Παράδοση βασισμένη στο 1ο -2ο κεφάλαιο του βιβλίου «Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα»,του Christensen (2001) ελληνική έκδοση 2007, Παπαζήσης.

Παρουσίαση με θέμα: "Παράδοση βασισμένη στο 1ο -2ο κεφάλαιο του βιβλίου «Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα»,του Christensen (2001) ελληνική έκδοση 2007, Παπαζήσης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παράδοση βασισμένη στο 1ο -2ο κεφάλαιο του βιβλίου «Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα»,του Christensen (2001) ελληνική έκδοση 2007, Παπαζήσης

2 Καθημερινή (αφελής) γνώση
Παντός τύπου επιστημονικά ευρήματα στα ΜΜΕ Ορθή επιστημονική έρευνα Το θετικιστικό μοντέλο έρευνας «Σκληρή» vs «Απαλή» Επιστήμη (hard vs soft) Ποσοτικές έρευνες (μετρήσεις, συχνότητα) Ποιοτικές έρευνες (νόημα, εμπειρία) Μικροεπίπεδο vs μακροεπίπεδο Μορφές και περιεχόμενα των φαινομένων (Simmel)

3 Τι είναι επιστήμη; Η υπόθεση της γραφολογίας σ. 40 (και πώς θα μπορούσε να γίνει μια επιστημ. έρευνα να την μελετήσει) «Τι κάνει έναν πωλητή να πουλάει περισσότερο από άλλους;» «Ποιο είναι το μυστικό των επιτυχημένων σχέσεων;» «Είναι το τάδε φάρμακο θεραπεία για τον καρκίνο;» «Ποιοι και γιατί ψηφίζουν αριστερά/δεξιά κόμματα;

4 Γιατί μας είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε τι σημαίνει επιστημονική έρευνα;
Το παράδειγμα της διαφήμισης της μπύρας Schiltz (σ. 43)

5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Οι πέντε μη επιστημονικές μέθοδοι
ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Οι πέντε μη επιστημονικές μέθοδοι 1. ΕΜΜΟΝΗ Η συνήθεια, η εξοικείωση, η διαρκής έκθεση σε «κάτι» μας ωθούν να συνεχίσουμε να πιστεύουμε κάτι που πάντα πιστεύαμε. Πώς την χρησιμοποιούν οι πολιτικοί πριν τις εκλογές; Δυο αδυναμίες της εμμονής: α) η πιθανή ανακρίβεια (π.χ. «δεν μπορείς να μάθεις στο γέρικο σκυλί νέα κόλπα» ) β)δυσκολία να απορρίψεις την άποψή σου ακόμα κι αν υπάρχουν στοιχεία για να το κάνεις Θετικό της εμμονής: κάποιες φορές ο επιμένων νικά Ερώτημα: Υπάρχουν επιστημονικές ενδείξεις που να αποδεικνύουν την ύπαρξη του ασυνείδητου ή τη σημασία των αντικειμενοτρόπων σχέσεων του Freud;

6 2. ΔΙΑΙΣΘΗΣΗ Δεν διαχωρίζει την ακριβή από την ανακριβή γνώση (π.χ. η περίπτωση του Edgar Cayce) Ωστόσο μια «διαίσθηση» μπορεί να οδηγήσει έναν επιστήμονα να πραγματοποιήσει μια επιστημονική έρευνα. 3. ΑΥΘΕΝΤΙΑ Η αποδοχή μιας «γνώσης» επειδή προέρχεται από αξιόπιστη πηγή. Μπορεί όμως να βοηθήσει όταν κάποιος συγκεντρώνει στοιχεία ή όταν θέλει να ερμηνεύσει κάποια δεδομένα.

7 4. ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ η απόκτηση γνώσης μόνο μέσω της σκέψης και όχι της παρατήρησης/εμπειρίας (το παράδειγμα της μέτρησης των δοντιών του αλόγου βλ. σ. 48). 5. ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ Η απόκτηση γνώσεων μόνο μέσω της εμπειρίας Η εμπειρία είναι συχνά παραπλανητική (το παράδειγμα των φακών του καθηγητή ψυχολογίας Stratton (1897 και αυτό των σατανιστικών μηνυμάτων σε δίσκους μουσικής βλ. σ. 50)

8 Elizabeth Loftus and John Palmer (1974) Δείχνουμε σε δυο ομάδες ατόμων slides από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Μετά ρωτάμε κάποιες παρόμοιες ερωτήσεις αλλά εκφρασμένες διαφορετικά Π.χ. στη μία ομάδα ρωτάμε «τι ταχύτητα πιστεύετε είχε το αυτοκίνητο τη στιγμή της σύγκρουσης πάνω στην κολόνα» και στην άλλη «τι ταχύτητα πιστεύετε είχε το αυτοκίνητο τη στιγμή που συνετρίβη πάνω στην κολόνα» Βρέθηκε ότι οι συμμετέχοντες της δεύτερης συνθήκης παρουσίαζαν τα στοιχεία πολύ πιο έντονα από ότι της άλλης συνθήκης. Ποια είναι τα πιθανά συμπεράσματα της έρευνας αυτής; Η μνήμη μπορεί να γίνει αντικείμενο χειρισμού ανάλογα με τις ερωτήσεις που μας κάνουν. Σκεφτείτε μια υπόθεση για μια σχετική περαιτέρω έρευνα.

9 Γνωστική Ασυμφωνία -Cognitive Dissonance Experiment (Festinger & Carlsmith) Βάζουμε δυο ομάδες ανθρώπων να κάνουν μια βαρετή δουλειά για μια ώρα Στη συνέχεια λέμε στην ομάδα Α ότι θα τους δίνουμε ένα δολάριο για κάθε από άλλους υποψήφιους συμμετέχοντες που θα πείσουν, ενώ στην ομάδα Β τους λέμε ότι θα τους δίνουμε 20 δολάρια. Όντως το κάνουν. Στη συνέχεια τους ζητάμε να αξιολογήσουν την αρχική βαρετή δραστηριότητα. Οι συμμετέχοντες της ομάδας Α την αξιολόγησαν ως πολύ πιο διασκεδαστική απ’ ότι οι συμμετέχοντες της ομάδας Β. Τι πιστεύετε ότι διερευνούσαν οι Festinger & Carlsmith; Δώστε πιθανές ερμηνείες του ευρήματος;

10 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Μια μέθοδος αναζήτησης πληροφοριών, μια μέθοδος για την απόκτηση γνώσης Τα πέντε στάδια της επιστημονικής μεθόδου Προσδιορισμός του προβλήματος και διαμόρφωση της Ερευνητικής Υπόθεσης (τι συγκεκριμένα θέλω να μάθω; π.χ. αν η πρόσληψη σατανιστικών μηνυμάτων μέσω δίσκων μουσικής οφείλεται σε υποβολή). Σχεδιασμός του πειράματος (ποιες μεταβλητές εμπλέκονται;) →χωρίζω τρεις ομάδες..κάθε ομάδα ακούει μια νύξη (α: καταγράψτε τις αντιδράσεις σας β: τι ακούτε; γ: καταγράψτε ό,τι σατανιστικό μήνυμα ακούσετε)κι έπειτα όλες οι ομάδες ακούνε δίσκους ανάποδα Διεξαγωγή του πειράματος (πώς διαλέγω το δείγμα, σε ποιες συνθήκες θα γίνει το πείραμα) Εξέταση της υπόθεσης: η α’ ομάδα άκουσε 5% σατανιστικά μηνύματα, η β΄18% και η γ΄41%. Κοινοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας Τα πλεονεκτήματα της επιστημονικής μεθόδου → Αντικειμενικότητα (αντικειμενικές παρατηρήσεις)

11 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
1. Ο έλεγχος Η εξάλειψη της επιρροής εξωτερικών μεταβλητών που μπορεί να επηρεάσουν τις παρατηρήσεις. Τα 4 σκυλιά οι κότες και τα κλεμμένα αυγά (σ.57) Maier vs Morgan (η ματαίωση προκαλεί αφύσικη συμπεριφορά στα ποντίκια;) → δεν είχε ελεγχθεί ένας παράγοντας (σ. 58)

12 Τι κάνει επιτυχημένο έναν πωλητή αυτοκινήτων;
2. Λειτουργικός ορισμός Η πείνα ωθεί τα άτομα στην επιλεκτική πρόσληψη αντικειμένων που σχετίζονται με την τροφή. Οκτώ ώρες στέρησης τροφής ωθούν τα άτομα στην επιλεκτική πρόσληψη αντικειμένων που σχετίζονται με την τροφή. Τι κάνει επιτυχημένο έναν πωλητή αυτοκινήτων; Πουλάει πολλά αυτοκίνητα (πόσα;) Τονίζει τα θετικά κάθε αυτοκινήτου (πώς ακριβώς;) Επαινεί τους πελάτες Βοηθά στη δανειοδότηση Πώς θα μετρήσουμε το άγχος; Γαλβανική απόκριση δέρματος; Ερωτηματολόγιο; Κινητικότητα εντέρων; …………………. 3. Επαναληψιμότητα → αν ξανακάνουμε την ίδια έρευνα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θα βρούμε τα ίδια αποτελέσματα;

13 Robert L. Fantz (1961) Little Albert Experiment (Watson & Rayner, 1920)

14 ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ 1. Η περιγραφή π.χ. Πώς θα εξηγούσαμε το «άγχος του αποχωρισμού» αν δεν είχαμε εντοπίσει πρώτα αυτήν τη συμπεριφορά; 2. Η εξήγηση → ο καθορισμός των αιτίων ενός φαινομένου 3. Η προβλεψιμότητα → π.χ. πότε θα γίνει μια έκλειψη, τι θα γίνει αν δώσουμε αυτό το δοκιμασμένο φάρμακο σε κάποιον ασθενή από την τάδε αρρώστια 4. Ο έλεγχος - ο χειρισμός των συνθηκών ώστε να προκύψει μια συμπεριφορά (π.χ. αν η ματαίωση προκαλεί επιθετική συμπεριφορά τότε ασκώντας ματαίωση σε κάποιον θα γίνει πιο επιθετικός) -η εξάλειψη εξωγενών μεταβλητών (βλ. «χαρακτηριστικά της επιστημονικής προσέγγισης») - μια ομάδα ελέγχου στα πειράματα

15 Είναι ή δεν είναι επιστήμη;

16 Η περίπτωση της Kitty Genovese (1964) – Το φαινόμενο του «θεατή» - Η διάχυση Ευθύνης Τι είδους έρευνα είναι ;

17 Το τεστ του ζαχαρωτού (The Marshmallow test, 1972) (delayed gratification) Το τεστ του ζαχαρωτού στους τροφοσυλλέκτες

18 ΑΞΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ (δηλ. βασικές επιστημ. παραδοχές)
1. Η πραγματικότητα στη φύση Υπάρχει μια βασική πραγματικότητα στα φαινόμενα και θέλουμε να την ανακαλύψουμε (αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και πολλές εκδοχές της πραγματικότητας ή και πολλές πραγματικότητες) 2 Ορθολογικότητα Υπάρχει μια λογική βάση στα γεγονότα που παρατηρούνται και αυτά μπορούν να κατανοηθούν με λογική σκέψη. 3. Κανονικότητα Τα γεγονότα ακολουθούν τους ίδιους νόμους και εμφανίζονται με τον ίδιο τρόπο σε κάθε χρόνο και κάθε τόπο. Όμως, π.χ. πώς εκδηλώνεται το πένθος ή ο φόβος του θανάτου σε διαφορετικούς πολιτισμούς; 4. Δυνατότητα ανακάλυψης Πρέπει να βρεθούν τα κομμάτια του παζλ κι έπειτα το παζλ να συναρμολογηθεί (π.χ. η ανακάλυψη της αιτίας της φυματίωσης, του καρκίνου)

19 ΜΕΘΟΔΟΣ VS ΤΕΧΝΙΚΗ (σ. 71) ΜΕΘΟΔΟΣ ΜΕΛΕΤΗ Α ΜΕΛΕΤΗ Β
Προσδιορισμός του προβλήματος και διαμόρφωση της Ερευν. Υπόθεσης Η κατανάλωση ηλεκτρισμού θα μειωθεί στα άτομα στα οποία θα υπάρχει ανάδραση Η διακοπή πρόσβασης στην τροφή θα κάνει τα περιστέρια επιθετικά Σχεδιασμός του πειράματος Χωρισμός σε δυο ομάδες: ανάδρασης και μη ανάδρασης Εκπαιδεύτηκαν περιστέρια στην απόκτηση τροφής με ενίσχυση και μετά εξετάστηκε αν επιτίθενται σε μια εικόνα στην οθόνη Διεξαγωγή του πειράματος Οι καταναλωτές είτε είχαν είτε δεν είχαν ανάδραση (πληροφόρηση) ;;;; Έλεγχος (δοκιμή) της υπόθεσης Συγγραφή Στο περιοδικό χ Στο περιοδικό ψ

20 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
- η εξήγηση ενός φαινομένου, μιας συμπεριφοράς (π.χ. γιατί πολλοί άνθρωποι μένουν σε αποτυχημένες σχέσεις; → Θεωρία της ισοτιμίας). - η πρόταση νέων ερευνητικών υποθέσεων → μια συνεχής αλληλεπίδραση ανάμεσα σε θεωρία και εμπειρική παρατήρηση

21 Violinist at the Metro Experiment (2007) by Washington Post
Με τον διάσημο βιολονίστα Joshua Bell (τι είδους έρευνα ήταν;)

22 ΜΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Ποσοτική vs Ποιοτική έρευνα Πειραματική vs Μη Πειραματική ποσοτική έρευνα (περιγραφική, συσχετιστική, εκ των υστέρων, διαχρονική, συγχρονική, με φυσική παρατήρηση, δημοσκόπηση, μετα-ανάλυση) Χαρακτηριστικά των διάφορων μη πειραματικών ποσοτικών ερευνών Στόχοι της ποιοτικής έρευνας Χαρακτηριστικά των διάφορων ποιοτικών ερευνών

23 Ποσοτική έρευνα→ συλλέγει αριθμητικά δεδομένα για να απαντήσει σε ένα ερευνητικό ερώτημα
Ποιοτική έρευνα → συλλέγει μη αριθμητικά δεδομένα για να απαντήσει σε ένα ερευνητικό ερώτημα, αναζητά το νόημα που προσδίδουν οι άνθρωποι σε ένα φαινόμενο και πώς αυτό το νόημα κατευθύνει τις δράσεις τους …………… Στις 30 Απριλίου 1999 ο Eric H. και ο Dylan K. χρησιμοποιώντας αυτόματα όπλα και χειροβομβίδες σκότωσαν 12 μαθητές και τραυμάτισαν 23 στο λύκειο Columbine στο Denver των Η.Π.Α. Γιατί;;;→ Πώς θα αναζητούσαμε την αιτία; Στην οικογένεια; Στον κοινωνικό περίγυρο; Στην προσωπικότητα; Στα βίαια ψηφιακά παιχνίδια; Στη μουσική; …;…; Με πειραματικό σχεδιασμό πώς θα απομονώναμε όλες τις παραμέτρους εκτός μίας κάθε φορά, ώστε να εντοπίσουμε σχέσεις Αιτίου-Αιτιατού; (αίτιο-αιτιατό = το νευτώνειο μοντέλο σκέψης)

24 Μη πειραματικές ποσοτικές έρευνες
Περιγράφουν, δεν εντοπίζουν σχέσεις αιτίου-αιτιατού, εντοπίζουν μεταβλητές που ενέχονται σε ένα φαινόμενο/κατάσταση και τη σχέση μεταξύ τους (π.χ. σκεφτείτε μια δημοσκόπηση: «Τι πιστεύουν οι Έλληνες για την προσφυγική κρίση»). Συχνά μια τέτοια περιγραφική έρευνα εντοπίζει παράγοντες και τη μεταξύ τους σχέση, που μετά μπορούν να υποβληθούν σε πειραματική διερεύνηση.

25 1. Συσχετιστική έρευνα (correlational)
Βρίσκει σχέσεις αλλά δεν μπορεί να ισχυριστεί ποια μεταβλητή είναι το αίτιο και ποια το αιτιατό. Π.χ. αν υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ γάμου και καρκίνου, δηλ. οι παντρεμένοι αρρωσταίνουν από καρκίνο λιγότερο από τους ανύπαντρους. Όμως δεν είναι αιτιώδης σχέση. Δηλαδή δεν σημαίνει ότι ο γάμος σε προστατεύει από τον καρκίνο. θετικές συσχετίσεις, αρνητικές συσχετίσεις, καθόλου συσχετίσεις π.χ. μεταβλητές που συνδέονται με το φαινόμενο της εφηβικής βίας π.χ. βρέθηκε θετική συσχέτιση ανάμεσα στη σφοδρότητα του απογαλακτισμού ή στο ότι μια μητέρα καπνίζει και σε μετέπειτα προβλήματα προσαρμογής.

26 Προκύπτει όμως το πρόβλημα της τρίτης μεταβλητής.
Είναι ο σφοδρός απογαλακτισμός/κάπνισμα το αίτιο ή ένας τρίτος παράγοντας που σχετίζεται και με το σφοδρό απογαλακτισμό; π.χ. πλημμελής μητρική φροντίδα

27 Μερικά παραδείγματα… Η επαφή με τη φύση συσχετίζεται με το επίπεδο ικανοποίησης της ζωής Η αίσθηση του χιούμορ του προϊσταμένου αυξάνει την εργασιακή ικανοποίηση των υφισταμένων του. Όσο πιο λίγο βάρος έχει το αυτοκίνητο τόσο πιο πολλά χιλιόμετρα καλύπτει. Περισσότερη ώρα για διασκέδαση χαμηλότεροι βαθμοί στο πανεπιστήμιο.

28 Έρευνες για τη χρήση του internet. Π. χ
Έρευνες για τη χρήση του internet. Π.χ. ξεχωρίζουν ελαφρούς από βαρείς χρήστες. Μετά μετρούν «επίπεδο μοναξιάς» ή «χρόνο που περνούν με την οικογένειά τους ή με φίλους τους». Το τι κάνει όμως ο χρήστης του internet όταν είναι online δεν το εξετάζουν, π.χ. αν μιλάει με τους γονείς τους που είναι μακριά, αν μελετάει γύρω από κάποιο θέμα ή αν βλέπει πορνοσάιτ εντάσσεται στην ίδια κατηγορία «χρόνος στο internet».

29 2. Μελέτη εκ των υστέρων (retrospective)
Π.χ. ένα δείγμα με γυναίκες που έχουν υποστεί βιασμό και ένα δείγμα με γυναίκες (με αντίστοιχες ηλικίες, κοινωνικοοικονομικό στάτους, επίπεδο σπουδών κλπ) που δεν έχουν υποστεί και συγκρίνουμε τα επίπεδα κατάθλιψης των δύο ομάδων. 3. Διαχρονική μελέτη Μια έρευνα που μελετάει χαρακτηριστικά ενός δείγματος ανά τακτά χρονικά διαστήματα για μεγάλη χρονική περίοδο. Π.χ. μετράμε τη φωνολογική μνήμη και τον πλούτο λεξιλογίου μιας ομάδας παιδιών στα 4, 5, 8, 12, 20 χρόνια τους για να δούμε αν η σχέση ανάμεσα στις δύο μεταβλητές άλλαζε όσο τα παιδιά μεγάλωναν. (Εδώ έχουμε την ίδια ομάδα παιδιών που την διερευνούμε για 16 χρόνια)

30 4. Συγχρονική μελέτη Π.χ. παίρνουμε 80 παιδιά 5 ετών και 80 παιδιά 8 ετών και 80 παιδιά 12 ετών και συγκρίνουμε φωνολογική μνήμη και πλούτο λεξιλογίου. (εδώ έχουμε τρεις διαφορετικές ομάδες παιδιών που τις διερευνούμε σε λίγες μέρες) Αν παίρναμε τις παραπάνω ομάδες και τις διερευνούσαμε για π.χ. 5 χρόνια θα είχαμε ένα συνδυασμό συγχρονική και διαχρονικής μελέτης (μελέτη ηλικιακού διαδοχικού σχεδιασμού)

31 Μελέτη φυσικής παρατήρησης
Επί έξι μήνες μια ομάδα ερευνητών παρατήρησε διακριτικά 187 άντρες και 56 γυναίκες που έπιναν μπύρα σε ένα μπαρ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η κατανάλωση επηρεαζόταν από το μέγεθος του ποτηριού. Σε μπουκάλι και μικρό ποτήρι άντρες και γυναίκες έπιναν το ίδιο περίπου. Σε μεγάλο ποτήρι (0,5 λίτρα) οι γυναίκες έπιναν αρκετά λιγότερο (σχεδιάστε μια έρευνα για τη συνέχεια ώστε να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο) Είναι σημαντικό να μην καταλάβουν οι παρατηρούμενοι ότι παρατηρούνται ( Hawthorne effect) Έστω ότι η παρατήρηση μας δείχνει ότι οι χιμπαντζήδες μαλώνουν όταν επικρατούν οι συνθήκες α, β, γ, δ. Σχεδιάστε ένα πείραμα για να βρούμε αιτιώδεις σχέσεις. Επίσης, είμαστε σίγουροι ότι μια ομάδα χιμπαντζήδων 50 χιλ μακριά θα μάλωναν κάτω από τις ίδιες συνθήκες;

32 6. Μετα-ανάλυση Αναλύουμε στατιστικά κυρίως πολλές έρευνες γύρω από το ίδιο θέμα για να βρούμε αν προκύπτει ένα γενικό αποτέλεσμα ή ποιο είναι το μέγεθος και η ισχύς των αποτελεσμάτων

33 7. Δημοσκόπηση Με συνεντεύξεις πρόσωπο με πρόσωπο ή τηλεφωνικές ή ερωτηματολόγια ερευνούμε μια δεδομένη κατάσταση σε δεδομένο χρόνο. Π.χ. Πιστεύετε ότι η ψυχοθεραπεία μπορεί να θεραπεύσει ψυχολογικά προβλήματα; (και κοιτάμε για παράδειγμα το επίπεδο σπουδών, φύλο, φυλή, ιδεολογία, εισόδημα αυτών που πιστεύουν ότι βοηθάει και αυτών που δεν πιστεύουν) Το δείγμα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό του πληθυσμού (π.χ. γιατί έπεσε έξω η δημοσκόπηση του Literary Digest το 1936 που ήθελε να προβλέψει αν θα ψηφιζόταν για πρόεδρος των ΗΠΑ ο Landon ή ο Roosevelt). Τα ερωτηματολόγια → ανοιχτές ερωτήσεις (τι κάνετε όταν αισθάνεστε κατάθλιψη;) ή κλειστές ερωτήσεις (διαλέξτε τρώω κοιμάμαι, κλαίω , μιλάω σε φίλους) Μέγεθος ερωτηματολογίου Δείγμα: τυχαία ή πρόχειρη δειγματοληψία; Τι σημαίνει τυχαία ;;

34 Ποιοτικές έρευνες Connecting with Others: A Qualitative Study of Online Social Networking Site Usage Μια ποιοτική έρευνα για τα online κοινωνικά δίκτυα « Έτσι κρατάω επαφή με φίλους που μένουν μακριά, με συναδέλφους. Δεν είμαι και πολύ καλός στις κοινωνικές συναντήσεις» (βρείτε μια νοηματική κατηγορία) «Μένω μόνος. Αν δεν τα χρησιμοποιώ νιώθω ακόμα πιο μόνος» «Όποιον γνωρίζω στη δουλειά και νιώθω εντάξει τον κάνω φίλο στο facebook. Βλέπω τι γράφουν, μαθαίνω γι’ αυτούς, ίσως συναντηθούμε κάποια φορά . Είναι και ένας τρόπος να ενισχύσεις τις αληθινές σχέσεις offline» “Κάθε μέρα λέω θα σταματήσω να τρώω τόσες ώρες . Το βράδυ όμως πάλι τα ίδια, ανοίγω το κινητό και μπαίνω στο facebook” “Δεν ξέρω αν αυτό έκανε να μειώσω την ώρα που περνάω με τη γυναίκα μου. Ίσως το ότι δεν περνάμε καλά μαζί με έκανε να ασχολούμαι περισσότερο με τα κοινωνικά δίκτυα» «Προλαβαίνω να επικοινωνήσω με περισσότερους ανθρώπους σε πολύ λιγότερο χρόνο»

35 Ποιοτικές έρευνες Ερμηνευτικές: αναζητούν το νόημα της εμπειρίας των συμμετεχόντων (π.χ. διερεύνηση της υποκουλτούρας των χρηστών μοτοσυκλετών Harley-Davidson. (Γιατί το κάνουν, τι σημαίνει γι’ αυτούς) Χρησιμοποιούν πολλαπλές μεθόδους για τη συλλογή των δεδομένων → Τριγωνοποίηση δεδομένων (π.χ. συνεντεύξεις, παρατήρηση, αφηγήσεις,φωτογραφίες γραπτά στοιχεία, ιστορικές πληροφορίες) Διεξάγονται στο φυσικό περιβάλλον των συμμετεχόντων (π.χ. μια σχολική τάξη, ένα νοσοκομείο, χώροι που συχνάζει μια υποκουλτούρα κλπ)

36 Στην ανάλυση αναπόφευκτα εμπλέκονται και οι προσωπικές εμπειρίες των ερευνητών. Ο τρόπος που αυτοί βλέπουν και αναλύουν την εμπειρία και τα νοήματα των συμμετεχόντων (άρα επικρίνονται ότι οι ερμηνείες τους καθορίζονται από τον τρόπο που αυτοί βλέπουν τα πράγματα). Αναμφισβήτητα, μια έρευνα πρέπει να ξεκινά με αφορμή γνήσιες απορίες του ερευνητή, τις οποίες αυτός μετασχηματίζει σταδιακά σε ερωτήματα. Κάθε ερευνητής, εκκινώντας μια ερευνητική προσέγγιση, συνειδητά ή ασυνείδητα είναι φορέας μιας θεωρίας για τον κόσμο. Ο κοινωνικός ερευνητής πρέπει λοιπόν να αποκαλύψει και να παρουσιάσει στον αναγνώστη τη θεωρία του αυτή, συνδυάζοντάς τη με θεωρητικές αναφορές ώστε να κάνει σαφή την οπτική γωνία από την οποία προσεγγίζει το αντικείμενο της έρευνάς του.

37 Υπάρχει μία μόνο αντικειμενική αλήθεια ή μπορεί να υπάρχουν και διάφορες υποκειμενικές αναφορικά με ένα φαινόμενο; Pascal→ «ό,τι είναι αληθές στη μία πλευρά των Πυρηναίων είναι ψευδές στην άλλη». Οι άνθρωποι λειτουργούν σε εκδοχές πολλαπλών αληθειών, τις οποίες –αν και ατελώς– καταφέρνουν να μοιράζονται με άλλους σε ένα «διυποκειμενικό» επίπεδο.

38 Η διυποκειμενική δόμηση της πραγματικότητας Vygotsky → τα νοήματα δομούνται αρχικά «κοινωνικά», δηλαδή μέσω της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, και στη συνέχεια εσωτερικεύονται από το άτομο μέσω ενδοατομικής επεξεργασίας μέσα σε ένα κοινωνικοπολιτισμικό σύστημα το οποίο επηρεάζει σημαντικά αυτή τη διαδικασία. Δηλαδή η διαπροσωπική επικοινωνία είναι το χωνευτήρι του κοινωνικού νοήματος, αλλά η κουλτούρα είναι η κύρια πηγή νοηματικών πλαισίων.

39 Simmel (1950)→ Για λόγους ανάλυσης κάθε κοινωνικό φαινόμενο μπορεί να διακριθεί σε «μορφή» [form] και «περιεχόμενο». Για παράδειγμα, η «σύγκρουση» είναι μια γενικευμένη «μορφή» η οποία έχει διάφορα «περιεχόμενα», όπως η σύγκρουση δύο παιδιών στο σχολείο, η συζυγική σύγκρουση, η πολεμική σύγκρουση κ.ο.κ. Μελετώντας ένα «περιεχόμενο» μαθαίνουμε τα κύρια στοιχεία της «μορφής».

40 Σε μια ποιοτική έρευνα, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας τα εξής:
Την υποκειμενική και πολλαπλή φύση της αλήθειας Την ενεργό εμπλοκή του ερευνητή στη διαδικασία έρευνας και τη δόμηση στενής σχέσης με το ερευνώμενο Την παραδοχή και φανέρωση των αξιών και προκαταλήψεων του ερευνητή που φορτίζουν και πιθανόν επηρεάζουν την έρευνα Τον ευπροσάρμοστο και διαρκώς τροποποιήσιμο μεθοδολογικό σχεδιασμό Την επαγωγική διαδικασία ανάλυσης.

41 Μερικά ερωτήματα … Μπορούν τα ερευνώμενα άτομα να παρέχουν έγκυρα και αξιόπιστα ερευνητικά δεδομένα; Μπορούμε δηλαδή να δεχτούμε τις απόψεις των υποκειμένων; Μπορεί ο ερευνητής να κατανοήσει, να ερμηνεύσει και να μεταδώσει σωστά τον κόσμο των ερευνώμενων; Μήπως επιβάλλει το δικό του νόημα στις αναπαραστάσεις τους; Υπάρχει τελικά «αντικειμενική ερμηνεία» των νοημάτων και των εμπειριών του Άλλου; Είναι δυνατόν τα ευρήματα των ποιοτικών που δε γενικεύονται σε άλλα πλαίσια να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της θεωρητικής κατανόησης ενός διερευνώμενου θέματος;

42 ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Θέματα Ορισμού Η ψυχολογία είναι η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει την συμπεριφορά και τις νοητικές και συναισθηματικές διεργασίες κυρίως των ανθρώπων αλλά και των άλλων έμβιων όντων. Η ψυχολογία είναι μία εμπειρική επιστήμη που χρησιμοποιεί τη μεθοδολογία των εμπειρικών επιστημών (την παρατήρηση και το πείραμα) για να μελετήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά και νόηση. Ο προβληματικός ρόλος των νοητικών φαινομένων και της υποκειμενικής εμπειρίας στην ψυχολογία.

43 Τομείς έρευνας της ψυχολογίας
Βιολογική Ψυχολογία Βιολογικές Βάσεις της Συμπεριφοράς Αναπτυξιακή Ψυχολογία Αλλαγή της Συμπεριφοράς κατά τη Διάρκεια της Ανάπτυξης Γνωστική Ψυχολογία Νοητικές Λειτουργίες και Συμπεριφορά ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Κοινωνική Ψυχολογία Κοινωνική Γνώση και Κοινωνική Επίδραση στη Συμπεριφορά Κλινική Ψυχολογία Αποκλίσεις της Συμπεριφοράς Εκπαιδευτική Ψυχολογία Διερευνά και Αναπτύσσει Θεωρίες σχετικά με τη Μάθηση και τη Διδασκαλία

44 Αναπτυξιακή Ψυχολογία Εκπαιδευτική Ψυχολογία
Η επιθετική συμπεριφορά μέσα από τους διαφορετικούς τομείς της ψυχολογίας Βιολογική Ψυχολογία Ποιες είναι οι βιολογικές βάσεις της επιθετικής συμπεριφοράς; Γιατί μερικά άτομα είναι πιο επιθετικά από άλλα; Αναπτυξιακή Ψυχολογία Πώς αλλάζει η επιθετική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης; Γνωστική Ψυχολογία Πώς δικαιολογούν οι άνθρωποι την επιθετική συμπεριφορά τους; ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ Κοινωνική Ψυχολογία Πώς η επιθετική συμπεριφορά του ατόμου επηρεάζεται από τη συμπεριφορά των άλλων; Κλινική Ψυχολογία Πώς οι εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, οι ασυνείδητες επιθυμίες κλπ, επηρεάζουν τη συμπεριφορά του ατόμου; Πώς μπορούμε να αλλάξουμε την επιθετική συμπεριφορά; Εκπαιδευτική Ψυχολογία Πώς να μάθουμε στα άτομα να ελέγχουν την επιθετικότητα τους; Πώς εκφράζεται η επιθετικότητα στο σχολείο;

45 Βιολογική Ψυχολογία Εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στην συμπεριφορά και στην λειτουργία κυρίως του νευρικού συστήματος και του ενδοκρινολογικού συστήματος

46 Φώνηση μιας λέξης που ακούμε Φώνηση μιας γραμμένης λέξης
Κινησιακή περιοχή Κινησιακή περιοχή Περιοχή του Broca Περιοχή του Broca Γωνιώδης έλικα Κύρια ακουστική περιοχή Περιοχή του Wernicke Κύρια οπτική περιοχή Φώνηση μιας λέξης που ακούμε Φώνηση μιας γραμμένης λέξης Το μοντέλο Wernicke-Geschwind Τα αριστερό σχήμα απεικονίζει την ακολουθία των γεγονότων όταν μια λέξη παρουσιάζεται και το άτομο επαναλαμβάνει τη λέξη σε φωνηματική μορφή. Νευρικές ώσεις στέλνονται από το αυτί στην κύρια ακουστική περιοχή, αλλά η λέξη δεν μπορεί να γίνει κατανοητή πριν μεταφερθεί το σήμα στην περιοχή του Wernicke. Στην περιοχή του Wernicke η ακουστική μορφή της λέξης ανευρίσκεται και μεταφέρεται μέσω μιας δέσμης νευρικών ινών στην περιοχή του Broca. Στην περιοχή του Broca ενεργοποιείται ένας αρθρωτικός κώδικας για τις λέξεις, ο οποίος με τη σειρά του καθοδηγεί την κινησιακή περιοχή . Η κινησιακή περιοχή οδηγεί τα χείλη, τη γλώσσα και το λάρυγγα να παράγουν τη φωνούμενη λέξη. Στο δεξί σχήμα, μια γραμμένη λέξη παρουσιάζεται και το άτομο εκφωνεί τη λέξη. Το οπτικό εισερχόμενο στο μάτι αρχικά μεταφέρεται στην κύρια οπτική περιοχή και μετά μεταβιβάζεται στη γωνιώδη έλικα. Η γωνιώδης έλικα συνδυάζει την οπτική μορφή της λέξης με τον ανάλογο ακουστικό κώδικα στην περιοχή του Wernicke. Μόλις ο ακουστικός κώδικας ανευρίσκεται και η σημασία της λέξης αναγνωρίζεται, η εκφώνηση της λέξης επιτυγχάνεται μέσω της ίδιας ακολουθίας γεγονότων όπως και προηγουμένως.

47 Αναπτυξιακή Ψυχολογία
Αλλαγές στην συμπεριφορά και νόηση με την ηλικία Πώς αναπτύσσεται μία συμπεριφορά; Πώς επηρεάζεται από το περιβάλλον;

48 Κινητική ανάπτυξη Η κινητική ανάπτυξη των παιδιών ακολουθεί μια καλά καθορισμένη πορεία.

49 Εξελικτική Ψυχολογία Μελετά την αλλαγή της συμπεριφοράς στα έμβια όντα κατά τη διάρκεια της φυλογενετικής εξέλιξης του είδους. Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς περιόδου εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Δίνει ιδιαίτερη σημασία στον προσαρμοστικό χαρακτήρα της συμπεριφοράς.

50 Φυσική παρατήρηση Η φυσική παρατήρηση είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να μελετήσουμε τη συμπεριφορά των ζώων. Σε αυτή την εικόνα η Jane Goodall παρατηρεί μια ομάδα χιμπατζήδων για να συγκεντρώσει πληροφορίες για τη ζωή τους στη ζούγκλα.

51 Γνωστική Ψυχολογία Μελετά τις νοητικές διεργασίες της αντίληψης, της μνήμης, της λύσης προβλημάτων, της γλώσσας.

52 Σφαίρα Νοητικά μοντέλα της γης παιδιών ηλικίας 6 έως 11 ετών (από Vosniadou & Brewer, 1992). Όλα τα μοντέλα, αλλά κυρίως το μοντέλο της γης-ορθογώνιο, αναπαριστάνουν τις προσπάθειες των παιδιών να συμβιβάσουν τον ισχυρισμό των ενηλίκων ότι η γη είναι στρογγυλή με αυτό που παρατηρούν γύρω τους (κυρίως στην Champaign Urbane του Illinois όπου διεξήχθη η έρευνα). Πεπλατυσμένη σφαίρα Κοίλη σφαίρα Διπλή Γη Γη δίσκος Γη ορθογώνιο

53 Κοινωνική Ψυχολογία Μελετά πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο, πώς η κοινωνία επηρεάζει την συμπεριφορά των ανθρώπων

54 Αντιπροσωπευτικό ερέθισμα στη μελέτη του Asch (Asch, 1958)

55 Αντίσταση στη γνώμη της πλειοψηφίας
(Επάνω): Όλα τα μέλη της ομάδας, εκτός από τον έκτο από τα αριστερά άνδρα, είναι συνεργάτες του ερευνητή που έχουν λάβει την οδηγία να δώσουν σταθερά λανθασμένες απαντήσεις σε 12 από τις 18 δοκιμές. Ο υπό αριθμόν 6, στον οποίο έχει ειπωθεί ότι θα συμμετάσχει σε ένα πείραμα όσον αφορά στην οπτική αντίληψη είναι επόμενο να βρίσκει τον εαυτό του ως το μοναδικό διαφωνών εφόσον δίνει τις σωστές απαντήσεις. (Κάτω αριστερά): Το άτομο δείχνοντας την πίεση της επαναλαμβανόμενης διαφωνίας με την πλειοψηφία, γέρνει μπροστά αγωνιωδώς για να μελετήσει την ερώτηση. (Κάτω Δεξιά): Αυτό το συγκεκριμένο άτομο επιμένει στη γνώμη του, λέγοντας ότι “πρέπει να λέω αυτό που βλέπω”.

56 Κλινική Ψυχολογία Μελετά τις αποκλίσεις και τις διαταραχές της συμπεριφοράς και προσπαθεί να τις εξηγήσει και να τις αντιμετωπίσει. Φυσιολογικό – Μη φυσιολογικό

57 Ψυχανάλυση Η ψυχανάλυση άρχισε εδώ στο γραφείο του Sigmund Freud. Για να βοηθήσει τους ασθενείς του να ηρεμήσουν, ο Freud τους ξάπλωνε σε αυτό τον καναπέ και μιλούσαν για τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους, ενώ εκείνος καθόταν σε κάποιο σημείο του δωματίου έτσι ώστε να μην τον βλέπουν.

58 Εκπαιδευτική Ψυχολογία
Αναπτύσσει θεωρίες σχετικά με τη μάθηση και τη διδασκαλία

59 Βελτιώνοντας τη μνήμη σας
ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Βελτιώνοντας τη μνήμη σας Τομέας Βοηθητικές Τεχνικές Λίστες αντικειμένων Χρησιμοποιήστε μνημονικές στρατηγικές.Ψάξτε για ακρώνυμα που έχουν νόημα.Δοκιμάστε τη μέθοδο των θέσεων. Ανάγνωση βιβλίων Ακολουθήστε το σύστημα SQ3R. Καταμερίστε το χρόνο σας ώστε να σας αφήσει περιθώριο για κατανεμημένη εξάσκηση.Διαβάστε ενεργητικά και όχι παθητικά. Κρατήστε σημειώσεις αλλά καταγράψτε μόνο τα κύρια σημεία. Σκεφτείτε σχετικά με την όλη οργάνωση του υλικού. Κοιτάξτε τις σημειώσεις σας αμέσως μετά τη διάλεξη για να συμπληρώσετε τα κενά. Διαλέξεις Στρατηγικές για την βελτίωση της μνημονικής ικανότητας. Μελέτη για διαγωνίσματα Κάντε ένα λεπτομερές διάγραμμα των σημειώσεων σας από κάποια διάλεξη αντί να τις διαβάζετε παθητικά.

60 Η Ψυχολογία ως επάγγελμα
Κλινικοί Ψυχολόγοι Συμβουλευτικοί Ψυχολόγοι Εκπαιδευτικοί Ψυχολόγοι Ψυχολόγοι της υγείας Οργανωτικοί ψυχολόγοι