3η Διάλεξη «Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα» «3.1.Συναλλαγματική αγορά»

Παρουσίαση με θέμα: "3η Διάλεξη «Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα» «3.1.Συναλλαγματική αγορά»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 3η Διάλεξη «Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα» «3.1.Συναλλαγματική αγορά»
ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΠΣ –ΜΒΑ ΜΑΘΗΜΑ: Διεθνή Οικονομικά 3η Διάλεξη «Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα» «3.1.Συναλλαγματική αγορά» Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων

2 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα
Διεθνές νομισματικό σύστημα εξυπηρετεί τους οικονομικούς φορείς σε διάφορες χώρες που χρησιμοποιούν τα εθνικά τους νομίσματα. Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Κατοχυρώνεται βάσει των διεθνών συνθηκών Μορφή οργάνωσης των νομισματικών και οικονομικών σχέσεων Λειτουργούν ανεξάρτητα ή εξυπηρετούν VP & Network Head OPCS Διεθνή κινητικότητα παραγωγικών συντελεστών Διεθνές εμπόριο

3 Το εθνικό νομισματικό σύστημα
Το εθνικό νομισματικό σύστημα είναι η μορφή οργάνωσης των νομισματικών σχέσεων μιας χώρας και ορίζεται από την νομισματική νομοθεσία. Οι ιδιαιτερότητες του εθνικού νομισματικού συστήματος ορίζονται από το επίπεδο ανάπτυξης και την ιδιομορφία της οικονομίας, καθώς επίσης τις εξωτερικές οικονομικές σχέσεις μιας ή άλλης χώρας.

4 Στόχοι του διεθνούς νομισματικού συστήματος
Βασικοί στόχοι του διεθνούς νομισματικού συστήματος είναι η ρύθμιση των διεθνών πληρωμών και νομισματικών αγορών για την εξασφάλιση σταθερής οικονομικής ανάπτυξης, μείωση του πληθωρισμού, στήριξης της ισορροπίας των εξωτερικών οικονομικών συναλλαγών και της ροής των διεθνών πληρωμών. Το διεθνές νομισματικό σύστημα είναι ο κύριος μηχανισμός ο οποίος μπορεί να συμβάλει στην διεύρυνση ή αντιθέτως στον περιορισμό των διεθνών οικονομικών σχέσεων.

5 Βασικά στοιχεία τού εθνικού και διεθνούς νομισματικού συστήματος

6 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα
Νομισματικό σύστημα Οικονομικές σχέσεις Νομικές σχέσεις Οργανωτικές σχέσεις Διεθνής χρηματοπιστωτική αγορά αγορά των χρηματοοικονομικών παραγώγων Αγορά συναλλάγματος Αγορά δανείων- χρεογράφων (debt market) Aγορά τίτλων ιδιοκτησίας (market title of ownership)

7 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα
  Νομισματικά Στοιχεία του συστήματος Εθνικό και διεθνές νόμισμα. Διεθνή ρευστότητα Εθνικοί και διεθνείς μηχανισμοί ρύθμισης. Διακρατικές συμφωνίες Νομισματική Ισοτιμία Συναλλαγματική ισοτιμία Διεθνείς νομισματικοί και πιστωτικοί οργανισμοί Συναλλαγματική αγορά Όροι αμοιβαίας μετατρεψιμότητας και κυκλοφορίας

8 Διεθνές Νομισματικό Σύστημα
  Χρηματοοικονομικά Στοιχεία του συστήματος Μηχανισμοί εμπορίου με χρηματοοικονομικά εργαλεία Συνάλλαγμα, χρεόγραφα, δάνεια διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές Ανεξάρτητο στοιχείο του συστήματος είναι οι διεθνείς πληρωμές που εξυπηρετούν την διακρατική ροή αγαθών, των υπηρεσιών των συντελεστών παραγωγής και των χρηματοοικονομικών εργαλείων

9 Υποκείμενα της Συναλλαγματικής Αγοράς

10 Λειτουργία και Δομή της Συναλλαγματικής Αγοράς
Περιφερειακή Εθνική Παγκόσμια Συναλλαγματική Αγορά Η εξασφάλιση της έγκαιρης εφαρμογής των διεθνών πληρωμών, την ασφάλιση των συναλλαγματικών κινδύνων Ευρωπαϊκή Η διαφοροποίηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων των τραπεζών, των επιχειρήσεων, των χωρών, η ρύθμιση των συναλλαγματικών ισοτιμιών Αμερικανική Η απόκτηση κερδοσκοπικού οφέλους στην διαφορά των συναλλαγματικών ισοτιμιών Ασιατική Ρύθμιση της οικονομίας

11 Βασικές έννοιες της συναλλαγματικής αγοράς
Η μελέτη της αγορά συναλλάγματος, όπου έχουμε ανταλλαγή νομισμάτων διαφόρων χωρών, βασίζεται στη θεωρία της αγοραίας προσφοράς και ζήτησης. Ωστόσο, η θεωρία σε σχέση με την αγορά συναλλάγματος χρησιμοποιείται με σημαντικές αλλαγές, δεδομένου ότι το νόμισμα είναι ειδικό εμπόρευμα και στην παγκόσμια αγορά λαμβάνει την ίδια μορφή με τις χρηματικές μονάδες εσωτερικά μίας χώρας Νόμισμα (currency) - με την ευρύτερη έννοια, είναι κάθε προϊόν που είναι ικανό να εκτελεί τις λειτουργίες του χρήματος ως μέσο ανταλλαγής στη διεθνή αγορά, - με τη στενή έννοια του όρου τα μετρητά ως τμήμα της προσφοράς χρήματος, που κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι, με τη μορφή χαρτονομισμάτων και κερμάτων (Μ1).

12 Βασικές έννοιες της συναλλαγματικής αγοράς
Εθνικό νόμισμα (national currency) – είναι το νόμιμο πληρωτέο μέσο στην επικράτεια της χώρας που εκδίδει το νόμισμα (δολάριο ΗΠΑ, λίρες Ηνωμένου Βασιλείου, ρούβλι Ρωσίας, δανική κορόνα, ουγκία στη Μαυριτανία, κ.λπ.). Μια ειδική μορφή του εθνικού νομίσματος είναι το κοινό νόμισμα. Το κοινό νόμισμα (common currency ) – το νόμισμα που αντικαταστεί τα εθνικά νομίσματα των χωρών που εντάσσονται στη νομισματική ένωση. Παραδείγματα είναι το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα -ευρώ (Ευρωζώνη-16), το Αφρικανικό Φράνκο (Μπενίν, Γκαμπόν, Καμερούν και σε αρκετές άλλες πρώην αφρικανικές αποικίες της Γαλλίας) Διεθνείς νομισματικές μονάδες -SDR (Τα Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα- ΕΤΔ, SDR ,Special Drawing Rights) και ECU έως 1999.

13 Η ταξινόμηση των νομισμάτων

14 Βασικές έννοιες της συναλλαγματικής αγοράς
Ξένο Νόμισμα ή συνάλλαγμα (foreign currency) – είναι το πληρωτέο μέσο άλλων χωρών, που νόμιμα ή μη χρησιμοποιείται στην επικράτεια μίας δεδομένης χώρας (δολάρια στην Ρωσία, ευρώ στο Μαυροβούνιο) Η συναλλαγματική ισοτιμία (exchange rate ) - η τιμή του εθνικού νομίσματος, που εκφράζεται σε μονάδες του ξένου νομίσματος. • Η ζήτηση χρήματος (money demand ) - ενδογενής μεταβλητή, είναι ανάλογη με το επίπεδο των τιμών, εξαρτάται από το ονομαστικό επιτόκιο και το πραγματικό εισόδημα και δείχνει τις ανάγκες της οικονομίας σε πραγματικά χρηματικά διαθέσιμα. • προσφορά χρήματος (money supply ) - εξωγενής μεταβλητή, η οποία δείχνει την έκδοση των χρημάτων στην κυκλοφορία (νομισματικά εργαλεία) και ρυθμίζεται από τις νομισματικές αρχές.

15 Σύνθεση των νομισματικών μεγεθών

16 Προσφορά χρήματος στην Ευρωζώνη M1: νόμισμα σε κυκλοφορία + καταθέσεις διάρκειας μίας ημέρας; Μ2: Μ1 + Καταθέσεις με συμφωνημένη διάρκεια μέχρι 2 ετών + καταθέσεις υπό προθεσμία μέχρι 3 μήνες; M3: M2 + + συμφωνίες επαναγοράς + αμοιβαία κεφάλαια (MMF) μετοχές / μονάδες + Χρεόγραφα μέχρι 2 ετών M1: Currency in circulation + overnight deposits M2: M1 + Deposits with an agreed maturity up to 2 years + Deposits redeemable at a period of notice up to 3 months M3: M2 + Repurchase agreements + Money market fund (MMF) shares/units + Debt securities up to 2 years

17 Προσφοράς χρήματος στις ΗΠΑ

18 Ομάδες νομισμάτων Το αποθεματικό νόμισμα
(reserve currency) Το αποθεματικό νόμισμα (reserve currency) -είναι το (τα) συνάλλαγμα(τα) το οποίο οι χώρες διατηρούν ως διεθνή συναλλαγματικά διαθέσιμα, τα οποία χρησιμοποιούν για την κάλυψη των ελλειμμάτων του ισοζυγίου πληρωμών. Είναι το ξένο συνάλλαγμα το οποίο οι κεντρικές τράπεζες άλλων κρατών συσσωρεύουν και διατηρούν αποθέματα για τις διεθνείς πληρωμές τους στις εξωτερικές εμπορικές συναλλαγές τους και ξένες επενδύσεις. Το αποθεματικό νόμισμα μπορεί να λειτουργήσει ως βάση καθορισμού της συναλλαγματικής τιμής και ισοτιμίας για άλλες χώρες Αποθεματικά νομίσματα Ευρώ, USD, Γέν Ιαπωνίας , Λίρα Βρετανίας, Φράνκο Ελβετίας, Άλλα νομίσματα

19 Ομάδες νομισμάτων Ελεύθερο χρησιμοποιήσιμο συνάλλαγμα (freely usable currency) -είναι το νόμισμα που ευρέως χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση των πληρωμών στις διεθνείς συναλλαγές και ενεργά πωλείται και αγοράζεται στις κύριες διεθνείς συναλλαγματικές αγορές. Θεωρούνται ως πέντε τέτοια νομίσματα -το δολάριο ΗΠΑ, Ιαπωνικό γεν, ευρώ, αγγλικές λίρες και ελβετικό φράνκο. Σκληρό νόμισμα (hard currency) - το νόμισμα που χαρακτηρίζεται από σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία και οι αλλαγές του ακολουθούν συνήθως τους βασικούς μακροοικονομικούς κανόνες. Συνήθως είναι συνώνυμο του μετατρέψιμου νομίσματος.

20 Μετατρεψιμότητα του νομίσματος (currency convertibility)
α. Μετατρεψιμότητα στις τρέχουσες συναλλαγές (current account convertibility)- θεωρείται η έλλειψη των περιορισμών στις πληρωμές και μεταβιβάσεις συναλλάγματος στις τρέχουσες διεθνείς συναλλαγές , που έχουν σχέση με το εμπόριο εμπορευμάτων, υπηρεσιών, διακρατικών μεταβιβάσεων και εισοδημάτων. Βασική προϋπόθεση εισόδου μίας χώρας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (άρθρο VIII) η άρση των περιορισμών στις διεθνείς πληρωμές στις τρέχουσες συναλλαγές. β. Μετατρεψιμότητα στις διεθνείς κινήσεις κεφαλαίου(capital account convertibility)- θεωρείται η έλλειψη των περιορισμών στις πληρωμές και μεταβιβάσεις συναλλάγματος στις διεθνείς συναλλαγές, που έχουν σχέση με την κίνηση του κεφαλαίου, όπως οι άμεσες επενδύσεις και επενδύσεις χαρτοφυλακίου, πιστώσεις και κεφαλαιουχικές επιδοτήσεις. γ. Πλήρης μετατρεψιμότητα (full convertibility)- είναι η πλήρης έλλειψη του κυβερνητικού ελέγχου και περιορισμών στις τρέχουσες συναλλαγές και συναλλαγές κίνησης κεφαλαίου.

21 Μετατρεψιμότητα του νομίσματος Εσωτερική, εξωτερική, εμπορευματική
Μετατρεψιμότητα του νομίσματος Εσωτερική, εξωτερική, εμπορευματική • Εσωτερική μετατρεψιμότητα (internal convertibility)- το δικαίωμα των ημεδαπών να αγοράζουν, να διαθέτουν και να πραγματοποιούν πράξεις στο εσωτερικό της χώρας με ενέργειες υπό τη μορφή μετρητών και τραπεζικών καταθέσεων εκφρασμένα σε ξένο νόμισμα. • Εξωτερική μετατρεψιμότητα (external convertibility)- το δικαίωμα των ημεδαπών να κάνουν πράξεις σε συνάλλαγμα με αλλοδαπούς. Η έννοια αυτή είναι σχεδόν ταυτόσημη με την έννοια της μετατρεψιμότητας στις τρέχουσες συναλλαγές και στην κίνηση κεφαλαίων. • Εμπορευματική μετατρεψιμότητα (commodity convertibility)- την ικανότητα της οικονομίας να παράγει αρκετά αγαθά και υπηρεσίες για να ικανοποιεί τα αιτήματα των ημεδαπών και αλλοδαπών, που πραγματοποιούν πληρωμές σε εθνικό όσο και σε ξένο νόμισμα.

22 Εσωτερική Μετατρεψιμότητα του νομίσματος
Παράλληλη κυκλοφορία νομισμάτων (currency co-circulation) - η χρήση ενός ή περισσότερων ξένων νομισμάτων στο νομισματικό σύστημα της χώρας, μαζί με το εθνικό νόμισμα, το οποίο έγινε δεκτό ως νόμιμο μέσο πληρωμής. Παράλληλη κυκλοφορία νομισμάτων μπορεί να συμβεί σε δύο μορφές: Δολλαροποίηση ή υποκατάσταση του νομίσματος. • Δολλαροποίηση (dollarization) - η χρήση του ξένου νομίσματος ως μέσο κυκλοφορίας, μονάδα πληρωμής και μέσο αποταμίευσης. • Υποκατάσταση Νομίσματος (currency substitution) - χρήση μόνο σε ξένο νόμισμα ως μέσο κυκλοφορίας.

23 Η δομή της διεθνούς ρευστότητας
Η δομή της διεθνούς ρευστότητας συμπεριλαμβάνει τα εξής συστατικά στοιχεία: Τα επίσημα συναλλαγματικά αποθεματικά της χώρας Τα επίσημα αποθέματα χρυσού Την αποθεματική θέση στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (το δικαίωμα της χώρας-μέλους αυτομάτως να λάβει αναμφίβολη πίστωση σε ξένο νόμισμα στα όρια 25% από την ποσόστωση της στο ΔΝΤ). Τους λογαριασμούς σε ECU (έως 1999) και SDR. Η διεθνής ρευστότητα εκπληρώνει τρεις λειτουργίες, αποτελώντας μέσο σχηματισμού ρευστοποιήσιμων αποθεματικών, μέσο διεθνών πληρωμών (κυρίως για την κάλυψη ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών) και μέσο νομισματικής παρέμβασης.

24 Εξέλιξη του διεθνούς νομισματικού συστήματος

25 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος
Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Σύμφωνα με την μεθοδολογία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών -Bank for International Settlements (BIS) που εφαρμόζεται στις ανεπτυγμένες χώρες, η συναλλαγματική αγορά χωρίζεται σε: 1) σε τρέχουσες αγορές ή άμεσων συναλλαγών τοις μετρητοίς (spot) 2) αγορές συναλλαγματικών παραγώγων (derivatives): 2.1 προθεσμιακών χρηματιστηριακών συμβολαίων (Future) και εκτός χρηματιστηρίου (over the counter) προθεσμιακών συναλλαγών - συμβολαίων (Forwards), συμβόλαια ανταλλαγής (swaps), και συμβόλαια επιλογών (options).

26 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος
Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Άμεσες συναλλαγές τοις μετρητοίς (spot transactions) είναι η ανταλλαγή δύο νομισμάτων βάσει πρότυπων συμβολαίων με διακανονισμό σε προθεσμία εξόφλησης δύο εργάσιμες μέρες. Η αγορά τοις μετρητοίς (spot) χαρακτηρίζεται από την συμμετοχή πρακτικά όλων των χωρών και όλων των νομισμάτων, των τυποποιημένων και αυτοματοποιημένων συναλλαγών και του μεγάλου όγκου συναλλαγής κάθε ενός από αυτά. Προθεσμιακές συναλλαγές -συμβόλαια (outright forward) - διαρθρωτικά είναι παραπλήσιες στις συναλλαγές τοις μετρητοίς με ανταλλαγή δύο νομισμάτων βάσει συμβολαίων με διακανονισμό σε προθεσμία εξόφλησης περισσότερο από δύο εργάσιμες μέρες. Τυπικές προθεσμίες προθεσμιακών συμβολαίων -εβδομάδα, μήνας, τρεις μήνες, έξι μήνες και 12 μήνες ή 2-5 έτη.

27 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Προθεσμιακές συναλλαγές -συμβόλαια (outright forward) Η προθεσμιακή ισοτιμία μπορεί να είναι ίση με την τρέχουσα ισοτιμία (spot), μικρότερη ή μεγαλύτερη απ’ αυτήν. Εάν η προθεσμιακή ισοτιμία είναι μικρότερη της τρέχουσας ισοτιμίας, τότε το ξένο συνάλλαγμα πωλείται με προθεσμιακή προεξόφληση ή έκπτωση (forward discount), εάν η προθεσμιακή ισοτιμία είναι μεγαλύτερη της τρέχουσας ισοτιμίας, τότε το ξένο νόμισμα πωλείται με προθεσμιακό πριμ ή προμήθεια (forward premium). Το πριμ/ η έκπτωση συνήθως εκφράζονται σε ποσοστά ετησίως σε σχέση με την τρέχουσα ισοτιμία σύμφωνα με τον τύπο: Premium/Discount = E forward -E spot x n x E spot όπου Ε -η συναλλαγματική ισοτιμία, αντίστοιχα τρέχουσα (spot) ή προθεσμιακή (forward), n -είναι ο αριθμός περιόδων μέχρι την εκπλήρωση της πληρωμής. Ο αριθμός n για την διάρκεια των προθεσμιακών συμβολαίων την εβδομάδα, μήνα, τρεις μήνες, έξι μήνες και έτος αντίστοιχα αποτελούν 52,12, 4, 2,1. Παράδειγμα, εάν η τρέχουσα ισοτιμία ανέρχεται σε 1 Ευρώ = 40 ρούβλια. και η προθεσμιακή ισοτιμία για ετήσιο συμβόλαιο ανέρχεται σε 1 Ευρώ= 40,5 δρχ. τότε το ευρώ θα πωλείται με επιβάρυνση (πριμ) 5% ετησίως δηλαδή: Premium = 40,5-40,0 x 4x 100=+5 % ,0

28 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Προθεσμιακές συναλλαγές -συμβόλαια (outright forward) Η διαφορά μεταξύ της προθεσμιακής συναλλαγματικής ισοτιμίας (forward) και τρέχουσας ισοτιμία (spot) υπολογίζεται από τον τύπο: [ES ( id – if ) t] / (100 x 360), ES - Άμεσες συναλλαγές τοις μετρητοίς (τον αριθμό του εγχώριου νομίσματος ανά μονάδα των ξένων).   id – το επιτόκιο των καταθέσεων σε εθνικό νόμισμα.   if   - το επιτόκιο των καταθέσεων σε ξένο νόμισμα.   t - προθεσμία προθεσμιακών συμβολαίων σε ημέρες.

29 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Συμβόλαια ανταλλαγής (swaps)
Συμβόλαια ανταλλαγής (swaps) - είναι παραπλήσια με τα συμβόλαια άμεσης συναλλαγής τοις μετρητοίς (spot) και προϋποθέτουν ανταλλαγή συγκεκριμένου ποσού δύο νομισμάτων ή αντίστροφη ανταλλαγή με τα ίδια ποσά νομίσματος σε συμφωνημένη ημερομηνία στο μέλλον. Οι ανταλλαγές νομισμάτων χρησιμοποιούνται κυρίως για την αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου. • Αντιστάθμιση (hedging ) - αντισταθμιστικές δράσεις που αναλαμβάνονται από τον αγοραστή ή πωλητή στην αγορά συναλλάγματος για να προστατεύσει το εισόδημά τους από την ενδεχόμενη αλλαγή της συναλλαγματικής ισοτιμίας στο μέλλον.

30 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Προθεσμιακά χρηματιστηριακά συμβόλαια (Future) Προθεσμιακά χρηματιστηριακά συμβόλαια (Future) είναι τυποποιημένα προθεσμιακά συμβόλαια συναλλάγματος, το εμπόριο των οποίων διεξάγεται στα χρηματιστήρια. Οι προθεσμιακές αγορές αναπτύσσονται μόνο σε μερικά παγκόσμια χρηματοπιστωτικά κέντρα (Νέα Υόρκη, Λονδίνο, Σικάγο, Σιγκαπούρη) και εμπορεύονται περιορισμένο αριθμό συναλλαγμάτων - δολάρια ΗΠΑ, δολάρια Καναδά, Γεν, ευρώ, λίρα Αγγλίας και ελβετικό φράνκο)

31 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Τα συμβόλαια επιλογών (options)
Τα συμβόλαια επιλογών αποτελούν τυποποιημένα συμβόλαια στο ήμισυ του ποσού των τυποποιημένων προθεσμιακών συμβολαίων, τα οποία δίνουν στον αγοραστή το δικαίωμα να αγοράσει (call options) ή να πουλήσει (put options) βάσει συμβολαίου καθορισμένο ποσό συναλλάγματος σε προκαθορισμένη μέρα (ευρωπαϊκό option) ή σε οποιαδήποτε στιγμή μέχρι την προκαθορισμένη μέρα (αμερικανικό option) με προσδιορισμένη εκ των προτέρων τιμή στο συμβόλαιο (sticky price).

32 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Τα συμβόλαια επιλογών (options)
Διεθνής κυκλοφορία στην αγορά συναλλάγματος, το οποίο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια την ημέρα, το 2000 ξεπέρασαν τα δύο τρισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα και αυξάνεται κατά περίπου 10% ετησίως. Περίπου 55% όλων των συναλλαγών με συνάλλαγμα ανέρχεται σε προθεσμιακά συμβόλαια (Forwards) και συμβόλαια ανταλλαγής (swaps), περίπου 40% σε συμβόλαια συναλλαγών τοις μετρητοίς (spot) και περίπου 5% της αγοράς σε προθεσμιακά χρηματιστηριακά συμβόλαια (Future) και συμβόλαια επιλογών (options). Τα πιο διαδεδομένα ζεύγη ανταλλαγής νομισμάτων έχουν ως εξής: το δολάριο - το ευρώ, το δολάριο - γεν, ευρώ - γεν, το δολάριο - λίρα, το ευρώ - η λίρα, δολάριο - καναδικού δολαρίου. Στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ του δολαρίου - ευρώ και του δολαρίου - γιεν αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ του κύκλου ανταλλαγών στο παγκόσμιο εμπόριο νόμισμα.

33 Λειτουργίες της συναλλαγματικής αγοράς Μορφές εμπορίου συναλλάγματος Συναλλαγματική διαιτησία (arbitrage) Η συναλλαγματική διαιτησία (arbitrage) είναι η πράξη, η οποία περιλαμβάνει την αγορά συναλλάγματος ή άλλου περιουσιακού στοιχείου (εμπορεύματος, ή αξιόγραφων) σε μία αγορά και την άμεση πώληση τους σε άλλη αγορά με την απόκτηση κέρδους στην διαφορά μεταξύ τιμής αγοράς και τιμής πώλησης. Για παράδειγμα, εάν η ισοτιμία στην Νέα Υόρκη ανέρχεται σε 1 ευρώ= 1,4 δολ ΗΠΑ, και στην Φρανκφούρτη 1 ευρώ= 1,3 δολ ΗΠΑ, ο επιχειρηματίας Χ αγοράζει ευρώ για δολάρια στην Φρανκφούρτη και άμεσα τα πουλάει στην Νέα Υόρκη κερδίζοντας 0,1 δολ για κάθε ευρώ.

34 Μοντέλα συναλλαγματικής αγοράς Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος Για συναλλαγές εισαγωγών και εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών και μετατροπής του ξένου σε εθνικό νόμισμα. Το εμπόριο ελβετικής εταιρείας με την Γερμανία. Η Καμπύλη ζήτησης για το ευρώ (ΜΜ) έχει αρνητική κλίση: όσο υψηλότερη είναι η ισοτιμία του ευρώ SFR / € (αντίστοιχα, κάτω το ελβετικό φράγκο), τόσο χαμηλότερη είναι η ζήτηση για ευρώ από τους Ελβετούς εισαγωγείς, τα γερμανικά αγαθά γίνονται πιο ακριβά για τους Ελβετούς. Για παράδειγμα, ένα αυτοκίνητο για 20 χιλιάδες ευρώ θα κοστίσει 30 χιλιάδες ελβετικά φράγκα, με την ισοτιμία 1,5 SFR / € ( x 1,5) και 40 χιλιάδες φράγκα με ισοτιμία 2 SFr / € ( x 2). Η Καμπύλη προσφοράς του ευρώ (ΕΕ) έχει θετική κλίση: όσο υψηλότερη είναι η ισοτιμία του ευρώ (αντίστοιχα, κάτω το φράγκο), τόσο μεγαλύτερη είναι η ζήτηση για τους Γερμανούς για ελβετικά αγαθά, καθώς θα είναι φθηνότερα. Συναλλαγματική Ισοτιμία SFr/€, Ε Μ Ισόρροπη Συναλλαγματική Ισοτιμία 1,5 Μ Ε Ποσότητα ξένου συναλλάγματος, €

35 Μοντέλα συναλλαγματικής αγοράς Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος
Μοντέλα συναλλαγματικής αγοράς Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος Σε σύστημα ελεύθερων κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών η ισορροπία καθορίζεται στο σημείο τομής των καμπύλων των ΜΜ και από το επίπεδο του 1,5 SFR / €. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο του 2009, η πραγματική μέση τιμή συναλλάγματος ανήλθε σε 1,47 SFR / €. Ισορροπία των συναλλαγματικών ισοτιμιών μπορούν να αλλάξουν από πολλούς παράγοντες. Έτσι, η αύξηση της ζήτησης σε προϊόντα της Ελβετίας θα οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης για το νόμισμα της και κατά συνέπεια, στην αύξηση των προσφοράς του ξένου νομίσματος (καμπύλη αυτή ΕΕ΄σε αυτή την περίπτωση, μετακινείται προς τα δεξιά). Το Νόμισμα της χώρας αυξήθηκε, και η νέα τιμή της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα είναι 1,3 φράγκα για ένα ευρώ. Σε αντίθεση, η στροφή από την εσωτερική κατανάλωση των εισαγόμενων προϊόντων θα συνοδεύεται από αυξημένη ζήτηση για ξένο νόμισμα (MM καμπύλη στην περίπτωση αυτή μετακινείται προς τα δεξιά). Αυτό θα οδηγήσει σε μείωση της τιμής του εγχώριου νομίσματος, καθώς η νέα τιμή της συναλλαγματικής ισοτιμίας θα είναι 1,8 φράγκα για ένα ευρώ. Συναλλαγματική Ισοτιμία SFr/€, Μ΄ Ε Μ Ε΄ 1,8 1,5 1,3 Μ΄ Ε Μ Ε΄ Ποσότητα ξένου συναλλάγματος, €

36 Μοντέλα συναλλαγματικής αγοράς Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος
Μοντέλα συναλλαγματικής αγοράς Προσφορά και ζήτηση συναλλάγματος Σε σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η ισορροπία καθορίζεται στο σημείο τομής των καμπύλων των ΜΜ και από το επίπεδο του 1,5 SFR / €. Για παράδειγμα, η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας ορίζει ισοτιμία σε 1,8 φράγκα/ ευρώ με την τιμή χαμηλότερη της ισορροπίας 1,5 φράγκα / ευρώ, τότε η προσφορά του ευρώ ή η ζήτηση για τα φράγκα στην συναλλαγματική αγορά θα είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση για ευρώ ή προσφορά φράγκων. Αυτό εμφανίζει πλεόνασμα του ΙΤΣ του ισοζυγίου πληρωμών. Πώληση φράγκων για ευρώ. Αν η σταθερή ισοτιμία του φράγκου είναι πάνω από την τιμή ισορροπίας (1,3 φράγκα/ ευρώ σε σύγκριση με 1,5 φράγκα / ευρώ), η ζήτηση για ευρώ ή προσφορά φράγκων, θα είναι μεγαλύτερη από την προσφορά του ευρώ ή ζήτηση για φράγκα. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει έλλειμμα στο ΙΤΣ του ισοζυγίου πληρωμών. Η έλλειψη ευρώ στην αγορά συναλλάγματος θα πρέπει να πληρωθεί από την κεντρική τράπεζα που διενεργεί νομισματική παρέμβαση στα συναλλαγματικά αποθέματα, με την πώληση του ευρώ ως αντάλλαγμα για φράγκα. Συναλλαγματική Ισοτιμία SFr/€, Πλεόνασμα Ε Μ 1,8 1,5 1,3 Έλλειμμα Ε Μ Ποσότητα ξένου συναλλάγματος, €

37 Υποτίμηση και ανατίμηση του Νομίσματος
Αν η Κεντρική Τράπεζα δεν διαθέτει επαρκή αποθέματα για τη διατήρηση της σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας κατά τη διάρκεια μιας μακράς περιόδου, αργά ή γρήγορα θα ανακοινώσει επίσημα την υποτίμηση ή την ανατίμηση του εθνικού νομίσματος. Η υποτίμηση του νομίσματος (currency devaluation ) – η νομοθετική μείωση της τιμής ή της νομισματικής ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος υπό καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Ανατίμηση του νομίσματος (currency revaluation ) - η νομοθετική αύξησης της τιμής ή της νομισματικής ισοτιμίας του εθνικού νομίσματος υπό καθεστώς σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η ανεπάρκεια των συναλλαγματικών αποθεμάτων αποτελούν μεγάλο πρόβλημα για την Κεντρική Τράπεζα. (π.χ. υποτίμηση Ουκρανικού Γρίβνα το 2008)

38 Η ζήτηση για εισαγωγές στην περίπτωση αυτή θεωρείται ανελαστική.
Οι επιπτώσεις τη υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος Η ελαστικότητα των εισαγωγών Περιγραφή των επιπτώσεων της υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος με απλοποιημένη μοντέλο, κατά την οποία η κατάσταση της αγοράς συναλλάγματος εξαρτάται από την ελαστικότητα της ζήτησης για εισαγωγές και προσφοράς εξαγωγών. Η ελαστικότητα των εισαγωγών (import elasticity ) – η αλλαγή στη ζήτηση για εισαγωγές που προκύπτουν από τις αλλαγές στους εμπορικούς όρους. Ο συντελεστής της ελαστικότητας των εισαγωγών ЄIM μετράται ως η ποσοστιαία μεταβολή του όγκου των εισαγωγών (ΔIM%) ως προς την ποσοστιαία μεταβολή των τιμών του (ΔP%). ЄIM = (ΔIM%)/(ΔP%) 1. Ο συντελεστής ελαστικότητας των εισαγωγών είναι πάντα μεγαλύτερος από το μηδέν. Όταν ЄIM> 1, σημαίνει ότι η μείωση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων κατά 1% οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης για περισσότερο από 1%. Η ζήτηση για εισαγωγές στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι είναι ελαστική. 2. Όταν ЄIM <1, σημαίνει ότι η μείωση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων κατά 1% οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης για λιγότερο από 1%. Η ζήτηση για εισαγωγές στην περίπτωση αυτή θεωρείται ανελαστική.

39 Για την περαιτέρω ανάλυση θα λάβουμε τις ακόλουθες τρεις υποθέσεις:
Οι επιπτώσεις τη υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος Η ελαστικότητα των εξαγωγών Η ελαστικότητα των εξαγωγών (εξαγωγές ελαστικότητα) - η αλλαγή της προσφοράς εμπορευμάτων για εξαγωγή, που προκύπτει από τις αλλαγές στους όρους του εμπορίου. Ο συντελεστής ελαστικότητας των εξαγωγών μετράται ως ο λόγος της ποσοστιαίας μεταβολής του όγκου των εξαγωγών (ΔХ%) ως προς την ποσοστιαία μεταβολής των τιμών εισαγωγής (ΔP%) Για την περαιτέρω ανάλυση θα λάβουμε τις ακόλουθες τρεις υποθέσεις: Η προσφορά και η ζήτηση του νομίσματος καθορίζεται αποκλειστικά από την κατάσταση του ΙΤΣ, δηλαδή η αξία των καθαρών εξαγωγών (ΝΧ). (η διακρατική κίνηση κεφαλαίου δεν επηρεάζει το ΙΠ), το διεθνές εμπόριο εκπροσωπείται από δύο προϊόντα (εξαγόμενο και εισαγόμενο). Οι ημεδαποί μίας χώρας, λαμβάνοντας οικονομικές αποφάσεις, προσανατολίζονται σε τιμές που εκφράζονται σε εγχώριο νόμισμα. Η εγχώρια ζήτηση των καταναλωτών εξαρτάται από τις τιμές των εισαγόμενων αγαθών που εκφράζονται σε εγχώριο νόμισμα. Η προσφορά των εξαγόμενων αγαθών που παράγονται από εγχώριες επιχειρήσεις εξαρτάται από την τιμή του προϊόντος σε εθνικό νόμισμα. Ομοίως, οι αλλοδαποί, αποφασίζουν για το ύψος των εισαγωγών της χώρας ή του ύψους των εξαγωγών από αυτήν, σε τιμές, που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα. Οι αλλαγές στη ζήτηση λόγω των αλλαγών στα επίπεδα εισοδήματος, δεν αναλύεται.

40 Οι επιπτώσεις τη υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος Η ελαστικότητα των εξαγωγών
3. Το παρόν μοντέλο – είναι βραχυπρόθεσμο κεϋνσιανό μοντέλο, που προϋποθέτει μια "ακαμψία" των τιμών και των μισθών, στην οποία η καμπύλη συνολικής προσφοράς ορίζεται από μια οριζόντια γραμμή. Η τιμή στην οποία οι εγχώριοι παραγωγοί προσφέρουν αγαθά για εξαγωγή, είναι στο επίπεδο του Ρ. Η τιμή με οποία οι αλλοδαπές επιχειρήσεις προσφέρουν αγαθά που εισάγονται στη χώρα, καθορίζεται στο επίπεδο Ρ *. Η καμπύλη της ζήτησης για εισαγωγές MD είναι μια συνάρτηση μείωσης των τιμών των εισαγόμενων αγαθών που εκφράζονται σε εγχώριο νόμισμα, ως ΕΡ* (το γινόμενο της συναλλαγματικής ισοτιμίας επί της τιμής του E χ R *). Στο παρακάτω Σχήμα οι τιμές είναι εκφρασμένες σε ξένο νόμισμα και η καμπύλη ζήτησης για εισαγωγές ορίζεται από το δεδομένο επίπεδο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, Ε. Όσο υψηλότερη είναι η τιμή των εισαγόμενων εμπορευμάτων σε εγχώριο νόμισμα, τόσο χαμηλότερη είναι η ζήτηση για εισαγωγές. М = MD (EP*)

41 Οι επιπτώσεις τη υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος
Τιμή (σε ξένο νόμισμα) Οι μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας E μετατοπίζει την καμπύλη MD. Έτσι, η υποτίμηση (αύξηση της Ε) μετατοπίζει την καμπύλη MD προς τα αριστερά στη θέση M’D. Το μέγεθος των εισαγωγών μειώνεται από το Μ στο Μ ', δεδομένου ότι η αξία των εισαγόμενων προϊόντων θα αυξηθούν σε εθνικό νόμισμα από (ЕР*)σε (E'P *). Συνεπώς, μειώνεται η ζήτηση για ξένο συνάλλαγμα. Πριν από την υποτίμηση, ήταν P * M (εμβαδόν ABCD), μετά την υποτίμηση μειώθηκε σε P*M΄ (εμβαδόν AEFD). P* MD (ЕР*) M’D (Е’Р*) Р* A E B F D C M’ M M Μέγεθος των εισαγωγών

42 Οι επιπτώσεις τη υποτίμησης στην αγορά συναλλάγματος
AFEF>ABCD οι εξαγωγικές εισπράξεις αυξάνονται AKEF<ABCD οι εξαγωγικές εισπράξεις αυξάνονται Η καμπύλη της ζήτησης για εξαγωγές XD είναι μια συνάρτηση μείωσης των τιμών των εξαγωγών που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα, ως P / E (τιμή των εξαγωγών σε τοπικό νόμισμα διαιρείται με την ισοτιμία), δηλαδή X = XD ( Ρ / E) Όσο υψηλότερη είναι η τιμή των εμπορευμάτων που εξάγονται από τη χώρα και εκφράζονται σε ξένο νόμισμα, τόσο χαμηλότερη είναι η ζήτηση από το εξωτερικό. Υποτίμηση (αύξηση της Ε) μειώνει την τιμή των εμπορευμάτων που εξάγονται σε ξένο νόμισμα ( P / E) σε (Ρ / E '). Οι ξένοι είναι πλέον αγοράζουν περισσότερα αγαθά και ο όγκος των εξαγωγών αυξήθηκε από Χ σε Χ’ ". Πριν την υποτίμηση οι εισπράξεις σε συνάλλαγμα από τις εξαγωγές της (προσφορά σε ξένο νόμισμα) εκτιμώνται σε ( P / E) X (περιοχή ABCD), μετά την υποτίμηση σε ( P / E ') X’ (περιοχή AKEF). Η καθαρή προσφορά συναλλάγματος σε αυτό το μοντέλο, εκτιμάται ως εξής: ( Ρ / E) X - Ρ * M, το οποίο αντιστοιχεί στην αξία των καθαρών εξαγωγών που εκφράζονται σε ξένο νόμισμα. Τιμή (σε ξένο νόμισμα) P/Ε XD (Р/Е) B C Р/Ε E Κ Р/Ε’ A F D Χ Χ’ Χ Μέγεθος εξαγωγών

43 Η συνθήκη Marshall –Lerner
Λαμβάνοντας την συνθήκη A. Marshall A. Lerner αποδεικνύεται ότι αποτελεί αναγκαία και ικανή προϋπόθεση για τη βελτίωση των καθαρών εξαγωγών ως αποτέλεσμα της υποτίμησης είναι η τήρηση της ανισότητας:                       ЄX + ЄIM> 1 Αν, για παράδειγμα, η ελαστικότητα της ζήτησης για τις εξαγωγές είναι ίση προς 1, δηλαδή, η ζήτηση αυξάνεται με τον ίδιο ρυθμό όπως η πτώση των τιμών, η υποτίμηση αυτή δεν επηρεάζει το ύψος των εξαγωγικών εσόδων σε ξένο νόμισμα. Περαιτέρω, εάν η ζήτηση για εισαγωγές έχει κάποια ελαστικότητα, η υποτίμηση μειώνει τον όγκο των εισαγωγών και συνεπώς, την αύξηση των καθαρών εξαγωγών. Οι καθαρές εξαγωγές θα αυξηθούν και σε εκείνη την περίπτωση όταν η ελαστικότητα των εισαγωγών είναι ίση με την μονάδα, ενώ οι εξαγωγές επίσης έχουν κάποια ελαστικότητα, ή κάθε μία από τις ελαστικότατες είναι μεγαλύτερη από το 1 / 2.

44 J-καμπύλη ΝΧ Εμπειρικά στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις της υποτίμησης (ή ανατίμησης που διενεργείται στην περίπτωση του πλεονάσματος του Ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών) σχετικά με τις καθαρές εξαγωγές, μας δείχνουν ότι αυξάνεται η ελαστικότητα με την επιμήκυνση του χρονικού διαστήματος. Το Ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών, συνήθως επιδεινώνεται για λίγους μήνες μετά την υποτίμηση και στη συνέχεια εμφανίζεται η αντίστροφη τάση. Η επίδραση των καθαρών εξαγωγών -NX στην υποτίμηση, σχηματικά μπορεί να παρουσιαστεί από μια καμπύλη, η οποία είναι γνωστή ως "J - καμπύλη" λόγω του σχήματος της. + Χρόνος -