ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Δρ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΩΤΣΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016/2017

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΑΝΕΡΓΙΑ ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΜΠΥΛΗ PHILLIPS ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

3 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ
Δυο από τις βασικές επιδιώξεις ενός σύγχρονου Κράτους είναι από τη μια πλευρά η επίτευξη της πλήρους απασχόλησης και από την άλλη η σταθερότητα των τιμών των αγαθών. Στο βαθμό που οι επιδιώξεις αυτές δεν υλοποιούνται δημιουργούνται δυο σοβαρά προβλήματα: το πρόβλημα του πληθωρισμού και το πρόβλημα της ανεργίας.

4 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Ώς πληθωρισμό ορίζουμε το φαινόμενο κατά το οποίο παρατηρείται μια συνεχής αύξηση στο γενικό επίπεδο των τιμών. Μια και μοναδική αύξηση στο γενικό επίπεδο τιμών δεν συνιστά πληθωρισμό. Επίσης, όταν οι τιμές ορισμένων αγαθών και υπηρεσιών αυξάνονται ενώ όταν οι τιμές άλλων αγαθών και υπηρεσιών μειώνονται δεν υπάρχει πληθωρισμός. Άρα ο πληθωρισμός είναι ένα φαινόμενο το οποίο είναι δυναμικό και όχι στατικό. Ο πληθωρισμός μετριέται με το ποσοστό αύξησης του επιπέδου των τιμών κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου (ρυθμός πληθωρισμού).

5 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Ο ρυθμός πληθωρισμού δείχνει με απλά λόγια πόσο τοις εκατό (%) έχει αυξηθεί το γενικό επίπεδο των τιμών ενός έτους συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Για παράδειγμα αν υποθέσουμε ότι μια χώρα για το 2006 έχει ρυθμό πληθωρισμού 5%, σημαίνει ότι το γενικό επίπεδο τιμών αυτής της χώρας έχει αυξηθεί κατά 5% το 2006 συγκριτικά με το 2005.

6 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι όταν μειώνεται ο πληθωρισμός δεν μειώνονται οι τιμές αλλά ο ρυθμός αύξησής τους. Αν συμβολίσουμε με Δ.Τ το δείκτη τιμών καταναλωτή και με Ρ.Π. το ρυθμό πληθωρισμού, ο ρυθμός πληθωρισμού μπορεί να υπολογιστεί ως εξής:

7 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Προϊόν ή Υπηρεσία Ποσότητα Τιμή 2000 σε € Τιμή 2001 σε €
Τιμή 2001 σε € Προϊόν Α 1 10 12 20 25 Υπηρεσία Α 30 40 Υπηρεσία Β Δείκτης Τιμών 100 107

8 ΕΝΤΑΣΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Ανάλογα με την έντασή του ο πληθωρισμός μπορεί να χαρακτηριστεί ως: α) έρπων πληθωρισμός β) καλπάζων πληθωρισμός ή υπερπληθωρισμός γ) αποπληθωρισμός δ) αντιπληθωρισμός α) Ο έρπων πληθωρισμός είναι πληθωρισμός μικρής έντασης και δεν δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. Με άλλα λόγια το επίπεδο των τιμών αυξάνεται κατά ένα μικρό ποσοστό κάτω του 4-5%. Θεωρείται μάλιστα από ορισμένους οικονομολόγους ότι επιδρά θετικά στην παραγωγή γιατί δημιουργεί προσδοκίες κέρδους για τις επιχειρήσεις. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι ο έρπων πληθωρισμός ενθαρρύνει τις επενδύσεις λόγω των κερδών που αναμένονται και οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής.

9 ΕΝΤΑΣΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ β) Ο καλπάζων πληθωρισμός ή υπερπληθωρισμός, αντίθετα χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλό ποσοστό αύξησης των τιμών και είναι μεγάλης έντασης. Καλπάζων μπορεί να θεωρηθεί ο πληθωρισμός όταν είναι διψήφιος ή τριψήφιος π.χ. 30%, 50% ή ακόμα και 150 ή 200%. Ορισμένες χώρες σε διάφορες περιοχές της Γης υποφέρουν κατά περιόδους από αυτό το είδος πληθωρισμού π.χ. Αργεντινή, Βολιβία, Βραζιλία κλπ. Ο υπερπληθωρισμός αυτής της εκτάσεως δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο και εμφανίζεται κυρίως σε ανώμαλες οικονομικές καταστάσες π.χ. σε πολεμικές ή σε μεταπολεμικές περιόδους. Αποτέλεσμα του υπερπληθωρισμού είναι η μεγάλη και συνεχής μείωση της αξίας του χρήματος και της αγοραστικής δύναμης.

10 ΕΝΤΑΣΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ γ) Ο αποπληθωρισμός περιγράφει μια κατάσταση, την ακριβώς αντίθετη από τον πληθωρισμό. Στον πληθωρισμό ανεβαίνουν οι τιμές και πέφτει η αγοραστική αξία του χρήματος. Στον αποπληθωρισμό, που γίνεται καλύτερα κατανοητός αν τον πούμε αρνητικό πληθωρισμό, οι τιμές πέφτουν και η αγοραστική δύναμη του χρήματος ανεβαίνει. δ) Ο αντιπληθωρισμός, περιγράφει μια διαδικασία, μια πορεία. Είναι η πορεία μείωσης του πληθωρισμού. Ενώ π.χ. οι τιμές αυξάνονταν με ρυθμό 5%, ο ρυθμός αυτός πέφτει στο 4%, στο 3% κ.ο.κ. Αν περάσουμε σε αρνητικές τιμές, δηλαδή οι τιμές δεν αυξάνονται αλλά μειώνονται, έχουμε περάσει σε αποπληθωρισμό.

11 ΕΝΤΑΣΗ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Ένα μικρό ποσοστό αύξησης των τιμών είναι απόλυτα φυσιολογικό να υπάρχει σε κάθε οικονομία που αναπτύσσεται. Συμβαίνει πολλές φορές να αυξάνονται οι τιμές των προϊόντων επειδή λόγω τις εξέλιξης της τεχνολογίας να βελτιώνεται η ποιότητά τους. Π.χ. τα κινητά τηλέφωνα νέας τεχνολογίας είναι πολύ καλύτερα από τα κινητά πρώτης γενιάς και η αύξηση των τιμών τους οφείλεται στο γεγονός αυτό.

12 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Ο πληθωρισμός μπορεί να προέρχεται είτε από την πλευρά της συνολικής ζήτησης είτε από την πλευρά της συνολικής προσφοράς. Ο πληθωρισμός επομένως διακρίνεται σε: α) πληθωρισμό ζήτησης β) πληθωρισμό κόστους γ) διαρθρωτικό πληθωρισμό δ) εισαγόμενο πληθωρισμό

13 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Α) Πληθωρισμός ζήτησης: Όταν το γενικό επίπεδο των τιμών αυξάνεται συνέχεια λόγω αύξησης της συνολικής ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες, τότε ο πληθωρισμός αυτός χαρακτηρίζεται ως πληθωρισμός ζήτησης. Η αύξηση αυτή των τιμών λόγω υπερβολικής ζήτησης μπορεί να οδηγήσει διάφορες επιχειρήσεις σε αύξηση της παραγωγής τους, αν βέβαια υπάρχουν υποαπασχολούμενοι συντελεστές παραγωγής.

14 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Α) Πληθωρισμός ζήτησης: Όμως αν η οικονομία βρίσκεται σε στάδιο πλήρους απασχόλησης των συντελεστών παραγωγής η αύξηση των τιμών δεν συνοδεύεται από αύξηση της παραγωγής. Αύξηση των τιμών είναι δυνατόν να προέλθει και από υπερβολική ζήτηση σε σχέση με τις δυνατότητες προσφοράς ορισμένων κλάδων παραγωγής. Αν για παράδειγμα η ζήτηση για αμνοερίφια το Πάσχα είναι μεγαλύτερη από την προσφορά τους η τιμή του αρνιού θα αυξηθεί.

15 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Β) Πληθωρισμός κόστους: Η θεωρία του πληθωρισμού κόστους στηρίζεται στην αύξηση του κόστους παραγωγής των προϊόντων. Αυτή η αύξηση μπορεί να οφείλεται σε: Αύξηση των τιμών των πρώτων υλών ή κάποιου συντελεστή παραγωγής: Μια αύξηση στην τιμή των πρώτων υλών ή μια αύξηση στην τιμή κάποιου συντελεστή παραγωγής, όπως τα καύσιμα, μπορεί να αυξήσει το γενικό επίπεδο τιμών Αύξηση των μισθών: Μια αύξηση των μισθών μπορεί επίσης να έχει την ίδια επίπτωση στην αγορά Μονοπωλίων και ολιγοπωλίων στην αγορά αγαθών και υπηρεσιών: Κάποιες εταιρίες μπορεί να εκμεταλλευτούν την μονοπωλιακή ή ολιγοπωλιακή δύναμη τους στην αγορά με σκοπό να αυξήσουν τις τιμές στα προϊόντα τους, ανεβάζοντας με αυτόν τον τρόπο το γενικό επίπεδο τιμών

16 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Γ) Διαρθρωτικός πληθωρισμός
Ο διαρθρωτικός πληθωρισμός προκαλείται από την αδυναμία της προσφοράς να προσαρμοστεί στις ανάγκες της ζήτησης σε ορισμένους βασικούς παραγωγικούς κλάδους μιας οικονομίας. Ακόμα και όταν αυξάνεται η συνολική ζήτηση και η οικονομία πλησιάζει το επίπεδο πλήρους απασχόλησης, είναι δυνατόν να παρατηρηθούν σημαντικές στενότητες προσφοράς για ορισμένα βασικά προϊόντα, με αποτέλεσμα αυξήσεις στις τιμές τους.

17 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Γ) Διαρθρωτικός πληθωρισμός
Οι αυξήσεις αυτές μπορεί να μεταδοθούν σε άλλους κλάδους και να αρχίσει έτσι μια διαδικασία αύξησης των τιμών, η οποία χαρακτηρίζεται ως διαρθρωτικός πληθωρισμός. Το είδος αυτό πληθωρισμού παρουσιαζόταν συχνά κατά το παρελθόν που οι οικονομίες χαρακτηρίζονταν από υψηλή δασμολογική προστασία των αγορών τους και εσωτερικές στενότητες προσφοράς μπορούσαν να οδηγήσουν σε σχετικά μεγάλες αυξήσεις τιμών. Σήμερα, η δυνατότητα για εισαγωγές μετριάζει τις αυξήσεις αυτού του είδους.

18 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Δ) Εισαγόμενος πληθωρισμός
Ένα άλλο είδος πληθωρισμού είναι ο εισαγόμενος πληθωρισμός, ο οποίος προέρχεται από την αύξηση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων. Π.χ. αν επικρατεί πληθωρισμός στις χώρες της Ευρώπης, τα προϊόντα που θα εισάγονται από αυτές στην Ελλάδα θα γίνονται συνεχώς ακριβότερα και αυτό θα συμβάλει στην αύξηση του επιπέδου των τιμών στη χώρα μας. Επειδή ορισμένα εισαγόμενα προϊόντα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων, η αύξηση της τιμής τους θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους των παραγόμενων προϊόντων προκαλώντας μ εαυτό τον τρόπο περαιτέρω αύξηση των τιμών.

19 ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ Δ) Εισαγόμενος πληθωρισμός
Εισαγόμενος πληθωρισμός μπορεί να προκληθεί και από τη συνεχή υποτίμηση του νομίσματος μιας χώρας. Αν η συναλλαγματική ισοτίμία του νομίσματος της μειώνεται διαρκώς, το κόστος των εισαγόμενων προϊόντων θα παρουσιάζει συνεχή αύξηση. O εισαγόμενος πληθωρισμός μπορεί να θεωρηθεί και ως πληθωρισμός ωθούμενος από το κόστος.

20 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
1. Η αναδιανομή των εισοδημάτων και του πλούτου  Το φαινόμενο του πληθωρισμού οδηγεί στην αναδιανομή των εισοδημάτων και του πλούτου ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες ατόμων. Για να γίνει κατανοητό αυτό είναι χρήσιμο να γίνει μια διάκριση ανάμεσα στο χρηματικό και στο πραγματικό εισόδημα. • Χρηματικό εισόδημα είναι το σύνολο των χρημάτων πού παίρνει ένα άτομο ως εισόδημα σε μια ορισμένη χρονική περίοδο ( π.χ μηνιαίος μισθός, ετήσιο εισόδημα κ.λ.π) • Πραγματικό εισόδημα είναι το σύνολο των αγαθών πού μπορεί το άτομο να αγοράσει με το χρηματικό του εισόδημα.

21 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
1. Η αναδιανομή των εισοδημάτων και του πλούτου Το πραγματικό εισόδημα επηρεάζεται από το γενικό επίπεδο των τιμών, αν βέβαια θεωρήσουμε το χρηματικό εισόδημα σταθερό. Αυτό σημαίνει ότι όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο των τιμών τόσο λιγότερα αγαθά μπορεί να αγοράζει το άτομο με το χρηματικό του εισόδημα και επομένως τόσο μικρότερο είναι το πραγματικό του εισόδημα. Η σχέση ανάμεσα στο πραγματικό εισόδημα, το χρηματικό εισόδημα και το επίπεδο των τιμών δίνεται από την ακόλουθη σχέση: 

22 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
1. Η αναδιανομή των εισοδημάτων και του πλούτου Από την παραπάνω σχέση γίνεται κατανοητό ότι για να διατηρηθεί το πραγματικό εισόδημα σταθερό, θα πρέπει να αυξάνεται με τον ίδιο ρυθμό όπως το γενικό επίπεδο τιμών. Ας εξετάσουμε λοιπόν ποιές εισοδηματικές ομάδες πλήττονται από τον πληθωρισμό και ποιες ευνοούνται.

23 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Α. Σταθερά χρηματικά εισοδήματα • Πλήττονται από τον πληθωρισμό: Σε περιόδους ανόδου των τιμών τα άτομα που έχουν σταθερό χρηματικό εισόδημα ή το εισόδημά τους αυξάνεται με ρυθμούς μικρότερους του πληθωρισμού, υφίστανται μια μείωση του πραγματικού τους εισοδήματος. Κατά συνέπεια ο πληθωρισμός πλήττει κυρίως εισοδηματικές ομάδες όπως είναι οι συνταξιούχοι, οι δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, και εργάτες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι συμβάσεις εργασίας τους δεν ανανεώνονται συχνά και προφανώς το χρηματικό τους εισόδημα δεν αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με το ρυθμό αύξησης των τιμών. Παράδειγμα: Αν δωθούν αυξήσεις στους μισθούς π.χ 3% ενώ ο ρυθμός πληθωρισμού είναι 4% υπάρχει απώλεια αγοραστικής δύναμης (πραγματικού εισοδήματος) για τους μισθωτούς, επειδή οι αυξήσεις που δίνονται δεν καλύπτουν τον πληθωρισμό.

24 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Α. Εισοδήματα που προέρχονται από κέρδη • Ευνοούνται από τον πληθωρισμό: Αντίθετα, άτομα που το εισόδημά τους πραγματοποιεί ταχύτερη αύξηση από αυτή του πληθωρισμού ευνοούνται επειδή το πραγματικό τους εισοδήμα αυξάνεται. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πληθωρισμός ευνοεί τους επιχειρηματίες, αυξάνοντας το πραγματικό τους εισόδημα. Αυτό συμβαίνει επειδή σε περιόδους πληθωρισμού οι τιμές των διαφόρων αγαθών αυξάνονται πιό γρήγορα από τις αμοιβές των συντελεστών παραγωγής και επομένως τα έσοδα των επιχειρήσεων αυξάνονται πιο γρήγορα από τις δαπάνες τους. • Συμπέρασμα: Ο πληθωρισμός ευνοεί τα άτομα, που το εισόδημά τους μεταβάλλεται εύκολα, σε βάρος των ατόμων με σταθερό χρηματικό εισόδημα.

25 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Β. Οι αποταμιεύσεις Πλήττονται από τον πληθωρισμό: Ο πληθωρισμός, όπως μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε μειώνει την αγοραστική δύναμη όχι μόνο των σταθερών εισοδημάτων αλλά και κάθε σταθερού χρηματικού ποσού. Σε περιόδους πληθωρισμού μεγάλη σημασία έχει η μείωση της πραγματικής αξίας των αποταμιεύσεων, επειδή αποτελεί αντικίνητρο για αποταμίευση και στρέφει το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος στην κατανάλωση. Όπως καταλαβαίνουμε το βάρος του πληθωρισμού το αντιμετωπίζουν οι μικροί αποταμιευτές οι οποίοι δεν έχουν την κατάλληλη πληροφόρηση για έγκαιρη επένδυση των αποταμιεύσεων τους.

26 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Γ. Οι δανειστές και οι δανειζόμενοι Σε περιόδους πληθωρισμού, ευνοούνται όσοι δανείζονται χρηματικά ποσά (δανειζόμενοι), έναντι αυτών που δανείζουν (δανειστές) και οι οποίοι πλήττονται από τον πληθωρισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή η πραγματική αξία του χρηματικού ποσού που δανείζεται είναι μειωμένη το χρόνο εξόφλησης. Βέβαια θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι δανειστές δανείζουν χρηματικά ποσά έχοντας υπόψην τους την πραγματική απώλεια που θα έχουν από τον πληθωρισμό και γι’ αυτό το λόγο δανείζουν με κάποιο επιτόκιο. Αν το επιτόκιο είναι μεγαλύτερο ή ίσο με το ρυθμό πληθωρισμού δεν πλήττονται από αυτόν. Αντίθετα πλήττονται αν το επιτόκιο είναι μικρότερο από το ρυθμό πληθωρισμού.

27 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Δ. Επιπτώσεις Υπερπληθωρισμού Ο υπερπληθωρισμός δημιουργείται συνήθως από τη συνεχή αύξηση των δημόσιων δαπανών και τη χρηματοδότηση τους από την έκδοση μεγάλων ποσοτήτων νέου χρήματος. Σε μια τέτοια περίπτωση δημιουργείται μια μεγάλη πλεονάζουσα ζήτηση που προκαλεί επιταχυνόμενη αύξηση των τιμών. Η ζήτηση χαρακτηρίζεται ως πλεονάζουσα σε σχέση με το τι μπορεί να προσφέρει η οικονομία. Η ύπαρξη υπερπληθωρισμού σε μια χώρα μπορεί να παραλύσει την οικονομία της.

28 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
Δ. Επιπτώσεις Υπερπληθωρισμού Για παράδειγμα στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ένα πολύ μεγάλο μέρος της παραγωγικής δυναμικότητας είχε καταστραφεί. Από την πολύ μειωμένη παραγωγή της η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη να συντηρεί και τα στρατεύματα κατοχής και να τους παραδίδει αγαθά για μεταφορά τους στη Γερμανία. Οι περιορισμένες ποσότητες αγαθών που απέμεναν για τον ελληνικό πληθυσμό, ήταν τελείως ανεπαρκείς για την ικανοποίηση των βασικών του αναγκών. Οι τιμές αυξάνονταν γρήγορα, η Τράπεζα της Ελλάδος εξέδιδε ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες χρήματος και ο τιμάριθμος έφθασε σε αστρονομικά ύψη. Π.χ. Προς τα τέλη της κατοχικής περιόδου η τιμή ενός εισιτηρίου αστικού λεωφορείου είχε φθάσει σε δισεκατομμύρια δραχμές.

29 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
2. Το ισοζύγιο πληρωμών Αναπόφευκτα επηρεάζεται αρνητικά ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας από τον πληθωρισμό. Εφόσον οι τιμές των αγαθών αυξάνονται στο εσωτερικό της χώρας σε σχέση με τις τιμές των αγαθών στο εξωτερικό, είναι λογικό να παρατηρηθεί μια αύξηση στις εισαγωγές σε σχέση με τις εξαγωγές οι οποίες μειώνονται. Αυτό προκαλεί μια επιβάρυνση του ισοζυγίου πληρωμών με άμεσο συνακόλουθο τη μείωση των συναλλαγματικών απόθεμάτων της χώρας

30 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ
3. Η κατανομή των συντελεστών παραγωγής Ο πληθωρισμός επηρεάζει την (άριστη) κατανομή των παραγωγικών συντελεστών στους διάφορους τομείς της οικονομίας. Σε περιόδους πληθωρισμού αναλαμβάνονται επενδύσεις που κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα είχαν αναληφθεί και αυτό επειδή η αύξηση του επιπέδου των τιμών αυξάνει την προσδοκώμενη απόδοση κάποιων επενδύσεων. Έτσι οι παραγωγικοί πόροι της οικονομίας κατανέμονται όχι με τον καλύτερο τρόπο, πράγμα που εκτός των άλλων μειονεκτημάτων που παρουσιάζει, επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

31 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

32 ΑΝΕΡΓΙΑ Κάθε οικονομία έχει ένα ορισμένο μέγεθος πληθυσμού. Για λόγους οικονομικής ανάλυσης ο πληθυσμός διακρίνεται σε οικονομικά ενεργό και σε οικονομικά μη ενεργό: Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός αποτελεί το εργατικό δυναμικό της οικονομίας και περιλαμβάνει τα άτομα εκείνα τα οποία είναι ικανά για εργασία και ταυτόχρονα θέλουν να εργαστούν. Ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός περιλαμβάνει τα άτομα εκείνα τα οποία δεν μπορούν να εργαστούν (π.χ. μικρά παιδιά, ηλικιωμένους, ασθενείς, στρατιώτες κ.ά.), καθώς και τα άτομα που μπορούν να εργαστούν, αλλά για διάφορους λόγους δε θέλουν. Τα άτομα τα οποία δεν μπορούν ή δε θέλουν να εργαστούν δεν ανήκουν στο εργατικό δυναμικό.

33 ΑΝΕΡΓΙΑ Το εργατικό δυναμικό χωρίζεται σε δύο κατηγορίες:
σε εκείνους που εργάζονται, τους απασχολούμενους, σε εκείνους που δεν εργάζονται, τους ανέργους. Άνεργοι είναι, δηλαδή, τα άτομα τα οποία μπορούν και θέλουν να εργαστούν, αλλά δεν μπορούν να βρουν απασχόληση. Το άθροισμα των απασχολούμενων και των ανέργων είναι ίσο με το σύνολο του εργατικού δυναμικού.

34 ΑΝΕΡΓΙΑ Το ποσοστό ανεργίας μας δείχνει το ποσοστό των ανέργων ως μέρος του εργατικού δυναμικού. Εδώ είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι σύμφωνα με τους οικονομολόγους, ένα μικρό ποσοστό ανεργίας δικαιολογείται από τη μεταφορά του πληθυσμού από τη μια δουλειά στην άλλη. Αυτό ονομάζεται φυσικό ποσοστό ανεργίας και υπολογίζεται γύρω στο 3-5%.

35 ΑΝΕΡΓΙΑ Όσον αφορά την απασχόληση του εργατικού δυναμικού ανά τομέα παραγωγής, οι εκτιμήσεις δείχνουν τα παρακάτω: Τομέας Ποσοστό % Γεωργία 13,8% Μεταποίηση 15,1% Υπηρεσίες 71,1% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

36 ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Υπάρχουν τέσσερα είδη ή κατηγορίες ανεργίας: η εποχιακή ανεργία, η ανεργία τριβής, η διαρθρωτική ανεργία και η ανεργία λόγω ανεπαρκούς ζήτησης (ή κεϋνσιανή ανεργία). Εποχιακή ανεργία: Πολλές επιχειρήσεις, όπως, για παράδειγμα, οι αγροτικές και οι τουριστικές, παρουσιάζουν συστηματικές μεταβολές στην παραγωγική τους δραστηριότητα κατά τη διάρκεια του έτους. Οι μεταβολές της παραγωγής συνοδεύονται από αντίστοιχες μεταβολές της απασχόλησης εργατικού δυναμικού και, συνεπώς, από μεταβολές της ανεργίας. Αυτή η ανεργία ονομάζεται εποχιακή. Χαρακτηριστικό της εποχιακής ανεργίας είναι ότι επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο και είναι προσωρινή και μικρής σχετικά διάρκειας.

37 ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Ανεργία τριβής: Η ανεργία τριβής οφείλεται στην αδυναμία των εργατών να εντοπίζουν αμέσως τις επιχειρήσεις με τις κενές θέσεις και στην αδυναμία των επιχειρήσεων να εντοπίσουν τους άνεργους εργάτες. Επίσης μπορεί να οφείλεται στη γεωγραφική απόσταση μεταξύ της περιοχής όπου υπάρχει ανεργία και αυτής όπου υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας. Γενικότερα οφείλεται στην έλλειψη ενός αποτελεσματικού συστήματος πληροφοριών για ύπαρξη ανέργων και επιχειρήσεων με κενές θέσεις εργασίας.

38 ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Διαρθρωτική ανεργία: Όταν σε μια οικονομία υπάρχουν άνεργοι και κενές θέσεις εργασίας, αλλά οι άνεργοι δεν μπορούν να απασχοληθούν στις υπάρχουσες κενές θέσεις, επειδή υπάρχει αναντιστοιχία ανάμεσα στα προσόντα και την ειδίκευση των ανέργων και σ' αυτά που απαιτούνται για την κάλυψη των κενών θέσεων, η ανεργία αυτή ονομάζεται διαρθρωτική. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν σε μια οικονομία να υπάρχει ανεργία μηχανικών και έλλειψη λογιστών, ή να υπάρχει ανεργία για τους βιομηχανικούς εργάτες και έλλειψη ξενοδοχειακών υπαλλήλων.

39 ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Η διαρθρωτική ανεργία οφείλεται σε τεχνολογικές μεταβολές, οι οποίες δημιουργούν νέα επαγγέλματα και αχρηστεύουν άλλα, και σε αλλαγές στη διάρθρωση της ζήτησης, οι οποίες αυξάνουν τη ζήτηση ορισμένων προϊόντων και ταυτόχρονα μειώνουν τη ζήτηση άλλων. Όπως είναι φανερό, η διαρθρωτική ανεργία δημιουργείται από τη δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης των διάφορων ειδικεύσεων. Η μείωσή της απαιτεί επανεκπαίδευση των ανέργων, ώστε να αποκτήσουν τις ειδικεύσεις στις οποίες υπάρχει έλλειψη. Διαφορετικά, η διαρθρωτική ανεργία μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας.

40 ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ Ανεργία Ανεπαρκούς Ζήτησης: Η ανεργία λόγω ανεπαρκούς ζήτησης, ονομαζόμενη και κεϋνσιανή ανεργία, είναι εκείνη που προέρχεται από την πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στις φάσεις της καθόδου και της ύφεσης του οικονομικού κύκλου. Πρόκειται, δηλαδή, για αδυναμία της συνολικής ζήτησης της οικονομίας να απορροφήσει τη συνολική προσφορά εργατικού δυναμικού. Η ανεργία αυτή έχει κυκλικό χαρακτήρα, δηλαδή επαναλαμβάνεται, και η διάρκεια της εξαρτάται από τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου.

41 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ
Η ανεργία έχει τρεις βασικές οικονομικές συνέπειες. Πρώτον: Αποτελεί απώλεια παραγωγικών δυνάμεων, δηλαδή της εργασίας των ανέργων, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγική διαδικασία. Δεύτερον: Σημαίνει απώλεια εισοδήματος για τον άνεργο και την οικογένεια του. Τρίτον: Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό, λόγω της παροχής των επιδομάτων ανεργίας προς τους ανέργους.

42 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ
Φυσικά οι συνέπειες της ανεργίας είναι ευρύτερες, γιατί η κατάσταση της ανεργίας μπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη για τον άνεργο και την οικογένεια του αφού, εκτός από την έλλειψη εισοδήματος, μειώνει την κοινωνική του θέση, δημιουργεί προβλήματα αυτοσεβασμού, οικογενειακών τριβών, κ.τ.λ. Με άλλα λόγια, πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, η ανεργία δημιουργεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα.

43 ΚΑΜΠΥΛΗ PHILLIPS Η Καμπύλη Phillips απεικονίζει τη βραχυπρόθεσμα αντίστροφη σχέση που υπάρχει, σύμφωνα με εμπειρικές παρατηρήσεις, μεταξύ ανεργίας και πληθωρισμού σε μια οικονομία.

44 ΚΑΜΠΥΛΗ PHILLIPS

45 ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Σε παλαιότερες περιόδους ο πληθωρισμός και η ανεργία ήταν φαινόμενα που δεν μπορούσαν να παρατηρηθούν ταυτόχρονα. Σε περιόδους άνθησης παρατηρούσαμε αύξηση των τιμών, αλλά ταυτόχρονα οικονομική ανάπτυξη και μείωση της ανεργίας. Σε περιόδους ύφεσης παρατηρούσαμε κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας και αύξηση της ανεργίας, αλλά ταυτόχρονα πτώση του πληθωρισμού. Με άλλα λόγια ο πληθωρισμός και η ανεργία παρουσίαζαν αντίθετες μεταβολές.

46 ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Μετά το 1965 οι αναπτυγμένες οικονομίες παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά. Ανεργία και πληθωρισμός συνυπάρχουν ή ακόμη μπορεί να αυξάνονται ταυτόχρονα. Το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε στασιμοπληθωρισμός, γιατί παρατηρείται πληθωρισμός και ταυτόχρονα η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση στασιμότητας και ανεργίας.

47 ΑΣΚΗΣΗ 1 Προϊόν ή Υπηρεσία Ποσότητα Τιμή 2000 σε € Τιμή 2001 σε €
Τιμή 2001 σε € Προϊόν Α 1 8 10 38 44 12 19 Υπηρεσία Α 30 35 Υπηρεσία Β 45 40 Αν μια οικονομία παρήγαγε μόνο τα παραπάνω προϊόντα και υπηρεσίες, πόσο θα ήταν το ποσοστό πληθωρισμού από το 2000 στο 2001;

48 ΑΣΚΗΣΗ 2 2008 2010 2012 2014 Απασχολούμενοι Άνεργοι Οικονομικά μη ενεργοί Εργατικό Δυναμικό Ποσοστό Ανεργίας (%) Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, υπολογίστε το σύνολο του εργατικού δυναμικού και το ποσοστό ανεργίας σε κάθε έτος.

49 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΑΝΕΡΓΙΑ ΕΙΔΗ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΜΠΥΛΗ PHILLIPS ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ