ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Η Νεότερη ή Νεοτερική Φιλοσοφία, η οποία για ορισμένους ερευνητές έχει τις απαρχές της στην Αναγέννηση, τον Ανθρωπισμό ή ακόμη και τη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση ορίζεται χρονικά από το 17ο αιώνα, όπου συντελείται η οριστική ρήξη με το μεσαιωνικό σχολαστικισμό.

2 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τα βασικά χαρακτηριστικά της Αναγέννησης: Σύμφωνα με τον W. Sahakian η Αναγέννηση θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο περιόδους: α. από το 1453 μέχρι το 1600, η οποία χαρακτηρίζεται ως η ανθρωπιστική περίοδο και β. από το 1600 μέχρι το 1690, που θεωρείται η περίοδος των Φυσικών Επιστημών.

3 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Βασικό χαρακτηριστικό και των δύο περιόδων είναι η στροφή και η προσήλωση του ενδιαφέροντος από τις θεολογικές θέσεις και έρευνες περί ουρανού, περί μέλλουσας ζωής, περί Θεού κ.ά. στη σχέση της φύσης με τον άνθρωπο και την επιστημονική μεθοδολογία.

4 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στις περίοδους της Αναγέννησης αναδεικνύονται δύο ομάδες που φέρουν την εξής διαφορά: α. Οι ουμανιστές αποσκοπούν στην αναβίωση του Ελληνικού Πολιτισμού. β.Οι επιστήμονες τονίζουν την αξία της εμπειρικής παρατήρησης, καθώς και των έλλογων μεθόδων έρευνας.

5 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο ορισμός της "Νεότερης ή Νεοτερικής Φιλοσοφίας και του Νεοτερικού διανοητή: Η νεοτερικότητα αρνείται την αυθεντία των Αρχαίων και καταφάσκει την αυτονομία της σκέψης. Στο κέντρο της βρίσκεται το ερευνητικό πνεύμα και πασχίζει να απαλλάξει τον κόσμο από τα ψευτομυστήρια. Τώρα έχει καταστεί ανάγκη η συνειδητοποίηση για την εμπιστοσύνη του νέου ανθρώπου στον εαυτό του.

6 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Η νεοτερικότητα εκφράζεται από τους Νεοτερικούς διανοητές, είναι εκείνοι, οι οποίοι ασχολούνται με το να εξορκίσουν το σχετικισμό προς τον οποίο μοιραία τους οδηγεί η ελευθερία τους να αρνούνται κάθε προσφυγή στην υπερβατική αρχή.

7 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τα βασικά χαρακτηριστικά της Νεότερης Φιλοσοφίας: Η Νεότερη Φιλοσοφία συνδέεται άρρηκτα με την Ιστορία των Επιστημών, που ασκούν διά των μεθόδων τους σημαντική επίδραση στη Φιλοσοφία αλλά και στο σύστημά της. Η Νεότερη Φιλοσοφία είναι απαλλαγμένη από τη θεολογική και εκκλησιαστική υποταγή.

8 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Επαναπροσδιορίζει τις σχέσεις της με τα μεγάλα γεγονότα της κοινωνικής και πολιτικής ιστορίας της εποχής της. Σε αυτό το καινούριο φιλοσοφικό πλαίσιο η Μεταφυσική δυσκολεύεται να βρει το δρόμο της που οδηγεί από τον κόσμο προς τον υπερβατικό Θεό, με αποτέλεσμα να καταφεύγει στο εσωτερικό φιλοσοφικό υποκείμενο της ψυχής. Τα σπουδαιότερα φιλοσοφικά συστήματα της Νεότερης Ευρώπης θεμελιώνονται φιλοσοφικά πάνω στην αρχή της υποκειμενικότητας.

9 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Η συνέχεια της Μεταφυσικής στα Νεότερα χρόνια: Είναι γεγονός ότι η Μεταφυσική από τη στιγμή που καταργείται σταδιακά το υπερβατικό αντιμετωπίζει το πρόβλημα το κριτικής απέναντί της.

10 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Εμφανίζονται δύο τύποι κριτικής: ο ιστορικο-κοινωνιολογικός, που αποτελεί προϊόν της συνάντησης των δύο βασικών χαρακτηριστικών της πνευματικής ζωής του Διαφωτισμού, της κριτικής στο Χριστιανισμό και της διαμόρφωσης μιας αληθινά κοινωνιολογικά προσανατολισμένης ιστοριογραφίας, στους κόλπους της οποίας γεννήθηκε η σύγχρονη έννοια της "ιδεολογίας".

11 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στο σημείο αυτό έγκειται και η διαφορά με το δεύτερο τύπο κριτικής της Μεταφυσικής, που ονομάζεται ανθρωπολογικός. Εδώ η Μεταφυσική δεν αντιμετωπίζεται ως αξιόπιστη έλλογη γνώση του όντως όντος, αλλά ως απόρροια βασικών και μόνιμων ηθικών και γνωστικών αναγκών της ανθρώπινης φύσης.

12 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Με το τέλος της εποχής του Διαφωτισμού διαμορφώνονται τέσσερις τύποι κριτικής της Μεταφυσικής: ο γνωσιοθεωρητικός, ο γλωσσικός, ο ιστορικο-κοινωνιολογικός και ο ανθρωπολογικός. Οι εν λόγω τύποι εμφανίζονται το 19ο και 20ο αιώνα με παραλλαγές.

13 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Νικολό Μακιαβέλι (Nicolò Machiavelli ) Στο στοχασμό του φαίνεται έντονα ο χωρισμός της ηθικής από την πολιτική. Δείχνει έντονο ζήλο για την τέχνη της πολιτικής, για τη μορφή της διακυβέρνησης και για τη σημασία της εξουσίας, η οποία τον απασχόλησε αρκετά όλα αυτά τα χρόνια της εμπειρίας του στην πολιτική και τη διπλωματία.

14 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία στον πολιτικό στοχασμό του δεν είναι τόσο οι επιδράσεις που πιθανότατα μπορεί να δέχτηκε και οι οποίες δεν μπορούν να θεωρηθούν καθοριστικές για την πολιτική θεώρησή του, αλλά η ανεξαρτησία αυτής της θεώρησης με την οποία ο Μακιαβέλι επιβεβαιώνει το 16ο αιώνα την τέχνη του Κράτους.

15 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στις απόψεις του φαίνεται η ρήξη, αφενός με την κλασική αρχαιότητα, όπου το κράτος και η ιδιότητα του πολίτη αποτελούσαν τις ύψιστες αξίες. Αφετέρου με το Μεσαίωνα, όπου η ηθική υπερβαίνει το κράτος. Στο στοχασμό του η πολιτική διαχωρίζεται από την ηθική, καθώς η πρώτη αφορά στην πολιτική δραστηριότητα και δεν αντιστρατεύεται στη δεύτερη, η οποία με τη σειρά της αποτελεί ζήτημα καθαρά προσωπικό.

16 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο άνθρωπος είναι κακός από τη φύση του, διότι ένα τέτοιο κακό έμφυτο αίσθημα μόνο η πολιτική μπορεί να το περιορίσει με τους κοινωνικούς νόμους και την κοινωνική ηθική. Ο ηγεμόνας επωμίζεται την ευθύνη ελεύθερων ανθρώπων, που από τη φύση τους όμως είναι κακοί. Ο ίδιος θα πρέπει να εφαρμόζει κατά τη βούλησή του ό,τι αποφασίζει και συνάμα με την ανηθικότητά του να προκαλεί την αφύπνιση της ηθικότητας στους ανθρώπους.

17 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Θωμάς Μώρος (Thomas More ): Στην πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία του ο βασιλιάς, ως πολιτικός ηγήτορας, είναι ο έμψυχος νόμος.Όλα ανήκουν σε αυτόν, και κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, μέσα στην πολιτεία. Είναι πρόδηλο ότι εξυπηρετεί τις ανάγκες των πολιτών του σε κάθε συγκεκριμένη φάση της κοινωνικής ζωής. Η κοινωνικοποίηση των πολιτών πραγματοποιείται μέσα από δύο βασικούς παράγοντες, την εξασφάλιση της ελευθερίας τους και τη δικαιοσύνη.

18 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Οι θέσεις του σχετικά με την οργάνωση του πολιτικού συστήματος εάν συνδυαστούν με τη δράση των πολιτών μέσα στην πολιτεία, διαπιστώνεται ότι ο Mώρος στο συνδυασμό αυτό διαβλέπει, με τρόπο ανάλογο προς τον Πλάτωνα, τη σχέση της ηθικής με την πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι, όταν συμβεί ένα πολιτικό σφάλμα που θίγει άμεσα τη ζωή των πολιτών, αυτό θεωρείται και ως ηθικό ατόπημα.

19 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Θωμάς Χόμπς (Thomas Hobbes ): Ο Χόμπς ασκεί κριτική στην παραδοσιακή μεταφυσική και αυτό αναφαίνεται προς δύο κατευθύνσεις. Στην ανθρωπολογία του δίνει προνομιακή θέση στα μαθηματικά. Παρουσιάζει τον άνθρωπο ως ένα ον, προικισμένο με ομιλία που χάρη σε αυτή αποσπάστηκε από τη ζωϊκη φύση του και στη συνέχεια ανέπτυξε την επιστήμη και την κοινωνική ζωή.

20 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Την κριτική αντιμετώπιση της μεταφυσικής εκδηλώνει και στις κοινωνικοπολιτικές αντιλήψεις του, με κύριο στόχο να πολεμήσει τις θέσεις όσων απορρίπτουν τη σύνδεση της μεταφυσικής με τη θρησκεία, η οποία ευδοκίμησε κυρίως την εποχή του Διαφωτισμού. Ο Χόμπς δέχεται τη σύνδεση αυτή ως πολιτικός θεωρητικός.

21 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Χομπς εδραιώνει το γενικότερο πολιτικό στοχασμό του, σύμφωνα με τον οποίο ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται ως ολοκληρωμένη ύπαρξη αρχικά μέσα στη φύση και στη συνέχεια αποδεικνύεται ότι είναι ικανή να αποσπαστεί από αυτή. Με το δεδομένο αυτό το αστικό κράτος προκύπτει από τη ρήξη του ανθρώπου με τη φύση. Πρόκειται για μια ρήξη που αποτέλεσε το συμβόλαιο που ενώνει τους ανθρώπους και τους υποτάσσει στον ηγεμόνα.

22 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Θεωρεί ότι η φυσική κατάσταση, που είναι ένα σοβαρό τέχνημα και ωθεί σε μια αναγκαία διέξοδο, υποδηλώνει δύο αρχές: α. Ο άνθρωπος της φύσης επιθυμεί διαρκώς να εξουσιάσει τα πάντα, για να αναγνωριστεί καθολικά, με αποτέλεσμα η ματαιοδοξία του και η λαχτάρα για τη δόξα να διακρίνουν την ανθρώπινη φύση από την καθαυτό ζωικότητα. β. Ο άνθρωπος της φύσης βασανίζεται συνεχώς από τη σκέψη ότι θα πεθάνει βίαια εξαιτίας του άλλου.

23 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο φόβος του θανάτου στον οποίο οφείλεται το πέρασμα από τη φυσική κατάσταση στην πολιτισμένη, είναι ένα είδος ορθολογικής αποκάλυψης. Μέσα από τη συνειδητοποίηση της παρουσίας του κοινού εχθρού που είναι ο θάνατος, οι άνθρωποι μαθαίνουν να ενώνονται και αυτομάτως οδηγούνται σε μια αυτογνωσία της περατότητας.

24 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Το ιδιαίτερα σημαντικό δεν είναι τόσο η εμμονή και πίστη του στη μοναρχία, αλλά ο ισχυρισμός του ότι οι εξουσίες του κράτους θα πρέπει να είναι απόλυτες. Ο Χόμπς θεωρήθηκε από τους ερευνητές ως ο θεωρητικός της πολιτικής συνεργασίας, που διείδε τη συγκρότηση της κοινωνίας απαλλαγμένη από την ιδεοληψία του σεβασμού στις παραδόσεις ή στους κοινούς προς υλοποίηση σχεδιασμούς.

25 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Σχεδίασε μια κοινωνία με ελεύθερα αποδεχτούς κανόνες και καθιερώθηκε ως ένας από τους πλέον σημαντικούς στοχαστές του φιλελευθερισμού, ο οποίος με τις πολιτικές αντιλήψεις του και με την ιδέα του κοινωνικού συμβολαίου επηρρέασε σημαντικά τους μεταγενέστερους πολιτικούς στοχαστές, όπως τον Εμμανουήλ Κάντ και άλλους δυτικούς φιλοσόφους

26 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Ρενέ Ντεκάρτ (René Descartes ): Τον Ντεκάρτ διέκρινε ένας άκρατος ορθολογισμός και αυτό διαφάνηκε και στη μεθοδολογία του, η οποία κατά βάση εκπροσωπεί την προσπάθεια του φιλοσόφου να συνεχίσει μια μέθοδο, που είχε τις βάσεις της στη φυσικοεπιστημονική περίοδο της φιλοσοφίας κατά τη δεύτερη περίοδο της Αναγέννησης.

27 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Με τη μεθοδολογία του ο Ντεκάρτ επιχειρεί τη χρησιμοποίηση του ορθού λόγου για την αποκάλυψη της αλήθειας. Ξεκινώντας από προφανείς αλήθειες, τις οποίες ονόμαζε έμφυτες ιδέες, με βάση τη λογική αναγκαιότητα εξήγαγε όλες τις άλλες αλήθειες. Πρόκειται κατ' ουσίαν για την εφαρμογή του μαθηματικού συστήματος, της γεωμετρικής μεθόδου στα ζητήματα της φιλοσοφίας.

28 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Οι έμφυτες ιδέες είναι καθαρές και σαφείς, είναι οι αληθινές ιδέες που προκύπτουν από τη φύση μας. Το μόνο έγκυρο κριτήριο για το φιλόσοφο είναι ο ορθός λόγος, οριζόμενος ως έμφυτη ενόραση σαφών και καθαρών ιδεών. Ο Ντεκάρτ επιδιώκει προφανώς να περάσει βαθμηδόν από τα επιμέρους πράγματα στα γενικά και από εκεί στα καθολικά, αναζητώντας με αυτό τον τρόπο το σταθερότερο στρώμα της αλήθειας, της πραγματικότητας.

29 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Η γνωσιολογική αλλά και ηθική θεωρία του Ντεκάρτ έχει ως αφετηρία και άξονά της τη Μαθηματική επιστήμη. Ακόμη και η σπουδαιότητα της μεθόδου της κριτικής αμφιβολίας οριοθετούνταν από την αρχή, σύμφωνα με την οποία κάθε ιδέα, η οποία μπορεί να ήταν είτε προερχόμενη από τον εξωτερικό κόσμο, είτε ανθρώπινο δημιούργημα, θα έπρεπε να τεθεί σε αμφιβολία, μέχρι η αλήθεια ή το ψεύδος της να αποδειχθεί με την ίδια τέλεια βεβαιότητα, την οποία έχει μια μαθηματική απόδειξη.

30 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Βενέδικτος Σπινόζα (Baruch Spinoza, ),: Το σύστημα του Σπινόζα θυμίζει την πλωτινική θεωρία των απορροών, καθώς σκιαγραφείται ως μια οντική ανάπτυξη μ' ένα και μοναδικό κέντρο το Θεό, ο οποίος θεωρείται ως υπόσταση και εμμενή αιτία όλων των πραγμάτων, η οποία δε γεννά τίποτα εκτός από τον εαυτό της. Όπως στην οντολογική ιεράρχηση του Πλωτίνου και στο Σπινόζα ο Θεός ως κέντρο ακτινοβολεί και κάθε ύπαρξη φωτίζεται ανάλογα με το όσο πιό εγγύς βρίσκεται στην πηγή και επομένως αποδεικνύεται τόσο πιό τέλεια. Η άποψη αυτή εμφανώς δεν αποκλείει το Θεό ως δημιουργό του κόσμου.

31 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Σπινόζα εκθέτοντας τις ανωτέρω θέσεις στην Ηθική του επιχειρεί να δείξει και με άλλα επιχειρήματα ότι τίποτα στη φύση δεν υπάρχει τυχαίο, αλλά όλα τα πράγματα υπόκεινται στην αναγκαιότητα της θεϊκής φύσης να υπάρχει και να γεννά με ορισμένο τρόπο.

32 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Σπινόζα, αρνούμενος κατ' επέκταση οποιοδήποτε διαχωρισμό ανάμεσα στη φυσική και την πολιτική κατάσταση, αναγνώριζε ως μοναδική πραγματικότητα την υπαρκτή Πολιτεία

33 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Επιδίωκε τη γεφύρωση της απόστασης ανάμεσα στη φυσική και στην πολτική κατάσταση, γεγονός δια του οποίου μπορούσε να αποσυρθεί το Κοινωνικό Συμβόλαιο, αποκαλύπτοντας έτσι την ιστορική αποστολή των θεωριών του Φυσικού Δικαίου. Με τις θέσεις του αυτές ο Σπινόζα επιχειρεί να δείξει ότι η σωτηρία των ανθρώπων εξαρτάται αποκλειστικά από τους ίδιους.

34 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Απόρροια των ανωτέρω θέσεών του είναι η κεντρική ιδέα που κυριαρχεί στην πραγματεία του ότι δηλαδή το καλύτερο κράτος είναι εκείνο στο οποίο όλοι οι άνθρωποι διαβιούν με ομόνοια. Τη δύναμη της ελευθερίας τονίζει ο Σπινόζα και στη Θεολογικο-πολιτική πραγματεία του υποστηρίζοντας ότι το κράτος, αν θέλει να εξασφαλίσει τη σταθερότητά του, θα πρέπει να παραχωρήσει στους υπηκόους του τη μέγιστη ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης της γνώμης.

35 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Τζον Λοκ (John Locke, ): Στα πολιτικοφιλοσοφικά έργα του ο Λοκ δείχνει ξεχωριστό ενδιαφέρον για την πολιτική και εκείνο που τον προβληματίζει κυρίως είναι το ζήτημα της εξουσίας η οποία συνυπάρχει με μια παράλληλη αμφισβήτηση της βασιλικής απολυταρχίας, στην οποία το "βασιλικό προνόμιο", που ο ίδιος το ορίζει "η εκτελεστική εξουσία στη διάθεση του μονάρχη χωρίς τη συμβολή του νόμου και μάλιστα εναντίον του" υπήρξε το επίκεντρο πολυάριθμων διαμαχών.

36 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στην πραγματεία του για την ανθρώπινη νόηση ο Λοκ εξετάζει τη φύση και τα όρια της ανθρώπινης νόησης. Πραγματεύεται για πρώτη φορά τη θεωρία περί εμφύτων αρχών και ιδεών. Εκθέτει συστηματικά τη θεωρία της γνώσης και θεμελιώνει το γνωσιοθεωρητικό εμπειρισμό του. Διερευνά το ζήτημα των λέξεων ή λεκτικών όρων και σημείων, και κάνει λόγο για τη γνώση.

37 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Ντέιβιντ Χιούμ (David Hume, ): Ο Χιούμ υπήρξε ο συνεχιστής και κληρονόμος του βρεταννικού Εμπειρισμού, ο οποίος αναδείχτηκε αρχικά από τους Λοκ και Μπέρκλεϊ.

38 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Σύμφωνα με το Χιούμ η γνώση της αιτίας και του αποτελέσματος προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από την εμπειρία και δεν διέπεται από καμία αιτιώδη σχέση. Η εμπειρική παρατήρηση είναι αυτή που κάθε φορά καθορίζει, μέσα από την επαναλαμβανόμενη σύνδεση των πραγμάτων αλλά και την δοκιμασμένη εμπειρικά πεποίθηση, ότι οι όμοιες αιτίες οδηγούν σε όμοια πάντοτε αποτελέσματα. Η θέση αυτή προσδιορίζει και τη γνωσιοθεωρητική εγκυρότητα των ιδεών, εφόσον η εγκυρότητα μιας ιδέας-παράστασης δεν πηγάζει από τη γενετική αναγωγή της στην εντύπωση, αλλά από το νόημα που λαμβάνει μέσα από την αντιπροσωπευτική σχέση της με την εντύπωση.

39 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Εμμανουήλ Καντ (Immanuel Kant, ): Η φιλοσοφία αποτέλεσε μια σύνθεση του Ορθολογισμού και του Εμπειρισμού, χαράσσοντας με σαφήνεια τα μεταξύ όριά τους. Ενάντια στον Εμπειρισμό αποδεικνύει ότι η εμπειρία προϋποθέτει a priori, τα οποία δεν πηγάζουν από την εμπειρία, αλλά είναι όροι της εμπειρίας. Ενάντια στον Ορθολογισμό αποδεικνύει ότι τα a priori στοιχεία αναφέρονται στην εποπτεία, χωρίς την οποία δεν μας παρέχεται η γνώση.

40 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Στο στοχασμό του ο άνθρωπος ως αυτόνομο ον που σέβεται και υποτάσσεται στον ηθικό νόμο δύναται να ανακαλύπτει και την αξία του ωραίου. Ένα αντικείμενο προκαλεί ευχαρίστηση και μόνο με την αντίληψη της μορφής του. Για την ύπαρξη του ωραίου η ευχαρίστηση θα πρέπει να είναι ανιδιοτελής. Το ωραίο χαρακτηρίζει ο Καντ μονάχα από τη μορφή του που είναι ικανή να προξενήσει ένα συναίσθημα στον άνθρωπο.

41 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο γερμανικός μετακαντιανικός Ιδεαλισμός χαρακτηρίζεται από το σχέδιο του συστήματος φιλοσοφίας Ο Χέγκελ εκπρόσωπος του υπαρξισμού συνοψίζει σε έξι τα στοιχεία εκείνα που οδηγούν αναγκαία στη συγκρότηση του φιλοσοφικού συστήματος και είναι τα εξής: 1. Η προτεραιότητα στα Μαθηματικά, βάσει των οποίων θα καθίσταται νοητή η διατύπωση του ιδεώδους μιας γνώσης.

42 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
2. Η προτεραιότητα στη "βεβαιότητα" έναντι της "αλήθειας", που οδηγεί όμως στην ταύτισή τους και στην προαγωγή του αυτόδηλου πράγματος σε αφετηρία της συστηματικής απαγωγής της γνώσης. 3. Το Ego cogito (Εγώ γνωρίζω), ως το πρώτο αληθινό αντικείμενο μιας εφικτής γνώσης αλλά και κριτήριο για κάθε αλήθεια.

43 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
4. Το cogito (γνωρίζω) αποτελεί μέτρο όλων των πραγμάτων, με αποτέλεσμα, κατά το Χαιντέγκερ, το Είναι να υποτάσσεται στο υποκείμενο, γεγονός που κατευθύνει και στη λήθη της διαφοράς ανάμεσα στο Είναι και στο ον και κατεπέκταση οδηγεί στην πρόοδο του κόσμου και συνάμα στην εγκατάλειψη του Θεού. 5. Η μείωση της αυθεντίας της Εκκλησίας, καθώς πλέον η αναζήτηση της αλήθειας στηρίζεται μόνο στον εαυτό της και όχι στη θρησκευτική πίστη. Τώρα το πεδίο της θρησκείας επιχειρείται να θεμελιωθεί δια των λογικών επιχειρημάτων, ενώ προηγουμένως η θρησκεία έθετε τα όριά της στο λόγο.

44 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
6. Η χειραφέτηση που πέτυχε ο άνθρωπος, ώστε πλέον η σκέψη να υπαγορεύει το νόμο της στα πράγματα. Η κατάσταση αυτή επιβεβαιώνεται και ενισχύεται από την εμφάνιση της τεχνικής και της πολιτικής ιδέας της "κυριαρχίας", που δίνει στον άνθρωπο τη δύναμη να αντικρύζει τον εαυτό του ως μεγαλοφυή. Πρόκειται για έξι παράγοντες οι οποίοι υπέδειξαν την ανάγκη για τη δημιουργία και την ανάπτυξη του συστήματος, ενός "μαθηματικού συστήματος του ορθού λόγου". Το απώγειο της βούλησης αυτού του συστήματος θα εκπροσωπήσει ο Χέγκελ.

45 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ (Georg Wilhelm Friedrich Hegel ): Ο Χέγκελ απόλυτα ιδεαλιστής υψώνει το νοητό κόσμο των ιδεών σε μια και μόνη πραγματικότητα ή ακόμη καλύτερα επιτρέπει οι δύο κόσμοι να συμπίπτουν, εφόσον ο αισθητός και ο ιστορικός κόσμος αποτελούν μια διαλεκτική έκφραση του νοητού κόσμου των λογικών ιδεών.

46 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο γερμανός φιλόσοφος προσανατολίζεται στην ανάπτυξη μιας φιλοσοφίας των "καλών τεχνών" με αφετηρία μια νέα άποψη περί του καλού. Ο Χέγκελ τόνισε με έμφαση ότι το καλό-ωραίο στην τέχνη είναι ένα πνευματικό φαινόμενο ανώτερο από κάθε φυσικό φαινόμενο, αποκλείοντας από την έννοια του καλού-ωραίου οτιδήποτε είναι ωραίο στη φύση.

47 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Κατέληξε ότι η απόλυτη ελευθερία του πνεύματος δύναται να επιτευχθεί μόνο μέσω της φιλοσοφίας, καθώς οι φιλόσοφοι εκφράζονται με έννοιες, που είναι ομόλογες προς την υφή του πνεύματος. Συνέλαβε και συνδύασε την περιπέτεια και την πορεία του πνεύματος προς τη διαδρομή της ιστορίας, θεωρώντας την τάση του πνεύματος προς την ελευθερία ως την βασική αιτία για την πορεία της ιστορίας.

48 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
O Φρήντριχ Νίτσε (Friedrich Nietzsche, ): Ο Νίτσε θεωρεί ότι η βούληση για ζωή γίνεται βούληση για δύναμη. Στο υπόβαθρο του στοχασμού του υφίσταται η θεώρηση του Σοπενχάουερ περί της ύπαρξης και της παγκόσμιας βούλησης για ζωή. Από τη θέση αυτή διευρύνει τους ορίζοντες αναφορικά με την αποθέωση του ενστίκτου και της φυσικής δύναμης. Εξωραΐζοντας τον ελληνικό στοχασμό και συνάμα λάτρης ο ίδιος των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων υπογραμμίζει ότι πρώτοι αυτοί κατενόησαν δια της τέχνης τους τη διάσταση της οδύνης. Ο Νίτσε ελκύεται ιδιαίτερα από την τραγωδία και την τέχνη των τραγικών ποιητών, ενώ τον απωθεί η λογική του Σωκράτη.

49 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Βασιζόμενος στο κριτήριο της "θέλησης για ζωή", διακρίνει την ηθική των δούλων από εκείνη των δυνατών, επισημαίνοντας ότι στην πρώτη ταιριάζει το κήρυγμα της αγάπης. Οι δυνατοί ξεχωρίζουν για την αριστοκρατική συμπεριφορά τους, η οποία καθορίζεται από την ωραιότητα, την ευρωστία, το θάρρος και την ικανότητα για τον πόλεμο, ενώ η ηθική της αγάπης εξωτερικεύεται ως η νίκη των δούλων.

50 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τζον Στιούαρτ Μιλ (John Stuart Mill, ): Ο Μιλ σχετικά με την ηθική συμπεριφορά του ανθρώπου υιοθέτησε τη θεωρία του ωφελιμισμού.Κριτήριο της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι η ευδαιμονία, που είναι κοινώς αποδεκτή. Τα στοιχεία που συγκροτούν την ευδαιμονία είναι: η αρετή και οι ηδονές, των οποίων η επιλογή γίνεται βάσει της ποσότητάς τους και της ποιότητάς τους. Εξέφρασε τις οικονομικές απόψεις του, οι οποίες βασίζονται κατ' ουσίαν στη διδασκαλία του φιλελευθερισμού. Υποστήριξε την ελευθερία των οικονομικών συναλλαγών και του διεθνούς εμπορίου και αναγνώρισε την αναγκαιότητα της κρατικής παρέμβασης για την προστασία της εργατικής τάξης.

51 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Γουίλιαμ Τζέιμς (William James, ): Σύμφωνα με τη διδασκαλία του Πραγματισμού, όπως την καθιέρωσε ο Τζέιμς, βασικό κριτήριο της αλήθειας μιας θεωρίας ή μιας πρότασης είναι η λειτουργικότητά της, η οποία βασίζεται στην πραγματοποίηση μιας πρακτικής ανάγκης ή στην ικανοποίηση ενός ενδιαφέροντος. Η αλήθεια μιας θεωρίας ή μιας πρότασης προσδιορίζεται κατά βάση από την πρακτική οφέλειά της και όχι από την αντιστοιχία της προς την πραγματικότητα.

52 ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Σύγχρονος του Τζέιμς ο Τσάρλς Σάντερς Πηρς (Charles Sanders, Peirce, ): Ο Πηρς θεωρείται και αυτός μαζί με τον Τζέιμς εισηγητής της θεωρίας του Πραγματισμού, σύμφωνα με την οποία μάλιστα επεχείρησε να συνδυάσει την πίστη με την πράξη. Ο Πήρς ασχολήθηκε με πολλούς τομείς της φιλοσοφίας, όπως τη γνωσιολογία, τη μεταφυσική, την κοσμολογία, την ηθική, την αισθητική, την ιστορία, τη θρησκεία, τη φαινομενολογία και τη λογική.

53 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Τζών Ντιούϊ (John Dewey, ): Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του Πραγματισμού ο Ντιούϊ εισηγήθηκε την αποκαλούμενη θεωρία της οργανοκρατίας, κατά την οποία σκοπός της νόησης δεν είναι η δημιουργία μιας εικόνας που να αντιστοιχεί στην πραγματικότητα ή να την αναπαριστά, αλλά η νόηση εκλαμβάνεται ως όργανο, δια του οποίου ο άνθρωπος παρεμβαίνει στην εξέλιξη των πραγμάτων, με απώτερο στόχο να δημιουργήσει ένα κόσμο, προσαρμοσμένο και πρόσφορο στα δεδομένα των ανθρωπίνων αναγκών.

54 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Πρέσβευε ότι η φιλοσοφία συνδέεται άμεσα με την παιδεία, της οποίας αποστολή είναι η διάπλαση των νέων, ώστε να μπορέσουν να διαμορφώσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και να δημιουργήσουν ένα καινούριο και ολοκληρωμένο τύπο στην κοινωνία. Έδειξε ενδιαφέρον για την παιδαγωγική και είναι γνωστός ως εισηγητής του "νέου σχολείου", το οποίο θεωρείται ως ο τόπος στον οποίο το παιδί έχει τη δική του ζωή, σε αντίθεση προς το "παλαιό σχολείο", που ήταν το παραδοσιακό εκπαιδευτήριο, που είχε εκληφθεί ως ένα προστάδιο της ζωής, ως ένα πεδίο στο οποίο το παιδί απλώς λαμβάνει τα εφόδια και προετοιμάζεται για τη ζωή.

55 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Θεώρησε ότι στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν πρέπει να είναι ο δάσκαλος αλλά το παιδί, που υπαγορεύει ο νέος τύπος σχολείου. Η συμμετοχή του μαθητή σε οργανωμένες εργασίες του σχολείου του δίνει την ευκαιρία να αναπτύξει δεξιότητες, γνώσεις, πειθαρχία και συνεργασία, που θεωρούνται κατ' ουσίαν απαραίτητες, προκειμένου ένα πρόσωπο να λειτουργεί ως μέλος της κοινωνίας

56 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Ρίτσαρντ Ρόρτι (Richard Rorty, 1931-): Είναι αμερικανός φιλόσοφος και σπούδασε στα πανεπιστήμια του Σικάγου και του Γέιλ. Η διαφορά στο φιλοσοφικό στοχασμό του Ρόρτι από εκείνο των συγχρόνων του φιλοσόφων είναι ότι δεν περιορίζεται σε μια απλή κριτική των προγενέστερων φιλοσοφικών συστημάτων, αλλά επιχειρεί δημιουργικά να παρουσιάσει μια πρωτογενή φιλοσοφική σκέψη. Ο Ρόρτι πασχίζει να μας πείσει ότι θα πρέπει να αφήσουμε πίσω κάθε ιδεατή εικόνα για φιλοσοφική θεμελίωση και να αποδεχτούμε έναν απόλυτο Πραγματισμό, στον οποίο η αλήθεια συνυφαίνεται με τις ανθρώπινες ανάγκες και απαιτήσεις.

57 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
O Έντμουντ Χούσερλ (Edmund Husserl, ): Συνέβαλε σημαντικά με τη θεωρία της Φαινομενολογίας στη φιλοσοφία του Υπαρξισμού. Το βασικό πρόβλημα του φιλοσόφου αφορούσε στη γνώση, δηλαδή πως είναι δυνατή η γνώση και πως μπορεί να είναι βέβαιη για τη συμφωνία της με τα πράγματα αυτά καθαυτά. Η Φαινομενολογία του Χούσερλ εμφανίζεται ως μια νέα "κριτική θεωρία της γνώσης".

58 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Το σημαντικό στο σημείο αυτό είναι η παρατήρηση ότι πολλά από τα περιεχόμενα της εμπειρίας μας, που σχηματίζουμε δια των αισθήσεων αντιστοιχούν κυρίως σε αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου, τα οποία δε μπορούμε να προσεγγίσουμε και επομένως δεν μπορούμε να αναλύσουμε. Τα αντικείμενα αυτά τα αντιλαμβανόμαστε ως καθαρά φαινόμενα,

59 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
δηλαδή όπως παρουσιάζονται στην εμπειρία μας, χωρίς όμως να μπορούμε να τα συσχετίσουμε με εξωτερικά αντικείμενα και γεγονότα, αλλά και να μπορούμε να τα ερμηνεύσουμε και να τα αναλύσουμε ή και να τα συνάγουμε από κάποια άλλα δεδομένα της εμπειρίας μας.

60 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Καρλ Χάινριχ Μαρξ (Karl Heinrich Marx, ): Ο Μαρξ επισημαίνει ότι η προσκόλληση στη διάσταση του κράτους και του δικαίου οδηγεί αναπόφευκτα στην επιφανειακότητα και στην αποδόμηση του κοινωνικού οικοδομήματος. Ο Μαρξ δεν παρέλειψε να λάβει σοβαρά υπόψη τις απόψεις του Χέγκελ περί ατομικισμού, ενώ συνάμα απέρριψε τις δύο βασικές θέσεις του περί της κοινωνικής φιλοσοφίας, που ήταν οι εξής: α. η κοινωνία είναι μια μεταβαλλόμενη ισορροπία αντιθετικών δυνάμεων, που προξενούν την κοινωνική αλλαγή με τις τάσεις και τον αγώνα τους και β. η κοινωνική ιστορία είναι μια εσωτερική ή επιφανειακά λογική εξέλιξη των δυνάμεων καθεαυτών.

61 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Μαρξ αντιλαμβάνεται την πορεία της ανθρωπότητας να διέρχεται διαλεκτικά και νομοτελειακά. Η απόλυτη κοινωνική πραγματικότητα συγκρούεται με τις καταπιεζόμενες τάξεις, με αποτέλεσμα από αυτή τη σύγκρουση να αναδύεται μια κοινωνική συνείδηση μιας απόλυτης και καθολικής αταξικής κοινωνίας.

62 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας (Jürgen Habermas, 1929-): Ο λόγος είναι για τον άνθρωπο ένα όπλο εναντίον του μύθου, της δεισιδαιμονίας και της τυραννίας. Ο φιλόσοφος αντιλαμβάνεται ότι η πλάνη και το λάθος ισοδυναμούν με το κακό, ενώ η αλήθεια ταυτίζεται με το αγαθό. Ο λόγος σχετιζόταν με το ενδιαφέρον και η γνώση συνδεόταν με την πράξη. Ο δεσμός λόγου και ενδιαφέροντος, γνώσης και πράξης ταράχθηκε από τη στιγμή που έλαβε χώρα η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

63 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Εξαιτίας αυτών των γεγονότων ο λόγος έχασε τον απελευθερωτικό ρόλο του και από όργανο για τη διασάφηση του νοήματος μετατράπηκε σε εργαλείο εξουσίας και καταπίεσης. Στο κέντρο του φιλοσοφικού στοχασμού του υπάρχει η πρόθεση της αναβάθμισης του λόγου, ο οποίος περιορίστηκε η χρήση του στην εργαλειακή διάσταση.