Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ-ΛΟΥΤΣΙΔΟΥ Καθηγήτρια Τοξικολογίας

Παρουσίαση με θέμα: "Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ-ΛΟΥΤΣΙΔΟΥ Καθηγήτρια Τοξικολογίας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ-ΛΟΥΤΣΙΔΟΥ Καθηγήτρια Τοξικολογίας
ΚΑΔΜΙΟ Μ. ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ-ΛΟΥΤΣΙΔΟΥ Καθηγήτρια Τοξικολογίας

2 Κάδμιο (Cd) Aνακαλύφθηκε το 1818 (Stromeyer)
Ονομασία από τα μεταλλεύματα Zn “Cadmia-fornicum”, “Zinc-flowers” Εκλύεται στην ατμόσφαιρα από τις εκρήξεις ηφαιστείων Γήινος φλοιός: ppm (ως άλατα) Βιομηχανική χρήση: CdO CdS CdCl2 CdBr2 CdSO4 Πηγές: Μεταλλεύματα Zn-Pb (Cd –0.1, έως 0.6%) Στη φύση συναντάται όπου υπάρχει μόλυβδος ή ψευδάργυρος ή χαλκός

3 Χρήση Κατασκευή μπαταριών Cd-Ni Kεραμουργία
Eκτύπωση φωτογραφιών και λιθογραφιών Oθόνες TV και στα laser Yαλουργία Kατασκευή χρωμάτων και κεραμικών σκευών Aναλυτική και βιομηχανική χημεία Λιπάσματα Κατασκευή κραμάτων (χρυσοχοΐα, κοσμήματα, ηλ. καλώδια, οδοντιατρική) Επικαδμίωση μεταλλικών επιφανειών

4 Ραβδία ηλεκτροσυγκόλλησης
Χρήση (συνέχεια) Ραβδία ηλεκτροσυγκόλλησης Άλατα του Cd χρησιμοποιούνται σαν σταθεροποιητές πλαστικών υλικών και του PVC σε συνδυασμό με σάπωνες του βαρίου

5 Πρόσληψη Ατμοσφαιρικός αέρας (0.001-0.5 μg/m3) 1.5 μg/ημέρα
Nερό (1 ng/ml) μg/ ημέρα Τροφή ( μg) Τσιγάρα (0.5-2 μg/ τσιγάρο) (το κάπνισμα θεωρείται η κυριότερη μη επαγγελματική πηγή πρόσληψης καδμίου, εκτός της τροφής) Θαλασσινά προϊόντα ( φορές μεγαλύτερη η συγκέντρωση του καδμίου, σε σύγκριση με το θαλασσινό νερό) Μέση ημερήσια πρόσληψη συνολικά μg Ρύπανση σε μεγάλες αποστάσεις (> 15 km)

6 Χρήση Επαγγελματική έκθεση Τυχαίες δηλητηριάσεις
Θανατηφόρος Δόση mg/kg

7 Τοξική συγκέντρωση Συγκέντρωση σωματιδίων της σκόνης του καδμίου μεγαλύτερη από 1mg/m3 είναι επικίνδυνη Θανατηφόρος συγκέντρωση CdO στο χώρο 5mg/m3

8 Απορρόφηση Κυρίως από το αναπνευστικό
(εναπόθεση σωματιδίων στους πνεύμονες) Είδος σωματιδίων Διαλυτότητα σωματιδίων Μέγεθος σωματιδίων Γαστρεντερικό Σύστημα: Αμελητέα η απορρόφηση, αυξάνεται όμως όταν η διατροφή είναι πτωχή σε Ca, Fe, Zn, Βιτ. D, πρωτεΐνες Δέρμα Αμελητέα απορρόφηση

9 Κατανομή Σύνδεση με αλβουμίνη και α2 μακροσφαιρίνη ´Ηπαρ - Νεφροί: 50% Ήπαρ: Επάγει τη σύνθεση μεταλλοθειονεϊνης του καδμίου (Η καδμιοθειονεϊνη παίζει προστατευτικό ρόλο για τον οργανισμό) Αίμα Ιστούς 90-95% του καδμίου αθροίζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια Μεγάλη τάση άθροισης του καδμίου στον οργανισμό, σε σχέση με όλα τα άλλα βαρέα μέταλλα. Αθροίζεται σε ήπαρ-νεφρούς. t1/2 30 χρόνια

10 Γαστρεντερικό κόπρανα 90%
Απέκκριση Γαστρεντερικό κόπρανα 90% Νεφροί (2μg/24 ώρες)

11 Μηχανισμός δράσης Σχέση ελεύθερου με δεσμευμένο από τη μεταλλοθειονεϊνη Αναστολή δράσης μεταλλοενζύμων (λευκινοαμινοπεπτιδάση) Αναστολή λειτουργίας ενδοθηλιακών κυττάρων των εσπειραμένων σωληναρίων Παρέμβαση στο μεταβολισμό της γλυκόζης Αναστολή δράσης ενζύμων που διαθέτουν –SH Παρέμβαση στην ομοιόσταση Ca και P Αναστολή οξειδωτικής φωσφορυλίωσης σε μακροφάγα κυψελίδων

12 Μηχανισμός δράσης Ενεργοποίηση οξειδάσης τρυπτοφάνης
Αναστολή υδροξυλίωσης 25-ΟΗ χολοκαλσιφερόλης Αποσύσευξη οξειδοαναγ. Αντιδράσεων και αντιδράσεων φωσφορυλίωσης στα μιτοχόνδρια Αναστέλλει τη β-οξείδωση των λιπαρών οξέων Αναστολή υδροξυλάσης αρωματικών υδρογονανθράκων στο ήπαρ Αύξηση καταβολισμού πρωτεϊνών (αλβουμίνης) Ελάττωση καταβολισμού επαναρροφούμενων πρωτεϊνών Αναστολή RNA πολυμεράσης Ελάττωση σύνθεσης πρωτεϊνών in vitro Ελάττωση σχηματισμού αντισωμάτων

13 Οξεία δηλητηρίαση Λήψη από στόμα : Εμετική επίδραση
Οξεία γαστρεντερίτιδα, σιελόρροια, ναυτία, τάση για έμετο, Επιγαστραλγίες, συμπτώματα από ήπαρ, νεφρούς, shock, θάνατος (2 ώρες) Εισπνοή: Χημική πνευμονίτιδα (ερεθισμός ρινοφάρυγγα, βήχας με αφρώδη και αιματηρά πτύελα) Πυρετός εκ μεταλλοχυσίας (metal fume fever). Εκδηλώνεται μετά την έκθεση στο μέταλλο: Ρινικός κατάρρους, δύσπνοια, ναυτία, κεφαλαλγία, θωρακικό και επιγαστρικό άλγος, αίσθημα κακουχίας, πρωτεϊνουρία (τα συμπτώματα ομοιάζουν με εκείνα της γρίππης) Διάμεση πνευμονία- Πνευμονική ίνωση (περιβρογχική και περιαγγειακή εντόπιση)

14 Θάνατος λόγω Οξεία δηλητηρίαση
Πνευμονικό οίδημα ή νέκρωση φλοιώδους μοίρας νεφρού Καταπληξία λόγω απώλειας υγρών Καρδιοαναπνευστική καταστολή Σπάνια-Οξεία νεφρική ανεπάρκεια

15 Χρόνια δηλητηρίαση Ουροποιητικό σύστημα (Cd>200μg / g ιστού)
Καταστροφή εσπειραμένων σωληναρίων Αμινοξυουρία (προλίνη, ΟΗ-προλίνη)-Πρωτεϊνουρία (α, β-σφαιρίνες μικρού Μ.Β.-β2 μικροσφαιρίνη, αλβουμίνη, λυσοζύμη, ριβονουκλεάση) Γλυκοζουρία Μείωση ικανότητας συμπύκνωσης ούρων Μείωση επαναρρόφησης P Υπερασβεστιουρία Νεφρολιθίαση Νεφρασβέστωση

16 Χρόνια δηλητηρίαση Αναπνευστικό σύστημα Χρόνια βρογχίτιδα
Κυψελιδική βλάβη Πνευμονική ίνωση Πνευμονικό εμφύσημα-Αποφρακτική πνευμονοπάθεια Εξελκώσεις ρινικής κοιλότητας Ρινίτιδα Ανοσμία Δύσπνοια Αύξηση όγκου πνευμόνων Μείωση FVC

17 Χρόνια δηλητηρίαση Ανορεξία-Ναυτία Κοιλιακά άλγη Αίσθημα κόπωσης
Απώλεια βάρους, οσμής Βήχας Δακτυλιοειδής κίτρινη χρώση σμάλτου δοντιών Αναιμία

18 Χρόνια δηλητηρίαση Γεννητικό σύστημα Νέκρωση σπερματικών σωληναρίων
Ίνωση όρχεων Διαταραχές βιωσιμότητας σπερματοζωαρίων

19 Χρόνια δηλητηρίαση Αιμοποιητικό σύστημα Καταστολή του μυελού των οστών
(μείωση τιμών αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη) Μυοσκελετικό σύστημα Μυαλγίες Οστεομαλάκυνση-Οστεοπόρωση με άλγη κάτω άκρων

20 Χρόνια δηλητηρίαση με κάδμιο
Παράδειγμα: Νόσος Itai-Itai Περιοχή Toyαma Ιαπωνίας Ρύπανση νερού και τροφής (ρύζι από ορυζώνες δίπλα στον ποταμό με τη ρύπανση από κάδμιο) Γυναίκες ετών μετεμμηνοπαυσιακές, με ορμονικές διαταραχές και κακή διατροφή Συμπτώματα: Οστεομαλάκυνση, παραμόρφωση σκελετού, έντονες μυαλγίες στη ράχη, έντονες αρθραλγίες, έντονη οσφυαλγία, αυτόματα κατάγματα, θάνατος από νεφρική ανεπάρκεια, πρωτεϊνουρία, γλυκοζουρία Οι βλάβες οφείλονται στον ανταγωνισμό του καδμίου προς το ασβέστιο.

21 Χρόνια δηλητηρίαση με κάδμιο
Μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα με τη νόσο Itai-Itai To 1946 άρχισε η εμφάνιση των περιστατικών και το 1968 ενοχοποιήθηκε το κάδμιο.

22 Kαρδιαγγειακό σύστημα
Χρόνια δηλητηρίαση Kαρδιαγγειακό σύστημα Υπέρταση (Αύξηση κατακράτησης Na, αγγειοσυστολή, αύξηση ρενίνης σε πλάσμα, αύξηση καρδιακού όγκου και παλμού) Διαταραχή της συσταλτικότητας των αγγείων Μείωση κολποκοιλιακής αγωγιμότητας

23 Χρόνια δηλητηρίαση Νευρικό σύστημα Δέρμα Οδόντες
Εκφυλιστικές αλλοιώσεις περιφερικών νεύρων και πυρήνων του εγκεφάλου Εκφυλιστικές αλλοιώσεις στην παρεγκεφαλίδα Δέρμα Πρόκληση αλλεργικής δερματίτιδας Οδόντες Δακτυλιοειδής κίτρινη χρώση σμάλτου οδόντων

24 Χρόνια δηλητηρίαση Καρκινογόνος δράση
Χρόνια δηλητηρίαση Καρκινογόνος δράση Ενοχοποίηση για πρόκληση καρκίνου Προστάτη Νεφρού Πνεύμονος Όρχεος

25 Χρόνια δηλητηρίαση Μεταλλαξιογόνος δράση
Χρόνια δηλητηρίαση Μεταλλαξιογόνος δράση Το Cd μπορεί να προκαλέσει λανθασμένους συνδυασμούς νουκλεοτιδικών βάσεων και χρωμοσωμικές ανωμαλίες Τερατογόνος δράση Η έκθεση σε Cd μπορει να προκαλέσει Λυκόστομα Ανοφθαλμία Ανωμαλίες διάπλασης εγκεφάλου, πνευμόνων, πλευρών, άκρων

26 Εργαστηριακά ευρήματα
Αιματουρία Πρωτεϊνουρία Μείωση αιμοσφαιρίνης, αιματοκρίτη Μικροκυτταρική αναιμία Διαταραχές ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας Γλυκοζουρία Υπερασβεστιουρία Αύξηση ουρικού οξέος Οξεία: Πύκνωση πνευμόνων Χρόνια: Εγκάρσιες γραμμώσεις σε μακρά οστά

27 Θεραπεία Εισπνοή: Λήψη από στόμα: Απομάκρυνση από ρυπασμένο χώρο
Ηρεμία Λήψη από στόμα: Γάλα Καθαρτικό Αντιμετώπιση ηπατικής και νεφρικής βλάβης Χρήση BAL-πενικιλλαμίνης-EDTA-DTPA σε οξεία δηλητηρίαση Αντένδειξη χρήσης χηλικών σε χρόνια δηλητηρίαση

28 Τρόποι προστασίας Στο χώρο εργασίας είναι επιβεβλημένο να λαμβάνονται μέτρα προστασίας της υγείας των εργαζομένων: Απαγόρευση της χρήσης προϊόντων συγκόλλησης με βάση το Cd Μέτρα προφύλαξης των εργατών από τη ξαφνική εμφάνιση κίτρινων ατμών κατά την τήξη ή συγκόλληση μετάλλων, καθώς και από την εμφάνιση κίτρινης επικάλυψης στην επιφάνεια των κατεργαζόμενων μετάλλων Εκτέλεση εργασιών με Cd κάτω από ισχυρό σύστημα απαγωγής των ατμών του

29 Τρόποι προστασίας Εντοπισμός του Cd στη σύσταση των διαφόρων κραμάτων και ενημέρωση των εργατών για τους υπάρχοντες κινδυνους κατά την κατεργασία τους Χρήση ατομικών μέτρων προστασίας (μάσκες, φόρμες, γάντια, κλπ) Έλεγχος της ατμόσφαιρας του χώρου εργασίας (στάθμη Cd όχι μεγαλύτερη από 50 μg / m3

30 Εργαστηριακές εξετάσεις
Περιοδικά: Προσδιορισμός επιπέδων Cd αίματος (<10ng/ml) Προσδιορισμός στάθμης Cd ούρων (<10μg / g κρεατινίνης) Σε περίπτωση αυξημένων τιμών απαιτείται: Μέτρηση γλυκόζης και πρωτεΐνης στα ούρα Έλεγχος νεφρικής λειτουργίας (κάθαρση κρεατινίνης) Αιματολογικός έλεγχος (Αιματοκρίτης, Αιμοσφαιρίνη, κλπ) Έλεγχος πνευμονικής λειτουργίας Ακτινολογικός έλεγχος Οδοντιατρικός έλεγχος