Κάποιες βασικές έννοιες στη μεθοδολογία της ψυχολογίας

Παρουσίαση με θέμα: "Κάποιες βασικές έννοιες στη μεθοδολογία της ψυχολογίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κάποιες βασικές έννοιες στη μεθοδολογία της ψυχολογίας
3 βασικές μέθοδοι έρευνας: ενδοσκόπηση παρατήρηση πείραμα (+ μοντέλα) πειραματική ψυχολογία υποκείμενα/συμμετέχοντες πειραματική διαδικασία, έργο μετρήσεις που δίνουν δεδομένα λειτουργικός ορισμός του τι μετράω συμπεριφορικά δεδομένα ανάλυση δεδομένων ποιοτικά & ποσοτικά αποτελέσματα στατιστική ανάλυση στατιστική σημαντικότητα του αποτελέσματος συμπεράσματα θεωρίες υποθέσεις θέλουμε γενική ισχύ των όσων βρήκαμε

2 Πείραμα και Θεωρία Η πορεία της έρευνας σε μια πειραματική επιστημονική εργασία γενικότερα, αλλά και σε μια εργασία πειραματικής ψυχολογίας ειδικότερα, είναι να σχεδιάσουμε ένα (ή περισσότερα) πειράματα μέσω των οποίων θα ελέγξουμε εάν ισχύουν οι υποθέσεις και τα ερωτήματα που έχουμε θέσει. Στην επιστημονική διαδικασία συνήθως εξετάζεται εάν οι προβλέψεις που προκύπτουν από μια θεωρία συμφωνούν με τα αποτελέσματα μιας (εμπειρικής στην περίπτωση της Ψ) πειραματικής μελέτης. …Εάν η ανάλυση των εμπειρικών δεδομένων δείξει ότι αυτά δεν είναι συμβατά με τις προβλέψεις της θεωρίας, γίνονται και άλλες επαναλήψεις του υπό μελέτη φαινομένου. Σε κάποιες περιπτώσεις, η θεωρία ίσως χρειάζεται επανεξέταση.

3 Πείραμα και Θεωρία ..αλλά και αντίστροφα: Η επιστημονική θεωρία χτίζεται ώστε να περιγράψει και να εξηγήσει τα δεδομένα που προκύπτουν από τους εμπειρικούς / πειραματικούς ελέγχους μιας ερευνητικής υπόθεσης.  Επομένως σχέση αμφίδρομη μεταξύ θεωρίας και πειραματικής παρατήρησης : Οι θεωρίες οδηγούν σε συλλογή / ανάλυση δεδομένων και η συλλογή / ανάλυση δεδομένων συμπληρώνει τις θεωρίες και οδηγεί σε νέα πειράματα.

4 Πείραμα και Θεωρία θεωρία vs. δεδομένα (πειραματικά αποτελέσματα)
μια καλή θεωρία θα πρέπει: να δίνει ένα (όσο το δυνατόν οικονομικότερο) πλαίσιο οργάνωσης και κατανόησης των δεδομένων να τα εξηγήσει ή τουλάχιστον να τα συνδέσει αιτιακά μεταξύ τους να δημιουργεί προβλέψεις που να μπορούν να ελεγχθούν πειραματικά για να διαλέξουμε ανάμεσα σε 2 θεωρίες εξετάζουμε: εμπειρική συνέπεια (να εξηγεί τα πειραματικά αποτελέσματα) λογική συνέπεια και ρεαλιστική υπολογιστική δυνατότητα Occam’s Razor: όσο πιο απλά, τόσο πιο καλά. γενική ισχύ (να μην υπάρχουν στο κενό, να συνδέονται με άλλα ευρήματα/θεωρίες) εμπειρική συνέπεια (νέα πειράματα και δεδομένα) όλες οι θεωρίες έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής, μέχρι δηλ. να βρεθεί η επόμενη (καλύτερη) Isaac Newton: “If I have seen farther, it is by standing on the shoulders of giants”

5 Πείραμα και Παρατήρηση
Το ότι στο πείραμα σχεδιάζουμε εμείς τη μεθοδολογία-πορεία του πειράματος, μας δίνει τη δυνατότητα να χειριστούμε τους παράγοντες που θέλουμε να ελέγξουμε. Μια μέθοδος τεκμηρίωσης της αιτιώδους σχέσης μεταξύ των παραγόντων (μεταβλητών). Αντίθετα, στην παρατήρηση δεν επεμβαίνουμε στην εξέλιξη, φύση, σχέση, αλληλεπίδραση των παραγόντων που θέλουμε να ελέγξουμε. Τους αφήνουμε να εξελιχθούν φυσικά και, σε κάποια χρονική στιγμή, συλλέγουμε τα στοιχεία και κάνουμε αναλύσεις. Στην παρατήρηση οι αναλύσεις συνήθως αφορούν συσχετίσεις μεταξύ των παραγόντων, χωρίς πάντα να είμαστε σίγουροι για την αιτιότητα στης σχέση που μελετάμε.

6 Πείραμα και Παρατήρηση
Τόσο στο πείραμα, όσο και στην παρατήρηση, η αιτία της σχέσης που θα παρατηρήσουμε μπορεί να οφείλεται στην επίδραση «τρίτων» παραγόντων. Αυτοί οι «τρίτοι παράγοντες» πρέπει να έχουμε φροντίσει να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο εξουδετερωμένοι και οι παράγοντες που ελέγχουμε να είναι εξισορροπημένες - εξισωμένες ως προς αυτούς. Όμως, σε μια έρευνα παρατήρησης, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. πλεονέκτημα παρατήρησης: μπορούμε να ερευνήσουμε εξαιρετικά πολύπλοκα φαινόμενα. πλεονέκτημα πειράματος: πολύ πιο αυστηρά δομημένο και άρα ικανό να δώσει πιο συγκεκριμένες και καλύτερα ελεγχόμενες πληροφορίες. Το πλεονέκτημα της μίας μεθόδου είναι το μειονέκτημα της άλλης.

7 Συσχέτηση, αιτιότητα, και το πρόβλημα της τρίτης μεταβλητής

8 Τι ακριβώς είναι η Μεταβλητή (Variable)
Οι παράγοντες που σε κάθε (ψυχολογικό) πείραμα τίθενται υπό μελέτη και έλεγχο ονομάζονται μεταβλητές. Είναι ό,τι μεταβάλλεται και συγχρόνως μπορεί να μετρηθεί - οι παράγοντες για τους οποίους συγκεντρώνονται πληροφορίες σε μια έρευνα. Μια μεταβλητή μεταβάλλεται: α) σε είδος (τι;) ή β) σε ποσό (πόσο;) Α) Οι μεταβλητές που μεταβάλλονται σε είδος λέγονται κατηγορικές μεταβλητές (π.χ. φύλο). Β) Οι μεταβλητές που μεταβάλλονται σε ποσό λέγονται ποσοτικές μεταβλητές (π.χ. ύψος).  Οι τιμές που παίρνει μια μεταβλητή μπορεί να είναι είτε σύμβολο (κατηγορικές) είτε αριθμός (ποσοτικές).

9 Πόσα είδη μεταβλητών υπάρχουν?
Ανεξάρτητη Μεταβλητή Η μεταβλητή που (βάση της ερευνητικής υπόθεσης) θεωρούμε ως αίτιο της σχέσης που παρατηρούμε. Αυτό που χειριζόμαστε / μεταβάλλουμε. Εξαρτημένη Μεταβλητή Η μεταβλητή που θεωρούμε ως αποτέλεσμα. Αυτό που μετράμε. Λέγεται «εξαρτημένη» γιατί η τιμή της εξαρτάται από το αίτιο (δηλαδή την ανεξάρτητη μεταβλητή).

10 Παραδείγματα Πειραματικής Έρευνας
1. Εξαρτάται η επίδοση στην οδήγηση από την ποσότητα του αλκοόλ που καταναλώνει κάποιος? 2. Εξαρτάται η επίδοση σε ένα μνημονικό τεστ από το πόση ώρα διαβάζει κάποιος? 1, 2  Ουσιαστικά αναρωτιόμαστε: Διαφορετικοί χειρισμοί μιας (ανεξάρτητης) μεταβλητής οδηγούν σε διαφορά στην επίδοση σε κάποιο έργο (που θα μετρήσουμε) – εξαρτημένη μεταβλητή?

11 Τι είναι τα «επίπεδα» μιας Μεταβλητής
Τι είναι τα «επίπεδα» μιας Μεταβλητής Οι «εκπρόσωποι» της συγκεκριμένης μεταβλητής που θα επιλέξουμε να χρησιμοποιήσουμε. Αν η μεταβλητή είναι ποσοτική, τότε είναι οι τιμές που μπορεί να πάρει. Αν οι τιμές που μπορεί να δώσουμε είναι συγκεκριμένες, τότε μιλάμε πάλι για κατηγορική. Για παράδειγμα: Η κατηγορική μεταβλητή «φύλο» έχει τα επίπεδα: «Άντρας» και «Γυναίκα». κ.ο.κ. Η ποσοτική μεταβλητή «κατανάλωση αλκοόλ» μπορεί να έχει οποιαδήποτε τιμή από ml Η κατηγορική μεταβλητή «κατανάλωση αλκοόλ» μπορεί να έχει τα επίπεδα: «0 μπύρες», «1 μπύρα» και «2 μπύρες» (ισοδύναμα: «καθόλου», «λίγο», «πολύ»)