Ιδιωτική οικονομική 1η ενότητα «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»

Παρουσίαση με θέμα: "Ιδιωτική οικονομική 1η ενότητα «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ιδιωτική οικονομική 1η ενότητα «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»
Αιμιλία Γ. Ευθυμίου, Δ.Ν. - Δικηγόρος

2 Βαθμολογία μαθήματος 2 μονάδες = προαιρετική εργασία γραπτή (το ανώτατο 2 σελίδες) με 5λεπτη προφορική παρουσίαση στην τάξη ΤΕΣΤ προαιρετικό κατά τη διάρκεια του εξαμήνου: βαθμός Χ 1,5 (π.χ. βαθμός στο ΤΕΣΤ 10 = 1,5 μονάδα στον τελικό βαθμό) Γραπτές εξετάσεις: οι φοιτητές θα κληθούν να απαντήσουν σε θεωρητικές ερωτήσεις ή να εξετάσουν ένα case study, και συνδυαστικά να απαντήσουν σε ερωτήσεις τύπου «Σωστό/Λάθος» ή τύπου «πολλαπλής επιλογής» ή σύντομης ανάπτυξης ή συμπλήρωσης κενών.

3 Διδακτέα ύλη Βιβλίο: Άγγελος Τσακλάγκανος, Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων, 3η έκδοση, Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2015 Σημειώσεις στο e-class

4 Ύλη μαθήματος Οικονομικές μονάδες, διακρίσεις των επιχειρήσεων και συνασπισμοί επιχειρήσεων. Συντελεστές παραγωγής. Εισαγωγή στον προγραμματισμό, τις προβλέψεις και τον έλεγχο. Ανάλυση του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης. Επιχειρηματικοί κίνδυνοι: ενδογενείς και εξωγενείς κίνδυνοι. Μέσα και μέτρα πρόβλεψης και αντιμετώπισης των επιχειρηματικών κινδύνων. Επιχειρηματικό κέρδος: έννοια και διακρίσεις του. Προσδιοριστικοί παράγοντες επιλογής του τόπου Εγκατάστασης των επιχειρήσεων.

5 Aνάλυση του νεκρού σημείου του κύκλου εργασιών
Aνάλυση του νεκρού σημείου του κύκλου εργασιών. Σχέσεις όγκου παραγωγής – κόστους – κέρδους. Εφαρμογές και case studies στο Νεκρό Σημείο του Κύκλου Εργασιών. Παραγωγικότητα και παράγοντες που διαμορφώνουν τη υψηλή παραγωγικότητα. Η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων (ΕΚΕ). Εταιρική διακυβέρνηση – μέτοχοι και εσωτερικός έλεγχος. Η ευρωπαϊκή εταιρεία – χάρτα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των επιχειρήσεων. Σύγχρονα θέματα της οικονομικής των επιχειρήσεων.

6 Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις εξής έννοιες:
Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τις εξής έννοιες: με τις κατηγορίες και τις διακρίσεις των επιχειρήσεων ανάλογα με το μέγεθος (μικρές, μεσαίες, μεγάλες) και τη νομική τους μορφή (ατομικές επιχειρήσεις, νομικά πρόσωπα του ιδιωτικού ή του δημοσίου δικαίου), καθώς και με τους συνασπισμούς επιχειρήσεων (κοινοπραξίες, καρτέλ κλπ.) με τη διάκριση μεταξύ βιώσιμης/προβληματικής επιχείρησης, με την έννοια του επιχειρηματικού κινδύνου και τις διακρίσεις του επιχειρηματικού κέρδους με τους παράγοντες προσδιορισμού του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων και την παραγωγικότητα της εργασίας με την έννοια της Κοινωνικής Ευθύνη των Επιχειρήσεων και του Κοινωνικού Ισολογισμού

7 με την έννοια της Πράσινης Επιχείρησης (σχέση της επιχείρησης με το περιβάλλον και την οικολογία)
με την έννοια και το περιεχόμενο της Εταιρικής Διακυβέρνησης με τους διάφορους εθνικούς αλλά και διεθνείς φορείς και οργανισμούς που επηρεάζουν την επιχείρηση (π.χ. ΤΕΕ, ΔΝΤ, ΕΕ κλπ.) με τις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με την έννοια, τη σύσταση και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εταιρίας και με την Χάρτα Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Επιχειρήσεων (βασικές αρχές επιχειρηματικής συμπεριφοράς)

8 Θεματικές ενότητες της διδακτέας ύλης
1) «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ» (σελ ) 2) «ΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΚΙΝΔΥΝΟΙ-ΚΕΡΔΟΣ» (σελ ) 3) «ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» (σελ ) 4) «ΦΟΡΕΙΣ-ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ-ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ- ΧΑΡΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ» (σελ )

9 «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»:
γίνεται διάκριση των οικονομικών οργανισμών ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουν και ανάλογα με το φορέα τους, παρουσιάζονται οι κατηγορίες των επιχειρήσεων, γίνεται διάκριση των επιχειρήσεων ανάλογα με την περιουσιακή διάρθρωση, ανάλογα με τη σύνθεση των στοιχείων του κόστους, με βάση το μέγεθος και ανάλογα με τη νομική μορφή τους. Τέλος, παρουσιάζονται οι συνασπισμοί επιχειρήσεων. 2) «ΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΚΙΝΔΥΝΟΙ-ΚΕΡΔΟΣ»: αναλύονται οι συντελεστές παραγωγής, διακρίνονται οι βιώσιμες από τις προβληματικές επιχειρήσεις, εξετάζονται το περιβάλλον της επιχείρησης, οι επιχειρηματικοί κίνδυνοι, το επιχειρηματικό κέρδος, οι παράγοντες προσδιορισμού του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων και η παραγωγικότητα της εργασίας, και η σχέση της επιχείρησης με το περιβάλλον και την οικολογία.

10 3) «ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»:
γίνεται παρουσίαση της Κοινωνικής Ευθύνης των Επιχειρήσεων και αναλύονται ζητήματα όπως ο Κοινωνικός Ισολογισμός, η συμμετοχή των εργαζομένων στη διοίκηση των επιχειρήσεων και η αυτοδιαχείριση. Επίσης, αναλύονται η έννοια και το περιεχόμενο της Εταιρικής Διακυβέρνησης. 4) «ΦΟΡΕΙΣ-ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ-ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ-ΧΑΡΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ»: γίνεται επιγραμματική αναφορά στους διάφορους εθνικούς αλλά και διεθνείς φορείς και οργανισμούς που επηρεάζουν την επιχείρηση (π.χ. ΕΒΕΑ, ΤΕΕ, ΔΝΤ, ΕΕ κλπ.), στις συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, στην έννοια, τη σύσταση και τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Εταιρίας και τέλος παρουσιάζεται η Χάρτα Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Επιχειρήσεων.

11 1η θεματική ενότητα «ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ»
Διάκριση των οικονομικών οργανισμών: ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκουν ανάλογα με το φορέα τους. Κατηγορίες των επιχειρήσεων. Διάκριση των επιχειρήσεων ανάλογα με την περιουσιακή διάρθρωση ανάλογα με τη σύνθεση των στοιχείων του κόστους, με βάση το μέγεθος ανάλογα με τη νομική μορφή τους. Συνασπισμοί επιχειρήσεων.

12 Έννοια της επιχείρησης
Είναι ένας οικονομικός οργανισμός που διαθέτει (κινητή και ακίνητη) περιουσία, εφαρμόζει την οικονομική αρχή και διαθέτοντας αγαθά/υπηρεσίες, επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός αντικειμενικού σκοπού, που είναι συνήθως η μεγιστοποίηση του κέρδους. Επομένως, είναι μια αυτοτελής οικονομική μονάδα, που συνδυάζει τους διάφορους συντελεστές της παραγωγής (φύση, εργασία, κεφάλαιο) με διαφορετικούς τρόπους, έχει σαν τελικό στόχο την προμήθεια ή παραγωγή και τη διάθεση των αγαθών/υπηρεσιών στη συναλλακτική αγορά, διατρέχει κάποιο κίνδυνο κατά τη διεξαγωγή των εργασιών της και εφαρμόζοντας την οικονομική αρχή επιδιώκει την πραγματοποίηση κέρδους.

13 Οικονομική αρχή Συνίσταται στην επιδίωξη
πραγματοποίησης του μεγαλύτερου δυνατού αποτελέσματος καταβάλλοντας τη μικρότερη δυνατή θυσία. Δύο μορφές (ανάλογα με την λειτουργία της επιχείρησης): ΕΙΤΕ η θυσία (κεφάλαιο, έξοδα, εργασία κλπ.) είναι δεδομένη και σταθερή και επιδιώκεται η πραγματοποίηση του μέγιστου δυνατού αποτελέσματος (μέγιστη παραγωγή κλπ) ΕΙΤΕ το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα είναι ορισμένο και γνωστό από πριν (σταθερό), οπότε επιδιώκεται η καταβολή της ελάχιστης δυνατής θυσίας (κατασκευή κτιρίου με τη μικρότερη δαπάνη κλπ.) ΣΤΑΘΕΡΑ/ΜΕΤΑΒΛΗΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: αντίστροφα στις δύο μορφές.

14 Διάφοροι σκοποί και στόχοι της επιχείρησης
Βραχυχρόνιοι: Συνεχής λειτουργία παραγωγικής διαδικασίας Έγκαιρη εξόφληση υποχρεώσεων Έγκαιρη διάθεση παραγόμενων προϊόντων Έγκαιρη προμήθεια πρώτων και βοηθητικών υλών, με τη χαμηλότερη δυνατή τιμή και την απαιτούμενη ποιότητα Κάλυψη εξόδων παραγωγής και γενικών εξόδων Εξεύρεση και επιλογή κατάλληλου προσωπικού Ορθολογική οργάνωση εργασίας και εξοπλισμού Καθορισμός διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου και προγραμματισμού δράσης

15 Μακροχρόνιοι: Μεγιστοποίηση αναμενόμενων κερδών
Μεγιστοποίηση πωλήσεων + επέκταση σε νέες αγορές Μεγιστοποίηση μεριδίου αγοράς Μεγιστοποίηση επενδύσεων και περιουσιακών στοιχείων Μεγιστοποίηση διανομής κερδών και μερισμάτων Ελαχιστοποίηση εξόδων και του κατά μονάδα παραγωγής κόστους Ελαχιστοποίηση χρόνου παραγωγής και υλικών Ελαχιστοποίηση μόλυνσης περιβάλλοντος και εξάντλησης φυσικών πόρων

16 Αύξηση παραγωγικότητας εργασίας, εξασφάλιση συνεχούς απασχόλησης προσωπικού
Διατήρηση υψηλού προγράμματος έρευνας και ανάπτυξης (για νέες τεχνολογίες, νέα προϊόντα, σύγχρονες μεθόδους κλπ) Συνεχής βελτίωση ποιότητας προϊόντων και εισαγωγή νέων προϊότνων στην αγορά πριν την κάμψη του κύκλου ζωής των παλαιών Προγραμματισμός κοινωνικών έργων και κοινωνικών προσφορών (κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης)

17 Διάκριση των οικονομικών οργανισμών ανάλογα με το ΣΚΟΠΟ που επιδιώκουν
1) Κερδοσκοπικοί 2) Μη κερδοσκοπικοί α) κτητικοί β) εξισωτικοί γ) ελλειμματικοί

18 1) Κερδοσκοπικοί οικονομικοί οργανισμοί
Επιδιώκουν την παραγωγή αγαθών ή παροχή υπηρεσιών και την πώληση σε ορισμένη τιμή με σκοπό την επίτευξη ΚΕΡΔΟΥΣ, το οποίο επέρχεται στον φορέα του οικονομικού οργανισμού. Ταυτίζονται με τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις της ιδιωτικής οικονομίας. Διάθεση κέρδους: είτε για άμεση κατανάλωση είτε για επενδύσεις σε πάγια ή κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία είτε παρακράτηση κέδρους και διανομή/επένδυση στο μέλλον

19 2) Μη κερδοσκοπικοί οικονομικοί οργανισμοί
Παράγουν αγαθά και υπηρεσίες σε ορισμένη τιμή με σκοπό να καλύψουν τις ανάγκες των ανθρώπων και το κόστος παραγωγής τους. Είναι δυνατόν να πραγματοποιήσουν κάποιο κέρδος. Όμως, σκοπός τους είναι η παραγωγή προϊόντων ή παροχή υπηρεσιών σε ορισμένη τιμή. Δακρίσεις: α) κτητικοί β) εξισωτικοί γ) ελλειμματικοί

20 α) Κτητικοί Ετήσια τακτικά έσοδα > ετήσιες δαπάνες λειτουργίας = οικονομικό πλεόνασμα (κέρδος) Το πλεόνασμα δεσμεύεται για επένδυση και δεν περιέρχεται στους φορείς του οικονομικού οργανισμού. Το κέρδος επενδύεται σε πάγια περιουσιακά στοιχεία (πχ επέκταση κτιριακών εγκαταστάσεων, αγορά νέου τεχνολογικού εξοπλισμού), με σκοπό την ποσοτική/ποιοτική αύξηση αγαθών/υπηρεσιών. Η διαφορά με τους κερδοσκοπικούς = η διάθεση του κέρδους Ανήκουν: πολλές επιχειρήσεις της δημόσιας οικονομίας (κρατικές, δημοτικές) και οι δημόσιες επιχειρήσεις που αποτελούν αυτόνομους οργανισμούς (ΔΕΗ, ΟΣΕ, ΕΡΤ, ΔΕΘ, ιδρύματα και σωματεία). Η νομοθεσία δεν ορίζει ρητά ότι αυτοί οι οικονομικοί οργανισμοί έχουν σκοπό την πραγματοποίηση κέρδους.

21 β) Εξισωτικοί Ετήσια έσοδα = ετήσιες δαπάνες λειτουργίας
Ετήσια έσοδα = ετήσιες δαπάνες λειτουργίας Επιδιώκουν την ξυπηρέτηση των ανθρώπων της κοινωνίας και όχι τη δημιουργία κερδών. Το σύνολο των εξόδων καθορίζει και το σύνολο των εσόδων που πρέπει να πραγματοποιηθούν. Για να επιτευχθεί η εξίσωση εσόδων-εξόδων (αποτέλεσμα μηδέν), το ύψος της τιμής καθορίζεται με βάση το ύψος των εξόδων. Αν τα έσοδα είναι καθορισμένα, τα έξοδα υπολογίζονται με βάση τα έσοδα. Ανήκουν: ΝΠΙΔ (σωματεία) και ΝΠΔΔ, είτε δημοτικά ή κοινοτικά, είτε κρατικά (δημοτικά θέατρα, ορφανοτροφεία, γηροκομεία κλπ.)

22 γ) Ελλειμματικοί Ετήσια έσοδα < ετήσιες δαπάνες λειτουργίας
Παρουσιάζουν οικονομικό έλλειμμα. Αποκεντρωμένος οργανισμός: π.χ. κρατικό νοσοκομείο που παρουσιάζει οικονομικό έλλειμμα Αυτόνομος οργανισμός του Δημοσίου ή δημόσια επιχείρηση: π.χ. αστικές συγκοινωνίες, Ολυμπιακή, ΔΕΗ, ΟΤΕ κλπ. Κάλυψη ελλειμμάτων: είτε με επιχορήγηση από τον κρατικό τακτικό προϋπολογισμό είτε με αύξηση των τιμών

23 Διάκριση των οικονομικών οργανισμών: ανάλογα με το ΦΟΡΕΑ τους
Ιδιωτικοί 2) Δημόσιοι 3) Μικτοί

24 1) Ιδιωτικοί Φορέας είναι ΦΠ ή ΝΠΙΔ
Λειτουργούν με βάση τις αρχές του ιδιωτικού δικαίου Μεγάλη διαχειριστική ευελιξία και δυνατότητα προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της οικονομίας. Αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των οικ.οργ. στο σύστημα της οικονομίας της αγοράς. Είναι κερδοσκοπικοί. Διακρίνονται σε: ατομικούς και εταιρικούς.

25 2) Δημόσιοι Φορέας: το Δημόσιο ή ΟΤΑ (κοινότητες/δήμοι)
Βλ. λίστα με τις ΔΕΚΟ στην ιστοσελίδα: Επιδιώκουν την πραγματοποίηση εσόδων (συνήθως με την ίδρυση μονοπωλιακών οργανισμών), την προστασία της δημόσιας υγείας (νοσοκομεία), ικανοποίηση κοινωνικών αναγκών (συγκοινωνία, ύδρευση, ηλεκτροφωτισμός), προαγωγή δημόσιας παιδείας, ενίσχυση εθνικής οικονομία ή βελτίωση κοινωνικής ευημερίας. Είναι συνήθως μη κερδοσκοπικοί. Αν προκύψει πλεόνασμα, αυτό παραμένει στον οργανισμό (για βελτίωση προϊόντων, επέκταση εργασιών). Προσοχή! Άλλο είναι οι άμεσες διοικητικές υπηρεσίες του κράτους: εντάσσονται σε ένα υπουργείο, αλλά έχουν διοικητική ολοκλήρωση, αυτοτέλεια και ανεξαρτησία (πχ Υπηρεσία Εθνικού Λαχείου)

26 Δημόσιοι οικ. οργ. με φορέα το ΚΡΑΤΟΣ Α) αποκεντρωμένες δημόσιες υπηρεσίες Β) αυτόνομοι οργανισμοί π.χ. Χρηματιστήρια, Επιμελητήρια, Οργανισμός Βάμβακος, Εθνικός Οργανισμός Καπνού, Οργανισμός Διοίκησης και Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΟΣΕ, ΕΛΤΑ, ΕΤΒΑ, ΕΟΤ, Οργανισμός Έκδοσης Σχολικών Βιβλίων, ΟΛΠ, ΔΕΘ, ΕΡΤ, ΟΥΘ κλπ. Δημόσιοι οικ. οργ. με φορέα τους Δήμους: Διάφορα ταμεία ύδρευσης, γηροκομεία, βρεφοκομεία, νοσοκομεία κλπ.

27 Ίδρυση Είτε ως ΝΠΔΔ είτε ως ΝΠΙΔ
Ως ΝΠΔΔ λειτουργούν με βάση τους κανόνες του δημοσίου λογιστικού και τις αρχές του δημοσίου δικαίου. Συνήθως είναι οι ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΙ δημόσιοι οικ. οργ. Χαρακτηρίζονται από γραφειοκρατία και βραδυκινησία. Ως ΝΠΙΔ λειτουργούν με βάση του κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και λογιστικής και τις αρχές του ιδιωτικού δικαίου. Ως ΝΠΙΔ ιδρύονται οι ΑΥΤΟΝΟΜΟΙ οικ. οργ. Έχουν μεγάλο βαθμό προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του περιβάλλοντος και μεγάλη αποτελεσματικότητα στη διοίκηση.

28 3) Μικτοί Συμμετέχει τόσο το κράτος ή ΝΠΔΔ, όσο και ιδιώτες ή ΝΠΙΔ
Τρόποι συμμετοχής: 1) Συμμετοχή στο ιδρυτικό κεφάλαιο με ορισμένη αναλογία (π.χ. ΕΤΕ) 2) Το κράτος παραχωρεί ένα προνόμιο, με αντάλλαγμα είτε το δικαίωμα συμμετοχής στη Διοίκηση ή στο Κεφάλαιο ή στα κέρδη, είτε το δικαίωμα άσκησης εποπτείας τη Διοίκηση, είτε το δικαίωμα ελέγχου στη λειτουργία/διαχείριση (π.χ. ΤτΕ με προνόμιο έκδοσης τραπεζογραμματίων, με αντάλλαγμα διορισμού Διοικητή και συμμετοχής στη διανομή κερδών) Οι μικτοί οικ. οργ. λαμβάνουν τη μορφή της ΑΕ. Είναι βραδυκίνητοι στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων. Επιδιώκουν να ικανοποιήσουν μια συλλογική ανάγκη. Αν προκύψει κέρδος, διανέμεται μεταξύ των φορέων.

29 Κατηγορίες των επιχειρήσεων
Βασικά ΚΡΙΤΗΡΙΑ για τη διάκριση των επιχειρήσεων: 1) Ανάλογα με το αντικείμενο της παραγωγικής δραστηριότητας. 2) Ανάλογα με την περιουσιακή διάρθρωση. 3)Ανάλογα με τη σύνθεση των στοιχείων κόστους. 4) Ανάλογα με το μέγεθος/διάσταση. 5) Ανάλογα με την ιδιότητα του φορέα και τη νομική του μορφή

30 Κατηγορίες επιχειρήσεων ανάλογα με το αντικείμενο της παραγωγικής δραστηριότητας
Α) Επιχειρήσεις πρωτογενούς (ή αρχικής) παραγωγής Β) Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής Γ) Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής Δ) Επιχειρήσεις μικτού αντικειμένου δράσης Προσοχή: στη σελ. 33 του βιβλίου δεν αναφέρονται οι επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής, να το συμπληρώσετε χειρόγραφα.

31 Α) Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής
Όλες οι επιχειρήσεις που έχουν ως αντικείμενο την καλλιέργεια ου εδάφους (γεωργία, κυνήγι, κτηνοτροφία), την εκμετάλλευση του υπεδάφους (μεταλλικό, νερό, γεωθερμική ενέργεια), εκμετάλλευση θαλασσών και λιμνών (αλιεία κλπ) και την ηλιακή και αιολική ενέργεια. Χαρακτηριστικό: παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων προϊόντων που μπορούν να διατεθούν απευθείας και αυτούσια ΕΙΤΕ σε επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής (ως πρώτες και βοηθητικές ύλες για μεταποίηση/επεξεργασία) ΕΙΤΕ στο καταναλωτικό κοινό, ΕΙΤΕ στις επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής. Ονομάζονται επιχειρήσεις «ΕΝΤΑΣΕΩΣ ΕΔΑΦΟΥΣ», διότι το μεγαλύτερο μέρος του κόστους των παραγόμενων προϊόντων καλύπτεται από τον συντελεστή παραγωγής «φύση» ή «έδαφος».

32 Διακρίσεις επιχειρήσεων πρωτογενούς παραγωγής
Α) Κτηνοτροφικές επιχειρήσεις Β) Επιχειρήσεις εκμετάλλευσης δασών ή δασοκομικές Γ) Γεωργικές επιχειρήσεις Δ) Αλιευτικές επιχειρήσεις Ε) Λοιπές επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής (π.χ. μελισσοκομικές, θηρευτικές κλπ.)

33 Β) Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής
Σκοπός: επεξεργασία, μεταποίηση και μετατροπή προϊόντων που παράγουν οι επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής σε νέα έτοιμα προϊόντα με τη χρησιμοποίηση διαφόρων μηχανικών ή άλλων τεχνικών μέσων. Μεγάλη σημασία έχει η τεχνολογία. Π.χ. βαμβάκι → νήμα → ύφασμα → έτοιμο ένδυμα Στον δευτερογενή τομέα ανήκουν και οι μεταλλευτικές επιχειρήσεις και διακρίνονται σε επιχειρήσεις εξόρυξης μεταλλευμάτων και επιχειρήσεις άντλησης αργού πετρελαίου. Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις διακρίνονται σε: (α) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ (β) ΒΟΤΕΧΝΙΚΕΣ

34 Διάκριση ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ & ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΗΣ επιχείρησης
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ επιχείρηση = Αυτοτελής οργανισμός που διαθέτει πολύπλοκο τεχνολογικό μηχανισμό, τεράστια κεφάλαια και εξειδικευμένο προσωπικό με σκοπό τη μετατροπή των πρώτων υλών (μεταποίηση) της πρωτογενούς παραγωγής σε μεγάλες ποσότητες έτοιμων προϊόντων, κατάλληλων για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών ή την παραγωγή αγαθών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων αγαθών. ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΗ επιχείρηση= Διαθέτει περιορισμένο κεφάλαιο, απλό σχετικά μηχανολογικό εξοπλισμό και εργαλεία, τα οποία υποβοηθούν τους εργαζόμενους για την καλύτερη επεξεργασία και μετατροπή των προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής σε ΜΙΚΡΕΣ ποσότητες νέων προϊόντων κατάλληλων για την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών ή για ην υποβοήθηση της παραγωγής άλλων προϊόντων.

35 Κριτήρια διάκρισης Η ΑΓΟΡΑ στην οποία διατίθενται τα προϊόντα.
Βιομηχανία: Προϊόντα σε μεγάλες ποσότητες σε εγχώριες και ξένες αγορές. Βιοτεχνία: Μικρές ποσότητες στην εγχώρια αγορά. Εξαίρεση εξαγωγών: βιοτεχνίες κλωστοϋφαντουργίας και όσες δουλεύουν «φασόν» για ξένες επιχειρήσεις) 2) Το είδος της εργασίας που παρέχει ο φορέας της επιχείρησης. Βιομηχανία: Ο επιχειρηματίας παρέχει διευθύνουσα εργασία. Βιοτεχνία: η ιδιότητα του επιχειρηματία και το κεφάλαιο συγκεντρώνονται στο πρόσωπο του βιοτέχνη (διευθύνουσα και εκτελεστική εργασία). 3) Η σύνθεση κόστους των προϊόντων που παράγονται. Βιομηχανία: Προϊόντα με τη χρησιμοποίηση αυτοματοποιημένων/σύγχρονων μηχανών (του συντελεστή κεφάλαιο) και συμπληρωματικά εργατικό δυναμικό. Χαρακτηρίζονται επιχειρήσεις «εντάσεως κεφαλαίου». Βιοτεχνία: χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες πρώτων υλών και μεγάλο αριθμό εργαζομένων. Χαρακτηρίζονται επιχειρήσεις «εντάσεως εργασίας και κόστους υλών».

36 4) Ο βαθμός τυποποίησης των παραγόμενων προϊόντων.
Οι πελάτες της βιοτεχνίας αποβλέπουν στην καλύτερη ποιότητα και εξατομίκευση των προϊόντων. 5) Η νομική μορφή της επιχείρησης. ΑΕ ≠ ΕΠΕ, ΟΕ ή ατομική επιχείρηση 6) Εγγραφή σε Μητρώο Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου – Βιομηχανικού Επιμελητηρίου. 7) Χαμηλό ≠ υψηλό ποσοστό σταθερών εξόδων. Βιομηχανία: μεγάλα κεφάλαια για επενδύσεις → υψηλό ποσοστό σταθερών εξόδων (αποσβέσεις). Βιοτεχνία: μικρά κεφάλαια για επενδύσεις χαμηλό ποσοστό σταθερών εξόδων 8) Ποιοτικά κριτήρια: α) ύψος κεφαλαίου, β) κύκλος εργασιών, γ) αριθμός εργαζομένων

37 Κατηγορίες ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ επιχειρήσεων
1) Ανάλογα με το μηχανολογικό εξοπλισμό: Μηχανοεργαστηριακές ≠ Χειροτεχνικές επιχειρήσεις 2) Ανάλογα με τον ΧΩΡΟ πραγματοποίησης της δραστηριότητας Οικιακές βιοτεχνίες ≠ Εργαστηριακές βιοτεχνίες 3) Ανάλογα με το ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ της παραγωγικής δραστηριότητας: (α) Επισκευαστικές (εξασφαλίζουν μέσω των επισκευών την αδιάκοπη λειτουργία του μηχανολογικού εξοπλισμού άλλων επιχειρήσεων) (β) Παροχής υπηρεσιών (γ) Κατασκευαστικές (παράγουν αγαθά) (δ) Υποκατασκευαστικές (παράγουν αγαθά απαραίτητα σε άλλη μεταποιητική επιχείρηση) (ε) Καλλιτεχνικές (κατασκευάζουν προϊόντα λαϊκής τέχνης κλπ.)

38 Κατηγορίες ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ επιχειρήσεων
1) Με βάση τις ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ που χρησιμοποιούν: μεταλλουργικές, μηχανολογικές, κλωστοϋφαντουργικές, ειδών διατροφής κλπ 2) Με βάση τον ΑΡΙΘΜΟ των παραγόμενων προϊόντων: - Βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής ΕΝΟΣ προϊόντος Βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ προϊόντων 3) Ανάλογα με τον ΑΡΙΘΜΟ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΤΑΔΙΩΝ: Βιομηχανικές επιχειρήσεις ΕΝΟΣ ΣΤΑΔΙΟΥ παραγωγής Βιομηχανικές επιχειρήσεις ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΩΝ ΣΤΑΔΙΩΝ παραγωγής ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ή ΚΑΘΕΤΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ

39 4) Με βάση τον ΤΡΟΠΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ:
Βιομηχανικές επιχειρήσεις ΜΑΖΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων ΚΑΤΑ ΠΑΡΤΙΔΑ Βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων ΚΑΤΑ ΣΕΙΡΑ Βιομηχανικές επιχειρήσεις παραγωγής ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΩΝ προϊόντων 5) Ανάλογα με τις ΑΝΑΓΚΕΣ του ανθρώπου που καλύπτουν ή ανάλογα με τον ΚΛΑΔΟ παραγωγικής δραστηριότητας: - Διατροφής, ενδυμασίας κλπ. Υφαντουργικές: κατεργασίας βαμβακιού, μεταξιού κλπ. Βιομηχανίες ειδών διατροφής: γάλακτος, τυριού, ζάχαρης, λαχανικών, σοκολάτας

40 Διάρθρωση Κάθετη ≠ Οριζόντια
π.χ. κάθετης: βιομηχανίες ξυλείας, διότι τοποθετούν τα διάφορα τμήματα (ξηραντήρια, σχιστήρια) κάθετα. π.χ. οριζόντιας: βιομηχανίες κατασκευής μεταλλικών επίπλων, μεταλλικών κουφωμάτων Η κάθετη οργάνωση συμφέρει περισσότερο στις βιομηχανίες, γιατί με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η απόκτηση των πρώτων υλών χωρίς καμία δέσμευση, καθώς επίσης και η μείωση του κόστους των παραγόμενων προϊόντων.

41 Γ) Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής
Έχουν ως αντικείμενο την ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ. ΕΙΤΕ για την κυκλοφορία και διανομή των πρώτων και βοηθητικών υλών και των ετοίμων προϊόντων που προέρχονται από τις επιχειρήσεις πρωτογενούς/δευτερογενούς παραγωγής ΕΙΤΕ για τη διευκόλυνση των συναλλαγών ΕΙΤΕ για την παροχή κάθε μορφής υπηρεσιών Είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ ανθρωπίνων αναγκών, παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες προσφέρονται: ΕΙΤΕ απευθείας στο καταναλωτικό κοινό ΕΙΤΕ στις επιχειρήσεις των άλλων δύο κλάδων. Συνεισφέρουν περίπου στο 60% του εθνικού εισοδήματος.

42 Διακρίσεις (α) Επιχειρήσεις μεταφορών και συγκοινωνιών
(β) Εμπορικές επιχειρήσεις (γ) Ασφαλιστικές επιχειρήσεις (δ) Ασφαλιστικά ταμεία (ε) Τραπεζικές επιχειρήσεις (στ) Χρηματοδοτικά ιδρύματα επενδυτικού χαρακτήρα (ζ) Επιχειρήσεις επικοινωνίας (η) Λοιπές επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής

43 (α) Επιχειρήσεις μεταφορών και συγκοινωνιών
Κριτήρια διάκρισης: Με βάση την ΚΙΝΗΤΗΡΙΑ ΔΥΝΑΜΗ: βενζινοκίνητες, πετρελαιοκίνητες κλπ. 2) Με βάση την ΠΕΡΙΟΧΗ στην οποία απευθύνονται: τοπικές, περιφερειακές, διεθνείς. 3) Με βάση την ΕΡΓΑΣΙΑ που εκτελούν: μεταφοράς εμπορευμάτων και μεταφοράς προσώπων. 4) Με βάση τα ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ: (i) Επιχειρήσεις χερσαίων μεταφορών [οδικές (επιβατικές, εμπορευματικές), σιδηροδρομικές] (ii) Θαλάσσιων μεταφορών (ακτοπλοϊκές και διεθνείς θαλάσσιες μεταφορές) (iii) Επιχειρήσεις εναέριων μεταφορών (αεροπλάνα, ελικόπτερα)

44 (β) Εμπορικές επιχειρήσεις
Ασχολούνται με την απόκτηση των προϊόντων που προέρχονται από την πρωτογενή/δευτερογενή παραγωγή και τη διάθεση αυτών –χωρίς να μεταβληθεί η αρχική τους αξία- στο καταναλωτικό κοινό με τον πιο επωφελή τρόπο, στον κατάλληλο χρόνο και τόπο, σε μεγάλες ποσότητες και προσιτές τιμές. Κατηγορίες: Α) Ανάλογα με το αν έχουν ΜΟΝΙΜΗ ή ΜΗ εγκατάσταση: πλανόδιες και μόνιμα εγκαταστημένες επιχειρήσεις. Β) Ανάλογα με τη συνολική αξία των εμπορευμάτων που πωλούνται: χονδρικού εμπορίου (πώληση αγαθών σε μεγάλες ποσότητες) λιανικού εμπορίου (πώληση αγαθών σε μικρές ποσότητες) (μπορεί να υπάρχει παράλληλη δραστηριότητα)

45 Γ) Ανάλογα με την ΠΕΡΙΟΧΗ δραστηριότητας:
εμπορικές επιχειρήσεις εξωτερικού εμπορίου εσωτερικού εμπορίου (εισαγωγικές, εξαγωγικές, διαμετακομιστικές) Δ) Ανάλογα με τις ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ: μικρές, μεσαίες, μεγάλες Ε) Ανάλογα με το βαθμό που εξαρτώνται: κύριες και δευτερεύουσες επιχειρήσεις, μητρικές και θυγατρικές, κεντρικά καταστήματα (έδρα επιχείρησης) και υποκαταστήματα

46 (γ) Ασφαλιστικές επιχειρήσεις
Αντλούν κεφάλαια με το να αναλαμβάνουν την ασφάλιση διαφόρων κινδύνων (όπως κλοπή, φθορά ή απώλεια από τη μεταφορά αντικειμένων, θάνατος, φωτιά, θεομηνία κλπ.), που προέρχονται αό υχαία γεγονότα που δεν είναι γνωστό πότε/αν θα εμφανιστούν. Αναλαμβάνουν τον ΚΙΝΔΥΝΟ με αντάλλαγμα αμοιβή που ονομάζεται ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΟ. Π.χ. σε περίπτωση πυρκαγίας σε κατάστημα, η ασφαλιστική εταιρία καταβάλλει αποζημίωση σύμφωνα με τους όρους του ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Δυο μεγάλες κατηγορίες: Α) Ασφαλιστικές εταιρίες ΖΩΗΣ Β) ασφαλιστικές εταιρίες ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

47 (ε) Τραπεζικές επιχειρήσεις (ή Πιστωτικά Ιδρύματα)
(ε) Τραπεζικές επιχειρήσεις (ή Πιστωτικά Ιδρύματα) Εμπορικές τράπεζες Κύριες εργασίες: αποδοχή χρημάτων και χορήγηση πιστώσεων 4 συστημικές τράπεζες: Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΤΕ) ΑΛΦΑ ΤΡΑΠΕΖΑ Τράπεζα Πειραιώς EUROBANK ii) Ειδικές τράπεζες (εξυπηρετούν ειδικούς σκοπούς) Π.χ. Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), στο παρελθόν Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (ΑΤΕ)

48 (στ) Χρηματοδοτικά ιδρύματα
Π.χ. Εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης (Leasing) Εταιρίες αμοιβαίου κεφαλαίου Χρηματιστηριακά γραφεία (ζ) Επιχειρήσεις Επικοινωνίας Π.χ. ΟΤΕ, ΕΡΤ, ΕΛΤΑ κλπ. (η) Λοιπές επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής Π.χ. θεατρικές, κινηματογραφικές, ψυχαγωγίας, εκπαιδευτικές, ιατρικές, νομικές, λογιστικές, τεχνικές, τουριστικές, συμβούλων επιχειρήσεων κλπ.

49 Δ) Επιχειρήσεις μικτού αντικειμένου δράσης
Μπορούν να ανήκουν σε περισσότερες κατηγορίες επιχειρήσεων. Π.χ. αντικείμενο επιχειρηματικής δραστηριότητας που προέρχεται από το συνδυασμό πρωτογενούς+δευτερογενούς παραγωγής ή πρωτογενούς +τριτογενούς παραγωγής ή δευτερογενούς +τριτογενούς παραγωγής Είναι «ολοκληρωμένες» επιχειρήσεις κάθετα ή οριζόντια ή ακόμη και «συγκεντρωμένες» επιχειρήσεις. Οι περισσότερες επιχειρήσεις σήμερα παρουσιάζονται σαν μικτού αντικειμένου δράσης. Σελ ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ

50 Διάκριση των επιχειρήσεων ανάλογα με την ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ
Περιουσία της επιχείρησης = επένδυση του κεφαλαίου σε ΠΑΓΙΑ και ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝΤΑ περιουσιακά στοιχεία. Από την ορθή σύνθεση του ενεργητικού σε πάγια και κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία εξαρτάται η ομαλή λειτουργία μιας επιχείρησης και η επίτευξη των στόχων της. Π.χ. υπερπαγιοποίηση του ενεργητικού (π.χ. 90% του συνόλου) εγκυμονεί κίνδυνο ρευστότητας και προϋποθέτει υψηλότερα ποσοστά ιδίου κεφαλαίου ή μακροχρόνιου δανεισμού.

51 ΠΑΓΙΑ περιουσιακά στοιχεία:
Είναι διαρκή αγαθά, που δεν προορίζονται για μεταπώληση, αλλά παραμένουν στην επιχείρηση για μόνιμη χρησιμοποίηση, προσφέροντας υπηρεσίες για πολλά χρόνια στο μέλλον και δεσμεύοντας έτσι κεφάλαιο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χρησιμοποιούνται για ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ και παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό ρευστότητας. Υπάγονται: Υλικά (ενσώματα) αγαθά (κτίρια, οικόπεδα, μηχανήματα κι εξοπλισμός, έπιπλα, αυτοκίνητα κλπ) Άυλα (ασώματα) αγαθά (φήμη, πελατεία, δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) Μακροχρόνιες επενδύσεις (συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις, επενδύσεις σε χρεόγραφα κλπ.) Άλλα περιουσιακά στοιχεία (δάνεια στο προσωπικό, μακροπρόθεσμα γραμμάτια είσπραξης κλπ.)

52 ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝΤΑ περιουσιακά στοιχεία
Προορίζονται είτε για μεταπώληση, είτε για μετατροπή σε άλλα περιουσιακά στοιχεία. Μπορεί να μετατραπούν σε μετρητά μέσα σε ένα χρόνο. Δεσμεύουν κεφάλαια για μικρό χρονικό διάστημα. Παρουσιάζουν συνήθως χαμηλό βαθμό αποδοτικότητας και υψηλό βαθμό ρευστότητας. Έχουν μεγάλη ταχύτητα κυκλοφορίας. Για να λειτουργήσει αποδοτικά και χωρίς δυσκολίες μια επιχείρηση διατηρεί σταθερά ένα ελάχιστο ποσό κυκλοφορούντων στοιχείων. Περιλαμβάνονται: μετρητά, τράπεζες, απαιτήσεις κλπ., αποθέματα εμπορευμάτων και πρώτων υλών, γραμμάτια εισπρακτέα, προπληρωμένα έξοδα, ταμείο, ενοίκια, εισπρακτέοι τόκοι, βραχυχρόνια χρεόγραφα κλπ.

53 Διάρθρωση παθητικού Το κεφάλαιο που χρησιμοποιείται για την επένδυση σε περιουσιακά στοιχεία προέρχεται από 2 πηγές: 1) από τις εισφορές των κεφαλαιούχων (ΙΔΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ) 2) από τις εισφορές των τρίτων (ΞΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ) Όταν η επιχείρηση χρησιμοποιεί ξένο κεφάλαιο, έχει υποχρεώσεις έναντι τρίτων: (α) ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ υποχρεώσεις (β) ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ υποχρεώσεις

54 (α) ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ υποχρεώσεις
Εξοφλούνται το πολύ μέσα σε ένα χρόνο με τη χρησιμοποίηση κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων. Περιλαμβάνονται: γραμμάτια πληρωτέα, μισθοί, ενοίκια, προμηθευτές, φόροι πληρωτέοι, τόκοι και μερίσματα, προκαταβολές πελατών, δόσεις μακροχρόνιων δανείων (β) ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ υποχρεώσεις Η εξόφλησή τους γίνεται στο μέλλον και σε χρονικό διάστημα τουλάχιστον μετά από ένα χρόνο. Περιλαμβάνονται: ομολογιακά δάνεια, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τραπεζικά δάνεια, ενυπόθηκα δάνεια, δάνειο με ενέχυρο διάφορες αξίες κλπ.

55 Καθαρή θέση της επιχείρησης
Είναι η διαφορά μεταξύ ενεργητικού και παθητικού. ενεργητικό – παθητικό = καθαρή θέση Η διαφορά αυτή ανήκει στους ιδιοκτήτες. Είναι αυτό που απομένει αν πουληθεί (ρευστοποιηθεί) το ενεργητικό και εξοφληθούν όλες οι (βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες) υποχρεώσεις. Η καθαρή θέση μπορεί να είναι και αρνητική.

56 Κατηγορίες επιχειρήσεων ανάλογα με την περιουσιακή διάρθρωση
Α) Επιχειρήσεις έντασης παγίων περιουσιακών στοιχείων Β) Επιχειρήσεις έντασης κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων Γ) Επιχειρήσεις έντασης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων Δ) Επιχειρήσεις έντασης μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων

57 Α) Επιχειρήσεις έντασης παγίων περιουσιακών στοιχείων
Το ποσοστό των παγίων ενεργητικών στοιχείων είναι πολύ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό των κυκλοφορούντων. Η σχέση μεταξύ της αξίας πάγιου/κυκλοφορούντος ενεργητικού εξαρτάται από την κατηγορία στην οποία ανήκει η επιχείρηση. Οι επιχειρήσεις πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής, που απαιτούν μεγάλο εξοπλισμό και μηχανήματα, ανήκουν στην κατηγορία αυτή γιατί η αξία των παγίων στοιχείων είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ από την αξία των κυκλοφορούντων. Για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, χρηματοδοτούνται με ίδια κεφάλαια ή με διαρκή (μόνιμα) κεφάλαια (ίδια + μακροπρόθεσμα ξένα).

58 Δείκτης κάλυψης παγιοποιήσεων
Δείκτης κάλυψης παγιοποιήσεων με ίδια κεφάλαια = ίδια κεφάλαια/πάγια ενεργητικά στοιχεία = ; Δείκτης κάλυψης παγιοποιήσεων με διαρκή κεφάλαια διαρκή κεφάλαια (ίδια κεφάλαια+μακροχρόνια ξένα κεφάλαια)/πάγια ενεργητικά στοιχεία = ; Όταν ο ΔΕΙΚΤΗΣ > 1, τότε δείχνει κάποια οικονομική ασφάλεια της επιχείρησης και σχετικά λιγότερα προβλήματα από τη βραχυχρόνια χρηματοδότηση. Ο δείκτης πρέπει να είναι μεγαλύτερος στις επιχειρήσεις έντασης παγίων απ’ ό,τι στις επιχειρήσεις έντασης κυκλοφορούντων.

59 Β) Επιχειρήσεις έντασης κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων
Το ποσοστό των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό των παγίων. Τέτοιες επιχειρήσεις είναι συνήθως τριτογενούς παραγωγής, όπως οι ασφαλιστικές εταιρίες, οι τράπεζες, οι διαφημιστικές επιχειρήσεις, οι εμπορικές επιχειρήσεις κλπ. Η σχέση που υπάρχει μεταξύ ιδίων και ξέων κεφαλαίων είναι συνήθως μικρότερη απ’ ό,τι στις επιχειρήσεις έντασης παγίων, διότι η επιχείρηση μπορεί να εξοικονομήσει τα κεφάλαια που χρειάζεται και από τις βραχυπρόθεσμες πιστώσεις, επενδύοντας αυτά σε κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία με μεγάλη κυκλοφοριακή ταχύτητα.

60 Γ) Επιχειρήσεις έντασης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων
Όταν το ποσοστό των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων. Είναι συνήθως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Δ) Επιχειρήσεις έντασης μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων Όταν το ποσοστό των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Το ποσοστό των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων υπολογίζεται αν διαιρέσουμε το σύνολο των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων με το σύνολο του παθητικού και πολλαπλασιάσουμε επί 100.

61 Παράγοντες που επιδρούν στη σύνθεση ενεργητικού + παθητικού
(α) Το είδος της παραγωγικής διαδικασίας και το είδος του αντικειμένου παραγωγικής δραστηριότητας (β) Η ταχύτητα κυκλοφορίας των περιουσιακών στοιχείων (γ) Η φάση του οικονομικού-επιχειρηματικού κύκλου (Business cycle)

62 (α) Το είδος της παραγωγικής διαδικασίας και το είδος του αντικειμένου παραγωγικής δραστηριότητας
Οι βιομηχανικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται ως επιχειρήσεις έντασης παγίων περιουσιακών στοιχείων, διότι το μεγαλύτερο ποσοστό των κεφαλαίων τους το χρησιμοποιούν για επενδύσεις σε μηχανήματα, κτίρια και τεχνικό εξοπλισμό. Διαφορές στη διάρθρωση ενεργητικού+παθητικού υπάρχουν όχι μόνο σε επιχειρήσεις με διαφορετικό αντικείμενο παραγωγικής δραστηριότητας, αλλά και μεταξύ επιχειρήσεων που έχουν το ίδιο αντικείμενο, λόγω του διαφορετικού βαθμού εκμηχάνισης και αυτοματοποίησης της παραγωγικής δραστηριότητας.

63 (β) Η ταχύτητα κυκλοφορίας των περιουσιακών στοιχείων
Τα κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία δεν έχουν όλα την ίδια ταχύτητα κυκλοφορίας. ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ= πωλήσεις (ή κόστος πωληθέντων)/κυκλοφορούντα στοιχεία Έχει σαν σκοπό να μετρήσει της βαθμό της αποτελεσματικής χρησιμοποίησης των περιουσιακών στοιχείων μιας συγκεκριμένης επιχείρησης. Ο βαθμός καθορίζεται από τη σχέση μεταξύ πωλήσεων και επενδεδυμένου κεφαλαίου σε κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία.

64 (γ) Η φάση του οικονομικού-επιχειρηματικού κύκλου (Business cycle)
Φάσεις οικονομικού κύκλου: ύφεση, άνθηση, ένταση, κρίση. Οικονομική ύφεση: ελάττωση τις πωλήσεις αγαθών και μείωση περιουσιακών στοιχείων. Οικονομική άνθηση: αύξηση της ζήτησης, αύξηση των τιμών → αύξηση της παραγωγής. Αύξηση (νέες επενδύσεις) των περιουσιακών στοιχείων. Οικονομική ένταση: αυξημένη απασχόληση → μεγάλη ζήτηση αγαθών. Οικονομική κρίση: μείωση εισοδημάτων, πτώση τιμών των αγαθών, απότομη διακοπή πιστώσεων. Ύφεση/κρίση: τα στοιχεία του παθητικού επιβαρύνονται περισσότερο. Άνθηση/ένταση: τα στοιχεία του ενεργητικού παρουσιάζουν αύξηση.

65 Διάκριση των επιχειρήσεων ανάλογα με τη σύνθεση των στοιχείων κόστους
1) Επιχειρήσεις έντασης κόστους πρώτων υλών 2) Επιχειρήσεις έντασης κόστους κεφαλαίου 3) Επιχειρήσεις έντασης κόστους εργασίας 4) Επιχειρήσεις έντασης εδάφους 5) Επιχειρήσεις έντασης υπηρεσιών, ενέργειας κλπ.

66 1) Επιχειρήσεις έντασης κόστους πρώτων υλών
Το ποσοστό συμμετοχής των πρώτων υλών στο κόστος είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό συμμετοχής των υπόλοιπων στοιχείων (εργασίας και βιομηχανικών εξόδων) που συνθέτουν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων. Ανήκουν: κυρίως βιομηχανίες ορυκτών και τροφίμων, όπως καπνοβιομηχανίες, αλευροβιομηχανίες, ειδών διατροφής, επιχειρήσεις σοκολατοποιίας κλπ. Η διάκριση έχει σημασία για την επιλογή του τόπου εγκατάστασης (π.χ. τόπος παραγωγής ή εξόρυξης πρώτων υλών, ιδιαίτερα αν τα υλικά είναι φθαρτά ή ογκώδη), διότι το πρόβλημα αυτών των επιχειρήσεων είναι ο εφοδιασμός με τα απαιτούμενα υλικά. Στόχος: παραγωγή αγαθών υψηλής ποιότητας και χαμηλού κόστους μεταφοράς. Π.χ. μεταλλουργική επιχείρηση εγκαθίσταται σε περιοχή πλούσια σε μεταλλεύματα και καύσιμες ύλες

67 2) Επιχειρήσεις έντασης κόστους κεφαλαίου
Το ποσοστό συμμετοχής των διαφόρων δαπανών (τόκοι, αποσβέσεις, ασφάλιστρα) είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό συμμετοχής των υπόλοιπων στοιχείων (πρώτων υλών και εργατικών) που συνθέτουν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων. Π.χ. ασφαλιστικές εταιρίες, τράπεζες Χρησιμοποιούν τεράστια κεφάλαια για επενδύσεις σε πάγια περιουσιακά στοιχεία. Με τις επενδύσεις δημιουργούνται διάφορες δαπάνες (τόκοι, αποσβέσεις, ασφάλιστρα) που επιβαρύνουν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων. Το ανθρώπινο δυναμικό έχει αντικατασταθεί με διάφορα αυτόματα ηλεκτρονικά μηχανήματα. Το κεφάλαιο σαν ένας από τους συντελεστές της παραγωγής δεν δημιουργεί πρόβλημα επιλογής του τόπου εγκατάστασης (μεταφέρεται εύκολα από χώρα σε χώρα, από τόπο σε τόπο). Πρόβλημα: αξιοποίηση και πλήρης χρησιμοποίηση των μέσων παραγωγής.

68 3) Επιχειρήσεις έντασης κόστους εργασίας
Το ποσοστό συμμετοχής της εργασίας είναι ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ από το ποσοστό συμμετοχής των υπόλοιπων στοιχείων που συνθέτουν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων. Το στοιχείο της εργασίας υπερέχει στη σύνθεση του κόστους. Πρόβλημα: η κατάλληλη επιλογή τόπου εγκατάστασης (τόπος με άφθονο εργατικό δυναμικό, λαμβάνοντας υπόψιν ειδικότητες, διαθεσιμότητα και κόστος εργασίας). Π.χ. επιχείρηση γουναρικών: επιλέγει τόπο με άφθονα χέρια επεξεργασίας τέτοιων προϊόντων

69 4) Επιχειρήσεις έντασης εδάφους
Το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων επιβαρύνεται σε σημαντικό βαθμό από την «έγγειο πρόσοδο», δηλαδή από ην αμοιβή του συντελεστή της παραγωγής «έδαφος». Π.χ. επιχειρήσεις εκμετάλλευσης δασών, γεωργικές επιχειρήσεις, αμμορυχεία κλπ. Στις επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής, η διάρθρωση του κόστους παραγωγής έχει ως συνέπειες: Την ανάλογη επιλογή του τόπου εγκατάστασης Την ανάλογη πολιτική των τιμών

70 5) Επιχειρήσεις έντασης υπηρεσιών, ενέργειας κλπ.
Η παρουσία των χρησιμοποιούμενων υπηρεσιών τρίτων είναι πολύ μεγάλη. Π.χ. επιχειρήσεις που καταναλώνουν πολύ ρεύμα, βιομηχανίες φυσικού αερίου, αλουμινίου, φωταερίου κλ.

71 Σημασία διάκρισης των επιχειρήσεων με βάση τη σύνθεση των στοιχείων του κόστους
Ερμηνεύει κατά τη διάρκεια των κυκλικών διακυμάνσεων την ασκούμενη από την επιχείρηση πολιτική επί των τιμών, της απασχόλησης και της παραγωγής. Όταν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων επιβαρύνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος με μεταβλητά έξοδα, τότε η επιχείρηση σε περίοδο οικονομικής ύφεσης περιορίζει την απασχόληση και την παραγωγή προϊόντων. Όταν το συνολικό κόστος των παραγόμενων προϊόντων επιβαρύνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος με σταθερά έξοδα, τότε η επιχείρηση σε περίοδο οικονομικής ύφεσης διαθέτει τα προϊόντα σε χαμηλότερες τιμές.

72 Διάκριση των επιχειρήσεων με βάση το ΜΕΓΕΘΟΣ
Διάκριση των επιχειρήσεων με βάση το ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΙΚΡΕΣ ΜΕΣΑΙΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ Το μέγεθος μιας επιχείρησης ενδιαφέρει την οικονομική των επιχειρήσεων από στατική άποψη (ύψος περιουσίας) και από δυναμική άποψη (πραγματοποίηση κέρδους). Από το μέγεθος της επιχείρησης εξαρτάται: π.χ. η διάκριση σε βιομηχανία/βιοτεχνία, η τήρηση λογιστικών βιβλίων, η χορήγηση δανείων, η επιδότηση επιτοκίων, η παροχή κινήτρων για επενδύσεις, οι διάφορες φορολογικές απαλλαγές κλπ.

73 Άρθρο 2 του ν. 4308/2014 (ελληνικά λογιστικά πρότυπα) Καθορισμός μεγέθους οντοτήτων
Πολύ μικρές οντότητες Μικρές οντότητες Μεσαίες οντότητες Μεγάλες οντότητες 1. Οι οντότητες κατατάσσονται με βάση το μέγεθός τους στις παρακάτω κατηγορίες των παραγράφων 2 έως 6 του παρόντος άρθρου.

74 2. Πολύ μικρές οντότητες. Πολύ μικρές οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: α) Σύνολο ενεργητικού (περιουσιακών στοιχείων): ευρώ. β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: ευρώ. γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 10 άτομα. 3. Ειδικά οι οντότητες της παραγράφου 2(γ) του άρθρου 1 εντάσσονται στην κατηγορία των πολύ μικρών οντοτήτων με μόνη προϋπόθεση ότι ο κύκλος εργασιών τους δεν υπερβαίνει το ποσό του ευρώ.

75 4. Μικρές οντότητες. Μικρές οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες δεν είναι πολύ μικρές οντότητες και κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: α) Σύνολο ενεργητικού: ευρώ. β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: ευρώ. γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 50 άτομα.

76 5. Μεσαίες οντότητες. Μεσαίες οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες δεν είναι πολύ μικρές ή μικρές οντότητες και οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: α) Σύνολο ενεργητικού: ευρώ. β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: ευρώ. γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα.

77 6. Μεγάλες οντότητες. Μεγάλες οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού τους υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: α) Σύνολο ενεργητικού: ευρώ. β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: ευρώ. γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα.

78 Στατικά κριτήρια διάκρισης
(α) Αριθμός απασχολούμενων υπαλλήλων και εργατών (β) Έκταση χρησιμοποιούμενου εδάφους (γ) Ύψος κεφαλαίου που χρησιμοποιείται σε πάγια περιουσιακά στοιχεία (δ) Ύψος συνολικού κεφαλαίου (ιδίου και ξένου) που έχει επενδυθεί σε πάγια και κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία

79 (α) Αριθμός απασχολούμενων υπαλλήλων και εργατών Μικρές: Μεσαίες: Μεγάλες: άνω των (Πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν και άλλα κριτήρια όπως επενδεδυμένο κεφάλαιο ανά εργάτη, ιπποδύναμη μηχανών, ηλεκτρική ενέργεια ανά εργάτη κλπ.)) (β) Έκταση χρησιμοποιούμενου εδάφους Το κριτήριο χρησιμοποιείται για γεωργικές επιχειρήσεις. Μικρές: έως 100 στρέμματα Μεσαίες: Μεγάλες: άνω των 500 (Πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν και άλλα κριτήρια, όπως διαφορετικές καλλιέργειες, μηχανικός εξοπλισμός, παραγωγικότητα εδάφους κλπ.)

80 (γ) Ύψος κεφαλαίου που χρησιμοποιείται σε πάγια περιουσιακά στοιχεία
Το κριτήριο χρησιμοποιείται κατά κανόνα για την κατάταξη επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών (τραπεζικοί και ασφαλιστικοί οργανισμοί). Μικρές: κεφάλαιο μέχρι 1 εκ. ευρώ Μεσαίες: από 1 εκ. έως 10 εκ. ευρώ Μεγάλες: άνω των 10 εκ. ευρώ (δ) Ύψος συνολικού κεφαλαίου (ιδίου και ξένου) που έχει επενδυθεί σε πάγια και κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία Το κριτήριο αυτό χρησιμοποιεί το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων , που αντιστοιχεί στο συνολικό ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ της επιχείρησης.

81 Δυναμικά κριτήρια διάκρισης
(α) Παραγωγική δυναμικότητα της επιχείρησης (=σύνολο παραγόμενων προϊόντων ή δυνατότητα παραγωγής σε ορισμένη ποσότητα και χρόνο). (β) Κύκλος εργασιών (=τζίρος, ακαθάριστα έσοδα) (γ) Είδος εργασίας που παρέχει ο επιχειρηματίας (μικρή=διευθύνουσα και εκτελεστική εργασία, μεσαία/μεγάλη=μόνο διευθύνουσα) (δ) Κριτήρια τεχνικής φύσης (=ιπποδύναμη μηχανημάτων, ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας, κινητήρια δύναμη κλπ.) (ε) Διάφορα άλλα κριτήρια (π.χ. σημασία που έχει μια επιχείρηση στην εθνική οικονομία ή στην άμυνα της χώρας κλπ.)

82 Αδυναμίες των κριτηρίων - Παραδείγματα
1ο παράδειγμα Το εργοστάσιο Χ απασχολεί 100 εργάτες με υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό. Το εργοστάσιο Ψ απασχολεί 150 εργάτες με χαμηλού επιπέδου τεχνολογικό εξοπλισμό. Μπορούν οι δύο επιχειρήσεις να ενταχθούν σε κάποια κατηγορία με βεβαιότητα; Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν: - Διαφορετικός βαθμός εκμηχάνισης και εκσυγχρονισμού → μείωση εργατικών χεριών. - Διαφορετικός βαθμός ορθολογικής οργάνωσης της εργασίας. - Εποχιακές μεταβολές στον αριθμό εργαζομένων.

83 2ο παράδειγμα Η γεωργική επιχείρηση Α καλλιεργεί εντατικά 100 στρέμματα εφαρμόζοντας μεθόδους σύγχρονης τεχνολογίας. Η γεωργική επιχείρηση Β καλλιεργεί ΌΧΙ εντατικά 500 στρέμματα εφαρμόζοντας μεθόδους παραδοσιακής γεωργίας. Μπορούν οι δύο επιχειρήσεις να ενταχθούν σε κάποια κατηγορία με βεβαιότητα; Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψιν: - Είδος καλλιέργειας (εντατική ή μη) - προϊόντα μεγάλης αξίας

84 3ο παράδειγμα Από τη μία έχουμε μια επιχείρηση παροχής υπηρεσιών έχει κεφάλαιο πάνω από 20 εκ. ευρώ και από την άλλη μια βιομηχανική επιχείρηση έχει κεφάλαιο πάνω από 20 εκ. ευρώ. Είναι και οι 2 μεγάλες επιχειρήσεις; Πρέπει να λάβουμε υπόψιν: Τον τομέα παραγωγικής διαδικασίας Τον κλάδο παραγωγής Διότι: οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών συνήθως χρησιμοποιούν μικρά κεφάλαια, σε αντίθεση με τις βαριές βιομηχανίες που χρησιμοποιούν μεγάλα κεφάλαια. Επομένως: δεν μπορούμε να πούμε ότι και οι δύο είναι μεγάλες βασισμένοι μόνο στο ύψος του κεφαλαίου που χρησιμοποιείται.

85 4ο παράδειγμα: Η επιχείρηση Α έχει κύκλο εργασιών 80 εκ. ευρώ και κέρδος 12%. Η επιχείρηση Β έχει κύκλο εργασιών 50 εκ. ευρώ και κέρδος 23%. Ποια επιχείρηση είναι πιο μεγάλη; Κέρδος της Α = 9,6 Κέρδος της Β = 11,5 Συμπέρασμα: Για την δικαιότερη κατάταξη μιας επιχείρησης πρέπει να χρησιμοποιούμε περισσότερα από ένα κριτήρια. Δηλαδή να συνδυάσουμε το κριτήριο του κύκλου εργασιών με το κριτήριο του αριθμού εργαζομένων και διάφορα άλλα τεχνικά κριτήρια.

86 Πλεονεκτήματα μεγάλων επιχειρήσεων
Υψηλής τεχνολογίας μηχανολογικός εξοπλισμός → παραγωγή προϊόντων σε μεγάλη ποσότητα και με μικρό κόστος Προμήθεια πρώτων υλών σε μεγάλες ποσότητες και χαμηλές τιμές → μικρότερη επιβάρυνση του κόστους των παραγόμενων προϊόντων Σημαντικά κεφάλαια → επέκταση κτιριακών εγκαταστάσεων, σύγχρονη τεχνολογία και μέθοδος παραγωγής → αύξηση αποδοτικότητας Εξουδετέρωση ανταγωνισμού με διάφορες μορφές συνασπισμών → αύξηση κερδών Τεχνολογική έρευνα → βελτίωση προϊόντων Πιστοληπτική ικανότητα →μακροπρόθεσμα δάνεια με ευνοϊκούς όρους Μεγάλος αριθμός προσωπικού →καταμερισμός εργασίας →εξειδίκευση προσωπικού

87 Αυτοχρηματοδότηση με ετήσια κέρδη → περιορισμός ξένης χρηματοδότησης
Σύγχρονα λογιστικά συστήματα, μηχανοργάνωση Δυνατότητα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης στελεχών με επιστημονικά συστήματα Δυνατότητα ορθολογικής οργάνωσης και διοίκησης Αυτοτέλεια και ανεξαρτησία στον κόσμο της οικονομίας, η διάρκεια ζωής της επιχείρησης δεν εξαρτάται από τον διοικητή ή τον ιδιοκτήτη Επιστημονική έρευνα→ορθολογικές επιχειρηματικές αποφάσεις Αξιοποίηση υπολειμμάτων πρώτων υλών και υποπροϊόντων της παραγωγής

88 Μειονεκτήματα μεγάλων επιχειρήσεων
Δυσκολία προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς, λόγω υψηλού βαθμού σταθερών εξόδων. Δύσκολη επιβίωση σε περιόδους οικονομικής κρίσης (επιβιώνουν καλύτερα μακροχρόνια) Έλλειψη άμεσης επικοινωνίας επιχειρηματία και καταναλωτή (διοχέτευση προϊόντων μέσω διάφορων καναλιών)→ η τελική τιμή διάθεσης απέχει από το αρχικό κόστος παραγωγής του προϊόντος Έλλειψη άμεσης και αποτελεσματικής επίβλεψης προσωπικού Μεγάλες διατυπώσεις για ίδρυση, λειτουργία και λύση (συνήθως ΑΕ) Δύσκολη διοίκηση, επιπρόσθετα έξοδα Πολυπλοκότητα διοικητικής λειτουργίας, οργανόγραμμα, συντονισμός → δυσκαμψία στη λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων και καθυστέρηση

89 Πλεονεκτήματα μικρών επιχειρήσεων
Άμεση και αποτελεσματική επίβλεψη προσωπικού →άμεση επίλυση προβλημάτων προσωπικού Υψηλός βαθμός προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της αγοράς (επιβιώνουν καλύτερα βραχυχρόνια) Απλός διοικητικός μηχανισμός, έυκολη διαχείρηση περιουσίας (ο επιχειρηματίας ευθύνεται για όλες τις λειτουργίες) Μεταβολές στη ζήτηση → αντιμετωπίζονται με αντίστοιχες μεταβολές στην παραγωγή και το εργατικό δυναμικό Άμεση επικοινωνία επιχειρηματία με το καταναλωτικό κοινό → ανταπόκριση στις προτιμήσεις του Κέρδη = το εισόδημα του επιχειρηματία Ίδρυση χωρίς μεγάλες διατυπώσεις (συνήθως ατομικές επιχειρήσεις) Επιεικέστερη φορολογική μεταχείριση (χαμηλοί συντελεστές κλίμακας) Δεν εφαρμόζεται πάντα η αρχή της μεγιστοποίησης του κέρδους → πώληση προϊόντων με χαμηλό κέρδος

90 Μειονεκτήματα μικρών επιχειρήσεων
Προμήθεια πρώτων υλών σε μικρή ποσότητα και υψηλές τιμές → επιβάρυνση κόστους παραγωγής Έλλειψη ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού → ο επιχειρηματίας προσφέρει διευθύνουσα και εκτελεστική εργασία Μη εφαρμογή καταμερισμού εργασίας → μη αύξηση παραγωγικότητας εργασίας Ανυπαρξία προγράμματος δράσης , έλλειψη κεφαλαίου κίνησης → αδυναμία προγραμματισμού παραγωγής →επιβάρυνση κόστους παραγωγής Έλλειψη χρηματικών ποσών για έρευνα → έλλειψη ενημέρωσης για εξελίξεις στον χώρο της έρευνας Επιρροή εξέλιξης επιχείρησης από υγεία, ηλικία, μόρφωση, οικογενειακή κατάσταση κλπ. του επιχειρηματία

91 Έλλειψη υψηλής στάθμης τεχνολογικού εξοπλισμού → αδυναμία τυποποίησης προϊόντων και ελέγχου ποιότητας Αδυναμία σύναψης δανείων με ευνοϊκούς όρους → η άντληση κεφαλαίων περιορίζεται στην εισφορά του επιχειρηματία και στα κέρδη της επιχείρησης Μη αξιοποίηση υπολειμμάτων των πρώτων υλών Πρόβλημα: η ορθή στρατηγική μάρκετινγκ, επιλογή κατάλληλου δικτύου διανομής κλπ. Μη εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων οικονομικής διαχείρισης (έλλειψη λογιστικής οργάνωσης, μηχανογράφησης κλπ.) Αδυναμία προσέλκυσης εξειδικευμένου προσωπικού

92 Άριστο μέγεθος της επιχείρησης
Όταν το μέσο κόστος παραγωγής και πώλησης των προϊόντων της είναι χαμηλότερο σε σχέση με το κόστος παραγωγής και πώλησης των προϊόντων που προέρχονται από άλλες ομοειδείς επιχειρήσεις του ιδίου κλάδου. Σημασία άριστου μεγέθους: εξαρτάται ο σωστός τρόπος λειτουργίας και ο περιορισμός των επιχειρηματικών κινδύνων Το άριστο μέγεθος εξαρτάται από τις τεχνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες λειτουργεί κάθε κλάδος οικονομικής δραστηριότητας. Π.χ. μια βαριά βιομηχανία δεν μπορεί να έχει μικρό μέγεθος (κεφάλαια, ενέργεια, ανθρώπινο δυναμικό). Το άριστο μέγεθος που προσδιορίζουν οι τεχνικές συνθήκες του κλάδου δεν συμπίπτει πάντα με το άριστο μέγεθος από οικονομική άποψη. Το άριστο μέγεθος από την άποψη του κόστους των παραγόμενων προϊόντων δεν συμπίπτει πάντα με το άριστο μέγεθος από την άποψη του καθαρού κέρδους.

93 Συνασπισμοί επιχειρήσεων
Όμιλοι ή ενώσεις συνεργαζομένων επιχειρήσεων. Αίτια: αμυντικού χαρακτήρα (εξουδετέρωση ανταγωνισμού, εξουδετέρωση σοβαρών μειονεκτημάτων του καταμερισμού έργων) 2) επιθετικού χαρακτήρα (κυριαρχία σε μια δεδομένη αγορά με σκοπό τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας που επιτυγχάνεται με την άσκηση τιμολογιακής πολιτικής)

94 Προϋποθέσεις για επιτυχή συνασπισμό
α) ομοιομορφία του προϊόντος (αν το προϊόν είναι τυποποιημένο → εξεύρεση βάσης κοινής συνεννόησης) β) υψηλό ποσοστό συμμετοχής του όλου δυναμικού του κλάδου (μερίδιο αγοράς): το ποσοστό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ελαστικότητα ζήτησης, ύπαρξη υποκατάστατων προϊόντων, βαθμός υποκατάστασης, διασπορά ανταγωνιστών. γ) εξουδετέρωση ανισοτήτων που υπάρχουν μεταξύ των συνασπισμένων (οι ανισότητες αναφέρονται συνήθως στην αρτιότητα του μηχανολογικού εξοπλισμού, στην επάρκεια κεφαλαίου κίνησης κλπ. και καταλήγουν σε μεγάλη διασπορά κόστους και δυσκολία στις συνεννοήσεις, όταν μάλιστα επιδιώκεται ο καθορισμός ενιαίας τιμολογιακής πολιτικής).

95 Πλεονεκτήματα συνασπισμού
Από επιχειρηματική σκοπιά Άμεση κατάπαυση του ανταγωνισμού Αύξηση παραγωγικότητας, αισθητή μείωση κόστους παραγωγής, ποιοτική βελτίωση προϊόντων Από κοινωνικοοικονομική σκοπιά Εφοδιασμός της οικονομίας με προϊόντα καλύτερης ποιότητας Αποφυγή συντριβής ασθενέστερων επιχειρήσεων Μείωση εξόδων διαφήμισης → χαμηλότερη τιμή προϊόντων ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ από κοινωνικοοικονομική σκοπιά Μονοπώληση προϊόντων → αύξηση τιμής → χειρότερη ποιότητα Εξόντωση επιχειρήσεων εκτός συνασπισμού Δημιουργία μονοπωλίων

96 Κατηγορίες συνασπισμών
Α) Από την άποψη του σταδίου της παραγωγικής διαδικασίας Συνασπισμοί οριζόντιας (ή παράλληλης) συγκέντρωσης (=επιχειρήσεις ίδιου κλάδου παραγωγής) (2) Συνασπισμοί κάθετης (ή ολοκληρωτικής) συγκέντρωσης (= οι συνεργαζόμενες επιχειρήσεις ανήκουν σε διαδοχικά στάδια του κυκλώματος παραγωγής του προϊόντος) (3) Συνασπισμοί συμπληρωματικής συγκέντρωσης (=παράγουν συμπληρωματικά προϊόντα) Β) Από την άποψη της τυπικής μορφής τους (1) Άτυποι (ή αφανείς ή μυστικοί) συνασπισμοί (2) Τυπικοί (ή φανεροί) συνασπισμοί (πρόσκαιρης και χαλαρής δέσμευσης, μόνιμης και σταθερής δέσμευσης, συγχώνευση επιχειρήσεων)

97 Κυριότεροι συνασπισμοί
1) Κοινοπραξίες (Συμπράξεις ομοειδών επιχειρήσεων, που καταρτίζονται με ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο. Λειτουργούν όταν γίνει πραγματικότητα ο επιδιωκόμενος σκοπός.) 2) Κερδοσκοπικές συμπράξεις (Συνιστώνται κυρίως μεταξύ εμπόρων, μεσιτών, χρηματιστών ή ιδιωτών, με σκοπό κερδοσκοπικές ενέργειες και να δημιουργηθεί μια τεχνητή περιορισμένη προσφορά). 3) Καρτέλ 4) Κονσέρν 5) Τραστ (Συγχωνεύσεις ορισμένου αριθμού μεγάλων επιχειρήσεων οριζόντιας ή κάθετης διάταξης, που χάνουν την διοικητική και οικονομική ανεξαρτησία τους, αλλά και τη νομική τους υπόσταση. Η συγχώνευση γίνεται είτε με απορρόφηση των υπολοίπων από την ισχυρότερ επιχείρηση είτε με ίδρυση νέου νομικού προσώπου.)

98 Καρτέλ Συγκέντρωση ομοειδών επιχειρήσεων οριζόντιας συγκέντρωσης.
Κύριο χαρακτηριστικό: διατηρούν την οικονομική, διοικητική και νομική αυτοτέλεια, αλλά δεσμεύονται όσον αφορά την τιμή, την έκταση και περιοχή, την παραγόμενη ποσότητα κλπ. Σύμφωνα με την σύμβαση που έχουν υποιγράψει. Συμφωνούν να ακολουθήσουν κοινή επιχειρησιακή συμπεριφορά, κοινή πολιτική για τα κοινά τους συμφέροντα. Επιδιώκουν να καταργήσουν τον ανταγωνισμό που υπάρχει μεταξύ τους και να επιβληθούν μονοπωλιακά σε μια δεδομένη αγορά. Τα μέλη του καρτέλ συμφωνούν π.χ. για τις τιμές (αγοράς και πώλησης) των προϊόντων, τους όρους πώλησης των προϊόντων, τις προθεσμίες πληρωμής, ορίζουν τις ποσότητες που θα παραχθούν κλπ.

99 Κονσέρν Ενώσεις επιχειρήσεων που χάνουν τη διοικητική και οικονομική ανεξαρτησία τους, αλλά διατηρούν ακέραιη τη νομική αυτοτέλειά τους. Πχ αγορά και ανταλλαγή μετοχών μεταξύ των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων, ώστε η μία να ελέγχει την άλλη. Διακρίσεις: Οργανικά κονσέρν: περιλαμβάνουν επιχειρήσεις συγγενών παραγωγικών κλάδων. Ανόργανα κονσέρν: περιλαμβάνουν επιχειρήσεις που ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας. Εμφανίζονται ως εταιρίες επένδυσης κεφαλαίου (=επενδύουν το κεφάλαιό τους σε επιχειρήσεις) και ως εταιρίες χαρτοφυλακίου (=επενδύουν το κεφάλαιό τους σε μετοχές διαφόρων επιχειρήσεων).