Φροντιστής ο οποίος δεν είναι ικανός να παράσχει λεπτομέρειες σχετικά με το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς ή τη φαρμακευτική του αγωγή. Φροντιστής ο οποίος δίνει απαντήσεις αντί του ασθενούς. Εγκατάλειψη του ασθενούς στο ΤΕΠ από τον φροντιστή. (Rosen T. et al. 2017)

69 Προειδοποιητικές ενδείξεις – πιθανή κακοποίηση
Αξιόπιστες / αόριστες εξηγήσεις Ασυνήθιστη καθυστέρηση στην αναζήτηση φροντίδας Ανεξήγητοι τραυματισμοί - παρελθόν ή παρόν Αντιφατικές ιστορίες Ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά (Mosqueda L. 2008)

70 Δυσκολίες στην αξιολόγηση ενδείξεων & συμπτωμάτων κακοποίησης & παραμέλησης ηλικιωμένων γυναικών
Δυσκολία στον διαχωρισμό μεταξύ τραυματισμών και Κοινές και φυσιολογικές αλλαγές λόγω ηλικίας Μιμητικά σημάδια κακοποίησης ηλικιωμένων Φαρμακευτική αγωγή Ασθένεια (National Research Council 2003) (Mosqueda L. 2008) (Wiglesworth A. et al. 2009) (Hoover Robert B and Polson Michol 2014)

71 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας - Μώλωπες
Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων σε ασυνήθιστα σημεία: πλάγια στα χέρια, πρόσωπο, πλάτη και είναι μεγαλύτεροι από 5 εκ. μώλωπες στο στήθος, λαιμό, αυτιά, κοιλιά, οπίσθια, παλάμες και πατούσες. τραυματισμοί με μοτίβο, σημάδια από ζώνη, δάκτυλα, άλλου είδους αρθρώσεις ή αντικείμενα. παράλληλα σημάδια και μώλωπες. πολλαπλοί μώλωπες σε διαφορετικά στάδια της θεραπείας. Σε βαθύτερους τραυματισμούς οι μώλωπες μπορεί να εμφανιστούν μέρες μετά.   Αλλαγές λόγω ηλικίας: Το δέρμα είναι πιο λεπτό, πιο εύθραυστο, χάνει το προστατευτικό του λιπαρό στρώμα – αυξάνεται ο κίνδυνος δερματικού τραυματισμού και μελανιάσματος. Τα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος γίνονται πιο εύθραυστα - πιο επιρρεπείς σε μώλωπες, σε αιμορραγία κάτω από το δέρμα – συχνά αποκαλείται γεροντική πορφύρα. Γεροντική Πορφύρα: συνήθης πάθηση στους ηλικιωμένους οι οποίοι είναι επιρρεπείς στο να αναπτύσσουν μώλωπες κυρίως στα χέρια και πόδια. Κηλίδες χωρίς τραύμα ή τραυματισμό. Μιμητικά σημάδια που εμφανίζονται λόγω φαρμακευτικών αγωγών: Η Γεροντική πορφύρα μπορεί να προκληθεί από την υπερ-χρήση αραιωτικών του αίματος όπως στεροειδή και ασπιρίνες Η ανάρρωση είναι πολύ πιο αργή στους ηλικιωμένους (μπορεί να πάρει και μήνες) Κάποιες ασθένειες μπορεί επίσης να προκαλέσουν μώλωπες

72 Γεροντική πορφύρα

73 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας - Κατάγματα
Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων Οι πτώσεις και οι τραυματισμοί είναι ο πιο συνηθισμένος τραυματισμός στους ηλικιωμένους, μειωμένη όραση ή κινητικότητα και προβλήματα ισορροπίας. Τα κατάγματα στους γοφούς είναι πιο συνηθισμένα σε γυναίκες, λόγω οστεοπόρωσης (λεπτά και εύθραυστα οστά). Τα κατάγματα όπως στο κρανίο, την σπονδυλική στήλη, το σαγόνι και τα ζυγωματικά είναι πιο πιθανό να είναι αποτέλεσμα επίθεσης από ότι τα κατάγματα στους γοφούς, τους καρπούς και τους σπονδύλους. Ανεξήγητα Κατάγματα. Κατάγματα που απαιτούν υψηλή ενέργεια τα οποία είναι ασυμβίβαστα με τους αναφερόμενους μηχανισμούς και τη συνύπαρξη οξείας και χρόνιας βλάβης.  Λίγα στοιχεία σχετικά με εγκληματολογικά ευρήματα για κατάγματα στους ηλικιωμένους Αλλαγές λόγω ηλικίας: Τα οστά των ηλικιωμένων είναι πιο λεπτά και λιγότερο πυκνά. Οστεοπόρωση και άλλες σχετικές ασθένειες. Δύο είδη καταγμάτων μπορούν να συμβούν αυθόρμητα σε ηλικιωμένες με οστεοπόρωση: κατάγματα στους σπονδύλους και τους γοφούς. Φτωχή διατροφή. Έλλειψη Βιταμίνης D. Αλκοολισμός. Ορμονικές αλλαγές. Καρκίνος που εισβάλλει στα οστά.

74 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας - Εγκαύματα
Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων Ένα έγκαυμα από υγρό ή ατμό σε σημείο του σώματος που δύσκολα προκαλούνται ατυχήματα (για παράδειγμα το πίσω μέρος των χεριών, τα πέλματα, οι γλουτοί, η πλάτη). Ειδικότερα εγκαύματα που υποδεικνύουν κάποιο μοτίβο - σχέδιο (πχ. από τσιγάρο, ή σε σχήμα γαντιού ή κάλτσας από εξαναγκαστική βύθιση σε καυτό υγρό) Ο λόγος μπορεί να είναι η χρήση πολύ καυτού νερού κατά την διάρκεια του μπάνιου του ηλικιωμένου Τα εγκαύματα στους ηλικιωμένους μπορεί να είναι αποτέλεσμα κακοποίησης ή παραμέλησης. Το μέγεθος, το σημείο, το σχήμα, το μοτίβο & η περιγραφή του πώς συνέβη το έγκαυμα είναι ενδείξεις για την πραγματική αιτία.

75 Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων
Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας – Εκδορές & κοψίματα Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων  Συνήθη κοψίματα σε ηλικιωμένους είναι τα δερματικά σχισίματα. Πολλαπλά κοψίματα σε σημεία εκτός από τα χέρια, πόδια. Εκδορές και κοψίματα παρατηρούνται κυρίως σε περιστατικά σωματικής βίας, μπορούν όμως επίσης να συμβούν σε περιπτώσεις παραμέλησης από τον φροντιστή. Δερματικά Σχισίματα Αλλαγές λόγω ηλικίας Η ελαστικότητα και το πάχος του δέρματος μειώνονται με την ηλικία. Τα τριχοειδή αγγεία γίνονται πιο εύθραυστα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αγγειακές βλάβες όπως μώλωπες και γεροντική πορφύρα. Το άτομο συνήθως δεν έχει περισσότερα από ένα ή δύο δερματικά σχισίματα τη φορά. Οι αλλαγές στο δέρμα μπορεί να επιδεινωθούν με τη χρήση κάποιων συγκεκριμένων φαρμάκων, όπως η χρήση κορτικοστεροειδών (που χρησιμοποιούνται π.χ. στο άσθμα).

76 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις πιθανής παραμέλησης
Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων Έλκη Κατάκλισης: Βαθιά έλκη κατάκλισης σε πολλαπλά σημεία. Μεγάλα μολυσμένα έλκη κατάκλισης τα οποία δεν έχουν φροντιστεί Γενικά τα μεγάλα μολυσμένα, νεκρωτικά έλκη κατάκλισης, τα πολλά και ιδιαιτέρως τα βαθιά έλκη κατάκλισης μπορεί να είναι ένδειξη παραμέλησης. Εντοπίζονται συνήθως πάνω στο ιερό οστό, τα ισχία ή τα πέλματα (φτέρνες). Υποσιτισμός, Μη σκόπιμη - ανεξήγητη απώλεια βάρους. Αφυδάτωση. Έλκη Κατάκλισης/ Αλλαγές λόγω ηλικίας Η φυσιολογική γήρανση του δέρματος έχει σχετικά καλά διατηρημένη ροή αίματος. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο επιρρεπείς σε έλκη λόγω ασθενειών και όχι με βάση την ηλικία και μόνο Τα έλκη κατάκλισης συνήθως συμβαίνουν σε ιατρικά ασθενείς ή νοητικά εξασθενημένα άτομα. Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το ποια έλκη σχετίζονται με ασθένεια και ποια με παραμέληση ή και κακοποίηση Τα έλκη κατάκλισης μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες: οξεία ασθένεια, διαταραχές του κυκλοφορικού συστήματος, κακή διατροφή ή κακή ποιότητα φροντίδας Υποσιτισμός: Η γήρανση σχετίζεται με μείωση της όσφρησης και της γεύσης, και συνεπώς με μειωμένη όρεξη Αφυδάτωση: Χωρίς συγκεκριμένη ένδειξη, μπορεί να προκληθεί π.χ. Ασθένειες

77 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας
Σημάδια ή ουλές γύρω από τους καρπούς, τους αστραγάλους ή το λαιμό. Τραυματική αλωπεκία. Οίδημα της κεφαλής. Ενδο-αρθρικές βλάβες μαλακών ιστών. Τραυματισμοί στην περιοχή του κρανίου και του προσώπου και στον άνω κορμό. Μώλωπες, εκδορές, τραυματισμοί και διατρήσεις Πιο πιθανό να συνδέονται με τραυματισμούς από πρόθεση παρά από αμέλεια ή άγνωστη πρόθεση (Hoover Robert B and Polson Michol 2014) (Yonashiro-Cho J, Gassoumis Z.D, Wilber K.H 2015)

78 Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας
Shaken Adult Syndrome / Βίαιες Αναταράξεις: Τραυματισμοί στους οφθαλμούς (π.χ. Αποκολλημένοι αμφιβληστροειδείς). Διάσειση. Ήπια τραυματική εγκεφαλική βλάβη: εγκεφαλική βλάβη που προκαλείται από μώλωπες, σχισμές ή πρήξιμο του εγκεφάλου Πονοκέφαλοι, αυξημένη αίσθηση σύγχυσης, απώλεια ισορροπίας ή μη σταθερό βάδισμα. (Carrigan T.D. et al. 2000; Murphy K. et al. 2013; Papa L. et al. 2014; Azari A.A et al. 2014; Race Judith 2016)

79 Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων
Κλινικές & Ιατροδικαστικές Ενδείξεις σωματικής βίας Σεξουαλική Βία σε ηλικιωμένες γυναίκες Δυσκολίες στην αναγνώριση ηλικιωμένων θυμάτων Τραυματισμοί στα γεννητικά όργανα, τον πρωκτό ή την στοματική κοιλότητα. Πόνος, φαγούρα ή κάψιμο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Το πιο συνηθισμένο σημείο όπου παρατηρούνται μώλωπες, φλεγμονή, ευαισθησία, εκδορές ή τραύματα είναι η περιοχή των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού. Μώλωπες στο στήθος και/ή την κοιλιά. Αλλαγές στην κίνηση του εντέρου ή τη δραστηριότητα της ουροδόχου κύστης. Ουρολοιμώξεις. Ανεξήγητη σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια Δυσκολία στο περπάτημα, στο να σηκωθεί ή να καθίσει.   Αλλαγές λόγω ηλικίας Οι γυναίκες βιώνουν ένα μεγάλο αριθμό φυσιολογικών αλλαγών στην περιοχή των γεννητικών οργάνων καθώς μεγαλώνουν . Τα επίπεδα προγεστερόνης και οιστρογόνων μειώνονται με τη γήρανση Τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνων έχουν ως αποτέλεσμα αλλαγές στο σχήμα του κόλπου, αυξημένη ξηρότητα, και αραίωση των κολπικών τοιχωμάτων Αυτές οι αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν πόνο και αιμορραγία κατά την διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.

80 Σεξουαλική Κακοποίηση Ηλικιωμένων Γυναικών – Σημαντικές Πληροφορίες
Οι φροντιστές ή τα ενήλικα παιδιά ενδέχεται να κακοποιούν σεξουαλικά τις ηλικιωμένες γυναίκες. Τα ηλικιωμένα θύματα μπορεί να εξαρτώνται από τους θύτες για συναισθηματική ή οικονομική υποστήριξη ή στέγαση. Οι θύτες μπορούν να συνοδεύουν τα θύματα στο χώρο εξέτασης. Ορισμένοι θύτες μπορεί να είναι γοητευτικοί στο προσωπικό ενώ άλλοι μπορεί να είναι απειλητικοί. (U.S. Department of Justice 2013)

81 Σεξουαλική Κακοποίηση Ηλικιωμένων Γυναικών – Σημαντικές Πληροφορίες
Μην συγχέετε τις επιπτώσεις του τραύματος με τις αναπηρίες (π.χ. ακοή, όραση, αφασία) που σχετίζονται με την γήρανση. Να γνωρίζετε ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες μπορούν να επεξεργάζονται τις πληροφορίες πιο αργά από ότι οι νεότεροι και χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να εκφράσουν τις σκέψεις τους. Αυτή είναι μια φυσιολογική αλλαγή που σχετίζεται με την ηλικία και δεν πρέπει να θεωρείται ένδειξη έλλειψης διανοητικής ικανότητας. Μερικά ηλικιωμένα θύματα μπορεί να είναι απρόθυμα να μιλήσουν για το έγκλημα ή να ζητήσουν βοήθεια επειδή φοβούνται ότι θα χάσουν την ανεξαρτησία τους. (U.S. Department of Justice 2013)

82 Διαλογή/ Τακτική Εξέταση για την Κακοποίηση Ηλικιωμένων
Διαλογή/ Τακτική Εξέταση για την Κακοποίηση Ηλικιωμένων

83 Τι είναι η διαλογή; Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας: «πιθανή ταυτοποίηση των μη αναγνωρισμένων ασθενειών ή ελαττωμάτων μέσω δοκιμών, εξετάσεων ή άλλων διαδικασιών που μπορούν να εφαρμοστούν ταχέως» Η Διαλογή στην Δημόσια υγεία είναι ένα τεκμηριωμένο πεδίο της ιατρικής Με στόχο ορισμένο πληθυσμό που δεν αντιλαμβάνεται απαραίτητα ότι κινδυνεύει ή έχει ήδη προσβληθεί από μια ασθένεια ή τις επιπλοκές της Silvia Perel-Levin Discussing Screening for Elder Abuse at Primary Health Care level. WHO 2008.

84 Διαλογή στο πεδίο της βίας
Διαλογή (screening) θεωρείται γενικά η διαδικασία κατά την οποία ο επαγγελματίας ανιχνεύει τα θύματα κακοποίησης και αποκλείει (screening out) τα μη κακοποιημένα άτομα – δηλαδή η αναγνώριση των περιστατικών. Η βασική προσέγγιση στην αναγνώριση της κακοποίησης ηλικιωμένων βασίζεται στην αναγνώριση των παραγόντων υψηλού κινδύνου. Silvia Perel-Levin Discussing Screening for Elder Abuse at Primary Health Care level. WHO 2008.

85 Τρία Κριτήρια Διαλογής
Η διαδικασία διαλογής είναι αποδεκτή από τις γυναίκες όταν γίνεται από επαγγελματίες υγείας Υπάρχουν αποτελεσματικές παρεμβάσεις ή θεραπείες για γυναίκες οι οποίες αναγνωρίζονται στο πλαίσιο δομών υγείας (περαιτέρω υπηρεσίες) Ο τρόπος διαλογής αυξάνει το ποσοστό των γυναικών θυμάτων που αναγνωρίζονται (δοκιμασμένο & ανταποκρίσιμο εργαλείο = ικανό να αναγνωρίζει τα «πραγματικά» από τα πιθανά ή και αρνητικά περιστατικά) Silvia Perel-Levin Discussing Screening for Elder Abuse at Primary Health Care level. WHO 2008.

86 Διαλογή/ Τακτική εξέταση
Ο όρος «διαλογή» είναι συγκεκριμένη έννοια στο τομέα της υγείας, με μεγάλη έμφαση στην παρακολούθηση (follow-up) της διαδικασίας. Ο όρος «τακτική εξέταση» συστήνεται από την Βρετανική Υπηρεσία Υγείας. Η έρευνα που διενεργείται μόνο σε ύποπτες περιπτώσεις, μπορεί αν αυξήσει τις προκαταλήψεις και το στίγμα, για παράδειγμα αν ένα άτομο ανήκει σε χαμηλότερη κοινωνικό-οικονομική κατάσταση ή σε κάποια μειονότητα. Το εργαλείο διαλογής /τακτικής εξέτασης πρέπει να είναι δομημένο και να χρησιμοποιείται συστηματικά. Η χρήση εργαλείων αποτελεί παρέμβαση και σηματοδοτεί την αρχή της διαδικασίας.

87 Προϋποθέσεις για την διεξαγωγή Διαλογής/ Τακτικής Εξέτασης
Οι εργαζόμενοι είναι εκπαιδευμένοι Στην κακοποίηση ηλικιωμένων Στην σωστή χρήση των εργαλείων διαλογής/εξέτασης Στην διεξαγωγή αξιολόγησης κινδύνου σε περιστατικά κακοποίησης Ο οργανισμός και οι επαγγελματίες συμμετέχουν σε δίκτυο Διασύνδεσης φορέων Η αλυσίδα τοπικών παρόχων υπηρεσιών είναι γνωστή και σε συμφωνία Υπάρχει σχεδιασμός ασφαλείας για τους εργαζόμενους του οργανισμού Είναι διαθέσιμη η υπηρεσία συμβουλευτικής (κρίσεων), καθώς και η εποπτεία και υποστήριξη των εργαζόμενων

88 Δείκτης Υποψίας Κακοποίησης Ηλικιωμένων - Elder Abuse Suspicion Index © (EASI)

89 Πληροφορίες σχετικά με το Elder Abuse Suspicion Index © (EASI)
Η αναγνώριση περιστατικών κακοποίησης ηλικιωμένων στα νοσοκομείο αποτελεί πρόκληση: Οι ηλικιωμένοι διστάζουν να πάρουν την πρωτοβουλία να μιλήσουν για την κακοποίηση Οι ηλικιωμένοι πολλές φορές δεν θεωρούν ότι αυτό που βιώνουν είναι κακοποίηση Οι φυσιολογικές αλλαγές και τα σημάδια του γήρατος, οι ασθένειες και η λήψη φαρμάκων (κυρίως η πολλαπλή λήψη φαρμάκων) δυσκολεύουν την αναγνώριση και διαφοροποίηση των σημαδιών κακοποίησης Υπάρχουν πολλά εργαλεία για επαγγελματίες για την αναγνώριση της κακοποίησης ηλικιωμένων/ πιθανής κακοποίησης ηλικιωμένων Το εργαλείο EASI αναπτύχθηκε και δοκιμάστηκε στον Καναδά το 2008 (Yaffe ym. 2008) Σημαντικό: Το EASI αναπτύχθηκε για διανοητικά ικανούς ηλικιωμένους ασθενείς Επιπλέον ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δοκίμασε το εργαλείο και το βρήκε κατάλληλο για διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια

90 ELDER ABUSE SUSPICION INDEX © (EASI)
Ε.1-Ε.5 ρωτάται ο ασθενής, Ε.6 απαντάται από τον ιατρό (Μέσα στους τελευταίους 12 μήνες) 1) Έχετε βασιστεί σε άλλα άτομα για οτιδήποτε από τα παρακάτω: μπάνιο, ντύσιμο, ψώνια, τραπεζικές συναλλαγές, ή γεύματα; ΝΑΙ ΟΧΙ Δεν απάντησε 2) Υπάρχει κάποιος που να σας εμπόδισε την πρόσβαση σε φαγητό, ρούχα, φάρμακα, γυαλιά, ακουστικά βοηθήματα, ιατρική φροντίδα ή σας εμπόδισε να είστε με ανθρώπους που θέλατε; 3) Έχετε αναστατωθεί επειδή κάποιος σας μίλησε με τρόπο που σας έκανε να αισθάνεστε ντροπή ή απειλή; 4) Προσπάθησε κάποιος να σας αναγκάσει να υπογράψετε χαρτιά ή να χρησιμοποιήσετε τα χρήματα σας παρά την θέληση σας; 5) Σας έκανε κάποιος να φοβηθείτε, σας άγγιξε με τρόπο τον οποίο δεν επιθυμούσατε ή σας έβλαψε σωματικά; 6) Γιατρός: Η κακοποίηση ηλικιωμένων μπορεί να σχετίζεται με ευρήματα όπως: φτωχή οπτική επαφή, εσωστρέφεια, υποσιτισμός, θέματα υγιεινής, κοψίματα, μώλωπες, ανάρμοστο ντύσιμο ή θέματα συμμόρφωσης με τα φάρμακα. Παρατηρήσατε κάτι από αυτά σήμερα ή μέσα στους τελευταίους 12 μήνες; Δεν είμαι σίγουρος/η Mark J. Yaffe, MD Maxine Lithwick, MSW Christina Wolfson, PhD McGill University, Montreal, Canada CSSS Cavendish, Montreal, Canada McGill University, Montreal, Canada © The Elder Abuse Suspicion Index (EASI) was granted copyright by the Canadian Intellectual Property Office (Industry Canada) February 21, (Registration # )

91 Η έννοια των απαντήσεων
Ερώτηση 1: Ναι – η θετική απάντηση δεν δείχνει πιθανή κακοποίηση, δείχνει πιθανό κίνδυνο κακοποίησης (το ρίσκο αυξάνεται αν το άτομο εξαρτάται από την βοήθεια άλλου προσώπου) Ερώτηση 2 – 6: Ναι – η θετική απάντηση σε μία ή παραπάνω ερωτήσεις πρέπει να εγείρουν υποψίες και να ακολουθηθούν μέτρα παρακολούθησης. Δεν απάντησε/ Δεν ξέρει (Όχι σίγουρος)- δεν υπάρχει στατιστικό αποτέλεσμα στο εργαλείο, ωστόσο η αδυναμία απάντησης πρέπει να δημιουργεί ανησυχία, δηλαδή αύξηση υποψίας κακοποίησης

92 Κάνοντας τις ερωτήσεις
Οι ερωτήσεις πρέπει να γίνονται με την σειρά, καθώς πηγαίνουν από το θεωρητικώς λιγότερο απειλητικό στο περισσότερο απειλητικό Ρωτήστε τους ηλικιωμένους σε ιδιωτικό, εμπιστευτικό και ήσυχο περιβάλλον μακριά από τα μέλη της οικογένειας κ τους συνοδούς Ως εισαγωγή στις ερωτήσεις μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, για παράδειγμα «Θα ήθελα να σας κάνω κάποιες ερωτήσεις σχετικά με την ευημερία και την ασφάλεια σας..» Δώστε χρόνο στους ηλικιωμένους να σκεφτούν και να απαντήσουν, οι ηλικιωμένοι δεν επεξεργάζονται τις ερωτήσεις και απαντήσεις τόσο γρήγορα όσο οι νεότεροι Δώστε θετική ανατροφοδότηση στον ασθενή: «Σας ευχαριστώ για..» Αν δεν θέλει να απαντήσει μπορείτε να προτείνετε να μιλήσει αργότερα για αυτά τα θέματα σε κάποιον που εμπιστεύεται

93 Κάνοντας τις ερωτήσεις
Οι ερωτήσεις θα γίνουν σε όλους του διανοητικά ικανούς ασθενείς άνω των 65 ετών που προσέρχονται στην δομή Αν κάποιος ασθενής πρόκειται να επιστρέψει σπίτι του μετά την επίσκεψη στην δομή, το ερωτηματολόγιο γίνεται πριν την έξοδο από την δομή   Αν κάποιος ασθενής πρόκειται να νοσηλευτεί το ερωτηματολόγιο γίνεται πριν την έξοδο από την δομή

94 Κανάλια Παρακολούθησης (follow up)
Aν υπάρχει υποψία κακοποίησης Ρωτήστε τον ασθενή αν θα ήθελε να μιλήσει για την κατάσταση με τους κοινωνικούς λειτουργούς της δομής στις ώρες γραφείου Εκτός των ωρών λειτουργίας της κοινωνικής υπηρεσίας της δομής και αν η κατάσταση δεν είναι επείγουσα, με την συγκατάθεση του ασθενή μπορείτε να απευθυνθείτε απευθείας στην κοινωνική υπηρεσία του Δήμου Δώστε πληροφορίες για υπηρεσίες όπου μπορεί να λάβει περαιτέρω βοήθεια – μπορείτε να δώσετε κάποιο φυλλάδιο αν αυτό είναι ασφαλές Αν η κακοποίηση ταυτοποιηθεί, αξιολογήστε την επικινδυνότητα της κατάστασης Όχι επείγουσα/ έντονη κατάσταση: Κοινωνική Υπηρεσία Φροντίδα Κατ’ οίκον Ιδιωτικές Υπηρεσίες Κοινωνικό Δίκτυο Ασθενή Επείγουσα/ έντονη κατάσταση: Δομή Υγείας Δομές Προστασίες Θυμάτων Ξενώνες Αστυνομία

95 Συλλογή Πληροφοριών από Ασθενή
Δομή όπου συμπληρώθηκε η φόρμα Επείγοντα Άλλη Δομή, ποια; _____________________ Φύλο Αρσενικό Θηλυκό Χρονολογία Γέννησης Τόπος Διαμονής Ασθενή (Ταχ. Κώδικας) Λόγος Επίσκεψης Δομής

96 Συλλογή Πληροφοριών από Ασθενή
Σχέση συνοδού με ασθενή Συγγενής, ποιος; Κάποιος Άλλος, ποιος; Διαμονή Μένει μόνος/η Μένει με σύζυγο Μένει με κάποιον άλλον, ποιον;_____________________________ Φροντίδα ασθενή Φροντίδα στο σπίτι Διαμονή σε ξενώνα, τι είδους;_________________ Κάτι άλλο, τι είδους; ___________________________________ Καμία_________

97 Συλλογή Πληροφοριών από Ασθενή
Χρήση Αλκοόλ/ Ουσιών Ναι Όχι Καμία Απάντηση Πιθανά Συμπτώματα και Σημάδια Σωματικές βλάβες, τι είδους; _____________________________ _________________________________ Ψυχολογικά σημάδια, τι είδους; ________________________________ Συμπεριφορικά σημάδια (πχ. άγχος), τι είδους; ______________________________________________________________ 

98 Συλλογή Πληροφοριών από Ασθενή
Υπάρχει υποψία κακοποίησης; Ναι, γιατί; __________________________________ ___________________________________ Όχι ______ Συνέχεια Φροντίδας/ Παραπομπή/ Επικοινωνία σε δεύτερο χρόνο για έλεγχο (follow up) Κοινωνική Υπηρεσία Φροντίδα Κατοίκων Δομή Διαχείρισης Κρίσεων Καταγγελία, πού; ___________________________ Κάτι άλλο, τι; _______________________________ Καμία ενέργεια

99 Συλλογή Πληροφοριών από Ασθενή
Ο ασθενής αρνήθηκε να απαντήσει Λόγοι/ Παρατηρήσεις Ο ασθενής αρνήθηκε να επικοινωνήσουμε ξανά μαζί του/της Λόγοι / Παρατηρήσεις Ήταν αδύνατη η διεξαγωγή ερωτήσεων Λόγοι, π.χ. ήταν αδύνατον να ερωτηθεί ο ασθενής ιδιωτικά (γιατί)

100 Εμπειρίες των επαγγελματιών στην εργασία με ηλικιωμένα θύματα βίας: Τραύμα μέσω της Παρατήρησης, Δευτερογενές Τραυματικό Στρες, Κόπωση Συμπόνιας και Επαγγελματική Εξουθένωση

101 Εμπειρίες των επαγγελματιών στην εργασία με ηλικιωμένα θύματα βίας
Η εργασία στην θεματική της βίας διαφέρει από την παραδοσιακή κοινωνική ή ιατρική εργασία Ο εργαζόμενος πρέπει να έχει ξεκάθαρη θέση απέναντι στην βία – η ουδέτερη προσέγγιση στην εργασία και στον ασθενή δεν λειτουργεί Τα θύματα χρειάζονται επιβεβαίωση των κακοποιητικών τους εμπειριών για να βοηθηθούν να ξεπεράσουν την κακοποίηση Οι κακοποιητικές εμπειρίες πρέπει να επιβεβαιώνονται από κάποιο τρίτο άτομο για να νιώσουν τα θύματα ότι γίνονται πιστευτά Η θέση αυτή είναι ηθική υποχρέωση για τους επαγγελματίες στο πεδίο της πρόληψης της βίας Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστα συναισθήματα Μπορεί να προκαλέσει μια διαδικασία δύσκολων εμπειριών, αναμνήσεων και συναισθημάτων

102 Εμπειρίες των επαγγελματιών στην εργασία με ηλικιωμένα θύματα βίας
Η εργασία με ηλικιωμένους επιζήσαντες βίας μπορεί να προκαλέσει αντιφατικά / αμφιλεγόμενα συναισθήματα στους επαγγελματίες: Αντιμετωπίζει την κατάσταση αλλά νιώθει πως δεν έχει τα προσόντα ή αρκετή υποστήριξη από τους άλλους για να το κάνει Αυτό μπορεί να προκαλέσει αισθήματα απογοήτευσης ή παραίτησης από το περιστατικό Φόβος (για τον θύτη) Θυμός Απόγνωση, απογοήτευση Κάνω ότι καλύτερο μπορώ και δεν συμβαίνει τίποτα Παίρνει πάρα πολύ χρόνο Τα θύματα δεν κάνουν όσα συμφωνήσαμε Τα ίδια πράγματα συμβαίνουν ξανά και ξανά

103 Εμπειρίες των επαγγελματιών στην εργασία με ηλικιωμένα θύματα βίας
Αίσθημα Παντοδυναμίας Ξέρω τι πρέπει να γίνει, μπορώ να λύσω την κατάσταση Αμφιλεγόμενα συναισθήματα (εμπάθεια – σύγχυση – θυμός) Υπερπροστατευτική συμπεριφορά του βοηθού Πολλοί ηλικιωμένοι θύματα βίας δεν έχουν την δυνατότητα να προστατεύσουν τον εαυτό τους Αντιμετωπίζοντας τον πόνο των θυμάτων Ο βοηθός νιώθει τα αισθήματα των θυμάτων και τα κουβαλάει μέσα του Απογοήτευση για τις ανεπαρκείς ή ελλιπείς υπηρεσίες ή ποιότητα των υπηρεσιών για τους κακοποιημένους ηλικιωμένους Μη ύπαρξη απλών λύσεων Πόσο χρήσιμη είναι η εργασία στον τομέα αυτόν;

104 Εμπειρίες των επαγγελματιών στην εργασία με ηλικιωμένα θύματα βίας
Η επαγγελματική εργασία επηρεάζεται επίσης από: Προσωπικές πιθανές εμπειρίες κακοποίησης και βίας Προσωπικές εμπειρίες μέσω της παροχής βοήθειας και υποστήριξης Η αυτογνωσία είναι απαραίτητη καθώς και η προσωπική εργασία με τα συναισθήματα μας → επαγγελματική ενδυνάμωση Η συνειδητοποίηση των φόβων και συμπεριφορών των ίδιων των επαγγελματιών Η ασφαλής και υποστηρικτική ομάδα εργασίας και η οργάνωση μπορούν να υποστηρίξουν αυτή τη διαδικασία

105 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας
Οι αρνητικές ψυχολογικές αντιδράσεις που μπορεί να βιώσουν οι επαγγελματίες στην εργασία τους με ευάλωτους και ασθενείς με τραύμα: Τραύμα μέσω της Παρατήρησης (Vicarious trauma - VT), Δευτερογενές Τραυματικό Στρες (Secondary Traumatic Stress - STS) (Επαγγελματικό Τραυματικό Στρες) Κόπωση Συμπόνιας (CF)/ Μετά-Τραυματικό Στρες (Post Traumatic Stress Disorder - PTSD) Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010. Sprang et al Επαγγελματική Εξουθένωση (Burnout)

106 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας
Το Τραύμα μέσω της Παρατήρησης (Vicarious traumatization) αναφέρεται σε «μια διαδικασία γνωστικής αλλαγής που προκύπτει από την επαναλαμβανόμενη συναισθηματική εμπλοκή με τις εμπειρίες του επιζήσαντα» Αλλαγές στην αίσθηση του εαυτού του, αλλαγές σε πεποιθήσεις για βασικά θέματα όπως η ασφάλεια, η εμπιστοσύνη και ο έλεγχος, και αλλαγές σε σχέση με τα πνευματικά πιστεύω, Δομικές εσωτερικές γνωστικές αλλαγές. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

107 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας/ VT
Οι επαγγελματίες που ακούν τις ιστορίες φόβου και πόνου των ασθενών, μπορεί να νιώσουν παρόμοιο φόβο και πόνο επειδή νοιάζονται για τον ασθενή Οι θεραπευτές οι οποίοι εργάζονται με θύματα βιασμού μπορεί να αναπτύξουν ένα γενικό αίσθημα αποστροφής για τους βιαστές που επεκτείνεται σε όλους τους άντρες Υπερβολική φροντίδα ή συναισθηματική εγκατάλειψη απέναντι στο θύμα, κυνικές και αποτροπιαστικές συμπεριφορές, έλλειψη κινήτρων απάθεια Η εργασία στο τραύμα μπορεί να αυξήσει την αίσθηση του επαγγελματία περί προσωπικής ευαλωτότητας και μπορεί να διαταράξει την αίσθηση της ασφάλειας

108 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας/ VT
Συμπτώματα, τα οποία συχνά δεν γίνονται αντιληπτά, μπορεί να κυμαίνονται από ψυχολογικά ζητήματα όπως άγχος, αποσύνδεση, αποφυγή της κοινωνικής επαφής, επικριτικότητα, θυμός, κατάθλιψη, σωματοποίηση, διαταραχές ύπνου, εφιάλτες, αίσθημα αδυναμίας, εξάντληση (σωματική ή συναισθηματική), διαταραγμένη εικόνα του εαυτού και τρίτων. Σωματικά συμπτώματα όπως ναυτία, πονοκέφαλοι, γενική συστολή, αλλαγές σωματικής θερμοκρασίας, ζάλη, λιποθυμίες και εξασθενημένη ακοή. Ginny Sprang et al

109 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας/ STS
Το δευτερογενές τραυματικό στρες είναι αποτέλεσμα Της εμπλοκής σε μια σχέση με ένα άτομο που πάσχει από μια τραυματική εμπειρία και γίνεται μάρτυρας των έντονων ή τρομερών τραυματικών εμπειριών του συγκεκριμένου ατόμου Της βοήθειας ή της θέλησης να βοηθήσουμε ένα άτομο με τραύμα ή ένα άτομο που υποφέρει Εξωτερικών συμπτωμάτων συμπεριφοράς Μπορεί να περιλαμβάνει πλήρες φάσμα συμπτωμάτων PTSD. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

110 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας /CF
Η κόπωση συμπόνιας είναι ένα σύνδρομο που αποτελείται από έναν συνδυασμό συμπτωμάτων του δευτερογενούς τραυματικού στρες και της επαγγελματικής εξουθένωσης Καινούριος όρος Ένας πιο γενικός όρος που περιγράφει την συνολική εμπειρία της συναισθηματικής και σωματικής κόπωσης που βιώνουν οι επαγγελματίες λόγω της χρόνιας χρήσης της ενσυναίσθησης στην θεραπεία ασθενών που υποφέρουν με κάποιον τρόπο Η επαναλαμβανόμενη χρήση της ενσυναίσθησης συνδυάζεται με τις καθημερινές δυσκολίες και την βιασύνη της εργασίας Η εμπειρία της κόπωσης συμπόνιας τείνει να συμβαίνει σωρευτικά με τον καιρό. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

111 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας /CF
Η κόπωση συμπόνιας είναι κοινή ανάμεσα σε επαγγελματίες που εργάζονται απευθείας με θύματα με τραύμα όπως επαγγελματίες υγείας, ψυχολόγους, προσωπικό πρώτων βοηθειών Είναι πιο συνηθισμένη στον τομέα της υγείας Όταν οι επαγγελματίες υγείας αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν το τραύμα που βιώνουν οι ασθενείς τους Η ψυχική τους υγεία, οι σχέσεις τους, η αποτελεσματικότητα τους στην εργασία και η σωματική τους υγεία μπορεί να πληγούν. S Michie & S Williams 2003.

112 Αντιδράσεις των επαγγελματιών στο πεδίο της πρόληψης της βίας /CF
Ολοκληρωτικό: τα συμπτώματα μπορεί να εξαπλωθούν σε όλους τους τομείς της ζωής Επιρροή στην οικογενειακή ζωή Η κατανόηση και εικόνα για την ζωή και τον κόσμο μπορεί να αλλάξουν Παράγοντες που συνεισφέρουν στον τομέα της ιατρικής π.χ. «κουλτούρα σιωπής» Έλλειψη γνώσης σε σχέση με τα συμπτώματα Φτωχή κατάρτιση αναφορικά με τους κινδύνους που συνδέονται με την εργασία με υψηλά επίπεδα στρες

113 Παράγοντες Κινδύνου για Τραύμα μέσω της Παρατήρησης, Δευτερογενές Τραυματικό Στρες, Κόπωση Συμπόνιας
Μικρό-Αναλυτικό επίπεδο Επαγγελματίες με Προϋπάρχουσα διαταραχή άγχους Διαταραχή διάθεσης Προσωπικό ιστορικό τραύματος (ιδίως παιδική κακοποίηση και παραμέληση) Μεγάλο φόρτο εργασίας που σχετίζεται με περιστατικά τραύματος ενώ έχουν λίγη κλινική εμπειρία στην εργασία με ασθενείς με τραύμα Προσωπική χρήση ακατάλληλων δεξιοτήτων αντιμετώπισης στην εργασία με ασθενείς με τραύμα, όπως η καταστολή των συναισθημάτων, η απομάκρυνση από τους ασθενείς και η χρήση δυναμικών κακοποίησης Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

114 Παράγοντες Κινδύνου για Τραύμα μέσω της Παρατήρησης (VT), Δευτερογενές Τραυματικό Στρες (STS), Κόπωση Συμπόνιας (CF) Μάκρο- Αναλυτικό Επίπεδο Χαρακτηριστικά οργανισμού Οργανωτικοί περιορισμοί Ανεπαρκής εποπτεία Έλλειψη διαθέσιμων πόρων για τους ασθενείς Έλλειψη υποστήριξης από τους συναδέλφους Κουλτούρα οργανισμού (αρχές, κανόνες) Η κουλτούρα ενός οργανισμού πρέπει να αναγνωρίζει την ύπαρξη των VT, STS και CF ως φυσιολογικές αντιδράσεις στην εργασία με ασθενείς με τραύμα Η δεκτική κουλτούρα ενός οργανισμού βοηθά να μαλακώσει το στίγμα σε περίπτωση που οι επαγγελματίες που εργάζονται με περιπτώσεις τραύματος βιώνουν αντιδράσεις, όπως η αίσθηση ανεπάρκειας ή ανικανότητας. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

115 Μια πολυδιάστατη προσέγγιση στην επαγγελματική εξουθένωση (burnout)
Το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης έχει να κάνει με το περιβάλλον εργασίας Η σωματική και συναισθηματική εξάντληση που βιώνουν οι επαγγελματίες όταν έχουν χαμηλή ικανοποίηση από την δουλειά τους και νιώθουν αδύναμοι και καταβεβλημένοι στην εργασία τους Συνήθως προκαλείται από π.χ. νέες τεχνολογίες και τεράστια ροή πληροφοριών, οικονομικούς περιορισμούς, εργασία με βάρδιες, αριθμός ασθενών με δύσκολες διαγνώσεις, έλλειψη συνεχούς εκπαίδευσης και κακή επικοινωνία Επιπλέον έλλειψη ελέγχου πάνω στην εργασία τους και μικρή υποστήριξη από τους συναδέλφους και την διοίκηση Οι μη ξεκάθαροι ρόλοι και τα υψηλά ποσοστά εργασίας είναι ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες της εξάντλησης Selmanovic S, Ramic E, Pranjic N, Brekalo-Lazarevic S, Pasic Z, Alic A. Stress at work and burnout syndrome in hospital doctors. Med Arh 2011;65(4):221–4.

116 Μια πολυδιάστατη προσέγγιση στην επαγγελματική εξουθένωση (burnout)
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι μια σωρευτική διαδικασία σωματικής, συναισθηματικής και πνευματικής εξάντλησης, που προκαλείται από την χρόνια έκθεση σε πληθυσμούς ευάλωτους στον πόνο Τρία διακριτά μέρη: συναισθηματική εξάντληση, αποπροσωποποίηση, και μειωμένο αίσθημα επίτευξης Η συναισθηματική εξάντληση είναι μία κατάσταση η οποία συμβαίνει όταν οι συναισθηματικοί πόροι του εργαζόμενου εξαντλούνται από τις χρόνιες ανάγκες, απαιτήσεις και προσδοκίες των ασθενών, των εποπτών και των οργανισμών στους οποίους εργάζονται Η αποπροσωποποίηση (συχνά αναφέρεται και ως κυνισμός) αναφέρεται στις αρνητικές, κυνικές ή υπερβολικά αποσπασματικές απαντήσεις σε συναδέλφους ή ασθενείς και στις καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν Η μειωμένη αίσθηση προσωπικής επίτευξης συμβαίνει όταν οι κοινωνικοί λειτουργοί νιώθουν ανεπαρκείς, καθώς οι ασθενείς/ωφελούμενοι δεν αντιδρούν στην θεραπεία, παρά τις προσπάθειες των επαγγελματιών να τους βοηθήσουν. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

117 Μια πολυδιάστατη προσέγγιση στην επαγγελματική εξουθένωση (burnout)
Η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να συμβεί σε προσωπικό επίπεδο, σε επίπεδο οργανισμού ή σε επίπεδο ασθενή (ή σε συνδυασμό). Ο κύριος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι η εργασία στο τομέα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών με τις ακόλουθες προσδοκίες: Επίδειξη συναισθημάτων σε καθημερινό πλαίσιο Χρόνια χρήση της ενσυναίσθησης Παράγοντες στο πλαίσιο του οργανισμού που συμβάλλουν στην επαγγελματική εξουθένωση: Υπερβολικά μεγάλος φόρτος εργασίας Έλλειψη ελέγχου ή επιρροής στην προσωπική εργασία και τις διαδικασίες Ανισότητες στην δομή της οργάνωσης και την πειθαρχία Χαμηλή υποστήριξη από συναδέλφους και επόπτες Κακή εκπαίδευση στην εργασία Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

118 Παράγοντες προστασίας από το VT, STS, CF, PTSD, Burnout
Κουλτούρα Οργανισμού Οι αξίες και η κουλτούρα του οργανισμού Υποστηρικτικό περιβάλλον Άδεια στους εργαζόμενους για να φροντίζουν τους εαυτούς τους Άδειες ασθενείας Φόρτος Εργασίας Η έρευνα έχει δείξει πως η ανάληψη διαφορετικών ειδών περιστατικών συνδέεται με μειωμένο Τραύμα μέσω της Παρατήρησης Holly Bell et al

119 Παράγοντες προστασίας από το VT, STS, CF, PTSD, Burnout
Περιβάλλον εργασίας Ασφαλές, άνετο Εκπαίδευση Η κατάρτιση σχετικά με την αντιμετώπιση τραύματος μειώνει την πιθανότητα Τραύματος μέσω Παρατήρησης Οι πληροφορίες μπορεί να βοηθήσουν τα άτομα να κατονομάσουν τις εμπειρίες τους και να παράσχουν ένα πλαίσιο κατανόησης και αντιμετώπισης Holly Bell et al

120 Παράγοντες προστασίας από το VT, STS, CF, PTSD, Burnout
Ομάδας στήριξης/ Ομαδική εργασία Ευκαιρίες για ανεπίσημη ενημέρωση και επεξεργασία του τραυματικού υλικού με επόπτες και συναδέλφους Η ενημέρωση για το άγχος που σχετίζεται με τα περιστατικά είναι μία πιο επίσημη μέθοδος για την επεξεργασία συγκεκριμένων τραυματικών γεγονότων αλλά μπορεί να είναι λιγότερο βοηθητική στην διαχείριση επαναλαμβανόμενου ή χρόνιου τραυματικού υλικού Η μείωση του άγχους δεν έχει να κάνει με την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αλλά με την διαχείριση των συναισθημάτων που προκύπτουν πριν κ μετά τις συνδιαλλαγές με τον ασθενή με τραύμα. Holly Bell et al

121 Παράγοντες προστασίας από το VT, STS, CF, PTSD, Burnout
Εποπτεία Η αποτελεσματική εποπτεία είναι ένα ουσιώδες συστατικό της πρόληψης και της θεραπείας του Τραύματος μέσω Παρατήρησης Η υπεύθυνη εποπτεία δημιουργεί μια σχέση στην οποία ο εργαζόμενος νιώθει ασφαλής στο να εκφράσει τους φόβους του, τις ανησυχίες του και τις αδυναμίες του Π.χ. η εβδομαδιαία ομαδική εποπτεία: το τραυματικό υλικό και το προσωπικό αποτέλεσμα επεξεργάζονται και εξομαλύνονται μέρος του έργου της οργάνωσης Οι διαθέσιμοι πόροι συμβουλευτικής π.χ. όπως η αμοιβαία υποστήριξη Holly Bell et al

122 Παράγοντες προστασίας από το VT, STS, CF, PTSD, Burnout
Πιθανότητα να υπάρχουν επίσημες διαβουλεύσεις με εξειδικευμένους επαγγελματίες/οργανισμούς Δημιουργία επαγγελματικών δικτύων Αυτό-φροντίδα Ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή, απόλαυση της ζωής, ικανοποιητικές εμπειρίες και εμπειρίες καλοσύνης

123 Στρατηγικές Διαχείρισης
Συχνή χρήση εργαλείων για να αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο υπάρχουν αυτές οι συνθήκες στο εργατικό δυναμικό. Το Maslach Burnout Inventory (MBI), το Secondary Traumatic Stress Scale, και το Professional Quality of Life scale (ProQOL) έχουν επικυρωθεί ως εργαλεία μέτρησης της επαγγελματικής εξουθένωσης και του τραυματικού στρες Θα μπορούσε να γίνει κατά την διάρκεια σεμιναρίων κατάρτισης ή συνεχούς εκπαίδευσης στις θεματικές αυτές Η πρακτική αυτή μπορεί να νομιμοποιήσει τα προβλήματα των εργαζομένων Αξιολόγηση των παραγόντων κινδύνου στον οργανισμό με την χρήση των MBI και ProQOL Εκπαίδευση σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά, τα προειδοποιητικά σημάδια και τα συμπτώματα που σχετίζονται με την επαγγελματική εξουθένωση και το STS, καθώς και με τις στρατηγικές και τις τεχνικές αυτό-φροντίδας ως προληπτική πρακτική. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

124 Στρατηγικές αυτό-φροντίδας για τους επαγγελματίες
Η χρήση των προσόντων και στρατηγικών ώστε να διατηρούν τις δικές τους προσωπικές, οικογενειακές, συναισθηματικές, ψυχικές και πνευματικές ανάγκες, ενώ ανταποκρίνονται στις ανάγκες και απαιτήσεις των ασθενών τους. Σχετικά με την επαγγελματική εξουθένωση, περιλαμβάνεται ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων όσον αφορά το φόρτο εργασίας και την εξυπηρέτηση των ασθενών, η χρήση των διαλλειμάτων για καφέ και φαγητό, και η επαρκής ανάπαυση και χαλάρωση Η κοινωνική υποστήριξη από επαγγελματίες συναδέλφους, όπως η βοήθεια με κάποιον συγκεκριμένο δύσκολο ασθενή, ή η συναισθηματική υποστήριξη, όπως η άνεση, η συγκριτική και προσωπική ανατροφοδότηση και η χρήση του χιούμορ. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.

125 Στρατηγικές αυτό-φροντίδας για τους επαγγελματίες
Η ανάπτυξη προσωπικών στρατηγικών και ικανοτήτων διαχείρισης είναι επίσης χρήσιμη για τους επαγγελματίες που βιώνουν STS, VT, or CF Για τα άτομα που πάσχουν από τραυματικό άγχος, η ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να είναι μια λογική επιλογή θεραπείας, ιδιαίτερα για εκείνους με ιστορικό τραύματος Συναισθηματική και κοινωνική υποστήριξη από την οικογένεια και τους στενούς φίλους. Jason M. Newell and Gordon A. MacNeil 2010.