Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 4ο - Ενότητα 2η Άνθρακας

Παρουσίαση με θέμα: "Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 4ο - Ενότητα 2η Άνθρακας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 4ο - Ενότητα 2η Άνθρακας
Νοσήματα Αγροτικών Ζώων Κεφάλαιο 4ο - Ενότητα 2η Άνθρακας Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα παρακολούθησης των παραδόσεων και δεν υποκαθιστούν τη διδαχθείσα ύλη που είναι και η εξεταστέα Υπευθ. μαθήματος : Ιωάννης Οικονομόπουλος Συνδιδάσκων: Ιωάννης Μπόσης

2 Άνθρακας (anthrax)

3 Ορισμός Ο άνθρακας (anthrax), επίσης γνωστός ως σπληνάνθρακας, είναι μία ζωονόσος που προσβάλλει πρωτίστως τα οικόσιτα και τα άγρια φυτοφάγα ζώα, όπως τα βοοειδή, το πρόβατο, την αίγα, την καμήλα, την αντιλόπη κ.α.

4 Το ήξερες αυτό; «…το Χέρι του Θεού θα φέρει τρομερή πληγή στα ζώα σου μέσα στους αγρούς, στα άλογά σου, στους όνους, στις καμήλες, στα πρόβατα και στις αίγες». Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι ενδεχομένως η 5η από τις 10 πληγές του Φαραώ, να αποτελεί ουσιαστικά μία βιβλική περιγραφή επιζωοτίας άνθρακα.

5 Αιτιολογία Ο άνθρακας προκαλείται από το σπορογόνο βακτήριο Bacillus anthracis. Το συγκεκριμένο παθογόνο προσβάλλει ένα μεγάλο εύρος σπονδυλωτών ζώων, συμπεριλαμβανομένων παμφάγων και σαρκοφάγων, στα οποία όμως τα περιστατικά της νόσου είναι σπάνια και σποραδικά. Ο επίμυς θεωρείται εξαιρετικά ανθεκτικός στον άνθρακα, σε αντίθεση με τον μυ και το ινδικό χοιρίδιο

6 Βακτηριολογικά χαρακτηριστικά
Ο Bacillus anthracis είναι ένα μη- κινητό, Gram θετικό, αερόβιο και δυνητικά αναερόβιο βακτήριο που συνθέτει ενδοσπόριο και έχει σχήμα κυλινδρικό Παρουσία οξυγόνου συντίθεται από κάθε βακτηριακό κύτταρο συνήθως κεντρικά ή σπανιότερα προς το άκρο του, ένας ελλειπτικού σχήματος σπόρος   Οι σπόροι του βακίλου του άνθρακα σε λήψη με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης

7 Τα κυλινδρικού σχήματος κύτταρα του βακίλου του άνθρακα διατάσσονται σε αλυσίδες μικρού (όταν προέρχονται από το αίμα) ή μεγαλύτερου μήκους (όταν προέρχονται από καλλιέργεια)

8 Κλινική εκδήλωση στα ζώα
Η περίοδος επώασης του άνθρακα κυμαίνεται αναλόγως της ευαισθησίας του ζώου από 1-14 ημέρες. Συχνά η νόσος εκδηλώνεται χωρίς κλινικά συμπτώματα και γίνεται αντιληπτή λόγω του ξαφνικού θανάτου των ζώων. Όταν η νόσος εμφανίζει πιο ήπια διαδρομή εκδηλώνεται ανησυχία, ανορεξία και δύσπνοια ενώ μπορεί να παρατηρηθεί πυρετός και διόγκωση της υπογναθίου χώρας. Σε κάθε περίπτωση, περιστατικά ξαφνικού θανάτου φυτοφάγων ζώων σε περιοχές με ιστορικά άνθρακα ή εάν προηγήθηκε οποιασδήποτε αιτιολογίας μετακίνηση εδαφών, θα πρέπει να εγείρουν υποψία άνθρακα

9 Βοοειδή Συνήθως με οξεία μορφή:
Απότομη άνοδο της θερμοκρασίας του σώματος και υπερδιέγερση, που ακολουθείται από έντονη κατάπτωση και υποτονία. Συχνά αιματουρία και εκροή αιμορραγικού υγρού από τη ρινική και τη στοματική κοιλότητα, το απευθυσμένο και τον κόλπο. Θανατηφόρος απόληξη μετά από μία διαδρομή 2-3 ημερών. Σπάνια ορισμένα ζώα αναρρώνουν χωρίς καμία υποστήριξη. Όταν ο άνθρακας εκδηλώνεται με υπεροξεία μορφή, τα πρόδρομα συμπτώματα απουσιάζουν (θάνατος, ακόμη και εντός λίγων λεπτών)

10 Πτώμα διογκωμένο με μαύρο άπηκτο αίμα στα φυσικά ανοίγματα

11 Αιγοπρόβατα Ο άνθρακας εκδηλώνεται στα αιγοπρόβατα συνήθως με υπεροξεία μορφή που οδηγεί σε ξαφνικό θάνατο. Αν προηγηθούν συμπτώματα, αυτά είναι παρόμοια με εκείνα των βοοειδών.

12 Ιπποειδή Εκδηλώνεται συνήθως με οξεία διαδρομή και θανατηφόρο απόληξη μετά από έντονη κατάπτωση και αδυναμία, διάρκειας 2-3 ημερών. Η ανάπτυξη αλλοιώσεων στο έντερο εκδηλώνεται με διάρροια. Σπανίως, τα ζώα αναρρώνουν χωρίς θεραπεία.

13 Χοίρος Πιο ανθεκτικός σε σύγκριση με τα μηρυκαστικά και τον ίππο
Πιο ανθεκτικός σε σύγκριση με τα μηρυκαστικά και τον ίππο Στο παρελθόν κρούσματα συνήθως ως αποτέλεσμα κατανάλωσης μολυσμένης τροφής (οστεάλευρου από υπολείμματα προσβεβλημένων ζώων) Σήμερα η νόσος είναι σπάνια Η νόσος εκδηλώνεται στον χοίρο με δύο μορφές, την εντερική και τη φαρυγγική (σπανίως και οι 2 μαζί) Η φαρυγγική μορφή: ελκώδη στοματίτιδα, λαρυγγίτιδα και μηχανικής αιτιολογίας, δυσκαταποσία και δύσπνοια. Η εντερική μορφή: διαφεύγει της προσοχής, επειδή σε πολλές περιπτώσεις τα ζώα αναρρώνουν χωρίς θεραπεία. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια, συχνά αιμορραγική ή δυσκοιλιότητα.

14 Eπιζωοτιολογία Η  προσβολή συνήθως ως αποτέλεσμα της πρόσληψης κατά τη βόσκηση, σπόρων του B. anthracis που έχουν διαδοθεί στο έδαφος μετά από την αποσύνθεση ζώων που πέθαναν από τη νόσο. Σε πολλές περιπτώσεις έχουν καταγραφεί περιστατικά άνθρακα και λόγω κατανάλωσης μολυσμένων ζωοτροφών. Σημαντική οδός μετάδοσης της μόλυνσης θεωρείται και η αναπνευστική (εισπνοή σπόρων που αιωρούνται στον αέρα). Η μετάδοση της μόλυνσης μέσω εντόμων που μεταφέρουν παθητικά τους σπόρους από το έδαφος ή από πτώματα προσβεβλημένων ζώων, είναι λιγότερο πιθανή, κυρίως επειδή η ελάχιστη λοιμογόνος δόση του βακίλου του άνθρακα είναι σχετικά υψηλή.

15 Συνεπώς, από επιζωοτιολογικής άποψης βιολογική μορφή του βακίλου του άνθρακα δεν είναι η βλαστική μορφή του, αλλά οι σπόροι του. Ο βιολογικός κύκλος : Η βλαστική μορφή του βακίλου επιβιώνει και αναπτύσσεται στο σώμα του ξενιστή Όταν ο βάκιλος βρεθεί εκτός του ξενιστή, η έλλειψη θρεπτικών συστατικών προκαλεί παρουσία οξυγόνου τη σπορογονία των βλαστικών μορφών. Οι σπόροι του άνθρακα αποβάλλονται στη φύση όπου και παραμένουν ώσπου να προσληφθούν με την τροφή από έναν άλλον ξενιστή, κάτι που μπορεί να γίνει και πολλές δεκαετίες μετά την απελευθέρωσή τους στο περιβάλλον. Μόλις βρεθούν στο σώμα του νέου ξενιστή, οι σπόροι βλαστάνουν μέσα σε διάστημα λίγων λεπτών, και επαναλαμβάνεται ο κύκλος της μόλυνσης. Μόνο οι βλαστικές μορφές και όχι οι σπόροι, διαθέτουν λοιμογόνο και παθογόνο ικανότητα. Οι σπόροι βακίλου του άνθρακα παραμένουν στη φύση σε κατάσταση τέτοια που η εκβλάστησή τους να είναι δυνατή, για διάστημα που ενδεχομένως φτάνει τα χρόνια.

16 εξαιρετικά ανθεκτικοί σπόροι…
Το νησί Gruinard στη Σκωτία βομβαρδίστηκε με σπόρους του βακίλου του άνθρακα και παρέμεινε ακατοίκητο για πολλά χρόνια. Η θάλασσα, η υψηλή βροχόπτωση και το ψύχος συνθέτουν ένα περιβάλλον που δεν είναι ευνοϊκό για την επιβίωση των σπόρων του βακίλου του άνθρακα, οι οποίοι όμως είχαν παραμείνει ενεργοί για περισσότερα από 40 χρόνια

17 Η χρήση του βακίλου του άνθρακα ως βιολογικό όπλο είναι παλαιότατη
Η χρήση του βακίλου του άνθρακα ως βιολογικό όπλο είναι παλαιότατη. Θεωρείται ότι η πρώτη χρήση του συγκεκριμένου βακτηρίου για τη σκόπιμη πρόκληση απωλειών, έγινε από τους Γερμανούς κατά την περίοδο του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου

18 Επιζωοτιολογία Σημαντικό  επίσης στοιχείο της επιζωοτιολογίας του άνθρακα είναι ότι αν ένα ζώο προσβληθεί, θα νοσήσει. Η ύπαρξη λανθάνουσας λοίμωξης ή ζώων φορέων δεν στοιχειοθετείται για τον άνθρακα Ένα ακόμη χαρακτηριστικό εύρημα που προκύπτει από την επιζωοτιολογική μελέτη περιστατικών άνθρακα είναι ότι οι επιζωοτίες της συγκεκριμένης νόσου, αφορούν συνήθως ένα μόνο από τα ευπαθή είδη ζώων που διαβιούν στην περιοχή.

19 Διάγνωση στο ζώο Προθανάτια ή 24h< μετά τον θάνατο του ζώου: συλλογή μερικών σταγόνων αίματος με τη χρήση μίας σύριγγας για παρακέντηση οποιασδήποτε προσβάσιμης φλέβας Το αίμα έχει χρώμα σκούρο μαύρο (σαν πίσσα), είναι μερικώς αιμολυμένο, δεν πήζει ή πήζει πολύ αργά. 24h> μετά τον θάνατο του ζώου: διενεργείται μικρής έκτασης επιφανειακή τομή στο δέρμα, συνήθως σε μία αγγειοβριθή περιοχή όπως η ραχιαία επιφάνεια του πτερυγίου του ωτός και λαμβάνεται δείγμα με βαμβακοφόρο στυλεό ή γίνεται απευθείας επίχρισμα σε αντικειμενοφόρο πλάκα

20 Πρόληψη – έλεγχος

21 Η αποτροπή της εισαγωγής της νόσου στην εκτροφή
Τα μέτρα αποσκοπούν πρωτίστως στον περιορισμό της διάδοσης της μόλυνσης: Υποχρεωτική δήλωση των περιστατικών. Εντοπισμός και απαγόρευση πρόσβασης ζώων στην πηγή μόλυνσης. Εφαρμογή μέτρων αποτροπής της διάδοσης σπόρων του βακίλου του άνθρακα από τα πτώματα των προσβεβλημένων ζώων. Διενέργεια απολυμάνσεων χώρου και εξοπλισμού. Λήψη μέτρων προστασίας των ζώων που θεωρείται πιθανό ότι έχουν ήδη εκτεθεί στη μόλυνση ή ότι θα εκτεθούν σε αυτήν.

22 Διαχείριση των πτωμάτων των ζώων που έχουν καταλήξει λόγω άνθρακα
Η επιτόπου νεκροτομή απαγορεύεται Άμεση αποτέφρωσή του πτώματος (μεταφορά σε ειδικούς σάκους) , ή Επιτόπου ταφή του νεκρού ζώου το αναερόβιο περιβάλλον διατηρείται στο εσωτερικό του πτώματος, οι βλαστικές μορφές του βακίλου του άνθρακα δεν σπορογονούν, και εξουδετερώνονται κατά την αποσύνθεσή του. Η περιοχή γύρω από το πτώμα ψεκάζεται με υδατικό διάλυμα φορμαλδεΰδης 10% v:v (εξουδετέρωση των βακίλων του άνθρακα που έχουν διαφύγει από το πτώμα και συντήρηση του δέρματος του ζώου) Το πτώμα καλύπτεται με ασβέστη και κάποιο συμπαγές οικοδομικό (π.χ. τσιμένο) ή άλλο υλικό (πλαστικό), η περιοχή περιφράσσεται με σύρμα και αναρτούνται προειδοποιητικές πινακίδες. Οι εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός και ο χώρος ψεκάζονται με το αντισηπτικό διάλυμα Συνήθως το καθεστώς καραντίνας αίρεται μετά την παρέλευση 20 ημερών από του τελευταίου θανάτου

23 Δεν γίνεται διάνοιξη του πτώματος Γίνεται υγειονομική σφαγή μετά τη διάγνωση, έως τότε τεράστια προσοχή!!!

24 Αμέσως μετά την εκδήλωση ενός περιστατικού άνθρακα σε μία εκτροφή
Αμέσως  μετά την εκδήλωση ενός περιστατικού άνθρακα σε μία εκτροφή Όλα τα κλινικά υγιή ζώα θα πρέπει να απομακρυνθούν άμεσα από την περιοχή και να ελέγχονται τακτικά για διάστημα τουλάχιστον 2 εβδομάδων, για συμπτώματα ενδεικτικά της νόσου(πυρετό, ταχύπνοια και οίδημα) Ζώα για τα οποία τίθεται υποψία προσβολής από τη νόσο θα πρέπει να υποβάλλονται άμεσα σε θεραπεία με αντιβιοτικά για μία περίοδο 2-3 ημερών Στην περίπτωση που η άμεση επίβλεψη των ζώων για την ανίχνευση κλινικών συμπτωμάτων δεν είναι δυνατή, ενδείκνυται η προληπτική χορήγηση αντιβιοτικών σε όλα τα ζώα

25 Στις  περιοχές όπου ο άνθρακας ενζωοτεί ή σε οποιαδήποτε περίπτωση τίθεται υποψία διάδοσης της μόλυνσης από μία αρχική εστία, επιβάλλεται εμβολιασμός του συνόλου των ζώων του κοπαδιού (αυτό επιφέρει την εξάλειψη των θανατηφόρων περιστατικών εντός 2 εβδομάδων) Το εμβόλιο περιέχει σπόρους (σπορεμβόλιο) από το τοξινογόνο, μη-ελυτροφορό στέλεχος Bacillus anthracis 34F2 Η ανοσία που παρέχεται από το εμβόλιο διαρκεί περίπου 1 έτος (επιβάλλεται επανεμβολιασμό ς των ζώων στις ενζωοτικές περιοχές) Δεδομένου ότι το εμβολιακό στέλεχος είναι μεν ελαττωμένης λοιμόγονου δύναμης αλλά ζωντανό, επιβάλλεται προσοχή κατά τη χορήγησή του, ειδικά στην αίγα που εκδηλώνει παρενέργειες, συχνότερα από άλλα είδη ζώων. Λόγω παρενεργειών ο επανεμβολιασμός όλων των ευπαθών ειδών ζώων ενδείκνυται μόνο σε ενζωοτικές περιοχές ενώ όταν τα κρούσματα είναι σποραδικά και περιορισμένης έκτασης, θα πρέπει γενικά να αποφεύγεται. Εάν έχει προηγηθεί θεραπεία με αντιβιοτικά, ενδείκνυται μία περίοδος αναμονής διάρκειας 8-12 ημερών πριν τον εμβολιασμό.

26 Σπορεμβόλιο Sterne: Ο νεαρός τότε κτηνίατρος Max Sterne στη Γερμανία, 10 περίπου χρόνια πριν την ανακάλυψη του σπορεμβολίου που πήρε το όνομά του

27 Η νόσος στον άνθρωπο – διακρίνεται σε
Υποδόριο: μονήρεις δερματικές αλλοιώσεις συνήθως στο πρόσωπο, στον λαιμό, στην παλάμη και στον καρπό Πεπτικό: μπορεί να εστιάζεται σε οποιοδήποτε σημείο του γαστρεντερικού σωλήνα με ελκώδεις και αιμορραγικές αλλοιώσεις. Εκδηλώνεται αιματέμεση, αιμορραγική διάρροια, κολικός, τοξαιμία και σηπτικό shock που οδηγούν στον θάνατο Εισπνευστικό: λόγω εισόδου σπόρων διαμέσου των αεραγωγών. Συμπτώματα αρχικά μη ειδικά και περιλαμβάνουν συνήθως πυρετό, ήπια κατάπτωση, ανορεξία, δύσπνοια, βήχα, ναυτία και εμετό. Ο ασθενής πέφτει σε κώμα και καταλήγει Ενέσιμο: αποκλειστικά σε χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών που έχουν μολυνθεί με σπόρους του βακίλου του άνθρακα. Εκδηλώνεται χαρακτηριστική έντονη φλεγμονή στο σημείο της ένεσης, και εκτεταμένο οίδημα

28 Τυπικές δερματικές αλλοιώσεις λόγω υποδόριου άνθρακα

29

30 Τυπική εκδήλωση υποδόριου άνθρακα

31 Δεν θα ξεχάσω για τον άνθρακα
Δεν θα ξεχάσω για τον άνθρακα Βακτήριο που σπορογονεί εκτός του σώματος Σπόρια εξαιρετικά ανθεκτικά Συνήθως προκαλεί ξαφνικό θάνατο Το πτώμα διογκωμένο, χωρίς νεκρική ακαμψία και με άπηκτο μαύρο αίμα Σε υποψία άνθρακα το πτώμα δεν διανοίγεται δεν μεταφέρεται – ενημερώνονται οι αρχές Υγειονομική ταφή στα πτώματα και αντιβιοτικά σε όλα κλινικά υγιή ζώα Προληπτικά σπορεμβόλιο (ζωντανό ελαττωμένης λοιμόγονου δύναμης) μόνο σε ενζωοτικές περιοχές

32 Ερωτήσεις κατανόησης Ο άνθρακας είναι ένα λοιμώδες νόσημα που προσβάλει πρωτίστως (συμπλήρωσε με φυτοφάγα ή σαρκοφάγα )……….. ζώα, και προκαλείται από το σπορογόνο βακτήριο  ……. Ο επίμυς θεωρείται εξαιρετικά (συμπλήρωσε με ανθεκτικός ή ευαίσθητος )…… στον άνθρακα, σε αντίθεση με τον μυ και το ινδικό χοιρίδιο. Ο βάκιλος του άνθρακα είναι ένα (συμπλήρωσε με θετικό ή αρνητικό )………κατά Gram βακτήριο, κυλινδρικού σχήματος που διατάσσεται σε (συμπλήρωσε με αλυσίδες ή κυλίνδρους ) …..των οποίων οι διαστάσεις είναι (συμπλήρωσε με μεγαλύτερες ή μικρότερες ) ….όταν προέρχεται από καλλιέργεια.

33 Για να καταλήξει η έκθεση ενός ατόμου στον άνθρακα σε λοίμωξη, χρειάζεται απαραιτήτως να υπάρχει κάποια λύση της συνέχεια του δέρματος ή του βλεννογόνου, εκτός και αν η μόλυνση γίνει δια μέσω του εισπνεόμενου αέρα (σωστό/λάθος )…   Στα βοοειδή ο άνθρακας εκδηλώνεται συνήθως με οξεία μορφή ενώ στα αιγοπρόβατα, με υπεροξεία (σωστό/λάθος )…. Η αποτελεσματικότερη επέμβαση για την αποτροπή της διάδοσης σπόρων βακίλου του άνθρακα από τα πτώματα των ζώων σε αποσύνθεση, είναι η άμεση (συμπλήρωσε με το σωστό, μεταφορά/διάνοιξη/αποτέφρωση ) ………………..   Μετά την εκδήλωση ενός περιστατικού άνθρακα σε μία εκτροφή, θα πρέπει όλα τα κλινικά υγιή ζώα να (συμπλήρωσε με το σωστό, θανατωθούν/απομακρυνθούν/περιοριστούν )… άμεσα.

34 Τα ζώα για τα οποία τίθεται υποψία προσβολής από τη νόσο θα πρέπει να υποβάλλονται σε θεραπεία με αντιβιοτικά και αμέσως μετά να εμβολιάζονται (σωστό/λάθος )…… Η μόλυνση του ανθρώπου από τον βάκιλο του άνθρακα μπορεί να γίνει μέσω του εισπνεόμενου αέρα, δια του στόματος ή δια του δέρματος, αρκεί σε κάθε περίπτωση να υπάρχουν λύσεις της συνέχειας του βλεννογόνου ή του δέρματος (σωστό/λάθος )…… Στον άνθρωπο ο άνθρακας διακρίνεται σε  ….., πεπτικό , …. και ενέσιμο, αναλόγως της οδού μόλυνσης.