Η ιδιωτική επιβολή του δικαίου ανταγωνισμού και η σχέση της με τη δημόσια επιβολή (Οδηγία 2014/104 .Ιστορικό και λόγοι υιοθέτησης. Βασικές αρχές. Σημεία.

Παρουσίαση με θέμα: "Η ιδιωτική επιβολή του δικαίου ανταγωνισμού και η σχέση της με τη δημόσια επιβολή (Οδηγία 2014/104 .Ιστορικό και λόγοι υιοθέτησης. Βασικές αρχές. Σημεία."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Η ιδιωτική επιβολή του δικαίου ανταγωνισμού και η σχέση της με τη δημόσια επιβολή (Οδηγία 2014/104 .Ιστορικό και λόγοι υιοθέτησης. Βασικές αρχές. Σημεία τριβής και σημεία συμπληρωματικότητας με το σύστημα δημόσιας επιβολής ) Μαρία Καμβύση -Λίνα Παπακωνσταντίνου- Ορέστης Παστελλάς

2 Εισαγωγή Τα αρθρ. 101 και 102 ΣΛΕΕ άμεσα αποτελέσματα μεταξύ ιδιωτών και δημιουργούν αντιστοίχως δικαιώματα και υποχρεώσεις. Τα εθνικά δικαστήρια καλούνται να προασπίσουν αυτά τα δικαιώματα που βασίζονται στο ενωσιακό δίκαιο. Συμπέρασμα =>η πλήρης, αποτελεσματική, εφαρμογή των αρθρ. 101 και 102 ΣΛΕΕ προϋποθέτει ότι οποιοσδήποτε, καταναλωτής ή επιχείρηση μπορεί να αξιώσει από τα δικαστήρια αποζημίωση για ζημία που υπέστη λόγω παράβασης του δικαίου του ανταγωνισμού.

3 Λόγοι υιοθέτησης Διαφορά εθνικών κανόνων κρατών- μελών για παραβιάσεις δικαίου του ανταγωνισμού- ανομοιογενής προστασία –αβεβαιότητα Ανισότητα κανόνων του ανταγωνισμού- ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ορισμένων κρατών- μελών-αποθάρρυνση μετακίνησης και εγκατάστασης σε άλλα κράτη μέλη Αναγκαιότητα διασφάλισης ισότιμων όρων ανταγωνισμού- δημιουργία ασφάλειας δικαίου Οδηγία 104/2014 => εφαρμογή παράλληλα με τον Κανονισμό 1/2003 σε όλες τις περιπτώσεις παραβίασης του ανταγωνισμού που είναι πιθανόν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών

4 Ιστορικό ΔΕΕ: Courage vs Crehan C-453/99
«Πράγματι, ένα τέτοιου είδους δικαίωμα ενισχύει την αποτελεσματική λειτουργία των κοινοτικών κανόνων του ανταγωνισμού και μπορεί να αποθαρρύνει τις συχνά κεκαλυμμένες συμφωνίες ή πρακτικές δυνάμενες να περιορίσουν ή να νοθεύσουν τον ανταγωνισμό. Υπό την άποψη αυτή, οι αγωγές αποζημιώσεως ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη διατήρηση της αποτελεσματικότητας του ανταγωνισμού εντός της Κοινότητας».

5

6 Επιτροπή: 2005-Πράσινη βίβλος Τα κυριότερα εμπόδια στην αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου του ανταγωνισμού: ! Πρόσβαση στις αποδείξεις( όχι εύκολα διαθέσιμα, κατοχή αντιδίκου, ασσυμετρία πληροφόρησης, εναλλακτικές) ! Πρόσβαση σε έγγραφα που κατέχει η αρχή( αίτηση επιείκειας, εμπιστευτικά έγγραφα, έγγραφα Επιτροπής) ! Βάρος απόδειξής(μετριασμός) ! Προϋπόθεσή πταίσματος ! Αποζημίωση( αντικείμενο, ποσοτικός καθορισμός, μετακύλιση, έμμεσος αγοραστής) ! Προάσπιση συμφερόντων καταναλωτή( συλλογικές αγωγές) ! Συντονισμός ιδιωτικής και δημόσιας επιβολής

7

8 ΔΕΕ: Manfredi C-295-8/04 «Συνεπώς, κάθε υποκείμενο δικαίου μπορεί να επικαλεστεί δικαστικώς παράβαση του άρθρου 81 ΕΚ (βλ. προαναφερθείσα απόφαση Courage και Crehan, σκέψη 24) και, ως εκ τούτου, να προβάλει την ακυρότητα συμπράξεως ή πρακτικής απαγορευόμενης από το εν λόγω άρθρο. Ακολούθως, όσον αφορά την αξίωση αποκαταστάσεως της ζημίας που προκλήθηκε από σύμβαση ή συμπεριφορά δυνάμενη να περιορίσει ή να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, πρέπει να υπομνησθεί ότι η πλήρης αποτελεσματικότητα του άρθρου 81 ΕΚ και, ειδικότερα, η πρακτική αποτελεσματικότητα της απαγορεύσεως που προβλέπει η παράγραφος 1 του άρθρου αυτού θα διακυβεύονταν, αν δεν παρεχόταν σε κάθε υποκείμενο δικαίου η δυνατότητα να ζητήσει αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη από σύμβαση ή συμπεριφορά δυνάμενη να περιορίσει ή να νοθεύσει τον ανταγωνισμό Ως εκ τούτου, κάθε υποκείμενο δικαίου δικαιούται να ζητήσει αποκατάσταση τη ζημίας που υπέστη, όταν υφίσταται αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της εν λόγω ζημίας και απαγορευόμενης από το άρθρο 81 ΕΚ συμπράξεως ή πρακτικής.»

9 … Επιτροπή: 2008- Λευκή βίβλος
 Βασικές κατευθυντήριες αρχές ως προς τις αγωγές αποζημίωσης, οι οποίες συνοψίζονται: -Πλήρης αποζημίωση -Διασφάλιση δημόσιας επιβολής …νέες ζυμώσεις, συμβιβασμοί και υποχωρήσεις … … Επιτροπή: Οδηγία 2014/104

10 Βασικές Αρχές

11 Αντικείμενο της οδηγίας =>οι αγωγές αποζημίωσης (αυτοτελείς και παρεπόμενες)για παραβάσεις δικαίου ανταγωνισμού (εθνικού και ενωσιακού). Διπλός στόχος => 1. Βέλτιστη αλληλεπίδραση μεταξύ δημόσιας και ιδιωτικής επιβολής των κανόνων ανταγωνισμού και 2. Αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος για αποζημίωση. Εσωτερικό νομοθετικό πλαίσιο =>Στο ισχύον ελληνικό δίκαιο η παράβαση των άρθρων 1 και 2 του ν.3959/2011 θεμελιώνει το παράνομο του άρθρου 914 ΑΚ.

12 Πεδίο Εφαρμογής Πλήρης αποζημίωση (άρθρο 3) => περιλαμβάνει 1) θετική ζημία (damnum emergens) 2) διαφυγόν κέρδος (lucrum cessans) 3) τόκους Υπολογισμός ζημίας με πιθανοτικά σενάρια. Αποφυγή υπερβολικής αποζημίωσης (για να μην πλουτίζουν τα θύματα). Υποκειμενικό πεδίο εφαρμογής (άρθρο 3) => οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει υποστεί ζημία =>πραγματικοί ή δυνητικοί ανταγωνιστές του ζημιώσαντα, καθώς και καταναλωτές των προϊόντων ή υπηρεσιών του και δημόσιες αρχές Όχι διάκριση υπαιτιότητας. Εάν δυνάμει του εθνικού δικαίου κράτους μέλους απαιτείται υπαιτιότητα, αυτή δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την εξής: η υπαιτιότητα του εναγομένου τεκμαίρεται εκτός αν αποδείξει γνησίως συγγνωστό σφάλμα ή συντρέχων πταίσμα. Εάν το εθνικό δίκαιο απαιτεί υπαιτιότητα μικρότερη από την ως άνω, τότε αυτή εφαρμόζεται. Στην Ελλάδα προβλέπεται η αντικειμενική ευθύνη για παράβαση του δικαίου ανταγωνισμού. Ατομικές αγωγές Χαρακτηριστικά ενδίκου βοηθήματος => μικρό ύψος της απαίτησής, κοστοβόρο και με μεγάλη δικαστηριακή καθυστέρηση. Στην πράξη επιλέγεται δύσκολα Λύση στο ανωτέρω ζήτημα προσέφερε κατά ένα μέρος ο Κανονισμός 861/2007

13 Δεδικασμένο(άρθρο 9)

14 Tελεσίδικες αποφάσεις Επιτροπής Ανταγωνισμού ή Αναθεωρητικού Δικαστηρίου
Αδιάψευστη διαπίστωση της εν λόγω παράβασης Καλύπτει φύση παράβασης και πεδίο εφαρμογής Απόφαση Επιτροπής Ανταγωνισμού ή δικαστηρίου άλλου κράτους-μέλους => εκ πρώτης όψεως μέσο απόδειξης

15 Παραγραφή (άρθρο 10) και Ευθύνη εις Ολόκληρον (άρθρο 11)

16 Παραγραφή (άρθρο 10) => Επαφίενται στη διακριτική ευχέρεια των κρατών -μελών
Τίθενται ελάχιστες επιταγές από την Οδηγία: να είναι τουλάχιστον 5 ετής και να μην αρχίζει να τρέχει πριν ο ζημιωθείς ενημερωθεί για 1. Ύπαρξη παράβασης 2. Πρόκληση ζημίας και 3. Ταυτότητα παραβάτη. Ευθύνη εις ολόκληρον (άρθρο 11)=> Στην περίπτωση όπου περισσότερες από μία επιχειρήσεις παραβιάζουν το δίκαιο ανταγωνισμού από κοινού, οι επιχειρήσεις αυτές ευθύνονται από κοινού και εις ολόκληρον για τη ζημία που προκλήθηκε από την από κοινού παραβίαση του εν λόγω δικαίου. Καθιερώνονται εξαιρέσεις

17 Συναινετική Επίλυση των Διαφορών (άρθρα 18 και 19)

18 Μέσω διαιτησίας Δυνατότητα αναστολής μέχρι και δύο έτη της προθεσμίας παραγραφής για όσο χρόνο διαρκεί η διαδικασία συναινετικής επίλυσης Θεωρείται ελαφρυντική περίπτωση στην απόφαση καταβολής προστίμου η καταβληθείσα στα πλαίσια συναινετικού διακανονισμού αποζημίωση Δυνατότητα του ζημιωθέντα να ασκήσει την εναπομένουσα αξίωση κατά του παραβάτη που συμμετέχει στη διαδικασία μόνον εφόσον οι υπόλοιποι παραβάτες που δεν συμμετέχουν στη διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης δεν είναι σε θέση να αποζημιώσουν το ζημιωθέντα πλήρως

19 Υπόθεση Οtis NV , C-199/11  

20 Μετακύλιση επιπλέον επιβάρυνσης
Άμεσοι αγοραστές, έμμεσοι αγοραστές και ενάγοντες σε διαφορετικές βαθμίδες της αλυσίδας εφοδιασμού (άρ.12) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ενάγουσα σε αγωγή αποζημίωσης για παραβίαση του Ανταγωνισμού (Υπόθεση Οtis NV , C-199/11 ). Μετακύλιση Ζημίας Επιθετική χρήση -”Passing on sword” (Άρ. 14 ) Βάρος απόδειξης μετακύλισης ο ενάγων έμμεσος αγοραστής Αποδεικτέα : τέλεση παραβάσης από τον εναγόμενο , η επιπλέον επιβάρυνση ως αποτέλεσμα της παράβασης, αγορά από αγαθά ή υπηρεσίες που αποτέλεσαν αντικείμενο παράβασης Αμυντική χρήση -“Passing on shield” (Άρ. 13) Βάρος απόδειξης μετακύλισης ο εναγόμενος τελών την παράβαση Ανάγκη διασφάλισης αποφυγής πολλαπλής ευθύνης ή έλλειψης ευθύνης παραβάτη και βάρος απόδειξης (άρ. 15)

21 Ποσοτικοποίηση Ζημίας (άρθρο 17)

22 Αρχή αποτελεσματικότητας και ισοδυναμίας. Τεκμήριο ζημίας.
Συνδρομή από εθνικές αρχές ανταγωνισμού. Ανακοίνωση της Επιτροπής για την ποσοτικοποίηση της ζημίας (2013/C 167/ ) και Πρακτικός Οδηγός. Διαχρονική σύγκριση στην ίδια αγορά Μέθοδος απωλεσθέντος μεριδίου Μοντέλα προσομοίωσης Χρηματοοικονομική Ανάλυση

23 Σημεία τριβής και συμπληρωματικότητας με το σύστημα δημόσιας επιβολής
Σημεία τριβής και συμπληρωματικότητας με το σύστημα δημόσιας επιβολής

24 Πρόσβαση στα έγγραφα- Κανόνες κοινοποίησης

25 Κοινοποίηση εγγράφων (άρθρο 5)
Αίτηση με "τεκμηριωμένη αιτιολόγηση που περιέχει ευλόγως διαθέσιμα στοιχεία για πραγματικά περιστατικά και επαρκή αποδεικτικά στοιχεία" για το παραδεκτό της αγωγής. Τήρηση αρχής αναλογικότητας. Κοινοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών (Υπόθεση C-162/15 P , Προτάσεις Γ. Εισαγ. Szpunar και Διάταξη Αντιπροέδρου του Δικαστηρίου για Ασφαλιστικά Μέτρα). Δικαίωμα ακρόασης πριν την κοινοποίηση.

26 Κοινοποίηση Εγγράφων και Εθνικές Αρχές Ανταγωνισμού (άρ. 6-7)

27 Tήρηση αρχής αναλογικότητας και δυνατότητα υποβολής παρατηρήσεων από Εθνική Αρχή Ανταγωνισμού.
Τριπλή Κατάτμηση Μαύρη Λίστα (Απαγόρευση κοινοποίησης δηλώσεων επιείκειας και υπομνημάτων διακανονισμού)) Γκρι Λίστα (χρονικός περιορισμός – περάτωση διαδικασιών ενώπιον της Εθνικής Αρχής Ανταγωνισμού ) Λευκή Λίστα Περιορισμοί στην χρήση αποδεικτικών στοιχείων από φάκελο Εθνικής Αρχής Ανταγωνισμού – Απαράδεκτα αποδεικτικά στοιχεία (άρ.7).

28 Προγράμματα επιείκειας
Σημαντικό σημείο τριβής δημόσιας και ιδιωτικής επιβολής Οδηγία: πλήρης απαλλαγή από την υποχρέωση κοινοποίησης. Η πλήρης απαγόρευση αφορά μόνο στις δηλώσεις επιείκειας ή και σε όλο το αποδεικτικό υλικό, το οποίο η αιτούσα επιχείρηση προσκομίζει? Γιατί πλήρης απαλλαγή? -->τα προγράμματα επιείκειας και οι διαδικασίες διακανονισμού αποτελούν εξαιρετικά σημαντικά εργαλεία για τη δημόσια επιβολή του ανταγωνισμού και για τις ίδιες της αγωγές αποζημίωσης

29 Αντίθεση με ΔΕΕ: Pfleiderer( C-360/09)
«Οι διατάξεις του δικαίου της Ένωσης περί συμπράξεων, και ειδικότερα ο κανονισμός (ΕΚ) 1/2003 του Συμβουλίου, έχουν την έννοια ότι δεν αποκλείουν τη δυνατότητα του ζημιωθέντος από παράβαση του δικαίου της Ένωσης περί ανταγωνισμού ο οποίος διεκδικεί αποζημίωση να έχει πρόσβαση στα έγγραφα που αφορούν διαδικασία επιείκειας σχετική με τον υπαίτιο της εν λόγω παραβάσεως. Εντούτοις, εναπόκειται στα δικαστήρια των κρατών μελών να καθορίσουν, βάσει του εθνικού τους δικαίου, τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες μπορεί να επιτραπεί ή όχι μια τέτοια πρόσβαση, σταθμίζοντας τα συμφέροντα που προστατεύει το δίκαιο της Ένωσης.»

30 Συλλογικές αγωγές-Collective Redress
Ρητή αναφορά τόσο στην πράσινη όσο και στη λευκή βίβλο της σημασίας των συλλογικών αγωγών για την ιδιωτική επιβολή – απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης στο τελικό κείμενο της Οδηγίας. Γιατί είναι σημαντική η πρόβλεψη συλλογικών αγωγών? Ο τελικός καταναλωτής του προϊόντος =>όχι σημαντική ζημία Όχημα της συλλογικής αγωγής  μόνο μέσο για την επιτυχή διεκδίκηση αποζημίωσης για μεγάλο αριθμό καταναλωτών, με την συνένωση των ξεχωριστά μικρών αξιώσεων τους. Επιτροπή: επιλογή του soft law, με Σύσταση εκ μέρους της Επιτροπής το 2013 για τις κοινές αρχές των συλλογικών αγωγών. Αμφισβητούμενη αποτελεσματικότητα: ! Soft law ! Σύστημα opt- in ! Αρχή « ο χαμένος πληρώνει»

31

32 Σύγκριση με σύστημα ιδιωτικής επιβολής Η.Π.Α.
Διαφορετικός ο σκοπός που επιδιώκει η ιδιωτική επιβολή όχι μόνο επανορθωτική λειτουργία του νόμου, αλλά αποτροπή επανάληψης παραβάσεων. Πλεονεκτήματα αμερικανικού συστήματος: ! Tremble damages ! Contingency fees ! « Ο καθένας πληρώνει τα δικά του» ! Σύστημα opt- out ! Κανόνες discovery ! Ex post, όχι ex ante έλεγχος από το δικαστήριο Όχι προστασία επιχειρηματικών απορρήτων και αιτήσεων επιείκειας Μειονεκτήματα αμερικανικού συστήματος: ! Καταχρηστική δικηγορική πρακτική ! Αβάσιμες αξιώσεις με εκβιαστική νοοτροπία ! Τελικό μικρό όφελος για τους καταναλωτές  Μεγάλη διαφορά νοοτροπίας και παράδοσης του αμερικανικού από το ευρωπαϊκό σύστημα, η μεταφορά του ενός αυτούσιου στο άλλο δεν είναι δυνατή.

33 Επιλογικές σκέψεις…

34 Σας ευχαριστούμε πολύ για την προσοχή σας !