Κυβερνητική, θεωρία της πληροφορίας και συστημική

Παρουσίαση με θέμα: "Κυβερνητική, θεωρία της πληροφορίας και συστημική"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κυβερνητική, θεωρία της πληροφορίας και συστημική

2 Τι είναι σύστημα; Ένα σύνολο σχετιζόμενων στοιχείων που η μεταβολή σε ένα από αυτά επιφέρει μεταβολές και στα άλλα (νευρικό, αναπνευστικό, άνθρωπος, οικολογικό σύστημα, Γη κλπ). → έχει μια (σχετική) συνοχή και μια (σχετική)αυτονομία από το περιβάλλον του.

3 Κυβερνητική (Wiener): έλεγχος και ρύθμιση ενός συστήματος, επικοινωνία στο σύστημα (πληροφορία), μείωση της αβεβαιότητας (ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά του) → προσέγγιση της ολότητας (π.χ. ολιστική ιατρική) Ένα σύστημα απαιτεί Ενέργεια.

4 Εντροπία: η αταξία που δημιουργείται με το πέρασμα του χρόνου σε ένα σύστημα. Τα κλειστά συστήματα (που δεν ανταλλάσσουν ενέργεια και πληροφορία με το περιβάλλον, αντίθετα με τα ανοιχτά) τείνουν προς μια κατάσταση μεγαλύτερης αταξίας/μικρότερης οργάνωσης→ Σταδιακά καταρρέουν. Ανάδραση: κυκλική διεργασία όπου πληροφορίες σχετικά με την τρέχουσα διαδικασία τροφοδοτούν το σύστημα και το βοηθούν να ισορροπεί. Η Θετική ανάδραση αυξάνει την αστάθεια του συστήματος, η Αρνητική το ωθεί στη σταθεροποίηση Ομοιόσταση: Η ικανότητα ενός συστήματος να διατηρείται σε καταστάσεις που δεν ξεπερνούν κάποια όρια πέρα από τα οποία η οργάνωσή του δεν θα ήταν αποτελεσματική.

5 Οι σχέσεις είναι αναπόσπαστες ιδιότητες των φαινομένων
Οι σχέσεις είναι αναπόσπαστες ιδιότητες των φαινομένων. Ύπαρξη και σχέση ταυτίζονται. Στην επικοινωνία μια πληροφορία έχει νόημα όταν προσθέτει κάτι καινούριο → όταν μειώνει την «αβεβαιότητα». Επίσης όσο πιο «οικονομικό» το μήνυμα τόσο καλύτερα. Από την άλλη η επανάληψη δεν προσθέτει κάτι νέο αλλά συνεισφέρει στην κατανόηση.

6 Απετ. Εξετ. Παραμ καλοκ διάβ
Απετ. Εξετ. Παραμ καλοκ διάβ. Υχα σεις μένω καίρι βασμα Ποιο μνμ είναι πιο κατανοητό; Τι συμπέρασμα βγάζετε; →Η μαθηματική θεωρία της πληροφορίας

7 Με βάση τα παραπάνω γίνεται εμφανές ότι το Γραμμικό μοντέλο Επικοινωνίας (mathematical theory of communication -Shannon βλ. διαφάνεια) δεν μπορεί να ισχύει στους ανθρώπους. Με το γραμμικό μοντέλο για να κατανοήσουμε την επικοινωνία πρέπει να γνωρίζουμε φύση πομπού-δέκτη- διαύλου-κώδικα → η επικοινωνία «τεμαχίζεται» στα συστατικά της τα οποία μελετούνται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Όμως άλλο Μετάδοση Πληροφορίας και άλλο Επικοινωνία.

8 Σχολή Palo Alto-αρχές δεκαετίας 50 (Bateson, Goffman, Watzlawick κ. ά

9 Γενικές αρχές των ανθρώπινων συστημάτων Στοιχεία= τα πρόσωπα Ιδιότητες = οι επικοινωνιακές τους συμπεριφορές Ενδιαφέρει κυρίως η σχέση και όχι το περιεχόμενο της επικοινωνίας (δηλ. ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο ένα περιεχόμενο θα γίνει κατανοητό) Η επικοινωνία είναι ένα ανοιχτό σύστημα, δηλαδή δεν εκτυλίσσεται σε «κοινωνικό κενό».

10 Το σύστημα υπακούει σε κάποιες αρχές: Α)Αρχή της ολότητας Για να κατανοήσουμε το επικοινωνιακό σύστημα χρειάζεται ολιστική οπτική και όχι ανάλυση απομονωμένων τμημάτων π.χ. στην ιατρική η δυσλειτουργία σε ένα όργανο συνδέεται με δυσλειτουργίες σε άλλα. π.χ. η σχέση μητέρας – βρέφους= ένα σύνολο μικρο-προσαρμογών διαφόρων μελών της οικογένειας

11 Β) Αρχή της κυκλικής αιτιότητας Αντίθετα με ένα γραμμικό μοντέλο που θεωρεί ότι π.χ. η συμπεριφορά του Α προκαλεί τη συμπεριφορά του Β. η σχέση εξετάζεται με βάση την προσωπικότητά τους (π.χ. Α= αυταρχικός- Β=εξαρτημένη) Στο πλαίσιο όμως της κυκλικής αιτιότητας η συμπεριφορά του Α διατηρείται και λόγω της συμπεριφοράς του Β, δηλαδή όσο πιο εξαρτημένη η Β τόσο πιο αυταρχικός ο Α και πάλι τόσο πιο εξαρτημένη η Β κ.ο.κ. [τι θα μπορούσε να γίνει για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος;) Είναι αυτό που στη σχολή του Palo Alto λένε διαφορετική στίξη της ακολουθίας. Εδώ μπορεί να εμπλέκεται και το φαινόμενο της αυτό-εκπληρούμενης προφητείας*. Η βεβαιότητα του Α ότι η Β θα συμπεριφερθεί κάπως προκαλεί αυτήν την συμπεριφορά της Β.

12 Γ) Αρχή της ρύθμισης Το σύνολο των αλληλεπιδράσεων τείνει προς τη σταθερότητα όταν οι επικοινωνιακές συμβάσεις (κανόνες, κώδικες, πρότυπα, τελετουργίες..) είναι λίγο ως πολύ αποδεκτές από όλους. Π.χ. μια οικογένεια με ένα μέλος ψυχικά άρρωστο έχει βρει μια ισορροπία (ομοιόσταση). Εάν ο άρρωστος θεραπευθεί η οικογένεια μπορεί να αποδιοργανωθεί. Βλ. σ σχετικά παραδείγματα θετικής και αρνητικής ανάδρασης που σχετίζονται με κλιμάκωση και αποκλιμάκωση. Τα συστήματα χρειάζονται και τη θετική και την αρνητική ανάδραση (π.χ. η θετική ανάδραση που θα «προσθέσει» σε μια οικογένεια ένα παιδί που μπαίνει στην εφηβεία μπορεί να επιτρέψει ουσιαστικές και χρήσιμες αλλαγές στο οικογενειακό σύστημα.) (φυσικά μπορεί και να μην πάνε τόσο καλά τα πράγματα αν οι γονείς επιμένουν να βλέπουν το παιδί ως ακόμα «μικρό» ή αντίστροφα του δώσουν παραπάνω ελευθερίες από όσες μπορεί να διαχειριστεί).

13 Η ανάλυση των συναλλαγών (Eric Berne)

14 Eric Berne: χάδι-αναγνώριση (σημεία αναγνώρισης
Eric Berne: χάδι-αναγνώριση (σημεία αναγνώρισης..strokes) Η επικοινωνία ως σενάρια Μια ανταλλαγή σημείων αναγνώρισης αποτελεί τη μονάδα κοινωνικής συναναστροφής. → Συναλλακτική ανάλυση (transactional analysis)= διάγνωση των καταστάσεων του Εγώ που εμπλέκονται στην παραγωγή συναλλακτικών ερεθισμάτων (λόγια, συμπεριφορές ρητές ή υπόρρητες) Στη Συναλλακτική ανάλυση υπάρχουν τρεις καταστάσεις του Εγώ (για τα ενήλικα άτομα): Γονέας- Ενήλικας –Παιδί ( βλ. σ. 78)

15

16 Συμπληρωματικές συναλλαγές= οι αναμενόμενες στην περίσταση Διασταυρούμενες συναλλαγές= π.χ. ο Α απευθύνεται στον Β ως ενήλικος προς ενήλικο και ο Β αποκρίνεται ως παιδί προς ενήλικο.

17 Α: «Νομίζω πως η λύση που προτείνω είναι η καλύτερη»
Β: «Το μελέτησα αλλά δε συμφωνώ» Μοιάζει με συμπληρωματική συναλλαγή μεταξύ ενηλίκων αλλά μπορεί να υποκρύπτει ένα Γονέα που απευθύνεται σε ένα Παιδί και το Παιδί του απαντάει.

18

19 Η σχολή του Palo Alto Εστιάστηκε στην πραγματολογία της ανθρώπινη επικοινωνίας δηλ. στο πώς μεταδίδεται το νόημα και πώς αυτό επηρεάζει τη συμπεριφορά. Το νόημα δεν μεταφέρεται μόνο με λέξεις αλλά και μη λεκτικά αλλά και με σύμβολα και σημεία του περίγυρου.

20 Βλ. «Ο αριθμός των αλεπούδων μιας περιοχής…» σ
Βλ. «Ο αριθμός των αλεπούδων μιας περιοχής…» σ. 82 Και «Στον κήπο ενός εξοχικού σπιτιού…» σ. 82 → ένα φαινόμενο ή μία συμπεριφορά για να γίνουν κατανοητά πρέπει να «διευρύνουμε το πεδίο παρατήρησης», να δούμε την εικόνα πιο ολιστικά (συστημική) Για τη σχολή του Palo Alto η επικοινωνία και η συμπεριφορά είναι όροι συνώνυμοι. Κάθε συμπεριφορά είναι επικοινωνία και κάθε επικοινωνία συμπεριφορά.

21 Αξιώματα της σχολής του Palo Alto 1
Αξιώματα της σχολής του Palo Alto 1. Δεν υπάρχει μη επικοινωνία (είναι αδύνατον να μην επικοινωνούμε) 2. Κάθε επικοινωνία περιλαμβάνει περιεχόμενο και σχέση 3. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν δύο είδη επικοινωνίας: την ψηφιακή (και δεν εννοούν την ψηφιακή του internet) και την αναλογική. 4. Η επικοινωνία καθορίζεται από τη στίξη της ακολουθίας. 5. Κάθε επικοινωνία είναι συμμετρική ή συμπληρωματική.

22 Πιο αναλυτικά… 1. Δεν υπάρχει μη επικοινωνία Καθώς δεν υπάρχει αντι-επικοινωνία είναι αδύνατον να μην επικοινωνούμε. Ακόμα κι αν την αποφύγουμε, η αποφυγή της αποτελεί ένα είδος επικοινωνίας.

23 2. Κάθε επικοινωνία περιλαμβάνει περιεχόμενο και σχέση Το περιεχόμενο είναι η πληροφορία, το μήνυμα. Η σχέση αφορά τη σχέση των επικοινωνούντων (η μεταεπικοινωνία) π.χ. «Είσαι κουτός». Η ερμηνεία εξαρτάται από τη σχέση των συνομιλητών. Συχνά βέβαια η σχέση είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης (βλ. και συναλλακτική ανάλυση Eric Berne) Μπορούμε να αποδεχτούμε ή να απορρίψουμε τον ορισμό του άλλου για τον εαυτό του ή τη σχέση μας. Μπορούμε ακόμα και να αρνηθούμε το σύνολο της πραγματικότητάς του («δεν υπάρχεις»).

24 3. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν δύο είδη επικοινωνίας: την ψηφιακή και την αναλογική. Ψηφιακή: Η σχέση μεταξύ σημείων και αντικειμένων είναι αφηρημένη, αυθαίρετη, αποτέλεσμα σύμβασης (βλ. και περί αυθαιρεσίας γλωσσικών σημείων σε προηγούμενο μάθημα). → παραπέμπει στη λογική σκέψη(;;) Αναλογική: Η σχέση μεταξύ σημείων και αντικειμένων είναι πιο άμεση (θα μπορούσαν να αντικατασταθούν π.χ. με χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου, τόνο της φωνής, γλώσσα του σώματος → συναίσθημα;; Πολύ απλοποιημένα η διάκριση ψηφιακής-αναλογικής θα μπορούσε να αντιστοιχεί στη διάκριση λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας.

25 Κάθε δυσαρμονία μεταξύ αναλογικής και ψηφιακής καταρρίπτει το αξίωμα
Κάθε δυσαρμονία μεταξύ αναλογικής και ψηφιακής καταρρίπτει το αξίωμα. Για παράδειγμα ενώ λεκτικά φαίνεται να συμφωνείς με το συνομιλητή σου, συγχρόνως σφίγγεις τις γροθιές και τον κοιτάς άγρια. Το αξίωμα απαιτεί διασαφήνιση κάθε «παρεξήγησης» ώστε να υπάρχει ουσιαστική επικοινωνία.

26 4. Η επικοινωνία καθορίζεται από τη στίξη της ακολουθίας Για παράδειγμα… «Δεν σε εμπιστεύομαι γιατί δεν μοιράζεσαι τα συναισθήματά σου μαζί μου» «Δεν μοιράζομαι τα συναισθήματά μου μαζί σου γιατί δεν με εμπιστεύεσαι». Η διαφορετική στίξη κάνει τους ανθρώπους να βλέπουν την ακολουθία των γεγονότων διαφορετικά και άρα να τους αποδίδουν διαφορετικές σημασίες

27 5. Κάθε επικοινωνία είναι συμμετρική ή συμπληρωματική Ανάλογα αν θεμελιώνεται στην ισότητα ή στη διαφορά («εξουσίας»). Π.χ. δυο φοιτητές μιλούν φιλικά για ένα θέμα που γνωρίζουν. Αν συνεχίσουν την κουβέντα θέλοντας να κρατούν την «ισότητα» μεταξύ τους → συμμετρική επικοινωνία Αντίθετα αν θέλουν να δώσουν έμφαση στη διαφορά τους και να την αυξήσουν→ Συμπληρωματική επικοινωνία ένας παλιός/έμπειρος vs ένα «νέος»/άπειρος, ανώτερος – κατώτερος, κυριαρχικός-υποταγμένος Όμως συχνά ένας «υποταγμένος» ταιριάζει καλά με έναν «κυριαρχικό», ένας «έμπειρος» με έναν «άπειρο». Τα μέλη μπορεί να είναι αλληλέγγυα.

28 ΠΑΡΑΔΟΞΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Διπλός δεσμός/διπλό μήνυμα…Double bind (δυο αντιφατικά μεταξύ τους μηνύματα) (βλ. και Catch 22: Για να πάρεις άδεια πρέπει να πας στο γιατρό και να πάρεις τρελόχαρτο. Αλλά αν πάς στο γιατρό για πάρεις τρελόχαρτο σημαίνει ότι δεν είσαι τρελός). Καθημερινά μηνύματα διπλού δεσμού -Κάνε ό,τι σου λέω για γίνεις ανεξάρτητος -Σταμάτα να είσαι υπάκουος -Πρέπει να με αγαπάς

29 Gregory Bateson ( ): πρόκειται για ένα μοντέλο ερμηνείας της σχιζοφρενικής συμπεριφοράς. Αν η μητέρα δίνει διπλά μηνύματα στο παιδί τότε η επικοινωνία είναι παθογόνος. «Η Υπόθεση μας στηρίχθηκε στο γεγονός ότι η μητέρα ενός σχιζοφρενικού θα εκφράσει ταυτόχρονα, τουλάχιστον δύο είδη μηνυμάτων: ένα εχθρικό ή αδιάφορο και ψυχρό μήνυμα όταν την πλησιάζει το παιδί της και ένα άλλο μήνυμα που δείχνει μια υποτιθέμενη, καθόλου γνήσια και αυθόρμητη συμπεριφορά προσέγγισης και αγάπης, όταν το παιδί της ανταποκρίνεται αρνητικά στην εχθρική και αποσυρμένη συμπεριφορά της σαν δικαιολογία για την εχθρότητα και την απόσυρση που του έδειξε»

30 … παραδείγματα χρήσης του «παραδόξου» σε θεραπευτικό πλαίσιο σ. 90 Ή π
… παραδείγματα χρήσης του «παραδόξου» σε θεραπευτικό πλαίσιο σ. 90 Ή π.χ. -Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός πεντάχρονου κοριτσιού, το οποίο συνεχίζει ακόμη να πιπιλάει το δάχτυλο του. Οι γονείς του μπόρεσαν να εξαλείψουν αυτή της τη συνήθεια προτρέποντάς τη επίμονα να πιπιλάει το δάχτυλο ακόμη πιο συχνά απ΄ ότι ήδη το έκανε. Για την ακρίβεια επέμεναν να μη βγάζει καθόλου πια το δάχτυλο από το στόμα! Η μέθοδος ονομάζεται στη ψυχοθεραπευτική γλώσσα «αρνητική εξάσκηση» και προτρέπει τους θεραπευόμενους να αυξήσουν εν γνώση τους τη συχνότητα της ενοχλητικής συμπεριφοράς.

31 -Η Ελένη και ο Δημήτρης είναι ζευγάρι
-Η Ελένη και ο Δημήτρης είναι ζευγάρι. Η Ελένη νοιώθει την ανάγκη να ρωτάει συνεχώς το Δημήτρη: «Μ΄ αγαπάς;». Ο Δημήτρης τη διαβεβαιώνει για την αγάπη του ξανά και ξανά. Αυτό όμως δε φαίνεται να είναι αρκετό για την Ελένη, η οποία εξακολουθεί να ζητάει επανειλημμένα την επιβεβαίωση της αγάπης του. Η κατάσταση αυτή έχει εξαντλήσει τον Δημήτρη. Όταν μια μέρα για πολλοστή φορά ακούει την Ελένη να τον ρωτάει «Μ΄ αγαπάς κι εσύ, όσο κι εγώ;», ο Δημήτρης της απαντά: «Όχι! Για την ακρίβεια σε μισώ. Μένω μαζί σου μόνο και μόνο για να σε ταλαιπωρώ». Αυτή η «ανάποδη Ψυχολογία» μπορεί, όταν εφαρμοστεί σωστά, να φέρει θετικό αποτέλεσμα.

32 ZΗΤΗΜΑΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗΣ Ισορροπημένες σχέσεις → πιο ικανοποιητικές για τους μετέχοντες. Heider: Θεωρία της ισορροπίας (1958) (ισορροπία στο μυαλό μας) Α) Στάση (το γενικότερο θετικό ή αρνητικό συναίσθημα απέναντι σε κάποιον/κάτι) Β)Ενοποίηση = σύνδεση ή μη απέναντι σε δυο γνωστικά στοιχεία και τα αντίθετά τους) (π.χ. ομοιότητα/ μη ομοιότητα, κοντινότητα/απόσταση) → άμα συμπαθούμε κάποιον και μας αρέσουν/συνδέουν κοινά πράγματα υπάρχει ισορροπία μέσα μας

33 Ένα άτομο (P), ένα άλλο άτομο (O) και μια στάση, ένα αντικείμενο ή ένα θέμα (X). Το ότι το X αρέσει στον P αποτελεί μια θετική (+) σχέση, το ότι το X δεν αρέσει στον O αποτελεί μια αρνητική (-) σχέση και το ότι ο O δεν αρέσει στον P αποτελεί ομοίως μια αρνητική (-) σχέση. Μια τριάδα είναι ισορροπημένη αν υπάρχει μονός αριθμός θετικών σχέσεων και μπορεί να προκύψει με πολλούς τρόπους. Η αρχή της συνέπειας που διέπει τη θεωρία ισορροπίας σημαίνει ότι στις μη ισορροπημένες τριάδες οι άνθρωποι ίσως να νιώθουν ένταση και να έχουν ως κίνητρο να αποκαταστήσουν την ισορροπία. Η ισορροπία γενικά αποκαθίσταται με τον τρόπο εκείνο που απαιτεί τη μικρότερη προσπάθεια. Οι μη ισορροπημένες δομές είναι συνήθως λιγότερο σταθερές και πιο δυσάρεστες από τις ισορροπημένες δομές. Ωστόσο, εν τη απουσία αντίθετων πληροφοριών, οι άνθρωποι υποθέτουν ότι στους άλλους θα αρέσει ότι αρέσει και σε εκείνους.

34 my friend’s friend is my friend my friend’s enemy is my enemy my enemy’s friend is my enemy my enemy’s enemy is my friend Παραδείγματα …(οι μη διακεκομμένες είναι θετικές σχέσεις)

35 Newcomb (1961) (ισορροπία σε μια σχέση) Προσπαθούμε να επηρεάσουμε τον άλλο ώστε να επιτευχθεί ισορροπία στη σχέση. Το πόσο θα τον επηρεάσουμε εξαρτάται από το πόσο τον έλκουμε. Ειδάλλως… αλλάζουμε στάση απέναντι στο διακύβευμα. Θεμελιώδης εδώ, η έννοια του προσανατολισμού → -ιδιότητες ενός προσώπου όταν αυτό σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένα αντικείμενα - έχει ιδιότητες αξιολογικές (+, -, ένταση) και γνωστικές

36 Τα αντικείμενα προσανατολισμού είναι τριών τάξεων: α) προσανατολισμοί έλξης (αφορούν πρόσωπα) β) προσανατολισμοί στάσης (αφορούν μη ανθρώπινα αντικείμενα) γ)αντίληψη των προσανατολισμών των άλλων Στις ανθρώπινες σχέσεις αυτά τα τρία αποτελούν σύστημα.

37

38 Διακρίνουμε τα ατομικά από τα συλλογικά συστήματα
Διακρίνουμε τα ατομικά από τα συλλογικά συστήματα. Ατομικό σύστημα: Η έλξη του Α προς τον Β, η στάση του Α για ένα «αντικείμενο» Χ, η στάση που ο Α θεωρεί ότι έχει ο Β προς το αντικείμενο Χ Συλλογικό σύστημα: εξετάζουμε αντίστοιχα όπως στο ατομικό αλλά για δυο ή περισσότερα πρόσωπα. (προαιρετικά δείτε

39 Συμπέρασμα: Οι σχέσεις διαμεσολαβούνται από «αντικείμενα» (πρόσωπα, στάσεις, αξίες, αντικείμενα) Πώς θα επέλθει ισορροπία σε ένα ανισόρροπο (ατομικό ή συλλογικό σύστημα) σύστημα; Το μοντέλο δίνει έμφαση στην ομοιότητα αλλά δείχνει να αγνοεί τη δύναμη της συμπληρωματικότητας. Επίσης, ίσως οι άνθρωποι συχνά αναζητούν την ανισορροπία (τη διαφωνία) είτε για να τη ζήσουν(π.χ. επειδή πλήττουν) είτε για να την παρατηρήσουν στους άλλους.

40 Επικοινωνία = ανταλλαγή
Η ανταλλαγή απαιτεί ισορροπία/αμοιβαιότητα (συμμετρική σχέση) Αν παίρνουμε (πολύ) λιγότερα από όσα δίνουμε;; Αν δίνουμε (πολύ) λιγότερα από όσα παίρνουμε;; Μπορεί να περιμένουμε τα ίδια πράγματα με όσα δίνουμε (αγάπη, αφοσίωση, υποστήριξη). Μπορεί να παίρνουμε διαφορετικά από όσα δίνουμε (συμπληρωματική σχέση) (π.χ. καθηγητής/φοιτητές)

41 → ρύθμιση (σ. 96) …που διευκολύνει την επικοινωνία δηλαδή (1)Η επικοινωνία πρέπει να υπακούει σε κανόνες Οι κανόνες έχουν (α) μια νομική διάσταση (π.χ. απαγόρευση της βίας) (β) μια κοινωνική διάσταση (π.χ. περιθωριοποίηση του ατόμου που περιφρονεί τις κοινωνικές συμβάσεις). Γενικά οι άνθρωποι τείνουν να ταυτίζονται με το πρότυπο (αυτό που θεωρείται έγκυρο/αποδεκτό σε ένα κοινωνικό πλαίσιο). (2) Μπορούμε αντίστοιχα να το δούμε ως ένα παιχνίδι. Αν κάποιος παραβιάζει τους κανόνες δεν πάει φυλακή αλλά …χαλάει το παιχνίδι (και την ευχαρίστηση που θα έφερνε)

42 (3) Καταναγκασμοί= η επικοινωνιακή «τεχνογνωσία» στη συζήτηση και επικοινωνία γενικά ώστε να υπάρχει «συνεργατικότητα»/διυποκειμενικότητα →πώς λαμβάνουμε/παραδίδουμε το λόγο σε μια συζήτηση, πώς σεβόμαστε έμπρακτα το δικαίωμα του άλλου να εκφραστεί, πώς να κάνουμε λίγο πίσω ώστε η επικοινωνούσα «ομάδα» να πάει μπροστά.

43 Τα παιχνίδια Παιχνίδια= κανόνες – κερδίζω/χάνω-στρατηγική- αλληλεπίδραση- χαρά-θυμός-λύπη κ.ά) Χαρακτηριστικά του Παιχνιδιού (Leeds-Hurwitz, 1993) -εκούσιο - ευχαρίστηση - περισσότερη σημασία έχει η διαδικασία παρά ο στόχος στόχο (ο δρόμος προς την Ιθάκη) -τα παιδιά παίζουν περισσότερο (και τα νεαρά ζώα) -οι μετέχοντες συμφωνούν ότι αυτό που συμβαίνει είναι παιχνίδι

44 Γνωστικές και κοινωνικές λειτουργίες του παιχνιδιού
Επιτρέπει τη ριψοκινδύνευση (αφού δεν υπάρχουν επιπτώσεις) Επιτρέπει τον πειραματισμό Βοηθά στην εκμάθηση (σχετικά με τον υλικό και συμβολικό κόσμο)

45 Θεωρία παιγνίων (Βαρουφάκης, 2007) Τι στρατηγικές ακολουθούν οι άνθρωποι όταν παίζουν (κέρδος-κόστος) -Παίγνια μηδενικού αθροίσματος (zero sum game)= κερδίζω ό,τι χάνεις (π.χ. πόκερ) -Παίγνια θετικού (μη σταθερού) αθροίσματος (όλοι οι συμμετέχοντες έχουν κάποιο κέρδος) (π.χ. το δίλημμα του φυλακισμένου) (βλ. σ. 99) Πόσο μπορούμε να εμπιστευθούμε τον συμπαίκτη; Εστιαζόμαστε μόνο στο «εδώ και τώρα» ή βλέπουμε το «παιχνίδι» μακροπρόθεσμα; Σήμερα χάνω, αύριο κερδίζω. Άλλοτε κάνω λίγο πίσω, άλλοτε πάω λίγο μπρος αφού ο άλλος κάνει πίσω). Βέβαια στην κανονική ζωή το «παιχνίδι» της ζωής και επικοινωνίας είναι πολύ πιο πολύπλοκη υπόθεση.

46 Συναλλακτική ανάλυση (Berne) → Σενάρια που υιοθετήθηκαν μέσω γονεϊκών μηνυμάτων σκέψου, μην υπάρχεις (σε αγαπώ αν δεν κάνεις φασαρία), μεγάλωσε/μη μεγαλώνεις Πέντε κατηγορίες μηνυμάτων προς τα παιδιά Α) να είσαι τέλειος (και ποτέ απόλυτα ευχαριστημένος με τον εαυτό σου) Β) Να είσαι δυνατός (μην εκφράζεις τα συναισθήματά σου) Γ) Βιάσου (μην ονειροπολείς Δ) Προσπάθησε κι άλλο (δεν είσαι έτοιμος) Ε) Ευχαρίστησέ με (και μην ακούς τις δικές σου ανάγκες)

47 Παιχνίδια των σχέσεων κατά τον Berne (συναλλακτική ανάλυση) (σ

48 Το προηγούμενο σε επίπεδο «σεναρίου» (ασυνείδητου σχεδίου ζωής» ξεκινά από το μήνυμα π.χ. Γονέας: «δεν σου επιτρέπω να βγεις» . Παιδί: «αν δεν ήσουν εσύ θα έβγαινα» Όμως σε ένα άρρητο επίπεδο συνεπάγεται επικοινωνία Παιδιού: «αν δεν είσαι σπίτι νιώθω φόβο, αν με εγκαταλείπεις νιώθω πόνο/τρόμο» Παιδιού: «αν με προστατεύεις από τις φοβίες μου θα μένω σπίτι» Βλέπουμε εδώ μια συμπληρωματικότητα. Και οι δυο «βολεύονται»