Γ Λ Ω Σ Σ Α Η γλώσσα είναι ένας κώδικάς επικοινωνίας, ένα σύστημα σημείων (λέξεις) με το οποίο επικοινωνούν τα μέλη μιας γλωσσικής κοινότητας. Η γλωσσική.

Παρουσίαση με θέμα: "Γ Λ Ω Σ Σ Α Η γλώσσα είναι ένας κώδικάς επικοινωνίας, ένα σύστημα σημείων (λέξεις) με το οποίο επικοινωνούν τα μέλη μιας γλωσσικής κοινότητας. Η γλωσσική."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1

2 Γ Λ Ω Σ Σ Α Η γλώσσα είναι ένας κώδικάς επικοινωνίας, ένα σύστημα σημείων (λέξεις) με το οποίο επικοινωνούν τα μέλη μιας γλωσσικής κοινότητας. Η γλωσσική επικοινωνία μπορεί να παρασταθεί σχηματικά ως εξής: γλώσσα Ομιλητής Μήνυμα Κωδικοποίηση Αποκωδικοποίηση Μήνυμα Ακροατής

3 Η δύναμη της γλώσσας…

4 Ορισμός Ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα σύστημα σημείων με το οποίο τα μέλη μιας κοινότητας ανταλλάσσουν σκέψεις, μηνύματα και πληροφορίες. ↓ Η γλώσσα είναι επικοινωνιακό προϊόν: γεννήθηκε κατά την ανθρώπινη επικοινωνία και αυτήν «θεραπεύει» (υπηρετεί) και εξελίσσει.

5 Ωστόσο… Λέγονταs πως η γλώσσα χρησιμεύει ως όργανο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, ορίζουμε απλώς την κύρια λειτουργία της μέσα στη γλωσσική κοινότητα από πλευράς χρήσης

6 H γλώσσα ταυτόχρονα λειτουργεί ως :
μέσο έκφρασης σκέψεων και συναισθημάτων. στοιχείο εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας. δείκτης πνευματικής και πολιτιστικής στάθμης της κοινωνίας αλλά και γενικότερα της πολιτιστικής εξέλιξης στο χώρο και στο χρόνο

7 Νοήματα και έννοιες, αισθήματα και συναισθήματα, ψυχοσύνθεση, νοοτροπία και στάση ατόμων και ομάδων απέναντι στον κόσμο ενσωματώνονται, μορφοποιούνται και εκφράζονται από τη γλώσσα του ανθρώπου.

8

9 L. Wittgenstein: "The limits of my language mean the limits of my world"

10 Kατ΄ επέκταση… η γλώσσα απεικονίζει αναγκαστικά την πνευματική κατάσταση, τη νοοτροπία και την ιδιομορφία κάθε έθνους.

11 « Κάθε γλώσσα αποτελεί μια ιδιαίτερη σύλληψη, οργάνωση και έκφραση του κόσμου που μας περιβάλλει.» (Γ. Μπαμπινιώτης) Αντανακλά επομένως την ιδιοσυγκρασία ενός λαού την ιδιαίτερη στάση του απέναντι στη ζωή, τον τρόπο προσέγγισης της πραγματικότητας. Η γλώσσα ως ζωντανός οργανισμός παρακολουθεί την ιστορική και πολιτιστική πορεία ενός λαού μέσα στο χρόνο, το «διάλογό» του με άλλους πολιτισμούς και «καταγράφει» αυτή την πορεία προσαρμοζόμενη στις εκάστοτε επικοινωνιακές και εκφραστικές ανάγκες. Συνεπώς, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της πολιτιστικής ταυτότητας ενός λαού που λειτουργεί συνεκτικά - ενοποιητικά για τα μέλη του διαφοροποιώντας τον ταυτόχρονα από τους άλλους.

12

13 ΄Ετσι εξηγείται και η μεγάλη δυσκολία που εμφανίζει πάντοτε η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας: μαθαίνω μια ξένη γλώσσα δε σημαίνει απλώς ότι μαθαίνω καινούργιες λέξεις ή δομές, αλλά κυρίως ότι μαθαίνω να βλέπω τον κόσμο μέσα από μια άλλη γλωσσική οργάνωση και έκφρασή του, αυτήν ακριβώς που ασυναίσθητα και βαθμηδόν αποκτούν τα άτομα μιας εθνικής γλωσσικής κοινότητας.

14 Επίσης: Η γλώσσα επιτρέπει τη νοηματοδότηση - ερμηνεία - κατανόηση του περιβάλλοντος κόσμου και κατ’ αυτόν τον τρόπο την ανάπτυξη της λογικής ικανότητας του ανθρώπου, την πνευματική του ανάπτυξη ως αποτέλεσμα και της ανταλλαγής απόψεων, ιδεών, πληροφοριών ανάμεσα στους ανθρώπους που συντελείται χάρη στη γλώσσα. Η ανθρώπινη εμπειρία, οι σκέψεις και στάσεις των ανθρώπων μεταφέρονται, μέσα στο χρόνο, μετασχηματισμένες σε λεκτικές δηλώσεις και λεξιλογικές σημασίες με τον προφορικό αλλά και τον γραπτό λόγο. Η γλώσσα είναι επομένως δείκτης αλλά και δημιουργός πολιτισμού, παράγοντας εξανθρωπισμού του ανθρώπου.

15 Χαρακτηριστικές επισημάνσεις για τη σημασία της γλώσσας:
«Πολιτισμοί δίχως γλώσσα δεν πλάθονται, αλλά και γλώσσες χωρίς πολιτισμούς δεν πλάθονται.» «Όσο μικρότερη η κλίμακα επιλογής λέξεων, τόσο μικρότερος ο πειρασμός να σκεφτείς.» «Χωρίς τη γλώσσα δεν θα ήταν δυνατόν να συγκροτηθούν ανθρώπινες κοινωνίες και δεν θα μπορούσαμε να σκεφτούμε χωρίς αυτήν.» «Με τις λέξεις ο ανθρώπινος εγκέφαλος αιχμαλωτίζει το σύμπαν. Από την ώρα που ο άνθρωπος αποκτά τις λέξεις, η κοίτη της σκέψης του γίνεται λεκτική. Οι σκέψεις γεννιούνται και κινούνται στην κοίτη αυτού του ποταμού.»

16 Ανακεφαλαιώνοντας: ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ/ ΣΗΜΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Μέσο επικοινωνίας Μέσο έκφρασης (αλλά και προώθησης) της σκέψης Στοιχείο εθνικής και πολιτιστικής ταυτότητας Δείκτης (αλλά και δημιουργός) πολιτισμού

17 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η συμβατικότητα του γλωσσικού σημείου : κάθε σημείο (λέξη) έχει ορισμένη, την ίδια για όλα τα μέλη της ομάδας αξία: την ίδια σημασία, την ίδια φωνολογική δήλωση, την ίδια αναφορά στο ίδιο αντικείμενο και επίσης την ίδια φθογγική και ορθογραφική παράσταση.

18 Η οικονομία της γλώσσας : Η οικονομία στη σύλληψη και τη χρήση των γλωσσικών στοιχείων πραγματοποιείται : α) με την άπειρη συνδυαστική δυνατότητα & β) με την πολυσημία (πολλές σημασίες, δηλώσεις)

19 Ο δυναμικός χαρακτήρας της γλώσσας:
Η αλλαγή είναι φυσικό χαρακτηριστικό της ζωής των γλωσσών.

20 Η αφομοιωτική ικανότητα της γλώσσας :
Η εξέλιξη και ο εμπλουτισμός της γλώσσας συντελείται και με τη δημιουργική ενσωμάτωση των γλωσσικών δανείων.

21 Η δημιουργικότητα της γλώσσας:
Αυτή είναι σύμφυτη με τη συνδυαστική ικανότητα του γλωσσικού κώδικα, ο οποίος συνδυάζοντας πεπερασμένα στοιχεία μπορεί να παράγει την απειρία της ανθρώπινης γλώσσας.

22 Παράγοντες διαμόρφωσης της γλωσσικής ποικιλίας
Ο γεωγραφικός τόπος → δημιουργία ιδιωμάτων Η ηλικία Η μόρφωση Η κοινωνική ομάδα Οι περιστάσεις επικοινωνίας σε συνάρτηση με το στόχο του πομπού Άλλοι παράγοντες;

23 Γλωσσικές ποικιλίες Α. Γεωγραφικές (άνοιγμα της γλώσσας/ διαφοροποίησή της στο χώρο – διάκριση βάσει της γεωγραφικής καταγωγής του ομιλητή) ↓ Ιδιώματα = τοπικές παραλλαγές μιας γλώσσας. Διάλεκτοι= "ιδιώματα" που μιλιούνται σε μεγάλη γεωγραφική έκταση ή που διαφέρουν σημαντικά από την "κοινή" γλώσσα.

24 Β. Κοινωνικές (βάσει της κοινωνικής γλωσσικής συμπεριφοράς του ομιλητή)
Ο λόγος, προφορικός και γραπτός, δεν είναι άσχετος με την ηλικία, τη μόρφωση, την κοινωνική τάξη, το φύλο, την ιδεολογία, το επάγγελμα, την καταγωγή, την περίσταση (=παράγοντες που διαμορφώνουν την κοινωνική διαφοροποίση). Έτσι, το υφολογικό επίπεδο, για να είναι αποτελεσματικό, πρέπει να ανταποκρίνεται στο κοινωνικό επίπεδο.

25 Αυτό σημαίνει ότι: Το ποιος μιλάει, σε ποιον, με ποιο σκοπό, με ποιο θέμα, πού, πότε, γιατί, πώς κτλ. είναι οι βασικές ερωτήσεις που βοηθούν στη διαμόρφωση του αποτελεσματικότερου κάθε φορά ύφους.

26 Η κρίση της γλώσσας Πρόκειται για φαινόμενο που εντοπίζεται σε όλες τις γλώσσες, που παρουσιάζουν ένα υψηλό επίπεδο καλλιέργειας. Το πρόβλημα επικεντρώνεται: στη συρρίκνωση των γλωσσικών εκφραστικών μέσων, στην αποδυνάμωση και στη βαθμιαία μείωση του λεξιλογικού πλούτου.

27 Έτσι παρατηρούνται:  Συντακτικά, εκφραστικά λάθη : ασυνταξία (ιδιαίτερα εμφανής στο γραπτό λόγο), αδυναμία κατανόησης, παραγωγής συνθέτων συντακτικών δομών, λανθασμένη χρήση λέξεων ή φράσεων σε διάφορα γλωσσικά περιβάλλοντα, σύγχυση, ασάφεια, ακυριολεξία, σημασιολογική σύγχυση…  Συρρίκνωση του λεξιλογίου (περιορισμένο φάσμα γλωσσικών επιλογών).  Συνθηματικότητα, τυποποίηση λόγου. Εισβολή ξένων γλωσσικών στοιχείων - ιδιαίτερα της αγγλικής. Αδυναμία δημιουργικής αφομοίωσης και λειτουργικής ένταξής τους στη γλώσσα μας. Τα παραπάνω φαινόμενα παρατηρούνται και αφορούν στην εξατομικευμένη χρήση της γλώσσας (προφορική και γραπτή).

28 Τα κύρια αίτια της γλωσσικής κρίσης
1. Η έλλειψη επικοινωνίας ως αποτέλεσμα: του σύγχρονου τρόπου ζωής της υποβάθμισης των ανθρωπίνων σχέσεων: τυπικές σχέσεις χωρίς περιεχόμενο σημαίνουν τυπική, ισχνή γλώσσα. της αστυφιλίας, που εξανάγκασε ανθρώπους με διαφορετική καταγωγή, νοοτροπία να συνυπάρξουν χωρίς να έχουν συλλογικότητα, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας. της ιδιοτέλειας και του ατομικισμού της εποχής μας· ο άνθρωπος δεν ενεργεί πλέον ως «κοινωνικό ον».

29 2. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
εμπορευματοποίηση· σκοπός το μικρότερο κόστος παραγωγής και μεταβίβασης των μηνυμάτων και των πληροφοριών: Απλοϊκά και εύπεπτα μηνύματα, έμφαση στον εντυπωσιασμό στο όνομα της μεγίστης απήχησης -> απλοϊκότητα λόγου, δημιουργία νεολογισμών που δεν εμπλουτίζουν τις εκφραστικές δυνατότητες αλλά φτωχαίνουν τη γλώσσα συγκαλύπτοντας μέσω του γλωσσικού εντυπωσιασμού την απουσία περιεχομένου και νοήματος σ’ αυτόν τον α-νόητο λόγο η διαφήμιση χρησιμοποιεί συνθηματικό λόγο εις βάρος της λογικής επεξεργασίας· η γλώσσα υποβαθμίζεται σε συμπλήρωμα της εικόνας, οι λέξεις χάνουν την ακρίβεια και τη σαφήνειά τους.

30 Άλλα αίτια της γλωσσικής κρίσης
Η μαζική εισαγωγή ξένων όρων ως συνέπεια των τεχνολογικών εξελίξεων. Η αποθάρρυνση πνευματικών ενδιαφερόντων και αναζητήσεων => πνευματική ατροφία => γλωσσική αποδυνάμωση/ η γλώσσα μετατρέπεται σε όργανο επικοινωνίας. Η «ξύλινη» γλώσσα των πολιτικών, η κομματική συνθηματολογία που προϋποθέτει ηχηρές εκφράσεις, ενώ παραμελεί τον διάλογο. Η ευθύνη των λογοτεχνών και των εν γένει πνευματικών ανθρώπων, που συχνά οδηγούνται σε γλωσσικές ακρότητες, δημιουργώντας μια δήθεν «κουλτουριάρικη» γλώσσα, ελάχιστα κατανοητή από την πλειονότητα των ανθρώπων. Η υποβάθμιση του γλωσσικού μαθήματος, η οποία συνδέεται με τη γενικότερη υποτίμηση - υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών στο πλαίσιο της κυρίαρχης χρησιμοθηρικής αντίληψης για τη γνώση και του τεχνοκρατικού προσανατολισμού της.

31 η περίφημη «γλώσσα των νέων» (νεανική ιδιόλεκτος)
Η επιδίωξη της διαφορετικότητας, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους: προσπάθεια διαφοροποίησης από τον κόσμο των μεγάλων προσπάθεια αμφισβήτησης στις κατεστημένες αξίες· ένδειξη αποστροφής προς τον συντηρητισμό ανάγκη ομοιομορφίας ↓ η περίφημη «γλώσσα των νέων» (νεανική ιδιόλεκτος)

32 Συνέπειες της γλωσσικής κρίσης
Πνευματική σύγχυση: η σκέψη υποβαθμίζεται ακολουθώντας την γλωσσική παρακμή: Συρρίκνωση της γλώσσας ισοδυναμεί με συρρίκνωση της σκέψης. Κοινωνική φθορά: Ο άνθρωπος, που υιοθετεί μια τυπική γλώσσα στην καθημερινή επικοινωνία με τους άλλους, χάνει την ευαισθησία του, ναρκώνεται συναισθηματικά. Κρίση πολιτισμού με κοινωνικές και εθνικές επιπτώσεις.

33 ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ Γλωσσομάθεια ονομάζεται η επαρκής κατοχή μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών. Ο άνθρωπος κατέχει μια γλώσσα, όταν είναι σε θέση να τη μιλά και να τη γράφει σωστά, γνωρίζοντας την προφορά, το λεξιλόγιο, τη σύνταξη και τους ιδιωματισμούς της. Η γνώση ξένων γλωσσών στο παρελθόν ήταν προνόμιο λιγοστών σχετικά ανθρώπων, κυρίως λογίων ή εμπόρων. Στη σημερινή εποχή το «προνόμιο» αυτό αποτελεί δυνατότητα εκατομμυρίων ατόμων, τόσο λόγω της συνειδητοποίησης της αξίας που έχει η γλωσσομάθεια, όσο και των κινήτρων που έχουν δοθεί για την επίτευξη αυτού του στόχου.

34 ► Β α θ μ ο ί γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α ς: Η γλωσσομάθεια διαβαθμίζεται ανάλογα με το κίνητρο και το σκοπό για τον οποίο μαθαίνει κανείς μια γλώσσα: • Ως πρώτο στάδιο εξοικείωσης με μια γλώσσα αναφέρεται η δυνατότητα συνεννόησης σε καθαρά πρακτικά θέματα, η γνώση, δηλαδή, του καθημερινού λεξιλογίου. • Δεύτερο στάδιο θεωρείται η γνώση της επιστημονικής ορολογίας. • Τρίτο είναι το στάδιο κατανόησης της ξένης γλώσσας ισόβαθμα με τη μητρική (γνώση της δομής και της απαρέγκλιτης εφαρμογής της γραμματικής και του συντακτικού καθώς και των ποικίλων σημασιών μιας λέξης).

35 Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ
► Α π α ρ α ί τ η τ η η γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α στην εποχή μας. Την επιβάλλουν λόγοι: 1. Πολιτικοί: • Επικράτηση του διεθνισμού και της παγκοσμιοποίησης. • Διεύρυνση της δημοκρατίας και δημιουργία παγκόσμιων οργανισμών και κινημάτων πολιτικής πίεσης. • Η ανάγκη υπεράσπισης και προβολής των εθνικών θεμάτων σε διεθνείς οργανισμούς και συνέδρια από τους πολιτικούς ηγέτες ή τους διπλωμάτες.

36 2.Κοινωνικοί: • Ο τουρισμός αποτελεί στις μέρες μας ευρύτατα διαδεδομένο τρόπο ψυχαγωγίας μεγάλων ομάδων ανθρώπων αλλά και βασικό οικονομικό πόρο για τη χώρα μας. • Η ανάγκη επικοινωνίας και ανάπτυξης σχέσεων με άλλους λαούς καθώς και η κατανόηση του τρόπου ζωής και της σκέψης τους. Η οργάνωση της γλώσσας καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ένας λαός αντιλαμβάνεται τον κόσμο. • Η ουσιαστική κατάργηση των συνόρων των κρατών και η άμεση αλληλεπίδραση του τρόπου ζωής, ο οποίος προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία. • Η επίλυση σειράς καθημερινών προβλημάτων, π.χ κατανόηση χρήσης μιας μηχανής για τις καθημερινές ανάγκες.

37 3. Πνευματικοί: • Η ανάγκη παρακολούθησης της ανάπτυξης των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών και η δυνατότητα επιμόρφωσης σε ξένα πανεπιστήμια. • Η απαίτηση για πνευματική τελείωση: καλλιεργείται η κριτική σκέψη, προσεγγίζεται πολύπλευρα η πραγματικότητα. • Ο σύγχρονος τρόπος επικοινωνίας και ενημέρωσης μέσω του Διαδικτύου και της δορυφορικής τηλεόρασης. • Η ανάγκη επαφής με την ιστορία και τον πολιτισμό των άλλων λαών∙ σωρεύεται έτσι η σοφία και η σκέψη άλλων λαών. • Η γνώση μιας γλώσσας σημαίνει νέο τρόπο σύλληψης, οργάνωσης και έκφρασης του κόσμου της πραγματικότητας, μέσα από τη δική του «ταξινομία του κόσμου». • Η καλύτερη κατανόηση της μητρικής γλώσσας και η συναίσθηση της εθνικής ιδιαιτερότητας. Η αυτογνωσία είναι αποτέλεσμα της ετερογνωσίας. • Η ψυχαγωγία διευρύνεται και γίνεται ποιοτικότερη (δυνατότητα ανάγνωσης ξένων κειμένων, κατανόησης στίχων ποίησης και μουσικής κλπ.).

38 4. Οικονομικοί: • Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς, η διεκπεραίωση των οικονομικών συναλλαγών, η διαφήμιση, η παρακολούθηση των δεικτών της παγκόσμιας οικονομίας και η απαραίτητη γνώση του διεθνούς δικαίου. • Η δημιουργία περισσότερων προϋποθέσεων για επαγγελματική αποκατάσταση καθώς και η καταπολέμηση της ανεργίας με τη δυνατότητα π.χ. άσκησης του επαγγέλματος του δασκάλου ξένων γλωσσών. • Η άμεση ενημέρωση για τις εξελίξεις στο χώρο του επαγγέλματος. 5. Εθνικοί: • Αποφυγή της εθνικής απομόνωσης, προώθηση του Ελληνικού πνεύματος, αφού την ελληνική γλώσσα μιλούν μόνον οι αριθμητικά περιορισμένοι Έλληνες.

39 Κ ί ν δ υ ν ο ι από τη γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α:
Κ ί ν δ υ ν ο ι από τη γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α: 1. Η γλωσσική αλλοτρίωση μπορεί να οδηγήσει σε μιμητισμό στον ευρύτερο τρόπο ζωής και σε εθνική αλλοτρίωση και υποδούλωση ενός λαού. 2. Η νόθευση του γλωσσικού μας πλούτου με ξενόγλωσσους νεολογισμούς. 3. Απομάκρυνση από την εθνική παράδοση.

40 Σ η μ α σ ί α τ η ς γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α ς για τους Έ λ λ η ν ε ς:
Σ η μ α σ ί α τ η ς γ λ ω σ σ ο μ ά θ ε ι α ς για τους Έ λ λ η ν ε ς: Είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι για τους άλλους Ευρωπαίους, γιατί: 1. Οι Έλληνες υστερούν αριθμητικά από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. 2. Ελάχιστοι Ευρωπαίοι γνωρίζουν Ελληνικά∙ έτσι η επικοινωνία μαζί τους καθιστά απαραίτητη τη γλωσσομάθεια. 3. Η παρακολούθηση της εξέλιξης των επιστημών είναι αδύνατη στις μέρες μας χωρίς τη γνώση ξένων γλωσσών. 4. Η ανάγκη για συγγραφή και δημόσια παρουσίαση επιστημονικών εργασιών. 5. Η χρήση του διαδικτύου, του οποίου η αναγκαιότητα και η χρησιμότητα του διευρύνονται καθημερινά, απαιτεί τη γνώση τουλάχιστον της Αγγλικής γλώσσας.