Ασβέστιο τροφών, βιταμίνη D και οστεοπόρωση Μάκρω ΣΟΝΙΚΙΑΝ Σισμανόγλειο ΓΠΝΑ.

Παρουσίαση με θέμα: "Ασβέστιο τροφών, βιταμίνη D και οστεοπόρωση Μάκρω ΣΟΝΙΚΙΑΝ Σισμανόγλειο ΓΠΝΑ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ασβέστιο τροφών, βιταμίνη D και οστεοπόρωση Μάκρω ΣΟΝΙΚΙΑΝ Σισμανόγλειο ΓΠΝΑ

2 - οστική αραίωση - ελάττωση οστικής μάζας - μειωμένη οστική αντοχή - αυξημένος κίνδυνος καταγμάτων ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Οστούν + Πορώδης (= ο έχων πόρους)

3 ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ Σιωπηλή νόσος : ένα ελάχιστο κτύπημα ή μία πτώση μπορεί να προκαλέσει κάταγμα ή καθίζηση σπονδύλων ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

4 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ/ΟΣΤΕΟΠΕΝΙΑ ΤΩΝ 2 ΦΥΛΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 50 ΕΤΩΝ National Health and Nutrition Examination Survey, 2005-2008

5 ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας Riggs et al, Bone 1995 American Heart Association, Heart and Stroke Facts 1996 American Cancer Society, Cancer Facts & Figures 1996 Το οικονομικό κόστος είναι τεράστιο και συγκρίνεται με αυτό της στεφανιαίας νόσου. Thom et al, Circulation 2006

6 ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΤΡΟΦΩΝ - ΒΙΤΑΜΙΝΗ D -ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ε Ν Ο Τ Η Τ Ε Σ 1.Γιατί το ασβέστιο και η βιταμίνη D έχουν θέση στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 2.Πώς χειριζόμαστε την βιταμίνη D στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 3.Πώς χειριζόμαστε το ασβέστιο στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 4.Προβληματισμοί

7 Gretl Hendrickx, Eveline Boudin & Wim Van Hul Nature Reviews Rheumatology 2015; 11: 4620-474 ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΟΣΤΙΚΗ ΜΑΖΑ

8 ΦΑΣΕΙΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΣΤΑ 2 ΦΥΛΑ Riggs et al, J Bone Miner Res 1998 φλοιώδης ουσία Σπογγώδης ουσία

9 ΦΑΣΕΙΣ ΟΣΤΙΚΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ 2 η φάση οστικής απώλειας Διαταραχή εξωσκελετικού μεταβολισμού Ca μειωμένη νεφρική επαναρρόφηση Ca πρωτοπαθής διαταραχή της εντερικής απορρόφησης Ca ανεπαρκής μετατροπή της 25(ΟΗ)D σε 1,25(ΟΗ) 2 D αδυναμία βιταμίνης D να καταστέλλει άμεσα την ΡΤΗ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Ca Αρνητικό ισοζύγιο Ca ΔΥΠΘ προκειμένου να διατηρηθεί η εξωσκελετική ομοιόσταση του Ca 1η φάση οστικής απώλειας Ανεπάρκεια οιστρογόνων Ευνοείται η οστική απορρόφηση Κίνδυνος υπερασβεστιαιμίας ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ αυξάνεται η απέκκριση Ca στα ούρα ελαττώνεται η εντερική απορρόφηση Ca ΡΤΗ: σταθερή ή ελαφρά μείωση Heaney RP et al, J Lab Clin Med 1978

10 Χαμηλότερα βιταμίνης D στα άτομα άνω των 65 ετών Gallacher JC et al, J Clin Invest 1979 ΕΠΙΠΕΔΑ 1,25(ΟΗ) 2 D ΟΡΟΥ & ΗΛΙΚΙΑ >65y <65y

11 ΕΠΙΠΕΔΑ 1,25(ΟΗ) 2 D ΟΡΟΥ & ΟΣΤΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ Χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D στα άτομα με οστεοπόρωση Gallacher et al, J Clin Invest 1979

12 Φυσιολογικά άτομα: μειώνεται με την ηλικία Άτομα με οστεοπόρωση : η μέση εντερική απορρόφηση Ca είναι μικρότερη του φυσιολογικού Gallacher et al, J Clin Invest 1979 ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Ca & ΗΛΙΚΙΑ

13 Φυσιολογικά άτομα: Θετική συσχέτιση της εντερικής απορρόφησης Ca με τα επίπεδα 1,25(ΟΗ) 2 D Άτομα με οστεοπόρωση: χωρίς συσχέτιση Gallacher et al, J Clin Invest 1979 ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Ca & ΕΠΙΠΕΔΑ 1,25(ΟΗ) 2 D

14 ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Ca & Ca ΔΙΑΙΤΑΣ Αντίστροφη συσχέτιση της εντερικής απορρόφησης Ca με το Ca της δίαιτας διαπιστώθηκε μόνο στα φυσιολογικά άτομα < 65 ετών. Άτομα > 65 ετών Άτομα με οστεοπόρωση. Gallacher et al, J Clin Invest 1979

15 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΟΠ κάπνισμα αλκοόλ φυσική δραστηριότητα σωστή δίαιτα Ειδική φαρμακευτική θεραπεία Ταυτοποίηση και θεραπεία δευτεροπαθών αιτίων Προσαρμογή τρόπου διαβίωσης Τα ειδικά φάρμακα κατά της οστεοπόρωσης χορηγούνται μόνο υπό την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται κατάλληλη θεραπεία με Ca και βιταμίνη D

16 ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΤΡΟΦΩΝ - ΒΙΤΑΜΙΝΗ D -ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ε Ν Ο Τ Η Τ Ε Σ 1.Γιατί το ασβέστιο και η βιταμίνη D έχουν θέση στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 2.Πώς χειριζόμαστε την βιταμίνη D στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 3.Πώς χειριζόμαστε το ασβέστιο στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 4.Προβληματισμοί

17 ΒΙΤΑΜΙΝΗ D

18 ΒΙΤΑΜΙΝΗ D - ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΦΥΣΙΚΗ (ΧΟΛΗΚΑΛΣΙΦΕΡΟΛΗ D 3, ΕΡΓΟΚΑΛΣΙΦΕΡΟΛΗ D 2 ) 25(OH)D (ΚΑΛΣΙΔΙΟΛΗ), 1αΟΗD (ΑΛΦΑΚΑΛΣΙΔΟΛΗ) 1,25(OH) 2 D (ΚΑΛΣΙΤΡΙΟΛΗ = ΕΝΕΡΓΟΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D) Am J Clin Nutr Holick 2004

19 ΕΠΙΠΕΔΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΟΡΟΥ Η κατάσταση του οργανισμού ως προς τη βιταμίνη D εκτιμάται βάσει των επιπέδων της 25(OH)D ορού. Paul Lips, Journal of Bone and Mineral Research 2007

20 Deng et al, Indian J Med Res 2015 ΕΠΙΠΕΔΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΟΡΟΥ, ΟΣΤΙΚΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ & ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ

21 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D Ήλιος D 3 Τροφές Συμπληρώματα D 2 ή D 3 ζωικές D 3 φυτικές D 2

22 Date of download: 8/24/2016 From: Vitamin D and Calcium Supplementation to Prevent Fractures in Adults: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement Ann Intern Med. 2013;158(9):691-696. doi:10.7326/0003-4819-158-9-201305070-00603 Copyright © American College of Physicians. All rights reserved.American College of Physicians

23 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D (D 3 ) ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ Συστήνεται έκθεση στον ήλιο προσώπου, μπράτσων, χεριών, για 5-15΄, στις ώρες μεταξύ 10.00 και 15.00, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Κατόπιν μπορεί να γίνει επάλειψη με αντιηλιακό για πρόληψη δερματικών βλαβών και νεοπλασμάτων από τον ήλιο. Τα αντιηλιακά εμποδίζουν τη σύνθεση βιταμίνης D από το δέρμα Johansson & Melhus, J Bone Miner Res 2001 Holick et al, Am J Clin Nutr 2004

24 ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΣΕ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D D 3 σε ζωικές τροφές D 2 σε φυτικές τροφές που εκτίθενται στον ήλιο (λ.χ. μανιτάρια) 1 ounce = 28.35 g 1 US fluid ounce = 29.58ml Shailendra & Gambert, Consultant 2014 σολωμός σαρδέλα μουρουνέλαιο ξιφίας τόνος κρόκος αυγού Μπορεί να εμπλουτίζονται με VitD: γάλα, γιαούρτι, χυμός πορτοκαλιού, μερικά δημητριακά και ψωμιά Holick, Am J Clin Nutr 2004

25 ΛΗΨΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ VIT. D Λαμβάνονται σε μια δόση με ή χωρίς τροφή Η χοληκαλσιφερόλη ίσως αυξάνει πιο αποτελεσματικά τα επίπεδα της 25(OH)D παρά η εργοκαλσιφερόλη Tjellesen et al, Bone Miner 1986 Πάντως και οι δύο μορφές φαίνονται ισοδύναμες Holick et al, J Clin Endocrinol Metab 2008

26 ΜΕΤΑΑΝΑΛΥΣΗ 2 RCTs vs placebo, 3722 άτομα: δόση βιταμίνης D 400 IU ημερησίως δεν ήταν αρκετή για την πρόληψη καταγμάτων ΒΙΤΑΜΙΝΗ D & ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ Κατάγματα ισχίου Μη σπονδυλικά κατάγματα 3 RCTs vs placebo, 5572 άτομα: δόση βιταμίνης D 700-800 IU ημερησίως μειώνει τον κίνδυνο καταγμάτων - ισχίου κατά 26% και - μη σπονδυλικών καταγμάτων κατά 23% Bischoff-Ferrari et al, JAMA 2005 με ή χωρίς Ca

27 Για την βέλτιστη υγεία των οστών χρειάζονται τόσο η υψηλή πρόσληψη βιταμίνης D όσο και η υψηλή πρόσληψη Ca. Weaver & Fleet, Am J Clin Nutr 2004 ΒΙΤΑΜΙΝΗ D ΜΟΝΗ vs ΒΙΤΑΜΙΝΗ D + ΑΣΒΕΣΤΙΟ

28 Lancet.Lancet. 2007 Aug 25;370(9588):657-66. Use of calcium or calcium in combination with vitamin D supplementation to prevent fractures and bone loss in people aged 50 years and older: a meta-analysis. Tang BM, Eslick GD, Nowson C, Smith C, Bensoussan A 17 μελέτες, n=52 625 άτομα Tang BMEslick GDNowson CSmith CBensoussan A ΒΙΤΑΜΙΝΗ D + ΑΣΒΕΣΤΙΟ vs ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΜΟΝΟ Η BMD αυξήθηκε και ελαττώθηκε ο κίνδυνος οστεοπορωτικών καταγμάτων Για καλύτερο αποτέλεσμα : 1200 mg of calcium 800 IU of vitamin D

29 ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΤΡΟΦΩΝ - ΒΙΤΑΜΙΝΗ D -ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ε Ν Ο Τ Η Τ Ε Σ 1.Γιατί το ασβέστιο και η βιταμίνη D έχουν θέση στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ; 2.Πώς χειριζόμαστε την βιταμίνη D στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ; 3.Πώς χειριζόμαστε το ασβέστιο στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης ; 4.Προβληματισμοί

30 ΕΞΩΓΕΝΗΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Ca Δίαιτα Συμπληρώματα

31 11 Ross CA, Taylor CL, Yaktine AL, Del Valle HB, eds; Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium; Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. Washington, DC: National Academy Press; 2011. Accessed at www.nap.edu/catalog.php?record_id=13050 on 31 May 2012. 12 World Health Organization and Food and Agriculture Organization of the United Nations. Vitamin and Mineral Requirements in Human Nutrition. 2nd ed. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2004. Accessed at www.who.int/nutrition/publications/micronutri ents/9241546123/en/index.html on 31 May 2012 www.nap.edu/catalog.php?record_id=13050 www.who.int/nutrition/publications/micronutri ents/9241546123/en/index.html ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ & ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D

32 ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ (γάλα, τυρί, γιαούρτι) υψηλή περιεκτικότητα σε στοιχειακό Ca καλή απορρόφηση σχετικά χαμηλό κόστος ΄΄μερίδα γαλακτοκομικών΄΄ ~300 mg Ca ισοδυναμεί με ένα ποτήρι (~240 ml) γάλα ή ένα γιαούρτι ή 30-45g σκληρό τυρί. μαλακό τυρί και παγωτό : ~150 mg Ca /100 g.

33 ΜΗ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ ΠΛΟΥΣΙΑ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ Παρέχουν συνολικά 100-400 mg Ca/24h πράσινα λαχανικά ξηροί καρποί ψωμιά δημητριακά όσπρια ζυμαρικά πατάτες ψάρι κρέας αυγά Εμπλουτισμένα προϊόντα Εμφιαλωμένα νερά Χυμοί Προϊόντα σόγιας

34 Είδος τροφίμουΑσβέστιο στα 100 g Ασβέστιο στη μερίδα Ψωμί (απλό-ολικής) Ζυμαρικά Πατάτα (βραστή-τηγανιτή) 20-50 mg 10-20 mg 15-40 mg 1 λεπτή φέτα 1/3 φλ. του τσαγιού 1 μέτρια πατάτα =10 mg (μέση τιμή) Φασόλια-Ρεβύθια140 mg½ φλ. του τσαγιού άβραστα =85 mg Φακές70 mg½ φλ. του τσαγιού =40 mg Μπρόκολο Σπανάκι 100 mg 80 mg 1 μεγάλη σαλάτα =250-300 mg Φρούτα (πορτοκάλι, φράουλα, μανταρίνια...) 30 mg (μέση τιμή) 1 πορτοκάλι ή 8-10 φράουλες ή 2 μανταρίνια =45 mg Λάδι - Μαργαρίνη Βούτυρο Μέλι Χυμός πορτοκάλι Κρασί Μπύρα 0 10 mg 5 mg 10-20 mg 7 mg 8-12 mg 1 μεγάλο ποτήρι =25-50 mg 1 ποτήρι =10 mg 1 κουτάκι =25-40 mg ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ abouthealth.gr

35 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΚΕΦΙΡ ποτό Γάλα παγωτό ρόφημα

36 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ Άλατα Ca : φωσφορικό, κιτρικό, ανθρακικό Ανθρακικό και φωσφορικό Ca : λαμβάνονται μαζί με την τροφή. μειωμένη απορρόφηση επί λήψης αναστολέων της αντλίας πρωτονίων επί λήψης Η 2 αποκλειστών επί αχλωρυδρίας ή χαμηλής έκκρισης γαστρικού υγρού Pak et al, J Bone Miner Res 1989 Κιτρικό Ca : λαμβάνεται είτε με άδειο στομάχι είτε με τροφή Sheikh et al, N Engl J Med 1987 Ποσότητα >500 mg Ca/24h υπό μορφή συμπληρώματος χορηγείται σε διαιρεμένες δόσεις.

37 ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ  Μειώνουν την απορρόφηση ουσιών που πρέπει να λαμβάνονται με κενό στομάχι : διφωσφονικών σιδήρου θυρεοειδικών ορμονών  Προκαλούν δυσπεψία και δυσκοιλιότητα.  Επί υψηλής πρόσληψης Ca αναφέρονται κίνδυνοι νεφρολιθίασης - από συμπληρώματα Ca - από συνδυασμένη χορήγηση Ca και βιταμίνης D Jacksonet al, N Engl J Med 2006  ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ;; χορηγούνται σε διαφορετική χρονική στιγμή

38 ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟΣ Χωρίς αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο Παρατηρήθηκε όφελος με βιταμίνη D μείωση του βάρους μείωση ΑΠ μείωση συγκέντρωσης χοληστερίνης ορού Jackson et al, N Engl J Med. 2006 Bolland et al, BMJ 2011 Δεν έχει παρατηρηθεί αύξηση της θνησιμότητας Rejnmark et al, J Clin Endocrinol Metab 2012 Έως ότου υπάρξουν επιπλέον δεδομένα, προτείνεται η συνδυασμένη υποκατάσταση Ca και βιταμίνης D. RejnmarkL, J Clin Endocrinol Metab 2012 Xiao et al, JAMA Intern Med 2013 Κίνδυνος οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου Lewis et al, J Bone Miner Res 2015 Φαίνεται ότι ο κίνδυνος σχετίζεται με τη χρήση συμπληρωμάτων Ca Li et al, Heart 2012 σε συνολικές δόσεις Ca >1500-2000 mg/24h και διαιτητικές προσλήψεις Ca 750-1240 mg/ 24h Bolland et al, BMJ 2011

39 ΑΣΒΕΣΤΙΟ ΤΡΟΦΩΝ - ΒΙΤΑΜΙΝΗ D -ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ε Ν Ο Τ Η Τ Ε Σ 1.Γιατί το ασβέστιο και η βιταμίνη D έχουν θέση στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 2.Πώς χειριζόμαστε την βιταμίνη D στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 3.Πώς χειριζόμαστε το ασβέστιο στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης; 4.Προβληματισμοί

40 ΠΡΩΤΕΙΝΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ/ΓΑΛΑ «Υγρό λεύκωμα» Τροφή Πασίγνωστη σε όλα τα είδη θηλαστικών Άσπρη σαν το φρέσκο χιόνι Οικεία όσο η γλυκιά μητρική αγκαλιά Τέλεια: με θρεπτικά συστατικά αντισώματα και βιταμίνες Πολύτιμη και μοναδική για καιρό κατά τη νεογνική και βρεφική ηλικία των θηλαστικών

41 ΖΩΙΚΟ ΓΑΛΑ ΣΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ  Τ Τροφή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε κάθε είδος θηλαστικού, που προορίζεται μόνο γι’ αυτό. ΕΞΑΙΡΕΣΗ: ΑΝΘΡΩΠΟΣ : πρόσληψη γάλακτος από ζώα ΣΣε όλα τα είδη θηλαστικών προσλαμβάνεται έως την ενηλικίωση. ΕΞΑΙΡΕΣΗ: ΑΝΘΡΩΠΟΣ : πρόσληψη γάλακτος δια βίου ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ vs ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΓΑΛΑ Έχει 4 φορές μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη Προορίζεται για νεογνά - 10 φορές βαρύτερα - αναπτυσσόμενα 4 φορές ταχύτερα Το ασβέστιό του + επιπρόσθετο σκελετικό ασβέστιο δαπανάται για την εξουδετέρωση του όξινου φορτίου που παράγεται από τον μεταβολισμό της πρωτεΐνης του.

42 ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ/ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Χώρες με μεγάλη κατανάλωση γαλακτοκομικών έχουν την υψηλότερη επίπτωση οστεοπόρωσης (ΗΠΑ, Σουηδία, Φιλανδία, Ισραήλ, Μ. Βρετανία) Abelow & Calcific, Tissue Int 1992; 50: 14-18 Χώρες με πτωχή κατανάλωση έχουν την χαμηλότερη επίπτωση οστεοπόρωσης. Abelow & Calcific, Tissue Int 1992; 50: 14-18 Δεν παρατηρείται οστεοπόρωση σε γυναίκες της Αφρικής παρά  Την παντελή έλλειψη γάλακτος στη διατροφή τους  Τη λήψη μόνο 250-400 mg Ca/24h - μόνο μέσω φυτικών τροφών  Τον μεγάλο αριθμό κυήσεων και τους θηλασμούς Εμφανίζεται οστεοπόρωση όταν υιοθετηθεί ο Δυτικός τρόπος ζωής λόγω μετανάστευσης Smith, Clin Orthop 1966

43 ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ ΓΑΛΑ  Μπορεί να περιέχει τοξίνες, φυτοφάρμακα, ορμόνες μέσω τροφικής αλυσίδας αντιβιοτικά αυξητική ορμόνη βοειδών  Ενέχει κινδύνους μετάδοσης ιών (λευχαιμίας, θηλωμάτων) πρόκλησης αλλεργικών αντιδράσεων δημιουργίας καρκίνων μαστού και προστάτη (μείωση επιβίωσης αγελάδων από 25 σε 4 χρόνια) δημιουργίας σακχαρώδους διαβήτη I  Με την παστερίωση : Καταστρέφονται ένζυμα απαραίτητα για την απορρόφηση του Ca Καταστρέφονται ωφέλιμα βακτηρίδια για την εντερική χλωρίδα Δεν καταστρέφονται επικίνδυνοι βάκιλλοι (τυφοειδούς, φυματίωσης) Δεν διασπάται η ξανθινοξειδάση στο στομάχι και δημιουργεί βλάβη στο αγγειακό τοίχωμα ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΛΕΙΑ ΤΡΟΦΗ;;; ή Η ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΥΘΟΣ;;;

44 ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ Am J Clin Nutr. 2000 Sep;72(3):681-9. Dairy foods and bone health: examination of the evidence. Weinsier RL, Krumdieck CL Am J Clin Nutr. Weinsier RLKrumdieck CL Πολλές μελέτες δεν έχουν δείξει όφελος από την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων

45 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΗΣ ΣΚΕΛΕΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ  Συνήθης διαιτητική πρόσληψη Ca: 300-400mg/24h Paterson, Postgrad Med 1978  Συστηνόμενη διαιτητική πρόσληψη Ca 1000-1500 mg/24h : υψηλή Δίαιτα με επιπρόσθετο Ca : πλούσια σε θερμίδες και λίπος Spencer, Am J Med 1969  Διαιτητική πρόσληψη Ca συστηνόμενη από διαφόρους οργανισμούς διαφορετική  National Osteoporosis Foundation 1500 mg/24h  USA Food and Nutrition Board of the National Academy of Science 1000-1300 mg/24h  National Institute of Health 1000-1500 mg/24h  WHO 400-500 mg/24h Αναγκαία ημερήσια διαιτητική πρόσληψη Ca: αμφισβητήσιμη

46 ΣΥΣΤΗΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΕΝΑΝΤΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ  Πρόσληψη πρωτεϊνών με τη δίαιτα έως 75 g/24h  Μείωση αλατιού  Αποφυγή επιβλαβών συνηθειών Καπνίσματος Αλκοόλ Καφέ  Ήπια άσκηση  Πρόσληψη βιταμίνης D μέσω Έκθεσης στον ήλιο Συμπληρωμάτων/δίαιτας  Πρόσληψη Ca Από όλες τις τροφές ισορροπημένης δίαιτας Από τα γαλακτοκομικά με μέτρο Από συμπληρώματα επί ένδειξης

47 Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ω