Σύντομη Ιστορία της Οικ. Σκέψης

Παρουσίαση με θέμα: "Σύντομη Ιστορία της Οικ. Σκέψης"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Σύντομη Ιστορία της Οικ. Σκέψης
Οικονομική Επιστήμη Κοινωνική Επιστήμη «Πατέρας» της Οικ. Επιστήμης είναι ο Adam Smith (Wealth of Nations, 1776) Σύντομη Ιστορία της Οικ. Σκέψης Κλασική Σχολή (Smith, Ricardo, Malthus, Mill) Marx Νεοκλασική Σχολή (Jevons, Walras, Menger, Marshall) Keynes Σύγχρονες Σχολές Οικονομικής Σκέψης

2 Όροι που χρησιμοποιούνται για Ανάπτυξη
Η Έννοια της Ανάπτυξης Όροι που χρησιμοποιούνται για Ανάπτυξη Εκσυγρονισμός, Δυτικοποίηση, Εκβιομηχανηση Αντίληψη για ανάπτυξη διαφέρει ανάμεσα άτομα: προσωπική αντίληψη, αξίες, κλπ. χρονική περίοδο: αξίες διαφέρουν μέσα στο χρόνο Άρρηκτα δεμένη με την εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος

3 Η Έννοια της Ανάπτυξης Μέσα στο Χρόνο (1)
Φεουδαρχική Κοινωνία - στάσιμη κοινωνία, - πολύ αργή εξέλιξη - δεν υπήρχε πολιτική ανάπτυξης Το Πέρασμα στον Καπιταλισμό - η ανάπτυξη μεταφραζόταν αποκλειστικά στην προσωπική βελτίωση της οικονομικής ευημερίας - δεν υπήρχε πολιτική ανάπτυξης - δημιουργία του έθνους-κράτους - η ανάγκη διατήρησης της κρατικής εξουσίας οδήγησε σε νέες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας - αύξηση εσόδων μέσω φορολογίας οδήγησε σε αύξηση της παραγωγής, - εμπόριο και ο πλουτισμός των κρατών μέσω αυτού (μερκαντιλισμός)

4 Η Έννοια της Ανάπτυξης Μέσα στο Χρόνο (2)
Πρώιμος Καπιταλισμός - ανάδειξη του βιομηχανικού τομέα ως κυρίαρχου - μισθοί επιβίωσης στους εργαζόμενους (όλη η οικογένεια) - απαρχή της αποικιοκρατίας Κλασική Οικονομική Σχολή (Smith, Ricardo) - “Laissez Faire” σύστημα - οι ασχολίες του κράτους περιορισμένες (άμυνα, διοίκηση, κλπ.) - ελεύθερος ανταγωνισμός Marx - ταξική πάλη, εσωτερικές αντιθέσεις του συστήματος, επανάσταση, - οικονομική ανάπτυξη δεμένη με ταξική πάλη - κράτος, πολιτική δύναμη, κατασταλτικός ρόλος, εθνικισμός - επεκτατισμός, αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός (Lenin, Luxemburg)

5 Η Έννοια της Ανάπτυξης Μέσα στο Χρόνο (3)
Νεοκλασική Οικονομική Σχολή - πολιτισμένη και αταξική κοινωνία - όλα καθορίζονται από προτιμήσεις, χρησιμότητα και αριστοποίηση - ο ρόλος του κράτους μικρός (άμυνα, διοίκηση, κλπ.) Keynes - καπιταλισμός αυτορυθμιζόμενο σύστημα αλλά διάφορες ακαμψίες - (τιμές, μισθοί, κλπ,) δημιουργούν ανισορροπίες - ο ρόλος του κράτους σημαντικός - κατάλληλες πολιτικές (δημοσιονομικές και νομισματικές) - πλήρη απασχόληση - κοινωνικό κράτος και πολιτικές - δημιουργία εισοδήματος η κινητήρια δύναμη για μεγέθυνση-ανάπτυξη - μηχανισμός πολλαπλασιαστή

6 Τι είναι τα Οικονομικά της Ανάπτυξης
Ορθόδοξοι οικονομολόγοι (Κλασικοί και Νεοκλασικοί) - αποτελεσματική κατανομή των πόρων - οικονομία της αγοράς προσφέρει την καλύτερη λύση - κρατική παρέμβαση η εστία προβλημάτων - λύση με την επαναφορά του μηχανισμού της αγοράς Ριζοσπάστες οικονομολόγοι (μαρξιστές, κλπ.) - κοινωνικοί και πολιτικοί μηχανισμοί παίζουν ρόλο - οικονομικές ομάδες ελέγχουν τους οικονομικούς πόρους Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη - βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση - συνεχή βελτίωση της ευημερίας - κατάλληλες πολιτικές παίρνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των χωρών

7 Θεωρίες Οικονομικής Ανάπτυξης (1)
Structuralist (Δομική) School - Εξωτερικοί και όχι εσωτερικοί παράγοντες σημαντικοί - Ιστορικοί και πολιτικοί λόγοι καθορίζουν το επίπεδο ανάπτυξης - Ανάπτυξη καθοδηγούμενη από το κράτος - Επέκταση της εσωτερικής αγοράς - Εισαγωγή τεχνολογίας σε όλους τους τομείς - Κυβερνητική παρέμβαση (δασμοί, φόροι, κλπ) - import-substitution, export-led μεγέθυνση Η Δυτική Αντίληψη της Ανάπτυξης - Εσωτερικοί παράγοντες σημαντικοί - Ανάπτυξη μέσα από εκβιομηχάνηση - Πολιτικές διευκολύνσεις για εφαρμογή αναπτυξιακών προγραμμάτων - Μαζική εισαγωγή κεφαλαίου στην οικονομία

8 Θεωρίες Οικονομικής Ανάπτυξης (2)
Walt Rostow’s βήματα ανάπτυξης - Παραδοσιακή οικονομία - Προϋποθέσεις για απογείωση - Απογείωση - Η ωρίμανση - Το στάδιο της μαζικής κατανάλωσης Η απογείωση προϋποθέτει: - αύξηση επένδυσης (αποταμιεύσεις ή ξένες επενδύσεις) - έναν ή περισσότερους πρωτοπόρους τομείς - πολιτικό, κοινωνικό και θεσμικό δίκτυο Κριτική ανάλυση του υποδείγματος - Ταύτιση μεγέθυνσης με ανάπτυξη - Η ανάπτυξη δεν είναι γραμμική διαδικασία - καθοριστική η ιστορική πορεία της χώρας αναπτυσσόμενες ανεπτυγμένες

9 Θεωρίες Οικονομικής Ανάπτυξης (3)
Νεο-μαρξιστικές Σχολές - οικονομικές σχέσεις ανάμεσα σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες - μεταφορά υπεραξίας μέσω εμπορικών σχέσεων από αναπτυσσόμενες χώρες στις ανεπτυγμένες Νεοκλασική Σχολή - οι νόμοι της αγοράς είναι σημαντικοί - μη κρατική παρέμβαση - ελεύθερο εμπόριο - η στασιμότητα είναι αποτέλεσμα κακών πολιτικών - ιδιωτικοποίηση κρατικών επιχειρήσεων

10 Ορολογία Κατάταξης Χωρών
Καθυστερημένες – Αναπτυγμένες Φτωχές - Πλούσιες Παραδοσιακές – Σύγχρονες Ανάλογα με το Βαθμό Ανάπτυξης αναπτυγμένες – υπανάπτυκτες, περισσότερο ή λιγότερο αναπτυγμένες, ανεπτυγμένες – αναπτυσσόμενες Ανάλογα με το Εισόδημα χαμηλού, μεσαίου (ανώτερου-κατώτερου), υψηλού εισοδήματος Πρώτος, Δεύτερος και Τρίτος Κόσμος Βορρά - Νότο

11 Οικονομική Μεγέθυνση και Ανάπτυξη
άνοδος του κατά κεφαλήν εισοδήματος Οικονομική Ανάπτυξη Εκπαίδευση Υγεία Δημοκρατικοί θεσμοί Συνολική οικονομική ευημερία Απασχόληση Άνοδος του βιοτικού επιπέδου

12 Αναπτυξιακά Χαρακτηριστικά
Ποσοστό Αγροτικού Πληθυσμού Αναλφαβητισμός Κατανάλωση Ενέργειας Προσδοκώμενη Ζωή Παιδική Θνησιμότητα Κατακεφαλήν Εισόδημα

13 Προϋποθέσεις για Ανάπτυξη
Οικονομική Μεγέθυνση Πολιτική και Κοινωνική Δομή πολιτική σταθερότητα, πολιτική και κοινωνική ανεξαρτησία, κοινωνική συνοχή, ισότητα Πρόσβαση στις Ανακαλύψεις της Επιστήμης Οικονομικές Προϋποθέσεις αποταμίευση, διάρθρωση παραγωγής, εμπόριο, φυσικός πλούτος, συντελεστές παραγωγής (εργασία-κεφάλαιο), κλπ

14 εσωτερική κοινωνική αναταραχή,
Εμπόδια στην Ανάπτυξη Πολιτικά Εμπόδια εσωτερική κοινωνική αναταραχή, αποικιοκρατία και οι επιπτώσεις της, κοινωνικός ιστός, διεθνείς πολιτικές πιέσεις Οικονομικά Εμπόδια διεθνείς οικονομικές πιέσεις, ελεύθερο εμπόριο και η θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος θεωρίες του ιμπεριαλισμού εισοδηματικές ανισότητες και ζήτηση ειδών πολυτελείας

15 Μεγέθυνση-Ανάπτυξη & Ανθρώπινη Ευημερία
Μεγέθυνση όχι ικανή συνθήκη για Ευημερία μεγέθυνση για αύξηση πολιτικής δύναμης πολιτικός στόχος μελλοντικής ανάπτυξης οφέλη μεγέθυνσης μόνο για μερικούς Ανάπτυξη & ανθρώπινη ευημερία - διευρυνόμενες εισοδηματικές ανισότητες σε όλες τις χώρες - τα προβλήματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα - το γενικό ακαδημαϊκό-κοινωνικό-πολιτικό ενδιαφέρον κάνει κύκλους μέσα στο χρόνο - Αλλάζει ο χαρακτήρας του ενδιαφέροντος

16 Βασικοί Τύποι Διανομής του Εισοδήματος
Λειτουργική Διανομή του Εισοδήματος - δείχνει πως διανέμεται το εθνικό εισόδημα μεταξύ των συντελεστών παραγωγής, εργασία, κεφάλαιο, έδαφος - εισοδηματικά μερίδια - Παραγωγική συνεισφορά του κάθε συντελεστή Διανομή Μεγέθους του Εισοδήματος - δείχνει τα ποσά εισοδήματος όλων των λειτουργικών ειδών που λαμβάνουν πλούσια, φτωχά και μεσαίας τάξεως άτομα ή οικογένειες - μεταφράζεται ως άμεσο μέτρο ευημερίας - Πρακτικά προβλήματα μέτρησης. Αλλαγή από χρόνο σε χρόνο Είναι αλληλένδετες έννοιες και υπάρχουν πολλοί τρόποι διάταξης

17 Μέτρα Ανισότητας Εύρος Τυπική απόκλιση Καμπύλη Lorenz Συντελεστής Συγκέντρωσης Gini

18 Μέτρο Διανομής: Καμπύλη Lorenz
Κατάταξη των ληπτών από χαμηλότερα σε υψηλότερα εισοδήματα Απόλυτη ανισότητα αν 1% του πληθυσμού --> 100% εισοδήματος 100 Γραμμή 450 Σωρευτικό ποσοστό (%) εισοδήματος Α Β Καμπύλη Lorenz 100% Σωρευτικό ποσοστό % ληπτών

19 Συντελεστής Συγκέντρωσης Gini
Προκύπτει από την καμπύλη Lorenz Είναι ένα μέτρο ανισότητας Τιμή Gini = εμβαδόν Α / εμβαδόν Α+Β Προβλήματα - οι καμπύλες Lorenz να τέμνονται - διαφορετικές καμπύλες να δίνουν το ίδιο εμβαδόν - έλλειψη ευαισθησίας στις αλλαγές της διανομής του εισοδήματος Αντιμετώπιση Αδυναμιών - να δημιουργούμε υποομάδες μέσα στον πληθυσμό

20 Μέτρα Κατάταξης Σχετικά Μέτρα η ανισότητα είναι σχετικό μέτρο
Καμπύλη Lorenz και δείκτης Gini αποτελούν σχετικά μέτρα Απόλυτα Μέτρα - φτώχεια, - καθορισμός ορίου φτώχειας - κατανομή των εισοδημάτων κάτω του ορίου φτώχειας - Η Διεθνής Τράπεζα χρησιμοποιεί ως παγκόσμιο όριο «απόλυτης φτώχειας» το 1δολλάριο την ημέρα

21 Κοινωνικοί Δείκτες Ανάπτυξης
Βασίζονται σε κριτήρια πέρα την οικονομική ευημερία Το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στην ικανοποίηση «Βασικών Ανθρώπινων Αναγκών» - κατώτατα επίπεδα διατροφής - κατώτατα επίπεδα ένδυσης - κατώτατα επίπεδα υγείας - κατώτατα επίπεδα στέγης - ευκαιρίες για ατομική ελευθερία και πρόοδο

22 Μέτρηση Κοινωνικών Δεικτών
Βασικές ανθρώπινες ανάγκες - παιδική θνησιμότητα - προσδοκώμενη διάρκεια ζωής - κακή διατροφή παιδιών - ποσοστό αναλφαβητισμού Πολυπλοκότητα οικονομίας και κοινωνίας - κατανάλωση ενέργειας - κυκλοφορία εφημερίδων - διαπλοκή και διαφθορά Επίπεδο υπηρεσιών - αριθμός γιατρών, κλινών, κλπ. Συνολικοί Δείκτες της Ανάπτυξης - Φυσική Ποιότητα Ζωής (PQLI): δείκτες θνησιμότητας+ αναλφαβητισμό - Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI): PQLI+κατά κεφαλήν εισόδημα

23 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (1)
Τρεις Βασικές Ερωτήσεις Μπορεί η οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη να διατηρηθεί αν εξαντλεί το φυσικό περιβάλλον; Ο φυσικός πλούτος είναι αρκετός για ανάπτυξη; Πως αντιλαμβανόμαστε τις σχέσεις χώρα- πλανήτης;

24 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (2)
Αποτυχίες Αγοράς - ο μηχανισμός της αγοράς είναι αποτελεσματικός - παρεμβάσεις του κράτους δημιουργούν ατέλειες - εξωτερικές επιδράσεις ή εξωτερικότητες - κοινωνικό κόστος ή κοινωνικό όφελος - κοινόκτητοι πόροι οδηγούν σε υπερεκμετάλλευση Εξωτερικότητες - Αποτυχίες Αγοράς Κοινωνική προσφορά που αντανακλά το κοινωνικό οριακό κόστος Ιδιωτική προσφορά που αντανακλά το ατομικό οριακό κόστος Εξωτερικό κόστος

25 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (3)
Οικονομικές Λύσεις για Αειφόρο Ανάπτυξη - ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι - ρυθμός εξάντλησης = ρυθμός αναπαραγωγής - ρυθμός συγκομιδής - χρόνος αναπλήρωσης φυσικών πόρων - όσο γρήγορα ανανεώνονται οι φυσικοί πόροι τόσο πιο πολύ μπορούμε να τους εκμεταλλευτούμε - βασικά ερωτήματα: το ανώτατο επίπεδο βιώσιμων σοδειών; η οικονομικά άριστη συγκομιδή κίνδυνος εξάντλησης

26 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (4)
Συνολικό έσοδο και συνολικό έξοδο Κόστος Έσοδο Συνολικό κόστος Τελευταίος παραγωγός με κέρδος (πρόσοδο φυσικού πόρου) Συνολικό έσοδο Μέγιστο Καθαρό Έσοδο Εξαφάνιση ποσότητα

27 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (5)
Η επιλογή του τρόπου εκμετάλλευσης εξαρτάται από - δυνατότητα αναπαραγωγής του φυσικού πλούτου & μελλοντική τιμή - προεξοφλητικό επιτόκιο για τον υπολογισμό της τρέχουσας αξίας Συνθήκη ισορροπίας: ίδιο οριακό όφελος για κάθε περίοδο έσοδο Άνοδος τιμής Και αύξηση φυσικού πλούτου Β Προεξόφληση Α C Συνεχής προεξόφληση χρόνος

28 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (6)
Πολιτικές λύσεις - δικαιώματα ιδιοκτησίας όπου είναι δυνατόν αποκλειστικά και σαφώς καθορισμένα για να λειτουργούν οι νόμοι της αγοράς - το κράτος να λειτουργεί ως ιδιοκτήτης - κρατικές ρυθμίσεις (φορολογία και εμπορεύσιμες άδειες) Κόστος ή όφελος Κόστος μείωσης ρύπανσης για τον ιδιώτη (MAC) Οριακό εξωτερικό κόστος ρύπανσης για την κοινωνία (MEC) Β Συνολικό κόστος μείωσης ρύπανσης για τον ιδιώτη Συνολικό κόστος ρύπανσης κοινωνίας Q επίπεδο ρύπανσης

29 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (7)
Αποτυχίες της Πολιτικής - πολιτική δασών - τιμολόγηση ενέργειας - επενδύσεις σε υποδομή Μέτρηση της Αειφορίας - φυσικό κεφάλαιο = η αξία του υπάρχοντος αποθέματος σε φυσικούς πόρους - μέτρηση φυσικού κεφαλαίου τρέχουσα και μελλοντική τιμή - Προσαρμοσμένο Καθαρό Εθνικό Προϊόν (ΠΚΕΠ) ΠΚΕΠ = ΑΕΠ – αποσβέσεις όλων των κεφαλαίων

30 Βιώσιμη (Αειφόρος) Ανάπτυξη (8)
Είναι η ανάπτυξη βιώσιμη; - Malthus:όχι, η αύξηση του πληθυσμού εξαντλεί φυσικούς πόρους - Νεοκλασικοί: αποτελεσματικές αγορές, μη κρατική παρέμβαση, λύσεις μόνο μέσω της αγοράς Οι διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης - κοινωνικός ιστός - θεσμοί - οικονομία - περιβάλλον

31 Πληθυσμός (1) Ανθρώπινο Δυναμικό Δημογραφικοί Δείκτες
αυτοί που ωφελούνται σημαντική εισροή ποσότητα ή ποιότητα; Αλλάζει η προτεραιότητα ιστορικά Δημογραφικοί Δείκτες δείκτης φυσικής αύξησης = δείκ. γεννητικότητας – δείκ. θνησιμότητας χρόνος διπλασιασμού ηλικιακές διαρθρώσεις παιδική θνησιμότητα προσδοκώμενη διάρκεια ζωής δείκτης γονιμότητας = ροπή να κάνει παιδιά

32 Πληθυσμός (2) Σύντομη Ιστορία του Ανθρώπινου Πληθυσμού
Προ-αγροτική εποχή (>12000 π.Χ.) - πολλοί κίνδυνοι, - μικρή πληθυσμιακή πυκνότητα, - μικρός ρυθμός φυσικής ανάπτυξης Εγκατεστημένη Γεωργία-Βιομηχανική Επανάσταση (12000 π.Χ. – 1800 μ.Χ.) - αυξητική τάση που περιοριζόταν από τυχαία γεγονότα όπως πόλεμοι, λιμοί, κλπ. Βιομηχανική Επανάσταση – Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος - καινοτομίες σε παραγωγή, μεταφορές, επικοινωνίες, - βελτίωση συνθηκών υγείας, - μετανάστευση Μετά Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο - επιτάχυνση αύξησης πληθυσμού λόγω αύξησης προσδόκιμο ζωής και όχι αύξησης γεννήσεων - μείωση γεννήσεων

33 Η Δημογραφική Κατάσταση Σήμερα (1)
Αναπτυγμένες Χώρες - δείκτες γεννητικότητας και γονιμότητας χαμηλούς - μηδενική αύξηση πληθυσμού - Πολιτική «μηδενικής αύξησης του Πληθυσμού» για διατήρηση πόρων Αναπτυσσόμενες Χώρες - σημάδια μείωσης γονιμότητας - μείωση δεικτών θνησιμότητας Κατανομή Παγκόσμιου Πληθυσμού - 85% ζει στις αναπτυσσόμενες χώρες - 60% ζει σε χώρες με χαμηλό εισόδημα

34 Η Δημογραφική Κατάσταση Σήμερα (2)
Εσωτερική Κατανομή του Πληθυσμού - ηλικιακή, π.χ. το 44% του πληθυσμού στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι παιδία έναντι το 21% στις αναπτυγμένες - λόγος εξάρτησης ή λόγος του πληθυσμού μη παραγωγικής ηλικίας - αστικοποίηση και τα αρνητικά της εξωτερικό κόστος όπως συμφόρηση σε υποδομές & υπηρεσίες ρύπανση Δημογραφικό Μέλλον - για δυο αιώνες υπήρχε αύξηση αλλά τώρα παρατηρείται μείωση - η παρατηρούμενη μείωση της γονιμότητας δεν επιφέρει αυτόματα μείωση του πληθυσμού - προβλέψεις και εκτιμήσεις όχι ακριβείς

35 Δημογραφικοί Μηχανισμοί Γεννητικότητας
ποσοστό ατόμων σε περίοδο αναπαραγωγής ποσοστό έγγαμων ατόμων κοινωνικοί θεσμοί ιστορική εξέλιξη της έννοιας της οικογένειας έγγαμη γονιμότητα διαφέρει από κοινωνία σε κοινωνία ιστορική εξέλιξη του θεσμού του γάμου προϋποθέσεις ελέγχου γονιμότητας συνειδητή επιλογή κοινωνικά & οικονομικά οφέλη τεχνικές μείωσης γονιμότητας

36 Θεωρίες Γονιμότητας (1)
Malthus - ο πρώτος διάσημος θεωρητικός δημογράφος - γράφει την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης - απαισιόδοξες απόψεις για μέγεθος πληθυσμού & ανάπτυξη - η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί στην αύξηση των τιμών κατά συνέπεια σε αύξηση των μισθών και άρα σε μείωση των κερδών. - η αύξηση του πληθυσμού οδηγεί σε μείωση των φυσικών πόρων - έλεγχος αδύνατος (πάθος μεταξύ φύλων) παρά μόνο μέσω δείκτη θνησιμότητας - διάψευση της θεωρίας του από την ιστορική εξέλιξη

37 Θεωρίες Γονιμότητας (2)
Σύγχρονες Θεωρίες Γονιμότητας - βασικά ερωτήματα: πως προσδιορίζεται ο αριθμός γεννήσεων; γιατί οι άνθρωποι κάνουν παιδιά; - χρήση υποδείγματος προσφορά και ζήτησης προσφορά = οικογενειακός προγραμματισμός ζήτηση = πειθώ, προπαγάνδα - ποια είναι τα οφέλη-κόστη το να έχει κάποιος παιδιά; οφέλη: εργασία, εισόδημα, ασφάλεια για ηλικιωμένους κόστη: χρηματικό και κόστος ευκαιρίας

38 Θεωρίες Γονιμότητας (3)
Συμπεράσματα Συμπεριφοράς Γονιμότητας από Οικονομική Ανάλυση - γονιμότητα υψηλότερη αν παιδιά συνεισφέρουν οικονομικά - μείωση βρεφικής θνησιμότητας οδηγεί σε μείωση γονιμότητας - θεσμοθέτηση κοινωνικής ασφάλειας μειώνει γονιμότητα - μείωση γονιμότητας αν οι γυναίκες ενσωματωθούν σε εργατικό δυναμικό - η γονιμότητα υψηλότερη σε εύπορες οικογένειες Gary Becker: θεωρητικός νέων οικονομικών του νοικοκυριού - μεγιστοποίηση συνάρτησης χρησιμότητας - αγαθά που αγοράζονται: # ζώντων παιδιών, η ποιότητα παιδιών (υγεία εκπαίδευση), συμβατικά αγαθά και υπηρεσίες - περιορισμοί: χρόνος και κόστος - έδωσε εξήγηση για τη μείωση γονιμότητας σε εύπορες οικογένειες

39 Θεωρίες Γονιμότητας (4)
Richard Easterlin - η γονιμότητα εξαρτάται από επιθυμία για παιδιά αν ο έλεγχος δεν κόστιζε και από τη φυσική γονιμότητα (δυνητικός # παιδιών, βιολογία) - είναι κοινωνικοί-ιστορικοί παράγοντες που καθορίζουν και τα δυο - κόστος ελέγχου, κοινωνική αντίληψη για μεθόδους, κλπ John Caldwell - θέμα κοινής λογικής. - η επιβίωση σε παραδοσιακές κοινωνίες εξαρτάται από νέους προς ηλικιωμένους ενώ σε σύγχρονες κοινωνίες υπάρχει η αντίστροφη σχέση Χάραξη πληθυσμιακή πολιτικής - Becker: έμφαση στα κίνητρα για παιδιά - Easterlin: να μεταβληθούν οι προτιμήσεις και μείωση κόστους ελέγχου

40 Άριστος Πληθυσμός Οι ατομικές προτιμήσεις καθορίζουν τον πληθυσμό μιας χώρας Τι γίνεται με την ανάπτυξη και την ευημερία; Υπάρχει δικαιολογία για την επέμβαση του κράτους σε ένα θέμα προσωπικό; Η αύξηση των παιδιών ενισχύει το εργατικό δυναμικό αλλά μειώνει φυσικούς πόρους Η άποψη του άριστου πληθυσμού - τόσοι όσοι χρειάζονται για να μην υπάρχουν αρνητικές συνέπειες Κατά κεφαλή εισόδημα Αύξηση πόρων Ρ πληθυσμός

41 Επιπτώσεις Πληθυσμιακής Αύξησης
Επιζήμιες επιπτώσεις - Μείωση του κατά κεφαλή εισοδήματος - Καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος - Μείωση του αγροτικού κλήρου και μη δυνατότητα εφαρμογής τεχνολογίας και μηχανών σε μικρές οικονομικές μονάδες - Πίεση στον κρατικό προϋπολογισμό για παροχές εκπαίδευσης, υγείας, κλπ - Πολιτικές και στρατιωτικές διαταραχές - Μετανάστευση Αντίλογος - Clark: θετική σύνδεση αύξηση πληθυσμού και ανάπτυξη - Boserup: αύξηση γεωργικού πληθυσμού ενθαρρύνει τεχνολογία - Simon: μεγαλύτερος πληθυσμός περισσότεροι εργάτες, επιχειρηματίες, ανθρώπινο κεφάλαιο

42 Προγράμματα οικογ. Προγραμματισμού
Πολιτική για πληθυσμό Προγράμματα οικογ. Προγραμματισμού - τρόποι αντισύλληψης φτηνοί και προσιτοί - μεταβολή στα κίνητρα απόκτησης παιδιών - συμμετοχή των κοριτσιών στην εκπαίδευση - μείωση της βρεφικής θνησιμότητας - αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος Ανακατανομή πληθυσμού Δραστικά μέτρα (έκτρωση, στείρωση) Πολιτικές πειθούς

43 Απασχόληση και ο ρόλος της στην ανάπτυξη Ζητήματα απασχόλησης
Ο Ρόλος της Εργασίας Απασχόληση και ο ρόλος της στην ανάπτυξη Ζητήματα απασχόλησης - προσφορά εργασίας μεγαλύτερη σε φτωχές χώρες αλλά όλοι οι άλλοι συμπληρωματικοί πόροι (τεχνολογία, ανθρώπινο κεφάλαιο) ελάχιστοι - πρότυπα απασχόλησης – κατανομή σε γεωργία, βιομηχανία, υπηρεσίες - ανισότητα σε αμοιβές ατόμων με διαφορετικές ικανότητες-εκπαίδευση - συγκαλυμμένη ανεργία, υπο-χρησιμοποίηση διαθέσιμης εργασίας - διάρθρωση των αγορών εργασίας 1. αστικός τομέας: μικροί μισθοί λόγω μεγάλης προσφοράς 2. αγροτικός τομέα: μικρότεροι μισθοί λόγω πολύ μεγαλύτερης προσφοράς 3. τυπικός (μεγάλες επιχειρήσεις) – άτυπος αστικός τομέας (μαύρη αγορά, μικρές επιχειρήσεις) 4. εύκολη είσοδος στον άτυπο αστικό τομέα

44 Ο Συντελεστής Εργασία Εργατικό Δυναμικό Ανεργία Εργατική Δύναμη
- όποιος έχει εργασία ή ζητά ενεργά εργασία - παράγοντες που προσδιορίζουν το μέγεθος 1. πληθυσμός 2. σύνθεση ηλικιακών ομάδων και φύλων 3. κοινωνικά πρότυπα και νόμοι του κράτους Ανεργία - όποιος ανήκει στο εργατικό δυναμικό και δεν έχει εργασία - ποσοστό ανεργίας και προβλήματα μέτρησής του 1. αυτοαπασχόληση για αυτοκατανάλωση 2. αποθαρρημένοι εργάτες 3. πλήρη ή μερική απασχόληση. Ιδιαίτερα στη γεωργία Εργατική Δύναμη - οι υπηρεσίες που παρέχει ο εργάτης έναντι αμοιβής

45 Ανακατανομή πλεονάζουσας εργασίας
Ανακατανομή Εργασίας Ανακατανομή πλεονάζουσας εργασίας - Nurkse: ανακατανομή σε παραγωγικές εργασίες (π.χ. υποδομές) - Lewis: ανακατανομή στο βιομηχανικό τομέα - Προβλήματα: αγροτική παραγωγή, κόστος μεταφοράς, συμφόρηση Κόστος και όφελος από ανακατανομή - κοινωνικό κόστος ευκαιρίας της ανακατανομής και η μέτρησή του 1. μετανάστευση ολόκληρης της οικογένειας δημιουργεί μεγαλύτερη απώλεια αγροτικού προϊόντος 2. κόστος αστικοποίησης (διατροφή, στέγη, υπηρεσίες, κλπ.) - όφελος της ανακατανομής 1. αύξηση της παραγωγικότητας του ίδιου ανθρώπου 2. πρόσβαση σε καλύτερες υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης 3. βελτίωση εργασιακών δεξιοτήτων

46 Εσωτερική Μετανάστευση
- μετακίνηση πληθυσμού από αγροτικές σε αστικές περιοχές - ανάλυση παραγόντων έλξης – απώθησης - Υπόδειγμα Harris-Todaro: βασίζεται σε οικονομικά κίνητρα Μετανάστευση = φ(Wαστ. – Wαγρ.) αναμενόμενος αστικός μισθός W * = p Wαστ πιθανότητα εύρεσης εργασίας p = E αστ / (E αστ + U αστ) E αστ = αστική απασχόληση και U αστ αστική ανεργία και Μετανάστευση = h(pWαστ– Wαγρ.) όσο Wαστ > Wαγρ τόσο η μετανάστευση θα συνεχίζεται - άλλα κίνητρα: θεομηνίες, εμφύλιοι, - αντίστροφη μετανάστευση από αστικές σε αγροτικές περιοχές Διεθνής Μετανάστευση - ανειδίκευτη εργασία – εκπαιδευμένη εργασία - πρόταση Bhagwati: πληρωμή φόρων σε φτωχές χώρες για την κλοπή εκπαιδευμένης εργασίας

47 Απορρόφηση μέσω εκβιομηχάνισης
Πολιτική Απασχόλησης Απορρόφηση μέσω εκβιομηχάνισης - άμεση και έμμεση δημιουργία απασχόλησης - χώρες με έμφαση σε εξαγωγές προβλήματα σε κάθε οικονομική διεθνή κρίση - πετυχημένες χώρες (Ν. Κορέα, Ταϊβάν, κλπ.) μπόρεσαν να 1. μέσω εξαγωγών να αυξήσουν τη βιομηχανική παραγωγή 2. πέτυχαν αρχικά υψηλές τιμές με αποτέλεσμα μεγάλα κέρδη 3. βελτίωση του συντελεστή εργασία Λύσεις - μείωση της προσφοράς - καλός σχεδιασμός εκπαίδευσης και αγορά εργασίας - στρεβλώσεις στις τιμές των παραγωγικών συντελεστών (κρατική παρέμβαση) - ο ρόλος της τεχνολογίας και πολιτική τεχνολογίας - ανάπτυξη κατάλληλων και προσαρμοσμένων τεχνικών

48 Εργασία – εκπαίδευση – ανθρώπινο κεφάλαιο
Εκπαίδευση Εργασία – εκπαίδευση – ανθρώπινο κεφάλαιο - ανάπτυξη ανθρώπινων πόρων και οικονομική ανάπτυξη - η εκπαίδευση είναι συσσώρευση κεφαλαίου - Schultz και η εκπαίδευση ως επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο - η κακομεταχείριση του όρου ανθρώπινο κεφάλαιο Τάσεις και πρότυπα - ωφέλιμα αποτελέσματα για τους ίδιους και την οικογένεια τους - αύξηση του εισοδήματος - μικρό επίπεδο αναλφαβητισμού μεγάλη ανάπτυξη - μεγάλο κομμάτι του κρατικού προϋπολογισμού Είδη εκπαίδευσης - τυπική εκπαίδευση (σχολείο) - μη τυπική εκπαίδευση (σεμινάρια, μετεκπαίδευση, κλπ) - άτυπη εκπαίδευση (από μόνος του)

49 Χαρακτηριστικά εκπαίδευσης σε αναπτυσσόμενες χώρες
Αποικιοκρατία και ο φόβος της μόρφωσης Ραγδαία αύξηση εγγραφών σε πρωτοβάθμια εκπαίδευση μετά την απελευθέρωση των χωρών Μεγάλα κρατικά κονδύλια για εκπαίδευση Έλλειψη δασκάλων Εμφάνιση ιδιωτικών σχολείων Πολλοί εγκαταλείπουν τα σχολεία με αποτέλεσμα το κόστος να είναι μεγάλο αλλά το όφελος ελάχιστο Μεγάλες ανισότητες μεταξύ περιοχών και κοινωνικών τάξεων Ανεργία των πτυχιούχων Έλλειψη σχεδιασμού εκπαίδευσης και αναγκών αγοράς

50 Σχεδιασμός εργατικού δυναμικού
- Βασίζεται στην υπόθεση ότι η ανάγκη της οικονομίας για εκπαιδευμένη εργασία είναι προβλέψιμη - Αφετηρία είναι η επιθυμητή αύξηση του ΑΕΠ - Υπολογίζονται οι διαρθρωτικές αλλαγές κάθε τομέα για την επίτευξη του ρυθμού αύξηση του ΑΕΠ - Υπολογίζεται η απασχόληση κατά τομέα - Η απασχόληση χωρίζεται σε επαγγελματικές κατηγορίες - Οι επαγγελματικές ανάγκες μεταφράζονται σε εκπαιδευτικούς όρους Προβλήματα - ο χρόνος δημιουργεί αστάθεια - το κόστος εκπαίδευσης - ανάλυση κόστους-ωφέλειας

51 Υγεία-Διατροφή και Ανάπτυξη
Τι είναι υγεία Η κατάσταση ικανοποιητικής σωματικής, διανοητικής και κοινωνικής ύπαρξης Δείκτες Υγείας νοσηρότητα και θνησιμότητα βρεφική θνησιμότητα ηλικιακή κατανομή πληθυσμού καθορίζει τους δείκτες Πρότυπα και Τάσεις συνολική μείωση θνησιμότητας διαφορές μεταξύ χωρών Αμφίδρομη σχέση μεταξύ υγείας-ανάπτυξης

52 Επιπτώσεις της Υγείας στην Ανάπτυξη
Αυξάνει τις ανθρώπινες δυνατότητες Βελτιώνει την ποιότητα των ανθρώπ. πόρων Αυξάνει την ποσότητα ανθρωπ. πόρων Εισάγει περιβαλλοντική συνείδηση

53 Διατροφικές Παρεμβάσεις
Μείωση του υποσιτισμού Προγράμματα μητρικής και παιδικής υγείας Διατροφική εκπαίδευση Βελτίωση ιατρικών υπηρεσιών Επιδότηση τροφίμων (κουπόνια, σχολική διατροφή, κλπ.) Δημόσια ή ιδιωτική υγεία;