Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες. Ο παράλογος φόβος για το υπερφυσικό, η πίστη σε αντιεπιστημονικές δοξασίες περί επιρροής κακοποιών πνευμάτων πάνω στη ζωή.

Παρουσίαση με θέμα: "Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες. Ο παράλογος φόβος για το υπερφυσικό, η πίστη σε αντιεπιστημονικές δοξασίες περί επιρροής κακοποιών πνευμάτων πάνω στη ζωή."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Προλήψεις και Δεισιδαιμονίες

2 Ο παράλογος φόβος για το υπερφυσικό, η πίστη σε αντιεπιστημονικές δοξασίες περί επιρροής κακοποιών πνευμάτων πάνω στη ζωή μας. Ανορθολογική αντίληψη που αναζητά την αιτιότητα σε άλογες και υπερφυσικές δυνάμεις.

3

4 Παράλληλα με τις πεποιθήσεις και τις τελετές της επίσημης θρησκείας στην αρχαία Ελλάδα εντοπίζουμε πολύ συχνά δεισιδαιμονίες και τη λατρεία των σκοτεινών δυνάμεων του σύμπαντος. Τα μαγικά κείμενα και οι κατάδεσμοι μαρτυρούν τη δύναμη των μάγων στην αρχαία Ελλάδα.

5 1) Οι δεισιδαιμονίες οδηγούσαν συχνά σε απαγορεύσεις και υποχρεώσεις στους Έλληνες 2) Κάποιες μέρες του μήνα που θεωρούνταν δυσοίωνες (= προμήνυαν κάτι κακό ) έπρεπε να αποφεύγει κανείς τις σημαντικές εργασίες, όπως η σπορά και ο γάμος 3) Ακόμη έπρεπε να αποφεύγονται συγκεκριμένες πράξεις που έφερναν δυστυχία στους θεούς, δηλαδή δεν έπρεπε να διασχίσουν ποταμούς χωρίς προηγουμένως να προσευχηθούν, να κόψουν τα νύχια τους κατά τη διάρκεια μίας θυσίας ή να βάλουν μικρό παιδί να καθίσει πάνω σε τάφο. 4) Ακόμη όμως και αν ο αρχαίος Έλληνας απέφευγε όλα τα παραπάνω έτρεμε μήπως πέσει θύμα μαγείας. Για να ξορκίσει το κακό κατέφευγε σε συγκεκριμένες χειρονομίες ή έφτυνε γύρω του και τέλος φορούσε φυλαχτά ( περίαπτα ) που προμηθευόταν από μάγους με τη μορφή κοσμημάτων ( βραχιόλια, μενταγιόν και δαχτυλίδια ). 5) Ακόμη υπήρχαν μαγικές πέτρες που είχαν χαραγμένες πάνω τους φράσεις όπως « Καλή τύχη !».

6

7 Η λέξη « Πυθία » προέρχεται από το αρχαίο ρήμα " πυνθάνομαι " που σημαίνει πληροφορούμαι. Άλλοι πιστεύουν ότι προέρχεται από το « Πύθων », το όνομα ενός ερπετού, φιδιού ή « δράκου » που σκότωσε κατά τη μυθολογία ο Απόλλωνας για να κυριεύσει το χώρο του μαντείου στους Δελφούς.

8 Η Πυθία ερχόταν σε έκσταση και έβγαζε ασυνάρτητες κραυγές και λόγους. Οι ιερείς του μαντείου μετέτρεπαν τα άναρθρα αυτά λόγια σε έμμετρους χρησμούς, σχεδόν πάντα με διφορούμενη σημασία. Ο χρησμός π. χ. για τα ξύλινα τείχη, που θα έσωζαν την Αθήνα από τον Ξέρξη, από άλλους ερμηνεύτηκε ως καταφυγή στην Ακρόπολη και από άλλους ως ναυμαχία, επειδή τα καράβια ήταν ξύλινα. Συνήθως η Πυθία εκλεγόταν από τις ευγενικής καταγωγής παρθένες των Δελφών. Αργότερα όμως αποφασίστηκε να είναι ηλικίας πάνω από 50 χρόνων. Στα παλαιότερα χρόνια η Πυθία έδινε μόνο ένα χρησμό, κάθε Φεβρουάριο. Πρώτη Πυθία του Μαντείου των Δελφών κατά την Ελληνική Μυθολογία ήταν η Φημονόη.

9 Στη ∆ ύση κατά την περίοδο του µ εσαίωνα αναπτύχθηκαν ποικίλες δεισιδαι µ ονίες. Αίτια για την ανάπτυξη αυτή ήταν οι πολιτισ µ ικές και θρησκευτικές διαφορές της ∆ ύσης µ ε την Ανατολή. Συγκεκρι µ ένα, το κυνήγι των µ άγων και κυρίως των µ αγισσών υπήρχε περισσότερο σε Κελτικές χώρες και γερ µ ανόφωνες. Ο λόγος που οι χριστιανοί καταδίωκαν τους, υποτίθεται, µ άγους ήταν επειδή τους θεωρούσαν υπηρέτες και συνεργάτες του διαβόλου. Ο πραγ µ ατικός λόγος, ωστόσο, ήταν επειδή οι ισχυροί και µ ορφω µ ένοι ήθελαν να υπερισχύσουν έναντι των εχθρών εξολοθρεύοντάς τους. Ακό µ α, οι δεισιδαι µ ονίες, που ήταν κοινωνικό φαινό µ ενο της εποχής, ήταν ένας τρόπος εκτόνωσης της επιθετικότητας των ανώτερων κοινωνικών τάξεων, χωρίς να επω µ ίζονται ό µ ως το βάρος των πράξεών τους. Σχετικά µ ε το σατανά, αυτός ήταν ένα βιβλικό πρόσωπο το οποίο αναφέρεται στην Καινή ∆ ιαθήκη, ως αυτός που προσπάθησε να ξεγελάσει και να βγάλει από τον ίσιο δρό µ ο τον Ιησού. Ο σατανάς, επίσης, είναι αυτός που προσπαθεί να ξεγελάσει και να παρασύρει τους ανθρώπους. Ιδιότητα του διαβόλου είναι να µ παίνει στο σώ µ α των ανθρώπων, λόγου χάρη σε Εβραίους και Χριστιανούς. Ο σατανάς στη ∆ ύση θεωρείται ως το απόλυτο κακό και ως ο εχθρός του καλού. Ο διάβολος έχει άλλοτε µ ορφή αγγελική και γαλήνια άλλοτε αποκρουστική. Στο µ εσαίωνα η εκκλησία δεν επε µ βαίνει τόσο έντονα στη ζωή των χριστιανών. Ωστόσο, µ ετά από κάποιες αναταραχές η δυτική εκκλησία άρχισε να απαιτεί ένα συγκεκρι µ ένο τρόπο συ µ περιφοράς από τους χριστιανούς. Όποιος δεν τηρούσε τους κανόνες αυτούς βασανίζονταν και θανατώνονταν. Ενώ στην αρχή της νέας χιλιετίας η δυτική Ευρώπη αφήνει περιθώρια ελευθερίας στους υπηκόους της, µ ετά το 1400 συγκεκρι µ ένες ο µ άδες ατό µ ων όπως λεπροί, Εβραίοι, αιρετικοί καταδιώκονται και αφανίζονται από την κοινωνία. Την ίδια περίοδο οι κοινωνίες δη µ ιουργούν εικόνες του Άλλου, ώστε να διαφοροποιούνται από άλλες κοινωνικές ο µ άδες. Παράλληλα ε µ φανίζεται η έννοια του διαβόλου, ο οποίος είναι ισοδύνα µ ος µ ε το θεό. Υπηρέτες του διαβόλου ήταν οι µ άγοι και οι µ άγισσες τους οποίους καταδίωκαν οι χριστιανοί. Χαρακτηριστική µ άχη εναντίον του κακού ήταν ο Αρ µ αγεδών.

10

11 Κατά την περίοδο του Σχίσ µ ατος των δύο εκκλησιών, η ανατολική ορθόδοξη εκκλησία απειλείται από τους Βογό µ ιλους, τους οποίους οι χριστιανοί αποκαλούσαν συνεργάτες του σατανά. Εκείνη την περίοδο οι χριστιανοί έκαναν φρικιαστικά και αποτρόπαια εγκλή µ ατα. Αξίζει να υπογρα µµ ίσου µ ε πως σε πολλές ιστορικές αναδρο µ ές αναφέρεται πως οι γυναίκες αποτελούσαν το 75% - 80% των µ άγων - µ αγισσών. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η θέση της γυναίκας ήταν πολύ υποβαθ µ ισ µ ένη. Θεωρούνταν από την κοινωνία ως µ ισός άνδρας και ως η αρχή κάθε κακού. Ακό µ α και οι καλόγριες ήταν υποδεέστερες από τους καλόγερους. Ο γά µ ος για την γυναίκα ήταν ένα στήριγ µ α, για τον άνδρα µ ια οικονο µ ική συνδιαλλαγή και για την κοινωνία επίσης οικονο µ ικό όφελος. Όχι µ όνο η κοινωνία αλλά και η εκκλησία συνέβαλλαν στον αποκλεισ µ ό των γυναικών µ ε ποικίλους και µ ερικές φορές ντροπιαστικούς τρόπους. Τονίζου µ ε, πως η µ όνη γυναίκα που θεωρούνταν ηθική ήταν η Παναγία, διότι δεν είχε σεξουαλικές σχέσεις. ∆ ιευκρινίζου µ ε βέβαια πως σε πολλές κοινωνίες υπήρχε µ εν η έννοια του µ άγου που ό µ ως δεν σχετίζονταν µ ε το διάβολο. Μπορούσε κάποιος, δηλαδή, να έχει υπερφυσικές δυνά µ εις και ονο µ άζονταν µ άγος – γητευτής. Αλλά κατά τη διάρκεια του 14 ου και 15 ου αιώνα στην Ευρώπη αναπτύχθηκε η λέξη µ άγος – µ άγισσα (witch), που σε αντίθεση µ ε τους γητευτές, αυτοί είχαν ά µ εση σχέση µ ε το διάβολο, ο οποίος τους παρείχε υπερφυσικές δυνά µ εις και υλικά αγαθά.

12

13 «Τρείς σε ένα σπίρτο» είναι κακή τύχη Όσοι καπνίζουν ίσως να είναι γνώριμοι με αυτή την προκατάληψη, η οποία λέει ότι τρείς άνθρωποι δεν πρέπει ποτέ να ανάψουν το τσιγάρο τους από ένα σπίρτο, γιατί ένας από αυτούς θα πεθάνει. Η πιθανή προέλευση αυτής της πεποίθησης μπορεί να χρονολογείται απο τους στρατιώτες που πολέμησαν στον πόλεμο της Κριμαίας τη δεκαετία του 1850: Ένας στρατιώτης άναψε ένα σπίρτο, και δυστυχώς έγινε αντιληπτός από τον αντίπαλο στο σκοτάδι. Ο δεύτερος στρατιώτης άναψε το τσιγάρο του και έδωσε στόχο στον εχθρό, και ο τρίτος έλαβε τη χαριστική βολή.

14

15 Πολλοί καλύπτουν τους καθρέφτες σε ένα σπίτι όπου κάποιος πέθανε πρόσφατα Είναι κοινό στο εβραικό παραδοσιακό μοιρολόι, να καλύπτουν τα παράθυρα σε ένα σπίτι μετά απο ένα θάνατο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι αυτό, συμπεριλαμβάνοντας μια συμβολική κίνηση για να συγκεντρωθούν όλοι στον νεκρό, ή για να αποσυρθούν απο την κοινωνία κατά την περίοδο του πένθους, αλλά στη Βικτωριανή εποχή η λογική ήταν περισσότερο ορθολογιστική. Πίστευαν ότι με το να καλύψουν έναν καθρέφτη, θα μπορούσαν να αποτρέψουν ένα πνεύμα να « παγιδευτεί » μέσα στο γυαλί. Οπότε έτσι θεωρούσαν ότι προστάτευαν το πνεύμα για να κάνει το ταξίδι του στον άλλο κόσμο.

16

17 Πέτα αλάτι πάνω από τον αριστερό ώμο σου Το να χυθεί αλάτι θεωρείται ένας κακός οιωνός για πάρα πολλούς λόγους, που αφορούν τη ζωή, τις αξίες και ότι σημαντικό υπάρχει σε αυτή. Η παράδοση μας λέει ότι ο Ιούδας, ο απόστολος που πρόδωσε το Χριστό, έριξε κάτω αλάτι κατά τη διάρκεια του μυστικού δείπνου, κάτι που μπορούν πολλοί να παρατηρήσουν στον διάσημο πίνακα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Η προέλευση αυτή της προκατάληψης είναι η ιδέα ότι στον δεξί μας ώμο κάθεται ένας άγγελος και στον αριστερό ο διάβολος. Το να πετάξεις αλάτι πάνω από τον αριστερό σου ώμο σημαίενι ότι τυφλώνεις τον διάβολο και αποτρέπεις το πνεύμα του να σε ελέγξει όσο εσύ μαζεύεις ότι έριξες. Δυστυχώς, η πραγματική προέλευση αυτής της θεωρίας έχει χαθεί για πάντα. Πολλοί πιστεύουν ότι το να πετάξεις αλάτι από τον ώμο σου απλά σου φέρνει τύχη, και δεν έχει καμία σύνδεση με κάτι κακό.

18 Γεμάτος φούρνος Πρόκειται για μια παλιά εβραϊκή δεισιδαιμονία. Εάν ένας φούρνος έμενε άδειος, η οικογένεια θα πείναγε στο μέλλον. Για να αποφύγει κάποιος την πείνα, αρκούσε να αφήσει μέσα στον φούρνο ένα κομμάτι λαδόκολλα ή ένα τηγάνι. Η δεισιδαιμονία αυτή σχετίζεται με αρχαία τελετουργικά, κατά τα οποία άφηναν φαγητό για τους θεούς του νοικοκυριού, ώστε να προστατεύουν την οικογένεια.

19 Μάσημα τσίχλας τη νύχτα Ακόμα και αν έχετε άσχημη αναπνοή, το να μασήσετε τσίχλα μετά το δείπνο στην Τουρκία είναι κακή ιδέα. Οι Τούρκοι θεωρούν πως εάν μασήσουν τσίχλα τη νύχτα, ουσιαστικά μασάνε τη σάρκα των νεκρών.

20 Γάτες και… μύθοι Κατά καιρούς έχουν ειπωθεί διάφορα πράγματα για τις γάτες. Τους έχουν αποδοθεί πολλές φορές ακόμα και υπερφυσικές δυνατότητες, όπως το ότι βλέπουν την αύρα ενός ανθρώπου, το ότι μπορούν να δουν το φάντασμα ενός πεθαμένου, ή το ότι μπορούν να προβλέψουν ένα σεισμό ή μεγάλες καταστροφές. Επίσης σε πολλούς Ευρωπαϊκούς λαούς οι μαύρες γάτες θεωρείται ότι είναι κακοτυχία. Θρύλοι των Αγγλοσαξόνων και των Σκανδιναβών αναφέρουν ότι αν μαύρη γάτα διασχίσει το δρόμο τότε ο πιο ασφαλής δρόμος για τον περαστικό είναι γυρίσει πίσω στο σπίτι του. Στην Ιρλανδία και τη Νορβηγία λέγεται ότι αν μαύρη γάτα διασχίσει ένα φεγγαρόλουστο μονοπάτι, αυτό σημαίνει θάνατο από επιδημία. Επίσης λέγεται ότι οι μαύρες γάτες έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν τη μορφή τους και μπορούν να επικοινωνούν με το διάβολο.

21

22 Ξαφνική βροχή με ήλιο = Δαιμονικά Άλογα Στις Φιλιππίνες πιστεύουν ευρέως ότι μια ξαφνική βροχή την ίδια ώρα που υπάρχει ήλιος σημαίνει τον γάμο των Tikbalang, των δαιμονικών αλόγων της Φιλιππινέζικης φολκλορικής παράδοσης.

23 Η κουτσουλιά πουλιού είναι τυχερή Ρωσικές δεισιδαιμονίες ! Οι Ρώσοι γενικά πιστεύουν πως η κουτσουλιά πουλιού φέρνει τύχη και είναι σημάδι πλούτου και ευημερίας. Ως εκ τούτου όσο περισσότερες κουτσουλιές έχει το αυτοκίνητο σας, τόσο το καλύτερο για σας ( σύμφωνα με τους Ρώσους πάντα ).

24 Μη χρησιμοποιείτε ανεμιστήρα όταν κοιμόσαστε Ακόμη και επαγγελματίες από τον χώρο της ιατρικής στη Κορέα συμμερίζονται την πρόληψη ότι το να κοιμηθεί κάποιος με ανεμιστήρα θα έχει ως αποτέλεσμα να πεθάνει αμέσως λόγω υποθερμίας. Ειλικρινά, δεν το βγάλαμε από το μυαλό μας !

25 Ποτέ ξανά 4 Στην Κίνα - καθώς επίσης και σε άλλες Ασιατικές χώρες γύρω από αυτήν - αποφεύγουν όποτε αυτό είναι δυνατό τον αριθμό 4. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι σε μερικές γλώσσες της Ανατολικής Ασίας η λέξη για τον αριθμό τέσσερα είναι εξαιρετικά παρόμοια με την λέξη θάνατος.

26 Στραβά παράθυρα για την άμυνα κατά των Μαγισσών Στις ΗΠΑ τα σπίτια συνήθως κατασκευάζονται με λοξά παράθυρα, με σαφή σκοπό να εμποδίσουν μάγισσες από το να περνούν πετώντας μέσα από αυτά. Προφανώς, οι μάγισσες μπορούν να αιωρούνται και να ανασταίνουν τους νεκρούς, αλλά, παρόλα αυτά, μια γωνία κλίσης 45 μοιρών δεν μπορούν να κάνουν στην πτήση τους.

27 Η Μοναχική Καρακάξα Οι καρακάξες θεωρούνται γρουσουζιά στην Βρετανία. Τουλάχιστον αυτό ισχύει αν δεις μια μόνο καρακάξα. Αν κάποιος ντόπιος δει μόνο του κάποιο από αυτά τα πουλιά καλό θα ήταν να το χαιρετήσει, γιατί διαφορετικά κινδυνεύει να υποστεί τις συνέπειες. Αν όμως είναι παρούσες περισσότερες από μια καρακάξες τότε δεν είναι ανάγκη να κάνετε τίποτε, δεν υπάρχει πλέον κανένας λόγος ανησυχίας.

28  https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CF %83%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%B9%CE%BC%CE% BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1  https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE %AF%CE%B1http://lyk-peir- ionid.att.sch.gr/programmata_palaia/Deisidemonies09.pdf

29  Βασιλείου Μυρτώ  Δουκάκη Γεωργία  Λέσι Έρικα  Πατσέλλη Στρατούλα  Σέρεζλη Νίκη  Τσίγκα Αθηνά Συντονισμός : Τσίγκας Άρης Μια παρουσίαση των :