Παπαπαναγιώτου Αγγελική

Παρουσίαση με θέμα: "Παπαπαναγιώτου Αγγελική"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παπαπαναγιώτου Αγγελική
Λιπίδια και Δυσλιπιδαιμιεσ. Παργοντεσ κινδυνου καρδιοαγγειακOY νοσηματοσ Παπαπαναγιώτου Αγγελική

2 ΛΙΠΙΔΙΑ Πρόκειται για μεγαλομοριακές οργανικές χημικές ενώσεις ύψιστης βιολογικής σημασίας για τους ζωικούς οργανισμούς Είναι αδιάλυτες στο νερό αλλά διαλυτές στους οργανικούς διαλύτες (βενζίνη, αιθέρας, χλωροφόρμιο, ακετόνη κ.τ.λ) Δομικά αποτελούνται κυρίως από άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο

3 Λειτουργίες λιπιδίων Αποτελούν δομικά συστατικά πολλών βιολογικών μεμβρανών Προσφέρουν θερμική μόνωση ( υποδόριο λίπος ) Αποτελούν πηγή ενέργειας (1 gr λίπους αποδίδει περίπου 9 θερμίδες ) ο ενήλικας, υπό κανονικές συνθήκες, περιέχει περίπου 120 gr λίπος ανά Kgr σωματικού βάρους Λειτουργούν ως διαλύτες για λιποδιαλυτές ουσίες ( Α,D, E)

4 Λιπίδια πλάσματος Τριγλυκερίδια Χοληστερόλη Φωσφολιπίδια
Στεροειδής ορμόνες Λιποδιαλυτές βιταμίνες Λιπαρά οξέα Τριγλυκερ ίδια Χοληστερ όλη

5 Υψηλές συγκεντρώσεις λιπιδίων πλάσμα  αρτηριοσκλήρυνση  καρδιαγγειακές νόσους

6 Προέλευση λιπιδίων του ανθρώπινου σώματος
Εξωγενούς προέλευσης (τροφές ) Ενδογενούς προέλευσης (μετατροπή των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων μέσω συγκεκριμένων μεταβολικών οδών )

7 ΛΙΠΙΔΙΑ Τα σημαντικότερα λιπίδια του ανθρώπινου οργανισμού είναι:
Τα σημαντικότερα λιπίδια του ανθρώπινου οργανισμού είναι: Χοληστερόλη: Σύνθεση κυτταρικών μεμβρανών, Στεροειδών ορμονών , χολικών αλάτων Τριγλυκερίδια πηγή αποθηκευμένης ενέργειας, καύσιμη ύλη

8 Χοληστερόλη Συντίθεται στα περισσότερα κύτταρα του σώματος κυρίως ήπαρ και έντερο Λαμβάνεται με την διατροφή –τροφές ζωικής προέλευσης. Κυρίως κρόκοι αυγού-κόκκινα κρέατα Δίαιτες χαμηλές σε χοληστερόλη: λαχανικά- φρούτα Μεταφέρεται στο αίμα στις λιποπρωτείνες

9

10 Χοληστερόλη

11 ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ Χημικά: εστέρε γλυκερόλης με τρία λιπαρά οξέα
Χημικά: εστέρε γλυκερόλης με τρία λιπαρά οξέα είτε όμοια μεταξύ τους λιπαρά οξέα (απλά τριγλυκερίδια) είτε διαφορετικά μεταξύ τους λιπαρά οξέα (μικτά τριγλυκερίδια)

12 Γλυκερόλη –τριακυλογλυκερόλη

13

14 Προέλευση τριγλυκεριδιών εξωγενούς προέλευσης ενδογενούς προέλευσης
Προέλευση τριγλυκεριδιών εξωγενούς προέλευσης ενδογενούς προέλευσης

15 ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΛΙΠΙΔΙΩΝ η διακίνηση των λιπιδίων στον ανθρώπινο οργανισμό γίνεται κυρίως με την κυκλοφορία του αίματος ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ: τα λιπίδια από μη υδατοδιαλυτά να καταστούν υδατοδιαλυτά για να μπορούν να κυκλοφορούν με το πλάσμα που αποτελεί υδατικό διάλυμα

16 Λιποπρωτεϊνες Υδατοδιαλυτές ουσίες
Απαρτίζονται :λιπίδια (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, φωσφολιπίδια) και πρωτεϊνες(απολιποπρωτεϊνες: Α,Β, C, E (α)) Μετά από υπερφυγοκέντρηση ταξινομούνται με βάση την πυκνότητά τους Αποτελούν προηγμένο σύστημα μεταφοράς του λίπους από και προς την περιφέρεια.

17 Λιποπρωτεϊνες Λιποπρωτεϊνες: χρησιμεύουν στην μεταφορά των λιπών
Λιποπρωτεϊνες: χρησιμεύουν στην μεταφορά των λιπών Πυρήνας : τριγλυκερίδιο, εστέρες χοληστερόλης Επιφάνεια: φωσφολιπίδιο, ελεύθερη χοληστερόλη, πρωτεΐνες

18

19 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΩΝ
Βασίζεται σε δύο κύριες εργαστηριακές τεχνικές - Την υπερφυγοκέντρηση - Την ηλεκτροφόρηση Και οι δύο αυτές εργαστηριακές τεχνικές μπορούν να διακρίνουν και να διαχωρίσουν τα λιποπρωτεϊνικά κλάσματα μεταξύ τους. Στηρίζονται στην αξιοποίηση και εκμετάλλευση των διαφορετικών φυσικών και χημικών τους ιδιοτήτων

20 Ταξινομηση λιποπρωτεινών

21 Υπερφυγοκέντρηση Πρόκειται για διαδοχικές φυγοκεντρήσεις σε πολύ υψηλές ταχύτητες για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα (ωρών ) Ο διαχωρισμός των διαφόρων λιποπρωτεινικών κλασμάτων στηρίζεται στη διαφορά της πυκνότητας τους (density: d) (πυκνότητα: μάζα / όγκο)

22 Υπερφυγοκέντρηση

23 Υπερφυγοκέντρηση ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΜΕΘΟΔΟΥ:
«εκτός από τις κύριες ομάδες λιποπρωτεϊνών (κύρια λιποπρωτεϊνικά κλάσματα) διαχωρίζει και τα υποκλάσματά τους ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑ ΜΕΘΟΔΟΥ: οι ιδιαιτερότητες της τεχνικής και η χρήση εξειδικευμένων και ακριβών οργάνων περιορίζουν τη δυνατότητα εφαρμογής της κυρίως σε ερευνητικά εργαστήρια (ειδικών προδιαγραφών – εργαστήρια)

24 Λιποπρωτεϊνες

25 ΗΛΕΚΤΡΟΦΟΡΗΣΗ Ως μέθοδος διαχωρισμού στηρίζεται
στην ιδιότητα της παρουσίας αρνητικού ηλεκτρικού φορτίου στο μόριο των λιποπρωτεϊνών (το οποίο οφείλεται στην αποπρωτεΐνη τους)

26 ΗΛΕΚΤΡΟΦΟΡΗΣΗ

27 Αντιστοίχηση λιποπρωτεινικών κλασμάτων

28 Απολιποπρωτεϊνες Διατήρηση της δομικής ακεραιότητας των λιποπρωτεϊνών
Διατήρηση της δομικής ακεραιότητας των λιποπρωτεϊνών Ρύθμιση ορισμένων ενζύμων τα οποία δρούν στις λιποπρωτεϊνες Αναγνώριση των υποδοχέων

29 Οδοί καταβολισμού Οδός χυλομικρών Οδός των VLDL/IDL/LDL Οδός HDL

30 Οδός βιοσύνθεσης χυλομικρών

31 Οδός βιοσύνθεσης VLDL

32 EARLY STEPS IN THE BIOGENESIS AND THE FUNCTIONS OF HDL
CE transfer to LDL Clearance by the LDL receptor LIVER HDL (5) (CE-rich) LDLR SR-BI selective lipid uptake (3) Chol. efflux (2) ABCA1 Chol. efflux LCAT (4) apoA-I C PL C pre1 HDL apoA-I (1) discoidal HDL PL, FC from peripheral cells ApoA-I deficiency is associated with HDL deficiency Mutations in ABCA1 cause Tangier disease and are associated with HDL deficiency Discoidal and spherical HDL can promote SR-BI-dependent lipid efflux and selective uptake of lipids LCAT converts discoidal to spherical HDL CETP transfers cholesteryl esters from HDL to VLDL and LDL

33 Ρόλος και λειτουργία των HDL
Η «αντίστροφη μεταφορά χοληστερόλης» αποτελεί διεργασία ύψιστης σημασίας για τα περισσότερα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού διότι αποτελεί για τα κύτταρα αυτά τη βασικότερη οδό αποβολής της περίσσειας χοληστερόλης και διασφαλίζει τη διατήρηση της ομοιοστασίας τους και το αδιατάρακτο της λειτουργίας τους. Ειδικότερα αναφέρεται η απομάκρυνση της χοληστερόλης από το αρτηριακό τοίχωμα και ο αντιαθηρογόνος ρόλος των HDL (προστατευτική δράση έναντι της αθηροσκλήρυνσης)

34 ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ HDL
Επιδρώντας σταθεροποιητικά στο μόριο της πρoστακυκλίνης (PGL2) η οποία όπως είναι γνωστό δρα ανταγωνιστικά στη θρομβοξάνη ( TxA2) ώστε: - αναστέλλουν την προσκόλληση και τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων - προκαλούν αγγειοδιαστολή - αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του αγγειακού τοιχώματος και την ενδοκυττάρια επί αυτών συσσώρευση λιπιδίων Επιδρούν αρνητικά στην ενεργοποίηση του καταρράκτη της πήξης του αίματος

35 ΡΟΛΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ HDL
Ελαττώνουν την πρόσληψη των LDL από τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων ανταγωνιζόμενες τη σύνδεση των LDL με τους υποδοχείς των κυττάρων αυτών Επιδρούν ανασταλτικά στην υπεροξείδωση των λιπιδίων και στο σχηματισμό «ελευθέρων ριζών» που κατά τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα ενοχοποιούνται για πλήθος παθολογικών καταστάσεων

36 ΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΗ (α): Lp(a)
Τα επίπεδά της πρέπει να προσδιορίζονται τουλάχιστον στα άτομα εκείνα που εμφανίζουν κληρονομικό ιστορικό πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου.

37 ΑΠΟΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Πρόκειται για το πρωτεϊνικό τμήμα των λιποπρωτεϊνών
Βρίσκονται στην επιφάνεια του λιποπρωτεϊνικού σωματιδίου και αποτελούν βασικό του δομικό στοιχείο Συμμετέχουν στις μεταβολικές διεργασίες των λιποπρωτεϊνών κυρίως ως ενεργοποιητές ή ως αναστολείς των εμπλεκομένων ενζύμων Λειτουργούν ως σύνδεσμοι των λιποπρωτεϊνών με τους κυτταρικούς υποδοχείς Κατά κανόνα ανταλλάσσονται μεταξύ των λιποπρωτεϊνών Συντίθενται κυρίως στο ήπαρ και στο έντερο και λιγότερο σε άλλους ιστούς

38

39 Δυσλιπιδαιμία O όρος "δυσλιπιδαιμία« εκφράζει τη γενικότερη διαταραχή της μεταβολικής ισορροπίας των λιπιδίων Με τον όρο δυσλιπιδαιμία χαρακτηρίζονται οι διαταραχές των λιποπρωτεϊνών. Εργαστηριακά εκφράζονται με ποικιλία μεταβολών τουλάχιστον ως προς το «βασικό λιπιδιαμικό προφίλ» (CHOL-TRIG-HDL-LDL)

40 Ανάλογα με την αιτιολογία της, διακρίνεται:
πρωτοπαθή: μόνο γονιδιακής (κληρονομικής) αιτιολογίας δευτεροπαθή: η οποία είναι συνήθως συνοδό εύρημα άλλων παθολογικών καταστάσεων ή/και κακής διατροφής.

41 Ταξινόμηση κατά FREDRIKSON
Τυπος Υπερλιπιδαιμιας Αυξημενες Λιποπρωτείνες Αυξημενα Λιπιδια Ι χυλομικρα TRIG& CHOL Ιια LDL CHOL Ιιβ VLDL&LDL CHOL&TRIG ΙΙΙ IDL TRIG&CHOL ΙV VLDL TRIG V χυλομικρα&VLDL

42 Ταξινομηση κατά FREDRIKSON
τείνει να εγκαταλειφτεί: 1. Δεν αποτελεί «αιτιολογική» διαγνωστική ταξινόμηση 2. Δεν λαμβάνει καθόλου υπ’ όψιν της HDL (ούτε τις απολιποπρωτεϊνες) 3. Δεν ταξινομεί τους ασθενείς «προγνωστικά»

43 Πίνακας 3. Ταξινόμηση των δυσλιπιδαιμιών κατά την WHO (World Health Organization)
Φαινότυπος Λιπίδια Λιποπρωτεϊνες Ι ΙΙΑ ΙΙΒ ΙΙΙ V ΤΓΛ ΟΧ Χυλομικρά LDL LDL,VLDL Β-VLDL Χυλομικρά, VLDL

44 Πίνακας 4. Ταξινόμηση των πρωτοπαθών δυσλιπιδαιμιών κατά Lewis
Ομάδα ΟΧ ΤΓΛ Εμφάνιση Φαινότυπος Ι ΙΙ ΙΙΙ  Φ ή  Φ ή  Φ Συχνή ΙΙΑ ΙΙΒ,ΙΙΙ,IV,V V

45 ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
Οι πιο σημαντικές πρωτοπαθείς διαταραχές των λιπιδίων είναι: 1.Χυλομικροναιμία (κληρονομική ή επίκτητη): ↑↑↑ TRG  κίνδυνος οξείας παγκρεατίτιδας 2.Οικογενής υπερχοληστερολαιμία Α. ομόζυγη (1/ άτομα) : ↑↑ LDL-C Β. Ετερόζυγη (1/500 άτομα) : ↑↑ LDL-C 3. Μικτή υπερλιπιδαιμία Α. Οικογενής μικτή ( 1/300 άτομα): ↑↑ LDL-C, ↑↑ TRG , ↓↓ HDL-C 4. Οικογενής υπερτριγλυκεριδαιμία ( 1/2000 άτομα): ↑↑ TRG 5. Οικογενής μείωση της HDL-C :↓↓ HDL-C

46 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑ
Είναι η πιο συχνή γενετική μεταβολική διαταραχή. Κληρονομείται με αυτοσωμικό επικρατούντα χαρακτήρα. Χαρακτηρίζεται από ελαττωματική λειτουργία των LDL υποδοχέων. Κλινικά παρατηρούνται τενόντια ξανθώματα (π.χ αχίλλειος τένοντας) αλλά και ξανθελάσματα στα βλέφαρα και γεροντότοξα στους κερατοειδείς. Εργαστηριακά : υψηλά επίπεδα ολικής χοληστερόλης και LDL στο περιφερικό αίμα. συχνά από τη γέννηση στο αίμα του ομφάλιου λώρου

47 Γεροντότοξο

48 Ξανθελάσματα

49 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΙΚΤΗ ΥΠΕΡΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ
Αρκετά συχνή διαταραχή. Κληρονομείται με αυτοσωμικό επικρατούντα χαρακτήρα. Χαρακτηρίζεται από φαινοτυπικό πολυμορφισμό : -↑Chol,↑LDL - ↑Trigl -↑Chol, ↑Trigl Συχνά στον ίδιο ασθενή μεταβάλεται η φαινοτυπική έκφραση της νόσου στη διάρκεια του χρόνου χωρίς λογική εξήγηση (π.χ κάποιας μορφής θεραπεία).

50 ΠΟΛΥΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΥΠΕΡΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΑΙΜΙΑ
Είναι ο πιο συχνός τύπος πρωτοπαθούς δυσλιπιδαιμίας στο γενικό πληθυσμό. Υποστηρίζεται ότι αποτελεί αποτέλεσμα πολύπλοκης αλληλεπίδρασης πολλαπλών γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων Εργαστηριακά: από υψηλά επίπεδα ολικής χοληστερόλης και LDL στο περιφερικό αίμα.

51 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΧΥΛΟΜΙΚΡΟΝΑΙΜΙΑ
Πρόκειται για σπάνια γενετική μεταβολική διαταραχή. Κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολύ υψηλών συγκεντρώσεων τριγλυκεριδίων πλάσματος νηστείας (>1000 mg/dl) που οφείλεται στη συσώρευση χυλομικρών (χυλομικροναιμία) (εικόνα γαλακτώδους πλάσματος και ζώνη χυλομικρών στο υπερκείμενο του πλάσματος κατόπιν ολονύκτιας παραμονής στο ψυγείο).

52 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΧΥΛΟΜΙΚΡΟΝΑΙΜΙΑ
Η κύρια υποκείμενη διαταραχή : ανεπάρκεια ή πλήρη απουσία του ενζύμου λιποπρωτεινική λιπάση (LPA) που είναι απαραίτητη για τον καταβολισμό των τριγλυκεριδίων των χυλομικρών και σπανιότερα αφορά ανεπάρκεια ή πλήρη απουσία της Αpo CII που λειτουργεί διεγερτικά στην ενεργοποίηση της LPA. Η νόσος εκδηλώνεται συνήθως από την παιδική ηλικία με επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας που κλινικά εκδηλώνονται με κοιλιακό άλγος. χαρακτηριστικά κλινικά γνωρίσματα της είναι: - εμφάνιση εξανθηματικών ξανθωμάτων - ωχρότητα οφθαλμικού βυθού στην οφθαλμοσκόπηση

53

54 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΔΥΣΒΗΤΑΛΙΠΟΠΡΩΤΕΙΝΑΙΜΙΑ
Γνωρίζουμε ότι οι IDL φυσιολογικά αποσύρονται από την κυκλοφορία μέσω του ήπατος. Για να προσληφθούν από το ήπαρ θα πρέπει να συνδεθούν με κατάλληλους ηπατικούς υποδοχείς. Στη διαδικασία σύνδεσης συμμετέχει καθοριστικά η Apo E που φέρουν οι IDL. Έχει αποδειχθεί μοριακά ότι η εν λόγω διαταραχή είναι αποτέλεσμα ελαττωματικής Apo E Μπορεί να συνυπάρχει : - Παχυσαρκία - ΣΔ - Υποθυρεοειδισμός - Αλκοολισμός

55 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΥΠΟΑΛΦΑΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΑΙΜΙΑ
Χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα HDL και χαμηλά επίπεδα Αpo AI (γενετική διαταραχή)

56 ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΥΠΟΒΗΤΑΛΙΠΟΠΡΩΤΕΪΝΑΙΜΙΑ
Χαρακτηρίζεται από χαμηλά επίπεδα LDL και χαμηλά επίπεδα Αpo Β100 (γενετική διαταραχή)

57 Σχεδόν στο σύνολο των περιπτώσεων πρωτοπαθούς δυσλιπιδαιμίας αναγνωρίζεται κάποιο γενετικό υπόστρωμα. Η ακριβής διάγνωση της γενετικής διαταραχής απαιτεί τη χρησιμοποίηση πολύπλοκων διαγνωστικών μεθόδων για τον προσδιορισμό των μεταλλαγμένων γονιδίων που δύσκολα επιτυγχάνεται. Οι διαγνωστικές πληροφορίες για τον κάθε τύπο δυσλιπιδαιμίας προέρχονται: οικογενειακό ιστορικό φυσική εξέταση προσδιορισμό των λιπιδίων και απολιποπρωτεϊνών του ορού (τις απλές καθημερινές εξετάσεις ρουτίνας).

58 ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ
1.ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ 2.ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ 3.ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ 4.ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΙΚΗ ΝΟΣΟΣ –ΝΕΦΡΟΣΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ 5.ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ 6.ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΣ 7.ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ ( προγεστερινοειδή, αναβολικά στεροειδή, κορτικοστεροειδή , διουρητικά σε μεγάλες δόσεις, β-αποκλειστές, αντιρετροικά φάρμακα, ιντερφερόνη, ρεινοειδή, οιστρογόνα-ταμοξιφαίνη) Σε ασθενείς με δευτεροπαθή δυσλιπδαιμία απαιτείται αντιμετώπιση της πρωτοπαθούς νόσου.

59 H συχνότητα της πρωτοπαθούς δυσλιπιδαιμίας ευτυχώς είναι χαμηλή.
Eιδικότερα: -οικογενούς υπερχοληστεριναιμίας : 0.1% - 0.2% -οικογενούς υπερτριγλυκεριδαιμίας: 0.2% - 0.3% -οικογενούς μικτής υπερλιπιδαιμίας: 0.3% - 0.5%. Aντίθετα, οι δευτεροπαθείς δυσλιπιδαιμίες είναι συχνότερες και η συχνότητά τους κυμαίνεται από 3% - 5% στο γενικό πληθυσμό.

60 Γιατί οι δυσλιπιδαιμίες απασχολούν την ιατρική κοινότητα?
Διότι είναι τεκμηριωμένο ότι αποτελούν πολύ σημαντικό παράγοντα κινδύνου στη διαδικασία της αθηρωμάτωσης. Βιβλιογραφικά ενοχοποιούνται ως σημαντική αιτία θνησιμότητας παγκοσμίως κυρίως μέσω της αύξησης των καρδιαγγειακών συμβαμάτων

61 Αλγόριθμος για την αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας και για την πρόληψη της CVD
Καθορισμός ομάδας πληθυσμού για προληπτικό έλεγχο Προσδιορισμός καρδιαγγειακού κινδύνου Οδηγίες για την αλλαγή του τρόπου ζωής (υγειοδιαιτητική παρέμβαση) Φαρμακευτική αγωγή ανάλογα με το στόχο της αγωγή

62 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟς ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Εάν η αξιολόγηση του κινδύνου παραμένει ατελής μπορούν να προσδιοριστούν οι δείκτες που υπολογίζουν τον κίνδυνο 1. Framingham Risk Score: περιλαμβάνει ηλικία, φύλο, ολική και HDL-C και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης ( μπορεί να υποτιμήσει τον κίνδυνο σε μερικούς ασθενείς) 2. PROCAM Risk Score: περιλαμβάνει TG, ανοχή στη γλυκόζη νηστείας και το οικογενειακό ιστορικό) 3. Reynods Ris Score: περιλαμβάνει οικογενειακό ιστορικό και τα επίπεδα της hsCRP

63 Βασικές αρχές υγιεινοδιαιτητικής παρέμβασης
Διακοπή καπνίσματος Υπολιπιδαιμική δίαιτα ( πτωχή σε ζωικά λίπη και trans λιπαρά οξέα, αυξημένη σε φυτικές ίνες και φυτικές στερόλες/στανόλες Απώλεια βάρους ( μείωση κατά 10% σε έξη μήνες Σωματική άσκηση ( πχ γρήγορο βάδισμα 30΄- 60΄/ημερα

64 Καθορισμός ομάδας για προληπτικό έλεγχο
Ανδρες άνω των 40 ετών και μετα-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες Ατομα με αθηροσκληρωτική νόσο ανεξάρτητα από την ηλικία ή με κλινικά ευρήματα ενδεικτικά δυσλιπιδαιμίας Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη ανεξάρτητα από την ηλικία Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο Ατομα με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου Ατομα με αρτηριακή υπέρταση Ατομα με χρόνια φλεγμονώδη νόσο ( ΣΕΛ, ΡΑ, ψωρίαση , σύνδρομο επίκτητης ανοσοανεπάρκειας) Ενήλικες που καπνίζουν Ενήλικες με σεξουαλική δυσλειτουργία Υπέρβαρα , παχύσαρκα άτομα με ΒΜΙ> 27 kg/m2 συγγενείς ατόμων με κληρονομικές διαταραχές των λιπιδίων Παιδιά με κληρονομικό ιστορικό υπερλιπιδαιμίας ή καρδιαγγειακής νόσου ή άλλους παράγοντες κινδύνου .

65 Eργαστηριακά ευρήματα
Tις περισσότερες φορές είναι αρκετή η μέτρηση στο αίμα της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της HDL. Aπό αυτά, μπορεί εύκολα να υπολογιστεί ο αθηρωματικός δείκτης (ο λόγος της χοληστερίνης προς την HDL), ο οποίος πρέπει να προσδιορίζεται επί μέτριας αύξησης της χοληστερίνης, καθώς και ο υπολογισμός της LDL. Eιδικότερες και πολυπλοκότερες εξετάσεις σπάνια χρειάζονται και συνήθως γίνονται σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Aς μην ξεχνάμε ότι εργαστηριακός έλεγχος απαιτείται για τον αποκλεισμό ή την επιβεβαίωση της πιθανής ύπαρξης πρωτοπαθούς νόσου που προκαλεί την δυσλιπιδαιμία.

66 Θεραπεία Σε θεραπευτική αγωγή πρέπει να τίθενται όλοι όσοι έχουν LDL υψηλότερη από 160 mg%, καθώς και όσοι έχουν LDL πάνω από 130 mg% αλλά συγχρόνως έχουν και άλλον ή άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες κινδύνου καρδιοαγγειακής νόσου. Eπίσης, όλοι όσοι έχουν τριγλυκερίδια πάνω από 300 mg%, ή αθηρωματικό δείκτη μεγαλύτερο από 5. Kατ' αρχάς κάθε υποκείμενη νόσος που προκαλεί δυσλιπιδαιμία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται και να διορθώνεται. Eπίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα και για τυχόν άλλους συνυπάρχοντες κινδύνους στεφανιαίας νόσου (π.χ. κάπνισμα, παχυσαρκία) οι οποίοι και θα συναντιμετωπίζονται.

67 H βάση της θεραπείας για όλες τις δυσλιπιδαιμίες είναι η δίαιτα
H βάση της θεραπείας για όλες τις δυσλιπιδαιμίες είναι η δίαιτα. Mε τον όρο δίαιτα, δεν εννοούμε την διαιτητική στέρηση, αλλά την σωστή και υγιεινή διατροφή. Tο άτομο με δυσλιπιδαιμία, θα πρέπει λοιπόν να τροποποιήσει τις διατροφικές του συνήθειες ώστε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και τις περισσότερες φορές ισόβια να πετύχει: Περιορισμό της πρόσληψης γενικά των λιπών και ιδιαίτερα των κεκορεσμένων (ζωiκών) λιπών της τροφής. Tο λίπος θα πρέπει να αντιστοιχεί το πολύ στο 30% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης και να είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό του φυτικής προέλευσης. 2. Aύξηση της πρόσληψης μακρομοριακών υδατανθράκων και φυτικών ινών (δηλ. λαχανικών, φρούτων, οσπρίων, δημητριακών κλπ). 3. Mείωση της προσλαμβανόμενης χοληστερίνης με τις τροφές, δηλαδή μείωση της κατανάλωσης εντοσθιών, αλλαντικών, αυγών, τυριών, βούτυρου, μαλάκιων κλπ. H επιτρέπομενη ημερήσια πρόσληψη χοληστερίνης για ήπιες δυσλιπιδαιμίες είναι έως 300 mg, ενώ για σοβαρές μικρότερη από 200 mg.

68 Σε μερικούς ασθενείς όμως, απαιτείται συνδιασμός με τη δίαιτα και φαρμακευτικής αγωγής, με στόχο την επιθυμητή ρύθμιση των λιπιδίων του αίματος. H απόφαση για την έναρξη υπολιπιδαιμικού φαρμάκου πρέπει να λαμβάνεται από τον θεράποντα ιατρό, αφού το φάρμακο στις περισσότερες των περιπτώσεων θα πρέπει να χορηγείται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ασθενούς. Nα τονιστεί ότι το φάρμακο δεν χορηγείται σε αντικατάσταση της δίαιτας, αλλά για συμπλήρωση του ευεργετικού της αποτελέσματος. Συγχρόνως, τα άτομα με δυσλιπιδαιμία θα πρέπει να έχουν: κανονικό σωματικό βάρος, αυξημένη σωματική δραστηριότητα, να σταματήσουν το κάπνισμα Να περιορίσουν την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

69 Eχει πλέον αποδειχθεί ότι, μειώνοντας τα επίπεδα χοληστερίνης του αίματος ελαττώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και εμφράγματος του μυοκαρδίου και ακόμη ότι ελαττώνεται γενικά η θνησιμότητα από καρδιοαγγειακά νοσήματα αθηροσκληρωτικής αιτιολογίας. Σήμερα δεχόμαστε ότι για κάθε 1% μείωση της χοληστερίνης έχουμε 2% μείωση του σχετικού κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, καθώς και ότι για κάθε 1% αύξηση της HDL αντιστοιχεί ελάττωση κατά 3% - 4% του σχετικού στεφανιαίου κινδύνου.

70 Παρακολούθηση ασθενούς με δυσλιπιδαιμία
Mετά την έναρξη της θεραπείας συνιστάται έλεγχος των τιμών των λιπιδίων σε 1 .5 με 2 μήνες. Στο ίδιο χρονικό διάστημα θα πρέπει να γίνεται ο έλεγχος κάθε νέου θεραπευτικού χειρισμού της δυσλιπιδαιμίας. Aκολούθως, ο τακτικός επανέλεγχος των λιπιδίων θα πρέπει να γίνεται ανά 3μηνο και πάντως όχι αργότερα από κάθε 6μηνο επί σταθερά επιτυχημένης ρύθμισης

71 Συμπτώματα και σημεία της νόσου
Συνήθως, η δυσλιπιδαιμία δεν συνοδεύεται από εντυπωσιακά συμπτώματα ή εμφανή σημεία στο ανθρώπινο σώμα και έτσι ύπουλα και αθόρυβα συνεχίζει για πολλά χρόνια τη βλαπτική της επίδραση στα αγγεία. Mερικές φορές (κυρίως η πρωτοπαθής υπερλιπιδαιμία) συνοδεύεται από ξανθελάσματα βλεφάρων, γεροντότοξο (λεπτή άσπρη γραμμή κατά μήκος της περιφέρειας της ίριδας) και διαφόρων τύπων (γραμμοειδή, οζώδη, εκθυτικά κλπ) ξανθώματα, δηλαδή συνοδεύεται από κάποιες δερματικές εκδηλώσεις. Oταν φθάσει η δυσλιπιδαιμία να συνοδεύεται από τη συμπτωματολογία της στηθάγχης, τότε έχει σχεδόν ήδη ολοκληρώσει το καταστροφικό έργο της.

72 ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ισορροπημένη διατροφή (με τη βοήθεια διαιτολόγου)
Ισορροπημένη διατροφή (με τη βοήθεια διαιτολόγου) Σωματική άσκηση Φαρμακευτική αγωγή Διερεύνηση και αντιμετώπιση των υπόλοιπων  παραγόντων κινδύνου για την πρόληψη εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου.

73 Ποιοί πρέπει να κάνουν εξετάσεις για έλεγχο της χοληστερίνης;
Όλοι οι ενήλικες μετά την ηλικία των 20 ετών οφείλουν να έχουν τουλάχιστον μια μέτρηση των λιπιδίων (χοληστερίνης) και εφόσον είναι φυσιολογικά τότε μετά τα 40 πρέπει να επανελέγχονται ανά 5ετία. Συχνός έλεγχος για την χοληστερίνη επιβάλλεται να γίνετε στα άτομα που έχουν ή είναι: 1. Ισχαιμική Καρδιοπάθεια (έμφραγμα ή στηθάγχη) 2. Εγκεφαλικό επεισόδιο 3. Περιφερική αρτηριοπάθεια ή ανεύρυσμα αορτής 4. Υπέρταση 5. Σακχαρώδη Διαβήτη 6. Συγγενείς 1ου βαθμού που παρουσίασαν στεφανιαία νόσο σε ηλικία μικρότερη των 55 οι άνδρες ή 65 οι γυναίκες 7. Συγγενείς με Υπερλιπιδαιμία 8. Καπνιστές 9. Παχύσαρκοι 10. Στίγματα Υπερλιπιδαιμίας (Ξανθελάσματα, Γεροντότοξο, Τενόντια Ξανθώματα)

74 Τι έλεγχος πρέπει να προηγηθεί της έναρξης θεραπείας της για την μείωση της χοληστερίνης;
Πρέπει να αποκλεισθεί η ύπαρξη νόσου ή αιτίας που θα μπορούσε να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων της χοληστερίνης και να γίνει έλεγχος για την παρουσία παραγόντων κινδύνου που συμμετέχουν στην διαδικασία της αθηρωμάτωσης των αγγείων. Άρα χρειάζεται να γίνει μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, καρδιογράφημα, έλεγχος θυρεοειδικής, νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας.

75 Ποιοί είναι οι στόχοι της θεραπείας;
Όπως αναφέραμε και στην αρχή ο πρωταρχικός στόχος της θεραπείας είναι τα επίπεδα της LDL-C. Δεν είναι κοινά για όλους, αλλά εξαρτώνται από τη συνύπαρξη άλλων νοσημάτων ή επιπλέον παραγόντων κινδύνου.

76 Ποιός ο ρόλος της δίαιτας στην αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης;
Η δίαιτα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στη θεραπεία και πρέπει υποχρεωτικά να προηγείται για μήνες πριν την έναρξη της φαρμακευτικής θεραπείας. Η δίαιτα έχει σκοπό αφενός μεν την απώλεια βάρους με περιορισμό των προσλαμβανομένων θερμίδων και αφετέρου την αποφυγή κατανάλωσης τροφίμων που αυξάνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης.

77 Ποιές τροφές συνιστώνται και ποιές πρέπει να αποφεύγονται;
Περιορίστε τροφές πλούσιες σε κεκορεσμένα λίπη και χοληστερίνη (κόκκινο κρέας, ζωικά λίπη, τηγανιτά, αλλαντικά, γαλακτοκομικών) αλλά και trans λιπαρά (Μαργαρίνες, μπισκότα, κράκερς, προψημένα φαγητά). Χρησιμοποιήστε μονοακόρεστα λιπαρά όπως το ελαιόλαδο, με μέτρο γιατί και αυτό προσθέτει πολλές θερμίδες. Αυξήστε τη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, ξηρών καρπών (καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια), χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικών, ιχθύων ιδίως λιπαρών (σαρδέλα, σολομός), οσπρίων, πουλερικών (χωρίς πέτσα). Οι Κρητικοί είχαν κάποτε το προνόμιο της μεσογειακής δίαιτας, που έχει αποδειχθεί από πολυάριθμες μελέτες ότι έχει προστατευτική δράση εναντίον της αθηρωμάτωσης. Δυστυχώς όμως τα τελευταία χρόνια την έχουν εγκαταλείψει προσαρμόζοντας το διαιτολόγιο τους (ιδιαίτερα η νεολαία) στην δυτική δίαιτα (έτοιμα και γρήγορα φαγητά).

78 Ποιός ο ρόλος των φυτικών στερολών (Becel, Benecol);
Οι φυτικές στερόλες ελαττώνουν την χοληστερίνη ανταγωνιζόμενες αυτήν στην απορρόφηση από το έντερο, χωρίς να έχουν την αθηρωγόνο δράση αυτής. Η συνιστώμενη δόση είναι 2 gr την ημέρα (που αντιστοιχούν σε 2-3 αλειμμένες φέτες ψωμί ή ένα μπουκαλάκι ρόφημα) και μπορούν να μειώσουν την LDL -C κατά 9–13%. Έχουν ισχυρότερη δράση στις μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ έχουν και αθροιστική δράση με τα φάρμακα που μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης (στατίνες).

79 Βοηθάει η άσκηση στη μείωση της χοληστερίνης;
Ναι, γιατί αφ’ενός μεν συμβάλει στην μείωση του σωματικού βάρους και έτσι εμμέσως στην βελτίωση των επιπέδων των λιπιδίων και αφ’ετέρου έχει άμεση ευνοϊκή δράση στην HDL (αυξάνει)

80 Τι εννοούμε άσκηση; Οι συνθήκες της ζωής σήμερα είναι τέτοιες που σπάνια επιτρέπουν την πολυτέλεια του γυμναστηρίου το οποίο βέβαια θα ήταν το ιδανικό μέρος για άσκηση. Εκείνο όμως που προτείνεται είναι λεπτά γρήγορου βαδίσματος για 5 τουλάχιστον μέρες την εβδομάδα. Έμφαση πρέπει να δίνεται στη διάρκεια και όχι στην ένταση της άσκησης. Θα ήταν επιθυμητή η περαιτέρω ενίσχυση από (10 λεπτά) διαστήματα εντονότερης άσκησης (jogging, κολύμπι, ποδήλατο, ομαδικά αθλήματα). Εκείνο όμως που είναι βασικό είναι η αποφυγή της καθιστικής ζωής (όχι ασανσέρ, ανέβασμα από σκάλες, αποφυγή αυτοκινήτου για κοντινές αποστάσεις, κηπουρική, νοικοκυριό, λιγότερη τηλεόραση).

81 Πότε απαιτείται έναρξη φαρμάκων;
Αν μετά την πάροδο 3-6 μηνών με δίαιτα δεν έχουν μειωθεί τα επίπεδα της LDL (κακή χοληστερίνη) κάτω από τους ενδεικνυόμενους στόχους, τότε απαιτείται η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής. Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες υπολιπιδαιμικών φαρμάκων (στατίνες, φιμπράτες, ρητίνες, νικοτινικό οξύ, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα), αλλά μόνο οι στατίνες έχουν αποδείξει σε μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες ότι πέρα από τη μείωση της LDL κατά 30-50%, μειώνουν και το κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά επεισόδια κατά 25-35%. Γι’αυτό το λόγο οι στατίνες είναι τα φάρμακα πρώτης επιλογής σήμερα.

82 Πόσο διαρκεί η φαρμακευτική θεραπεία;
Η φαρμακευτική θεραπεία είναι εφ’όρου ζωής. Δεν διακόπτεται όταν τα επίπεδα των λιπιδίων φθάσουν στα επιθυμητά επίπεδα, διότι τα φάρμακα επιδρούν στα ένζυμα που απομακρύνουν την χοληστερίνη και η δράση τους διαρκεί όσο χορηγούνται. Τυχόν διακοπή τους θα έχει σαν αποτέλεσμα τα επίπεδα των λιπιδίων να επανέλθουν σε αυτά που ήταν προ της θεραπείας σε διάστημα το πολύ ημερών.

83 Πόσο ασφαλή είναι τα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης;
Όπως όλα τα φάρμακα έτσι και οι στατίνες έχουν παρενέργειες. Οι 2 πιο σημαντικές είναι η αύξηση των ηπατικών ενζύμων σε ποσοστό 0,5-2%, που επανέρχονται στο φυσιολογικό με τη διακοπή του φαρμάκου. Σοβαρή προσβολή του ήπατος είναι πολύ σπάνια (περίπου 1 στις 5000). Δεν πρέπει βέβαια να χορηγούνται αυτά τα φάρμακα σε ασθενείς που έχουν γνωστή ηπατική νόσο με επηρεασμένα ηπατικά ένζυμα προ της θεραπείας. Άλλη σπάνια παρενέργεια (0,2-0,4%) είναι η προσβολή των μυών (μυοπάθεια) που προκαλεί μυϊκούς πόνους και αύξηση των μυϊκών ενζύμων. Είναι και αυτή αντιστρεπτή με τη διακοπή του φαρμάκου. Γενικώς είναι ασφαλή φάρμακα και το όφελος από τη χορήγηση τους είναι κατά πολύ ανώτερο από τις σπάνιες παρενέργειες τους.

84 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ
Ο προσδιορισμός των βασικών λιπιδίων (CHOL, TRIG) των λιποπρωτεϊνών (HDL, LDL) των απολιπρωτεϊνών (Apo AI, Apo B100 κ.τ.λ) aλλά και της Lp(a) πραγματοποιείται τα τελευταία χρόνια στην καθημερινή εργαστηριακή πρακτική (ρουτίνα) και διενεργείται με συμβατικές και προσιτές πλέον μεθοδολογίες σε πλήρως αυτοματοποιημένα αναλυτικά συστήματα.

85

86 Πόση ώρα πρέπει να είναι κάποιος νηστικός για να κάνει εξέταση αίματος για έλεγχο λιπιδίων;
12ωρη νηστεία είναι απαραίτητη για το σωστό προσδιορισμό των τριγλυκεριδίων. Οι τιμές της χοληστερίνης δεν επηρεάζονται από την πρόσληψη τροφής.

87 Ποιές είναι οι φυσιολογικές τιμές της χοληστερίνης;
Η αξιολόγηση των τιμών της χοληστερίνης στο αίμα δεν είναι η ίδια σ’όλα τα άτομα, αλλά εξαρτάται από το πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος που έχει το συγκεκριμένο άτομο να υποστεί ένα καρδιαγγειακό επεισόδιο.

88 Φυσιολογικες τιμές ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ ΟΡΟΥ: 140 – 200 mg/dl
HDL Άνδρες mg/dl Γυναίκες 45 – 65 mg/dl LDL Άνδρες mg/dl Γυναίκες 125 – 165 mg/dl Apo AΙ: Άνδρες mg/dl Γυναίκες 108 – 225 mg/dl Apo AΙΙ: Άνδρες & Γυναίκες 21 – 53 mg/dl Apo B100: Άνδρες 17 – 160 mg/dl Γυναίκες 60 – 150 mg/dl Απολιποπρωτεΐνη (α): Λευκοί 0 – 60 mg/dl Μαύροι 0 – 70 mg/dl

89 Μέτρηση LDL Χοληστερόλης
Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα άμεσου υπολογισμού της μπορεί ενδεικτικά να χρησιμοποιηθεί ο έμμεσος υπολογισμός της από τη γνωστή εξίσωση: - LDL χοληστερόλη = ολική χοληστερόλη – [HDL χοληστερόλη+τριγλυκερίδια/5] (με την προϋπόθεση ότι τα επίπεδα τριγλυκεριδίων <400 mg/dL αλλιώς ο υπολογισμός είναι τελείως αναξιόπιστος. )

90 ΑΘΗΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΗ – ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ Ολική χοληστερόλη / HDL χοληστερόλη LDL χοληστερόλη / HDL χοληστερόλη Αpo B / Αpo AΙ

91 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η δυσλιπιδαιμία (η αύξηση της χοληστερίνης) είναι ένας από τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου για τα καρδιαγγειακά νοσήματα. • Η LDL –C είναι το πιο αθηρoγόνο κλάσμα και αποτελεί στόχο της φαρμακευτικής αγωγής. • Τα επίπεδα που είναι επιθυμητά διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο αναλόγως με τις συνυπάρχουσες παθήσεις ή άλλους παράγοντες κινδύνου. • Η υγιεινοδιαιτητική αγωγή αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση της και πρέπει να προηγείται τουλάχιστον 6 μήνες πριν της έναρξης της αγωγής. • Η ομάδα φαρμάκων που θεωρείται σήμερα ως πρώτης επιλογής είναι οι στατίνες που είναι αρκετά ασφαλή, η δε θεραπεία πρέπει να συνεχίζεται δια βίου.