ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΩΤΣΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016/2017

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΧΡΗΜΑ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

3 ΧΡΗΜΑ Η προσφορά και η ζήτηση χρήματος παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της μακροοικονομικής ισορροπίας και στον προσδιορισμό των μακροοικονομικών μεγεθών. Το χρήμα διευκολύνει τις συναλλαγές. Χωρίς αυτό θα μπορούσαν να γίνουν μόνον απ' ευθείας ανταλλαγές προϊόντων μέσω αντιπραγματισμού (barter): ο κάθε συναλλασσόμενος θα προσέφερε ένα προϊόν και θα ζητούσε για αντάλλαγμα άλλο.

4 ΧΡΗΜΑ Το χρήμα επιτελεί ορισμένες βασικές λειτουργίες:
α) είναι κοινό ανταλλακτικό μέσο, δηλαδή χρησιμοποιείται στις συναλλαγές β) είναι μέτρο της αξίας των αγαθών και των υπηρεσιών, γιατί η αξία τους εκφράζεται σε χρηματικές μονάδες και όχι σε μονάδες άλλων αγαθών και υπηρεσιών γ) είναι μέσο διαφύλαξης του πλούτου που μπορεί να διατηρείται σε χρήμα

5 ΧΡΗΜΑ Το χρήμα αποκτά την αξία του από το ότι είναι γενικά αποδεκτό ως μέσον αγοράς αγαθών και υπηρεσιών και ως μέσον εξόφλησης δανείων και, για το λόγο αυτό, μπορεί να έχει ή να μην έχει εσωτερική αξία, δηλαδή να έχει ή να μην έχει αξία άλλη από τη νομισματική. Για παράδειγμα, ένα χρυσό νόμισμα έχει εσωτερική αξία (την αξία του μετάλλου του), ενώ ένα χαρτονόμισμα δεν έχει.

6 ΧΡΗΜΑ Ιστορικά έχει χρησιμοποιηθεί από τις διάφορες κοινωνίες μια μεγάλη ποικιλία αγαθών ως χρήμα, π.χ. πολύτιμα μέταλλα, ζώα, λάδι, δημητριακά και καπνός. Το πρόβλημα με τα αγαθά αυτά είναι ότι ορισμένα είναι δύσκολο να αποθηκευτούν και να μεταφερθούν, άλλα είναι δύσκολο ή ασύμφορο να διαιρεθούν, άλλα υπόκεινται σε χρονική φθορά και άλλα χαρακτηρίζονται από στενότητα προσφοράς.

7 ΧΡΗΜΑ * Μέχρι πρόσφατα, τα χρήματα εμφανίζονταν μόνο με τη μορφή κερμάτων. Αυτό γινόταν γιατί ένα κέρμα περιείχε μια ακριβή ποσότητα ενός μετάλλου, π.χ. χρυσού ή ασημιού, που είχε μια γνωστή αξία. Αυτός ο τύπος χρημάτων είναι γνωστός ως "specie money" και η αξία τους διασφαλίζεται από το πολύτιμο μέταλλο που περιέχουν (μεταλλικό νόμισμα). Καθώς το εμπόριο αυξανόταν, χρειαζόταν όλο και περισσότερα χρήματα ως μέσο ανταλλαγής. Έτσι, οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις άρχισαν να εκδίδουν χαρτονομίσματα. Τα χαρτονομίσματα δεν περιέχουν την αξία που αντιπροσωπεύουν. Αντίθετα, ο εκδότης του χαρτονομίσματος εγγυάται την αξία του. Αυτά τα χρήματα είναι γνωστά ως "fiat money" (παραστατικό χρήμα) (fiat = λατινικό ας γίνει).

8 ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Η οικονομική πίστη είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται από την αρχαιότητα, πριν το χρήμα πάρει τη σημερινή του μορφή. Σε πρωτόγονες οικονομίες η πίστη είχε τη μορφή δανεισμού αγαθών από μια οικογένεια που είχε στην κατοχή της τα αγαθά προς μια άλλη οικογένεια η οποία δεν τα είχε και η οποία αναλάμβανε την υποχρέωση να τα επιστρέψει μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.

9 ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
Ο όρος πίστη στην οικονομία είναι μία μορφή συναλλαγής, κατά την οποία μεταβιβάζονται δικαιώματα ιδιοκτησίας κάποιου αντικειμένου ή χρηματικού ποσού, από φυσικά ή νομικά πρόσωπα σε άλλα, με αντάλλαγμα την απόκτηση απαίτησης που καθίσταται ληξιπρόθεσμη και απαιτητή σε συγκεκριμένο χρόνο. Δηλαδή εν ολίγοις πρόκειται για διαχρονική ανταλλαγή. Η σημαντικότερη οργάνωση στον τομέα των χρηματοπιστωτικών σχέσεων της οικονομίας είναι το τραπεζικό σύστημα, το οποίο εκτός από το γεγονός ότι εμπορεύεται το χρήμα, συγκεντρώνει τις καταθέσεις του κοινού αλλά δημιουργεί και πιστωτικό χρήμα.

10 ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το τραπεζικό σύστημα αποτελείται από το σύνολο των εμπορικών τραπεζών και των κεντρικών τραπεζών. Η καλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος μπορεί να βοηθήσει σε σημαντικό βαθμό στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, μέσω της διευκόλυνσης των επενδυτών με κεφάλαια. Η λειτουργία του τραπεζικού συστήματος είναι ζωτική και άμεσα συνδεδεμένη με την οικονομία, αφού η καλή λειτουργία του εξασφαλίζει τη γρήγορη και χωρίς προβλήματα απορρόφηση των αποταμιεύσεων μέσα στο οικονομικό σύστημα

11 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Οι εμπορικές τράπεζες είναι επιχειρήσεις με κερδοσκοπικό χαρακτήρα, που έχουν ως κύρια δραστηριότητά τη μεσολάβησή τους στην αγορά χρήματος. Το κέρδος των εμπορικών τραπεζών (τόκοι, προμήθειες κ.λ.π.) αποτελεί και την αμοιβή τους για τις υπηρεσίες που προσφέρουν στην οικονομία. Οι εμπορικές τράπεζες δέχονται καταθέσεις χρηματικών ποσών και ταυτόχρονα χορηγούν δάνεια (διαθέτουν χρηματικά ποσά).

12 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Οι εμπορικές τράπεζες δηλαδή δέχονται τις αποταμιεύσεις των ατόμων υπό μορφή καταθέσεων, καταβάλλοντας σε αυτούς μικρό τόκο, ενώ ταυτόχρονα διοχετεύουν τις αποταμιεύσεις στους διάφορους επενδυτές έναντι μεγαλύτερου τόκου. Αυτή η επανεισροή των αποταμιεύσεων στο οικονομικό κύκλωμα με τη μορφή των δανείων στους επενδυτές, αποτελεί και την πιο σημαντική λειτουργία του εμπορικού τραπεζικού συστήματος.

13 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Οι εμπορικές τράπεζες είναι πιστωτικά ιδρύματα τα οποία επιτελούν τις παρακάτω λειτουργίες: Α. Φύλαξη καταθέσεων: Συγκεντρώνουν και διασφαλίζουν τις αποταμιεύσεις του κοινού δίνοντας κάποιο τόκο ανάλογα με τη μορφή των καταθέσεων. Τα είδη των καταθέσεων είναι: Καταθέσεις όψεως των επιχειρηματιών (με επιταγές). Καταθέσεις σε τρεχούμενο λογαριασμό ιδιωτών. - Καταθέσεις ταμιευτηρίου. Καταθέσεις προθεσμίας. Το επιτόκιο που καταβάλλουν οι εμπορικές τράπεζες δεν είναι το ίδιο για όλες τις καταθέσεις. Συνήθως όσο μεγαλύτερη είναι η προθεσμία κατάθεσης τόσο μεγαλύτερο είναι το επιτόκιο.

14 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Β. Παροχή Δανείων: Δανείζουν τα συγκεντρωμένα κεφάλαια τους σε επιχειρήσεις και άτομα που έχουν ανάγκη χρηματικών κεφαλαίων. Γ. Οικονομικές συναλλαγές: Διεκπεραιώνουν συναλλαγές και μεταφορές χρημάτων μεταξύ ιδιωτών, επιχειρήσεων και κράτους. Δ. Υποστηρικτικές υπηρεσίες: Παρέχουν διάφορες υποστηρικτικές υπηρεσίες στους πελάτες τους, όπως χρηματοδοτικά προγράμματα, επενδύσεις, δικτύωση κτλ

15 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Σε καθημερινή βάση άλλοι καταθέτουν χρηματικά ποσά στις εμπορικές τράπεζες και άλλοι αποσύρουν. Από την τραπεζική πείρα προκύπτει ότι σε κανονικές συνθήκες μόνο ένα μικρό ποσοστό των καταθέσεων (10%-20%) ζητούνται σε μετρητά. Γι’ αυτό και οι εμπορικές τράπεζες δικαιούνται από τον νόμο να δανείζουν σε τρίτους ένα μεγάλο μέρος των καταθέσεων. Το ποσοστό που είναι υποχρεωμένες να κρατούν οι τράπεζες ονομάζεται ποσοστό ρευστών διαθεσίμων.

16 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Η τραπεζική πείρα έχει δείξει ότι αν μια τράπεζα έχει για παράδειγμα καταθέσεις 100€ μπορεί να δανείζει π.χ τα 85€ και να κρατά ένα ποσό αξίας 15€. Με το απόθεμα των 15€ και με τις πρόσθετες καθημερινές καταθέσεις οι εμπορικές τράπεζες μπορούν να καλύψουν τις καθημερινές αναλήψεις. Συνεπώς, στο σύγχρονο τραπεζικό σύστημα, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να διατηρούν μόνο ένα μικρό μέρος των καταθέσεων τους σε ένα αποθεματικό, σε περίπτωση που οι καταθέτες επιθυμούν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους.

17 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Για παράδειγμα, εάν κάποιος καταθέσει € στην τράπεζα και η τράπεζα έχει υποχρέωση τήρησης ελάχιστων αποθεματικών 10%, η τράπεζα μπορεί να κρατήσει € των χρημάτων και να δανείσει τα €. Στην ουσία, η τράπεζα έχει λάβει € και τα μετατραπεί σε €, δίνοντας € πίστωση στην καταθέση και στη συνέχεια δανείζοντας € σε κάποιον άλλον. Αν αυτή η διαδικασία καταθέσεων και δανείων συνεχιστεί θα δούμε ότι μια αρχική κατάθεση € μπορεί να φτάσει να προσθέτει στην οικονομία ως και € (υποθέτουμε ότι κάθε κατάθεση γίνεται σε διαφορετική τράπεζα).

18 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Αρχική κατάθεση Αποθεματικό 10% Δημιουργία χρημάτων 10.000 90.000 9.000 81.000 8.100 72.900 7.290 65.610 6.561 59.049 Τελικά, μια αρχική κατάθεση € μπορεί να αυξηθεί σε € αν το ποσοστό ρευστών διαθεσίμων είναι 10%.

19 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Το ακριβές ποσό που δημιουργείται από κάθε κατάθεση μπορεί να βρεθεί από τον τύπο: Αρχική Κατάθεση x (1 / ποσοστό ρευστών διαθεσίμων) = Συνολική δημιουργία χρημάτων Για παράδειγμα, με τους αριθμούς που έχουμε χρησιμοποιήσει παραπάνω, η εξίσωση θα είναι: € x (1 / 0.10) = €

20 ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ
Αυτά τα πρόσθετα χρήματα ονομάζονται πλασματικό χρήμα. Αν και ο δανεισμός μέρους των καταθέσεων από μεριάς των τραπεζών είναι σίγουρα κοινωνικά χρήσιμος (εφόσον τα επιτόκια είναι σε κανονικά επίπεδα), το χαμηλό ποσοστό ρευστών διαθεσίμων μπορεί να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα σε μια οικονομία, όπως: Πληθωρισμό, δηλαδή αύξηση των τιμών, αφού αυξάνεται η ποσότητα πλασματικού χρήματος στην οικονομία. Πιθανότητα χρεωκοπίας της τράπεζας αν οι καταθέτες ζητήσουν ομαδικά πίσω τις καταθέσεις τους.

21 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Οι κεντρικές τράπεζες είναι οι εκδοτικές τράπεζες, εκείνες δηλαδή που έχουν το αποκλειστικό προνόμιο να εκδίδουν τα χαρτονομίσματα (τραπεζογραμμάτια) και κέρματα νόμιμης κυκλοφορίας. Ο βασικός ρόλος των τραπεζών αυτών είναι η ρύθμιση και ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η νομισματική σταθερότητα και να προάγεται η οικονομική πρόοδος μιας χώρας.

22 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Οι κεντρικές τράπεζες ασκούν κάποιες λειτουργίες. Αυτές είναι: Το κράτος δίνει στην κεντρική τράπεζα το αποκλειστικό προνόμιο της έκδοσης χρημάτων H κεντρική τράπεζα είναι εκείνη που διαφυλάσσει και διαχειρίζεται το χρυσό και τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας Η κεντρική τράπεζα συμβουλεύει την εκάστοτε κυβέρνηση, όταν αυτή σχεδιάζει την οικονομική και κυρίως τη νομισματική και πιστωτική της πολιτική

23 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Η κεντρική τράπεζα συγκεντρώνει τις εισπράξεις και πληρωμές του δημοσίου. Η κεντρική τράπεζα ελέγχει και παρακολουθεί την πίστη και γενικά ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα Καθορίζει τα επιτόκια δανεισμού Καθορίζει το ποσοστό ρευστών διαθεσίμων Η αγορά και πώληση ομολόγων του δημοσίου

24 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Έλεγχος της κεντρικής τράπεζας στις εμπορικές τράπεζες και μέτρα νομισματικής πολιτικής Ο έλεγχος που ασκείται από την κεντρική τράπεζα πάνω στις εμπορικές τράπεζες έχει ως σκοπό αφενός να προστατεύσει το κοινό το οποίο καταθέτει τα χρήματά του στις εμπορικές τράπεζες, και αφετέρου να κατευθύνει τα δάνεια που χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες σε επενδύσεις που βοηθούν στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, επηρεάζοντας τον όγκο των δανείων που χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες.

25 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Έλεγχος της κεντρικής τράπεζας στις εμπορικές τράπεζες και μέτρα νομισματικής πολιτικής Ως νομισματική και πιστωτική πολιτική είναι το σύνολο των μέτρων που παίρνει η κεντρική τράπεζα σε συνεργασία με την εκάστοτε κυβέρνηση και έχουν ως σκοπό να μεταβάλλουν την ποσότητα του χρήματος.

26 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Έλεγχος της κεντρικής τράπεζας στις εμπορικές τράπεζες και μέτρα νομισματικής πολιτικής Η κεντρική τράπεζα είναι το μέσο, με το οποίο το κράτος ασκεί τη νομισματική του πολιτική και έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει το σύνολο των πιστώσεων που χορηγούνται από τις εμπορικές τράπεζες με την επιβολή ορισμένων μέτρων. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαμε να τα διακρίνουμε σε δυο κατηγορίες: Α) Γενικά μέτρα που εφαρμόζονται σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα Β) Ειδικά μέτρα που η εφαρμογή τους έχει σκοπό να περιορίσει τις πιστώσεις που χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες σε ορισμένους δανειστές

27 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Α. Γενικά Μέτρα Στα γενικά μέτρα περιλαμβάνονται:
1. Μεταβολή του ποσοστού ρευστών διαθεσίμων: οι εμπορικές τράπεζες είναι υποχρεωμένες να διατηρούν ένα μέρος από τις καταθέσεις που γίνονται σε αυτές υπό μορφή ρευστών διαθεσίμων που καθορίζεται από την κεντρική τράπεζα. ‘Ετσι, κάθε φορά που η κεντρική τράπεζα αποφασίζει τον περιορισμό της ποσότητας του χρήματος που κυκλοφορεί, αυξάνει το ποσοστό των ρευστών διαθεσίμων των καταθέσεων που πρέπει να διατηρούν οι εμπορικές τράπεζες. Αυτή η υποχρεωτική αύξηση που επιβάλλεται στις εμπορικές τράπεζες τις αναγκάζει να περιορίσουν το μέγεθος των πιστώσεών τους, αφού το μέγεθος αυτό βρίσκεται σε αναλογία με το ποσοστό ρευστών διαθεσίμων των καταθέσεών τους.

28 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Α. Γενικά Μέτρα
2. Η πολιτική της ανοικτής αγοράς: Στις ανεπτυγμένες χώρες ένας σημαντικός τρόπος με τον οποίο η κεντρική τράπεζα επηρεάζει τη ρευστότητα των εμπορικών τραπεζών και συνεπώς τον όγκο των πιστώσεων που χορηγούν οι εμπορικές τράπεζες είναι η πολιτική της ανοικτής αγοράς, δηλαδή η αγορά και πώληση κρατικών χρεωγράφων από την κεντρική τράπεζα. Όταν η κεντρική τράπεζα διαθέτει κρατικά χρεώγραφα στο κοινό (μέσω του χρηματιστηρίου αξιών) τότε μειώνονται οι καταθέσεις του κοινού στις εμπορικές τράπεζες και συνεπώς η δυνατότητα των εμπορικών τραπεζών να χορηγούν πιστώσεις. Αντίθετα όταν η κεντρική τράπεζα αγοράζει κρατικά χρεώγραφα από το κοινό, αυξάνεται ο όγκος των καταθέσεων του κοινού στις εμπορικές τράπεζες και συνεπώς αυξάνεται η δυνατότητα των εμπορικών τραπεζών να χορηγούν πιστώσεις, καθώς και ο όγκος του χρήματος που κυκλοφορεί στην οικονομία.

29 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Α. Γενικά Μέτρα
3. Η πολιτική του προεξοφλητικού επιτοκίου: Το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι το επιτόκιο με το οποίο η κεντρική τράπεζα μπορεί να δανείζει χρήματα στις εμπορικές τράπεζες. Ονομάζεται προεξοφλητικό επειδή οι εμπορικές τράπεζες δανείζονται χρήματα από την κεντρική τράπεζα προεξοφλώντας απαιτήσεις τους. Όταν η κεντρική τράπεζα επιθυμεί να περιορίσει την προσφορά χρήματος, μπορεί να αυξήσει το προεξοφλητικό επιτόκιο οπότε οι εμπορικές τράπεζες είναι λιγότερο πρόθυμες να απευθυνθούν σε αυτή για δανεισμό και επιπλέον αναγκάζονται να αυξήσουν το επιτόκιο με το οποίο οι ίδιες χορηγούν δάνεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ποσότητας του χρήματος που ζητείται από το κοινό για δανεισμό και με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο όγκος του χρήματος που διοχετεύεται στην οικονομία.

30 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Α. Γενικά Μέτρα
3. Η πολιτική του προεξοφλητικού επιτοκίου: Αντίθετα όταν η κεντρική τράπεζα επιθυμεί την αύξηση της προσφοράς του χρήματος, μειώνει το προεξοφλητικό επιτόκιο, με αποτέλεσμα την αύξηση της ποσότητας του χρήματος που ζητείται για δανεισμό και κατά συνέπεια τη διοχέτευση περισσότερου χρήματος στην οικονομία.

31 ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Β. Ειδικά Μέτρα
Στα ειδικά μέτρα που μπορεί να πάρει η εκδοτική τράπεζα για τον πιστωτικό περιορισμό των εμπορικών τραπεζών ανήκουν: 1) ο καθορισμός διαφορετικών ποσοστών χρηματοδότησης ορισμένων κλάδων της οικονομίας 2) η απαγόρευση της χορήγησης πιστώσεων για καταναλωτικούς σκοπούς

32 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι η κεντρική τράπεζα της χώρας. Ιδρύθηκε το 1927 βάσει ενός Παραρτήματος του Πρωτοκόλλου της Γενεύης και άρχισε να λειτουργεί τον Μάιο του Έχει συσταθεί με τη μορφή ανωνύμου εταιρίας. Η πλειοψηφία των μετοχών της ανήκει σε ιδιώτες από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους. Είναι η μοναδική ανώνυμη εταιρία στην χώρα, η οποία δεν υποχρεούται στη δημοσίευση της μετοχικής της σύνθεσης. Το ποσοστό συμμετοχής του Ελληνικού Δημοσίου είναι καθορισμένο από το νόμο σε κάτω του 35%.

33 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Με το νόμο 2548/1997 αναμορφώθηκε το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της ΤτΕ ώστε αυτό να γίνει συμβατό με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και με τους στόχους και τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Με το νόμο αυτό η ΤτΕ απέκτησε ανεξαρτησία από την κυβέρνηση. Από τον Ιανουάριο 2001 η Τράπεζα της Ελλάδος αποτελεί μέλος του Ευρωσυστήματος, που απαρτίζεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) που ανήκουν στη ζώνη του ευρώ.

34 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος στην Ελλάδα και τη διαφύλαξη της σταθερότητας του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ως πρωταρχικός σκοπός ορίζεται από το Καταστατικό της η διασφάλιση της σταθερότητας του γενικού επιπέδου των τιμών. Στο βαθμό που δεν επηρεάζεται η επίτευξη του πρωταρχικού της σκοπού, η Τράπεζα στηρίζει τη γενική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης.

35 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της, έχει κατοχυρωθεί η θεσμική, προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία της, αλλά και η άσκηση δημοκρατικού ελέγχου εκ μέρους της Βουλής.

36 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Oι αρμοδιότητες της Τράπεζας της Ελλάδος διακρίνονται σε αυτές που εντάσσονται στο πλαίσιο του Ευρωσυστήματος και σε άλλες αρμοδιότητες, και είναι οι εξής: - Νομισματική Πολιτική Συμμετέχει στη χάραξη της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ και την εφαρμόζει στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η Τράπεζα διενεργεί πράξεις νομισματικής πολιτικής κατά τις οποίες κυρίως παρέχει ρευστότητα στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα (πράξεις κύριας και πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης).

37 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - Συνάλλαγμα και συναλλαγματικά διαθέσιμα
Η Τράπεζα της Ελλάδος διαχειρίζεται για λογαριασμό της ΕΚΤ μέρος των σε συνάλλαγμα και χρυσό διαθεσίμων της τελευταίας, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΚΤ. - Συστήματα πληρωμών και διακανονισμού Η Τράπεζα της Ελλάδος ασκεί την επίβλεψη των συστημάτων και των μέσων πληρωμών, με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας, της αξιοπιστίας και της αποδοτικότητάς τους. Παρακολουθεί τις εξελίξεις στο θεσμικό πλαίσιο και τις υποδομές μεταφοράς κεφαλαίων διεθνώς.

38 ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα
Η Τράπεζα της Ελλάδος είναι αρμόδια για την παρακολούθηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, η οποία αποβλέπει στον εντοπισμό των παραγόντων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αστάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας και αξιολογεί το βαθμό ανθεκτικότητάς του. - Στατιστικά Στοιχεία Η συλλογή στατιστικών στοιχείων από νομισματικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (ΝΧΙ), δηλαδή τις τράπεζες και τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων αποτελεί επίσης πολύ σημαντικό καθήκον της Τράπεζας.

39 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ (ΕΣΚΤ)
Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών αποτελείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των 27 χωρών που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα βασικά καθήκοντα του Ε.Σ.Κ.Τ και Ευρωσυστήματος είναι: Η χάραξη και εφαρμογή της ενιαίας νομισματική πολιτικής Η διενέργεια πράξεων συναλλάγματος Η κατοχή και η διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών της ζώνης του ευρώ Η προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και η εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών

40 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε το Μάιο του 1998 και εδρεύει στην Φρανκφούρτη. Διοικητικό Συμβούλιο Ο πρόεδρος της ΕΚΤ και το Διοικητικό Συμβούλιο είναι τα βασικά όργανα λήψης αποφάσεων. Το Διοικητικό Συμβούλιο περιλαμβάνει τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των 17 χωρών της ζώνης του ευρώ.

41 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Οι αρμοδιότητες της είναι: Καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές και λαμβάνει τις αναγκαίες αποφάσεις για την εκπλήρωση των καθηκόντων που έχουν ανατεθεί στο Ευρωσύστημα. Χαράσσει νομισματική πολιτική για τη ζώνη του ευρώ. Το καθήκον αυτό περιλαμβάνει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τους στόχους της νομισματικής πολιτικής, τα βασικά επιτόκια, την προσφορά διαθεσίμων στο Ευρωσύστημα, καθώς και τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή των εν λόγω αποφάσεων.

42 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Ανεξαρτησία Η ανεξαρτησία της ΕΚΤ καθορίζεται στο θεσμικό πλαίσιο για την ενιαία νομισματική πολιτική (στη Συνθήκη και το Καταστατικό). Ούτε η ΕΚΤ ούτε οι εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) ούτε κανένα μέλος των οργάνων λήψης αποφάσεων των ιδρυμάτων αυτών δεν μπορεί να ζητεί ή να δέχεται υποδείξεις από όργανα ή οργανισμούς της ΕΕ, από οποιαδήποτε κυβέρνηση κράτους μέλους της ΕΕ ή από οποιονδήποτε άλλον οργανισμό. Τα όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ, καθώς και οι κυβερνήσεις των κρατών μελών, πρέπει να τηρούν την αρχή αυτή και να μην επιδιώκουν να επηρεάζουν τα μέλη των οργάνων λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ (άρθρο 130 της Συνθήκης).

43 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Οι Νομισματικοί δείκτες (money aggregates) είναι επίσημοι δείκτες που χρησιμοποιούνται για να μετρήσουν την ποσότητα χρήματος στην οικονομία. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χρησιμοποιεί τους Μ1,Μ2 & Μ3. Οι νομισματικοί δείκτες M1 και Μ2 αποτελούν υποσύνολα του νομισματικού δείκτη Μ3. Συνήθως η κεντρική τράπεζα κάθε χώρας δημοσιεύει τους δείκτες προσφοράς χρήματος, οι οποίοι υποδεικνύουν το ποσοστό του ρευστού χρήματος που κυκλοφορεί σε μια οικονομία. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Δεν είναι όλοι οι δείκτες προσφοράς χρήματος ευρέως διαδεδομένοι και η ακριβής κατηγοριοποίηση τους εξαρτάται από την εκάστοτε χώρα.

44 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Μ1 – Στενό Χρήμα
Ο Μ1 περιλαμβάνει κέρματα και χαρτονομίσματα σε κυκλοφορία (νομισματική κυκλοφορία), καταθέσεις όψεως, επιταγές, τα αποθεματικά των τραπεζών στην κεντρική τράπεζα κι άλλα ισοδύναμα χρήματος (πχ αποθεματικά συναλλάγματος) που μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε μετρητά. Μ2 – Ενδιάμεσο Χρήμα Το Μ2 περιλαμβάνει το Μ1 και επιπλέον καταθέσεις με διάρκεια έως δύο ετών και καταθέσεις υπό προθεσμία προειδοποίησης έως τριών μηνών.

45 ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Μ3 – Ευρύ Χρήμα
Το Μ3 περιλαμβάνει τα Μ1 και M2 και εμπορεύσιμους τίτλους εκδοθέντες από τον τομέα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Αφορά τις μακροπρόθεσμες προθεσμιακές καταθέσεις (άνω των 2 ετών), τα πιστοποιητικά καταθέσεων, τις συμφωνίες επαναγοράς (repurchase agreements), την αξία δικαιωμάτων προαίρεσης (options), αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς με ωρίμανση μεγαλύτερη των 24 ωρών και θεσμικά κεφάλαια επενδύσεων. Οι συμφωνίες επαναγοράς είναι οι πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων με συμφωνία επαναγοράς τους αργότερα μέσα στο χρόνο.

46 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Εκτός από τις εμπορικές και καντρικές τράπεζες, υπάρχουν και διάφοροι άλλοι τύποι χρηματοδοτικών οργανισμών που ασκούν παρόμοιες οικονομικές δραστηριότητες. Οι χρηματοδοτικοί αυτοί οργανισμοί εμφανίστηκαν αρχικά σε οικονομικά αναπτυγμένες χώρες όπως στις Η.Π.Α, Μ. Βρετανία, Γαλλία κ.λ.π. Οι κυριότεροι χρηματοδοτικοί οργανισμοί θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι οι έξης:

47 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Πιστωτικές ενώσεις: Αυτοί οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί οι οποίοι πρωτοεμφανίστηκαν στις Η.Π.Α στις αρχές τις δεκαετίας του 1930, έχουν ως βασική οικονομική λειτουργία να συγκεντρώνουν τις αποταμιεύσεις των μελών τους έναντι βέβαια κάποιου τόκου, και χορηγούν δάνεια στα μέλη τους για καταναλωτικούς σκοπούς. Η χορήγηση καταναλωτικών δανείων στα μέλη των πιστωτικών ενώσεων γίνεται έναντι κάποιου τόκου, που η επιβάρυνσή του είναι χαμηλότερη από εκείνη των εμπορικών τραπεζών. Τέτοιους χρηματοδοτικούς οργανισμούς μπορούν να δημιουργήσουν διάφορες ομάδες ατόμων όπως π.χ οι υπάλληλοι μιας επιχείρησης.

48 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Εταιρίες επενδύσεων κεφαλαίων: Αυτοί οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί προσπαθούν να προσελκύσουν και να συγκεντρώσουν τις αποταμιεύσεις του κοινού, δίνοντας στα διάφορα άτομα που εμπιστεύονται τις αποταμιεύσεις τους σε αυτές τις εταιρίες μετοχές τους και με τα χρηματικά κεφάλαια που συγκεντρώνονται αγοράζουν μεγάλη ποικιλία χρηματιστηριακών τίτλων. Το γεγονός ότι οι εταιρίες επενδύσεων κεφαλαίων, επενδύουν τα κεφάλαιά τους σε μεγάλη ποικιλία μετοχών και ομολόγων σημαίνει ότι έχουν μεγάλη χρηματιστηριακή εμπειρία και γνώση της κεφαλαιαγοράς, με αποτέλεσμα από τη μια να ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο των επενδύσεών τους και από την άλλη να επιτυγχάνουν μεγάλες χρηματικές αποδόσεις.

49 ΑΣΚΗΣΗ 1 Α/Α Αρχική κατάθεση Αποθεματικό 20% Δημιουργία χρημάτων 1 10.000 2 3 4 5 Συμπληρώστε τον παραπάνω πίνακα, εφόσον η αρχική κατάθεση σε μια εμπορική τράπεζα ήταν €, το ποσοστό ρευστών διαθεσίμων 20%, και το ποσό κατατεθεί σε τράπεζα και δανειστεί από αυτήν 4 φορές ακόμα. Ποιο είναι το συνολικό ποσό χρημάτων που θα διοχετευθεί στην οικονομία;

50 ΑΣΚΗΣΗ 2 Ποιο είναι το συνολικό ποσό που θα διοχετευθεί στην οικονομία από μια κατάθεση € και ποσοστό ρευστών διαθεσίμων των εμπορικών τραπεζών 50%. Πόσο θα ήταν το ποσό αν το ΠΡΔ ήταν 10%; Ποια η διαφορά μεταξύ των δύο;

51 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΡΕΥΣΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΑΣΚΗΣΕΙΣ