9. Μορφολογία.

Παρουσίαση με θέμα: "9. Μορφολογία."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 9. Μορφολογία

2 Eπίπεδα γλωσσικής ανάλυσης
Διπλή άρθρωση Μορφήματα Φωνήματα

3 Μορφολογία: μελέτη των σχέσεων μεταξύ των μορφημάτων στο όριο της λέξης, μελέτη της εσωτερικής δομής της λέξης.

4 Παραδοσιακή γραμματική: Λέξεις και προτάσεις Γραφή Γραμματική και Συντακτικό Γραμματική: Κλίση και Παραγωγή Συντακτικό: Σχέσεις λέξεων μέσα στην πρόταση

5 1. Ορισμός της Λέξης Γενικός ορισμός που να καλύπτει όλες τις περιπτώσεις και όλες τις γλώσσες ??? αγγλ.: a ελλ.: ο, το γαλ.: le, y, à

6 ελλ.: σιδηρόδρομος γαλ.: anticonstitutionnellement

7 ινουιτική: angyaghllangyugtuq
Πολυσυνθετικές γλώσσες: Μπαντού, ναουάτλ, γλώσσες του Καυκάσου, βασκική, φινοουγγρική, γλώσσες αμπορίγηνων Αυστραλίας: palyamunurringkutjamunurtu

8 Angyaghllangyugtuq : Αυτός επιθυμεί να αγοράσει ένα μεγάλο πλοίο angya: ghlla ng yug: tuq:

9 2. Διάκριση των λέξεων: διαφορά γραπτού προφορικού λόγου [nastodoso] [parto] [dostomu] [tonoma] [stobirea]

10 Οι σκουνιες [pamestiskounies] Ο νιστός της αράχνης [tonistotisaraxnis]

11 3. γράφω, έγραφα, θα γράψω, Πόσες λέξεις έχει ένα κείμενο;

12 Μόρφημα (ή μόνημα): η μικρότερη μονάδα έκφρασης που είναι φορέας σημασίας.

13 Είδη μορφημάτων Ανεξάρτητα: και, παρά, χθες, μετά, από, πάνω Εξαρτημένα: α-, προ-, δια-, -ω, -άκι, -ους, παιδ- , σκυλ-, παίρν-, έχ-

14 Είδη μορφημάτων Γραμματικά: -ως, -ος, -ω, -ούμε, -ες Γραμματική σημασία Περιορισμένος αριθμός, κλειστός κατάλογος Λεξικά: παιδ-, γυναικ-, σταθερ-, γραφ-, ιστορ- Λεξική σημασία απεριόριστος αριθμός, ανοικτός κατάλογος, νεολογισμοί

15 Κλίση και Σχηματισμός λέξεων
Κλίση των λέξεων, ανάλογα με γραμματικές κατηγορίες προσώπου, αριθμού, χρόνου, φωνής, γένους, κλπ.

16 Σχηματισμός λέξεων 1. Παραγωγή Ρίζα και παραθήματα (ή προσφύματα): προθήματα και επιθήματα. Στραβός, στραβώνω, ξεστραβώνω, στραβισμός Εχθρός, εχθρικός, έχθρα, εχθρεύομαι

17 2. Σύνθεση Λέξεις που προκύπτουν από τον συνδυασμό λεξικών μορφημάτων σιδηρόδρομος, γραμματοκιβώτιο, μορφολογία ρίζα : σιδηρ-, δρομ-, γραμμ-, κιβώτ- θέμα: 2 λεξικά μορφήματα ή και περισσότερα γραμματοκιβώτ-, μορφολογ-

18 Mόρφημα- Μορφή Leonard Βloomfield, 1933, Language
Mόρφημα: «O γλωσσικός τύπος που έχει σταθερή μορφή και σταθερή σημασία σε όλα τα περιβάλλοντα»

19 Mόρφημα- Μορφή Σταθερότητα σημασίας αλλά όχι σταθερότητα μορφής γράφ-ω έγραψα [ε-γrap-s-a] /γraf-/ /γrap-/

20 Mόρφημα- Μορφή ράβω, έραψα, να ραφτώ {υποκορισμός} -άκι, -ούλη, -ίτσα, -ούτσικο Διάκριση μεταξύ μορφήματος και μορφής {υποκορισμός} : μόρφημα -άκι, -ούλη, -ίτσα, -ούτσικο : μορφή

21 Μόρφημα- Μορφή Μόρφημα είναι το σύνολο των μορφών που έχουν την ίδια σημασία Μόρφημα: σημαινόμενο, σημασιολογική μονάδα που πραγματοποιείται με διαφορετικές μορφές. Μορφή: σημαίνον

22 Μόρφημα- Μορφή Τα μορφήματα τα συμβολίζουμε με { }. Τις μορφές ως φωνολογικές πραγματώσεις με/ /

23 Αλλόμορφα Διαφορετικές μορφές του ίδιου μορφήματος. φεύγω, να φύγω τρώω, έφαγα Σε συμπληρωματική κατανομή

24 Αλλόμορφα - φωνολογικά καθορισμένα να φύγω, να φύγει /fiγ-/ - /fij-/
τρέχω, έτρεξα /trεx-/ - /trεk-/ μορφολογικά καθορισμένα τρώω, έφαγα λέω, είπα   /tro/ - /fa/ /lε-/, /ip-/

25 Eλεύθερα εναλλασσόμενοι τύποι
ισοδύναμη κατανομή /aγap-usa/ - /aγap-aγa/ να κάτσ-ω, να καθήσ-ω γράφ-ονταν, γραφ-όντουσαν, γράφ-ονταν, γραφ-όσαντε

26 Τυπολογία γλωσσών με μορφολογικά κριτήρια
Τυπολογία γλωσσών με μορφολογικά κριτήρια Αναλυτικές και συνθετικές γλώσσες Αναλυτικές: 1 λέξη = 1 μόρφημα. Οι λέξεις παραμένουν αμετάβλητες βιετναμέζικη, κινέζικη Wo men you pi bao mei you mao jin Wo hui shuo han yu Wo tien tsin Wo tien tsin le

27 Συνθετικές γλώσσες 1 λέξη, περισσότερα μορφήματα: Συγκολλητικές και κλιτές

28 Συγκολλητικές Τα μορφήματα τοποθετούνται το ένα δίπλα στο άλλο 1 μόρφημα = 1 μορφή (τουρκική, σουαχίλι) ev ler : πληθυντικός evler i: κτίση, κατοχή evi den: αφαιρετική πτώση evleri ev: σπίτι evden evlerden

29 Oda: δωμάτιο Οdalar Odadan Odalaran

30 Κλιτές  1 μόρφημα, περισσότερες μορφές ({πληθυντικός}: /a/, /εs/, /us/, /aδεs/, /on/, κλπ.) 1 μορφή, περισσότερα μορφήματα (/εs/: πληθυντικός αριθμός, θηλυκό ή αρσενικό γένος, ονομαστική πτώση).

31 Congo Swahili ninasema: μιλάω wunasema: μιλάς anasema: μιλάει ninaona: βλέπω ninapika: μαγειρεύω

32 ninasoma: διαβάζω anasoma: διαβάζει nilisoma: διάβαζα alisoma: αυτός διάβαζε nitasoma: θα διαβάσω atasoma: θα διαβάσει wanasoma: διαβάζουν

33 Μιλούσε Θα μιλήσει θα μεγειρέψει Θα μαγειρεύω

34