« Υδάτινη Ενέργεια – Νεροτριβές »

Παρουσίαση με θέμα: "« Υδάτινη Ενέργεια – Νεροτριβές »"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 « Υδάτινη Ενέργεια – Νεροτριβές »
Κ.Π.Ε. Κισσάβου – Ελασσόνας ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ « Υδάτινη Ενέργεια – Νεροτριβές »

2 Το νερό είναι μια διαυγής, άχρωμη, άοσμη, άγευστη και υγρή ουσία, η οποία είναι ο κυριότερος και αναντικατάστατος παράγοντας της ζωής. Το νερό σχηματίζει τους ωκεανούς, τους ποταμούς, τις λίμνες και τους πάγους και έτσι καταλαμβάνει το 70% της επιφάνειας της γης.

3 Κ.Π.Ε. ΝΑΟΥΣΑΣ «Σεμινάριο 2-4/12/2011: «Βιομηχανική Κληρονομιά» Εισηγητής: Γκανάτσιος Ανδρέας (Αν/της Υπεύθυνος Κ.Π.Ε. Κισσάβου-Ελασσόνας) «Η υδροκίνηση ως μουσειακό είδος στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο»

4 Βέβαια, μόνο το 2,5% των υδάτων της γης είναι γλυκά, ενώ το 97,5% είναι αλμυρά. Επιπλέον, το 70% των γλυκών υδάτων είναι σε μορφή πάγου ή σε πολύ βαθιά κοιτάσματα. Στο πέρασμα των αιώνων, ο άνθρωπος διατηρεί πολύ στενή σχέση με το νερό και χρησιμοποιεί τα γλυκά ύδατα για να καλύψει τις βιολογικές του ανάγκες, για την καθαριότητα του αλλά και στη γεωργία, στη βιομηχανία, κ.ά.

5 Ενέργεια είναι η ικανότητα παραγωγής κάποιου έργου.
Η ενέργεια αποτελεί τη θεμελιώδη προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη μας. Για ολόκληρες χιλιετίες ο άνθρωπος, χρησιμοποίησε δυο βασικές πηγές ενέργειες: τη δυναμική ενέργεια των μυών του για εξεύρεση τροφής (μέσα από τη χρήση των πρώτων εργαλείων και όπλων) και κατόπιν τη θερμική ενέργεια (ανακάλυψη της φωτιάς) για θέρμανση και φωτισμό.

6 την αιολική ενέργεια (μεταφορά, άντληση, άλεσμα κλπ)
Αργότερα άρχισε να αναζητά νέες πηγές ενέργειας και έτσι έφτασε στις ακόλουθες: τη δυναμική ενέργεια των ζώων εργασίας (άλογα, μουλάρια κ.α.) για τις αγροτικές εργασίες, τη μεταφορά κλπ, την αιολική ενέργεια (μεταφορά, άντληση, άλεσμα κλπ) και την υδραυλική ενέργεια (μεταφορές στα ποτάμια, άντληση, άλεσμα, πριόνισμα κλπ).

7 Η χρήση της υδραυλικής ενέργειας θεωρείται ως το πιο σημαντικό βήμα στην εξέλιξη των μέσων που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος για παραγωγικούς σκοπούς (άλεσμα, άντληση, πριόνισμα κ.ά.), γιατί για πρώτη φορά κατάφερε να αξιοποιήσει τη δύναμη του νερού για κίνηση απλών κι έπειτα πολύπλοκων μηχανισμών αντί της ανθρώπινης ή ζωικής μυϊκής (δυναμικής) ενέργειας, αυξάνοντας έτσι σημαντικά την παραγωγική ικανότητα.

8 Ο υδραυλικός τροχός είναι μια μηχανική συσκευή άντλησης ενέργειας από ρεύμα νερού ή υδατόπτωση, αποτελούμενη από ένα τροχό με πτερύγια στερεωμένα στην περιφέρεια του. Η δύναμη του κινούμενου νερού ασκείται στα πτερύγια και η συνακόλουθη περιστροφή του τροχού μεταδίδεται σε μηχανές μέσω της ατράκτου του τροχού. Η λειτουργία όλων των υδροκίνητων μηχανισμών (εκτός της νεροτριβής) γίνεται διαμέσου ενός μικρού ή μεγάλου υδροτροχού (κοινώς φτερωτή).

9

10

11

12 Στην προβιομηχανική Ελλάδα, ο άνθρωπος της υπαίθρου χρησιμοποίησε την υδραυλική ενέργεια, δηλαδή την ενέργεια που παράγεται από την υδατόπτωση (σε περίπου υδροκίνητες εγκαταστάσεις) για να αντιμετωπίσει τις τρεις από τις κυριότερες ανάγκες του: τη διατροφή, την ένδυση και τη στέγαση. Η κάλυψη αυτών των τριών αναγκών εξασφάλιζε μια ασφαλή και αξιοπρεπή επιβίωση σε κάθε αγροτοκτηνοτροφική οικογένεια στην προβιομηχανική Ελλάδα.

13 ΔΙΑΤΡΟΦΗ = νερόμυλοι, λιοτρίβια, σησαμοτριβεία, χαρουπόμυλοι
ΕΝΔΥΣΗ = νεροτριβές, μαντάνια, βυρσοδεψεία, ταμπακόμυλοι ΣΤΕΓΑΣΗ = νεροπρίονα, μεταφορά ξυλείας, μύλοι που άλεθαν κουρασάνι

14 Κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, όταν η μετανάστευση πήρε τεράστιες διαστάσεις, η ελληνική ύπαιθρος σχεδόν ερημώθηκε και τα περισσότερα απ’ τα μυλικά συγκροτήματα σταδιακά έπαψαν να λειτουργούν. Στις μέρες μας ευτυχώς κάποια από αυτά έχουν μετατραπεί σε υπαίθρια λαογραφικά μουσεία, όπως το μυλικό συγκρότημα στην Πύλη Τρικάλων και το νεροπρίονο στα Άρματα Ιωαννίνων (40° 2' 4.62" N  20° 58' 4.61" E ).

15

16

17 Στην περίοδο 1950 – 1965 λειτούργησαν τα τελευταία νεροπρίονα.
Το νεροπρίονο ήταν ένα πρωτόγονο και υποτυπώδες πριονιστήριο που την κινητήριο δύναμη την έπαιρνε η φτερωτή από τις ρεματιές του δάσους και τεμάχιζε τους τεράστιους ξύλινους όγκους. Στην περίοδο 1950 – 1965 λειτούργησαν τα τελευταία νεροπρίονα.

18

19

20 Στην προβιομηχανική περίοδο το βασικότερο προϊόν για τη διαβίωση του ανθρώπου ήταν το σιτάρι, το οποίο μεταποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά σε ψωμί. Καθώς οι χειρόμυλοι δεν επαρκούσαν στο άλεσμα, η χρήση των νερόμυλων ήταν απολύτως απαραίτητη. Έτσι, μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, αναφέρονταν νερόμυλοι σε όλη την επικράτεια.

21

22

23 Η κατασκευή του μύλου ήταν λιθόκτιστη, συνήθως ένας ορθογώνιος μικρός ή μεγάλος χώρος για διανυκτέρευση του μυλωνά. Κατά κανόνα στη μια άκρη του κτίσματος υπήρχε ο αλεστικός μηχανισμός, ενώ στην άλλη περίμεναν οι πελάτες, γίνονταν οι συναλλαγές, η παράδοση αλέσματος, η παραλαβή αλευριού, το ζύγισμα και η πληρωμή.

24

25 Δομένικο Ελασσόνας

26 Δομένικο Ελασσόνας

27 Τσαριτσάνη

28 Ελασσόνα

29 Ελασσόνα

30 Χίος

31 Χίος

32 Φλώρινα

33 Φλώρινα

34 Φλώρινα

35 Χρυσαυγή Κοζάνης

36 Χρυσαυγή Κοζάνης

37 Χρυσαυγή Κοζάνης

38 Χρυσαυγή Κοζάνης

39 Συρία

40 Συρία

41

42

43

44

45

46

47 Η πιο απλή από όλες τις υδροκίνητες εγκαταστάσεις και ως προς την κατασκευή (δεν διέθετε μηχανισμό) και ως προς τη λειτουργία (δεν χρειαζόταν χειριστή για να την παρακολουθεί και να τη ρυθμίζει) ήταν η νεροτριβή ή ντριστέλα.

48 Η νεροτριβή άλλοτε ήταν υπαίθρια και άλλοτε στεγασμένη και χρησίμευε για την επεξεργασία μάλλινων υφαντών κατά το στάδιο της κατασκευής τους, για να αφρατέψουν και να δέσουν μεταξύ τους τα μάλλινα νήματα ή ακόμη για το ετήσιο πλύσιμό τους. Η νεροτριβή ή ντριστέλα είναι ένας ξύλινος ή μεταλλικός κάδος σε σχήμα κώνου.

49 Κεφαλόβρυσο Ελασσόνας

50 Επειδή η κατασκευή της μοιάζει με την τεχνική της βαρελοποιίας γι αυτό συνήθως οι νεροτριβές κατασκευάζονται από βαρελάδες και όχι από ξυλουργούς. Η πτώση του νερού από το νεροβάγενο μέσα στον κάδο προκαλεί την δημιουργία στροβίλων που συμπαρασύρουν τα ρούχα.

51

52 Αμούρι Ελασσόνας

53

54 Κεφαλόβρυσο Ελασσόνας

55

56

57 Το μαντάνι ή μπαντάνι, είναι ένα μηχάνημα από ξύλο.
Η επεξεργασία συνίσταται στο φούσκωμα και «πήξιμο» των νημάτων του υφαντού, που προκαλείται από τα αλλεπάλληλα κτυπήματα του υφαντού από ξύλινα σφυριά, τα «κοπανάρια». Η κατασκευή κινείται με υδατόπτωση και επιτρέπει τη μετατροπή της περιστροφικής κίνησης της κατακόρυφης φτερωτής σε παλινδρομικές κινήσεις των σφυριών.

58

59