ΟΜΑΔΑ 1 Γ1. Ρόδος Η προνομιακή γεωγραφική θέση της Ρόδου και το εύφορο έδαφός της υπήρξε ο κύριος λόγος της συνεχούς κατοίκησης του νησιού από τη Μέση.

Παρουσίαση με θέμα: "ΟΜΑΔΑ 1 Γ1. Ρόδος Η προνομιακή γεωγραφική θέση της Ρόδου και το εύφορο έδαφός της υπήρξε ο κύριος λόγος της συνεχούς κατοίκησης του νησιού από τη Μέση."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΟΜΑΔΑ 1 Γ1

2 Ρόδος Η προνομιακή γεωγραφική θέση της Ρόδου και το εύφορο έδαφός της υπήρξε ο κύριος λόγος της συνεχούς κατοίκησης του νησιού από τη Μέση Νεολιθική περίοδο της 6 ης χιλιετίας π.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα ανθρώπινης παρουσίας από τα σπήλαια στη ΒΑ πλευρά του νησιού, χρονολογούνται στην Ύστερη και Τελική Νεολιθική περίοδο (5300-3400 π.Χ. Επίσης ένας οικισμός της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. έχει ανασκαφεί στη θέση Ασώματος, ανάμεσα στη Κρεμαστή και το Παραδείσι. Η ανακάλυψη εντυπωσιακών κτιρίων - μεγάρων με ιδιαίτερης σημασίας ευρήματα, μας παραπέμπει στις στενές σχέσεις του οικισμού με την απέναντι μικρασιατική ακτή. Στην γόνιμη πεδιάδα της Ιαλυσσού, στη θέση Τριάντα, ήρθε στο φώς ένας οικισμός της Μέσης Εποχής του Χαλκού (2000-1600 π.Χ.) που έχει μινωικά χαρακτηριστικά. Φαίνεται ότι αναπτύχθηκε σε μια ακμάζουσα πόλη, η οποία μετά τον καταστροφικό σεισμό του ηφαιστείου της Θήρας (1400 π.Χ) απόκτησε μυκηναϊκή φυσιογνωμία. Επίσης ένα εκτεταμένο μυκηναϊκό νεκροταφείο με θολωτούς τάφους και πλούσια κτερίσματα βρέθηκε στην Ιαλυσσό, που χρονολογείται μεταξύ 1400 και 1100 π.Χ. Με την έλευση των Αχαιών συνδέεται η ονομασία Αχαΐα που είχε η Ιαλυσός στους ιστορικούς χρόνους. Πολλά μυκηναϊκά νεκροταφεία είναι εγκατεσπαρμένα στα ανατολικά και νότια μέρη της Ρόδου.

3 Γεωμορφολογικός χάρτης του νησιού της Ρόδου Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%82

4 Αρχαία πόλη της Ρόδου Η αρχαία πόλη της Ρόδου δημιουργήθηκε σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη το 408-407 π.Χ. από τον συνοικισμό των κατοίκων της Ιαλυσσού, της Λίνδου και της Καμείρου, στο βορειότερο άκρο του νησιού, σε ένα ιδιαίτερα στρατηγικό σημείο που έλεγχε τους θαλάσσιους δρόμους. Ήταν χτισμένη σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα πολεοδομίας, που κατένεμε το χώρο της πόλης με κάθετους και οριζόντιους δρόμους σε ορθογώνιες οικοδομικές νησίδες. Διέθετα δυο λιμάνια, τον «μικρόν λιμένα» το σημερινό Μανδράκι και τον «μέγα λιμένα» (Εμπορειό). Επίσης προστατεύονταν από τείχη μήκους 15 χλμ., ενώ είχαν κατασκευαστεί δίκτυα αγωγών όμβριων υδάτων και λιμενικές εγκαταστάσεις. Η ακρόπολη χτίστηκε στο λόφο του μεσαιωνικού Αγίου Στεφάνου (Μόντε Σμίθ), και σε αυτήν είχαν το ναό τους, ο Ζευς Πολιεύς και η Αθηνά Πολιάδα που ήταν οι πολιούχοι της πόλης. Στο πλάτωμά της επίσης υπάρχουν το ιερό του Πυθίου Απόλλωνα, ένας αναστηλωμένος δωρικός ναός του 1ου αιώνα π.Χ. που πιθανόν ήταν αφιερωμένος στην Άρτεμη, ένα αναστηλωμένο ελληνιστικό στάδιο και ωδείο, καθώς και ένα γυμνάσιο. Ένα σπήλαιο-νυμφαίο εντοπίζεται στην ακρόπολη, καθώς κι ένα σύμπλεγμα από μνημειώδεις ελληνιστικούς τάφους λαξεμένους στο βράχο στα νότια της πόλης. Η κατώτερη αρχαία πόλη κοσμείτο με έναν ιωνικό ναό της Αφροδίτης του 3 ου αιώνα π.Χ, και μια κορινθιακού ρυθμού ρωμαϊκή αψίδα. Είχε δρόμους με στοές, ένα ιερό των Ελευσίνιων θεοτήτων και το ιερό του Φυτάλμιου Απόλλωνα. Η Ρόδος γρήγορα έγινε μια από τις σημαντικότερες και πλουσιότερες πόλεις του αρχαίου ελληνικού κόσμου χάρις στο διαμετακομιστικό εμπόριο που ασκούσε ο ευάριθμος ροδιακός στόλος. Επίσης, μεγάλη δύναμη αντλούσε από τις αποικίες που είχε ιδρύσει, ενώ η δημοκρατική οργάνωση της πολιτείας των Ροδίων αποτελούσα μια εξαίρεση σε σχέση με τις μεγάλες ελληνιστικές μοναρχίες της περιοχής. Εκμεταλλευόταν τις ιστορικές συγκυρίες, όταν για παράδειγμα, η καταστροφή της Τύρου από τον Μ. Αλέξανδρο της επέτρεψε να πάρει τη θέση της εμπορικής της αντίζηλου. Κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή εποχή ήταν ασυναγώνιστη στην έκταση του εμπορίου που ασκούσε και στον πλούτο που συσσώρευε. Στους κλασικούς χρόνους η Ρόδος ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες στα γράμματα και στις τέχνες. Από το νησί κατάγονταν οι ποιητές Πείσανδρος, Πεισίνος, ο ποιητής και φιλόσοφος Ευαγόρας, οι ιστορικοί Διοκλής και Διόνυσος, ο μεγάλος αστρονόμος Ίππαρχος, οι ρήτορες Αρταμένης, Νικόστρατος και Αριστοκλής, καθώς και μια πλειάδα μαθηματικών, αρχιτεκτόνων, ζωγράφων, ηθοποιών, αγγειοπλαστών κ.ά. Ο Στράβωνας εκθειάζει με επαινετικούς λόγους την πνευματική ακμή της Ρόδου, αναφερόμενος ανάμεσα στα άλλα και στα έργα τέχνης που κοσμούσαν τα δημόσια κτίρια. Η πλαστική και η γλυπτική βρήκαν διαπρεπείς εκφραστές, όπως ήταν ο μαθητής του Λύσιππου, Χάρης ο Λίνδιος (c. 280 π.X.). Έργο του σύμφωνα με τις πηγές, ήταν ο περίφημος Κολοσσός που συναριθμείτο ανάμεσα στα επτά θαύματα της αρχαιότητας. Ήταν ένα κολοσσιαίο μπρούτζινο άγαλμα του Θεού Ήλιου, του προστάτη του νησιού, στήθηκε δε μετά την νίκη των Ροδίων το 305-304 π.Χ εναντίον του Μακεδόνα Δημήτριου Α΄ του Πολιορκητή, γιού του Αντίγονου. Οι παραδόσεις κατέγραψαν ότι στοίχισε 300 τάλαντα και είχε ύψος 32 μέτρα, ενώ η κατασκευή του κράτησε 12 χρόνια (302-290 π.Χ.). Παρόλο που οι αρχαιολογικές έρευνες δεν το επιβεβαιώνουν, κάποιος θρύλος τον ήθελε τοποθετημένο στην είσοδο του λιμανιού με ανοιχτά τα σκέλη για να διαπλέουν από κάτω τα πλοία. Αν και υπάρχουν αντικρουόμενες αρχαίες πληροφορίες που αναπαριστούν τη μορφή του αγάλματος, αυτό σωριάστηκε το 227-6 π.Χ. εξαιτίας πιθανότατα ενός μεγάλου σεισμού. Ο θρύλος θέλει το άγαλμα για αιώνες να βρίσκεται μέσα στη θάλασσα, μέχρι το 657 μ.Χ. που οι Σαρακηνοί κατέλαβαν τη Ρόδο και ανέλκυσαν τα κομμάτια του για να το μεταφέρουν προς πώληση στην Αφρική πάνω σε 300 καμήλες. Σύμφωνα με τον ιστορικό Πολύβιο, ο Πτολεμαίος έδωσε υπόσχεση στους Ρόδιους να αναστηλώσει το μνημείο χορηγώντας 300 τάλαντα. Το έργο όμως σύμφωνα με τον Στράβωνα δεν πραγματοποιήθηκε εξαιτίας της απαγόρευσης κάποιου χρησμού.

5 Αρχαίες πόλεις του νησιού H Kάμειρος, μαζί με τη Λίνδο και την Iαλυσό, ήταν μία από τις τρεις πόλεις-κράτη, τις οποίες, σύμφωνα με τον Όμηρο, ίδρυσαν οι Δωριείς που εγκαταστάθηκαν στη Pόδο. Στην Kάμιρο ανήκε το δυτικό και κεντρικό τμήμα του νησιού. Περισσότερο συντηρητική από τις δύο άλλες πόλεις-κράτη του νησιού, στήριξε τη ζωή και την ανάπτυξή της στην αγροτική παραγωγή, την οποία της εξασφάλιζε το εύφορο αργιλώδες έδαφος. Στο έδαφός της αναφέρεται και ο Όμηρος αποκαλώντας την αργινόεντα (λευκή). Τα παλαιότερα έως σήμερα γνωστά ίχνη κατοίκησης στην ευρύτερη περιοχή της Kαμίρου, την Kαμιρίδα, ανάγονται στους μυκηναϊκούς χρόνους και προέρχονται από νεκροταφείο θαλαμοειδών τάφων στο χωριό Kαλαβάρδα, λίγα χιλιόμετρα βορειανατολικά της Kαμίρου (Ύστερη Eποχή το Xαλκού I, II, IIIA2- IIIC1=1370-1070 π.X.). Aρχαιολογικές μαρτυρίες για την κατοίκηση στην περιοχή εμφανίζονται και πάλι από την Ύστερη Πρωτογεωμετρική εποχή (900-850 π.X.) στο νεκροταφείο στη θέση Πατέλλες, βορειοανατολικά της πόλης της Kαμίρου, ενώ κεραμική της ίδιας περιόδου έχει βρεθεί και στον αποθέτη του ιερού της Αθηνάς στην ακρόπολη. Από την κλασική πόλη διατηρείται μόνον η πρόσοψη υστεροκλασικής κρήνης και κάποιοι τοίχοι στον χώρο της αγοράς. Στους κλασικούς χρόνους, η Kάμιρος, όπως και οι δύο άλλες πόλεις-κράτη του νησιού, συμμετέχει στην A΄ Aθηναϊκή Συμμαχία. Tο 412 π.X., κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.X.), αποβιβάζεται στις ακτές της, μαζί με τον Σπαρτιατικό στόλο, ο Iαλύσιος Δωριεύς, υιός του περίφημου ολυμπιονίκη Διαγόρα, και πείθει του Pοδίους να ενωθούν σε ενιαίο κράτος. Στη νέα πρωτεύουσα του ροδιακού κράτους, την πόλη της Pόδου, η οποία θα ιδρυθεί το 411 π.X. με συνοικισμό κατοίκων και από τις τρεις παλαιές πόλεις-κράτη, θα μεταφερθεί στο εξής το κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Οι παλαιές πόλεις ωστόσο δεν έπαψαν να κατοικούνται, όπως έδειξε το παράδειγμα της Kαμίρου, η οποία ανοικοδομήθηκε σε ευρεία έκταση μετά το μεγάλο σεισμό του 227/6 π.Χ. Επισκευές, κυρίως στην αγορά και στις οικίες, έγιναν και μετά το δεύτερο σεισμό γύρω στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ., ενώ τα νεώτερα κτηριακά λείψανα χρονολογούνται στην ύστερη αρχαιότητα. Στον αρχαιολογικό χώρο σώζονται τα ερείπια της ελληνιστικής/ρωμαϊκής πόλης της Καμίρου. Ήρθαν στο φως σε ανασκαφές του 19ου αι. και κυρίως κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας (1912--1943).

6 Η Κάμειρος Πιο συγκεκριμένα, η πόλη-κράτος της αρχαίας Καμείρου, πατρίδας του ποιητή Πείσανδρου, είχε στην δικαιοδοσία της το κεντροδυτικό τμήμα του νησιού. Η Κάμειρος για αιώνες έπεσε στην αφάνεια μέχρι τις πρώτες αρχαιολογικές έρευνες του 1859 όταν αποκλήθηκε μικρή Πομπηία. Την παρουσία των Μυκηναίων μαρτυρεί το νεκροταφείο στον οικισμό Καλαβάρδα. Επίσης, τα διάσπαρτα γύρω από τον αρχαιολογικό χώρο ευρήματα που χρονολογούνται στους γεωμετρικούς, αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους, καταγράφουν την ανθρώπινη εγκατάσταση σε μικρούς οικισμούς. Στην ακρόπολη υπήρχε κατά τους γεωμετρικούς και κλασικούς χρόνους ιερό της Καμειράδος Αθηνάς. Τον καταστρεπτικό σεισμό του 227-6 π.Χ ακολούθησε ο συνοικισμός της ελληνιστικής και ρωμαϊκής Καμείρου που χτίστηκε αμφιθεατρικά σε μια κοιλάδα, ακολουθώντας το πρόγραμμα των πολεοδόμων της ελληνιστικής εποχής. Η αρχαιολογική τεκμηρίωση όλων των ευρημάτων συνηγορεί στην άποψη ότι η Κάμειρος ήταν μια θάλλουσα πόλη με σημαντική αγροτοβιοτεχνική παραγωγή που συνεισέφερε στις κερδοφόρες εμπορικές της σχέσεις με την Μικρά Ασία, την ηπειρωτική Ελλάδα και την Αίγυπτο. Μια αγορά ανεγέρθηκε στο κατώτερο τμήμα της πόλης με διάφορα ιερά αφιερωμένα στους Θεούς. Σήμερα ορθώνονται αναστηλωμένοι έξι κίονες της πρόσοψης μιας κρήνης από την ύστερη κλασική εποχή.

7 Άποψη της πόλης από την ακρόπολη Πηγή: http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2394

8 Αρχαία Λίνδος Όσον αφορά την αρχαία πόλη της Λίνδου, αυτή ιδρύθηκε από Δωριείς αποίκους στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ. και έγινε η πιο ισχυρή πόλη της Ρόδου εξαιτίας της ναυτικής και εμπορικής της δύναμης. Ο ιδρυτικός μύθος της πόλης που καταγράφηκε από τον Πίνδαρο, υποστηρίζει ότι συστάθηκε από τον Λίνδο που ήταν εγγονός του θεού Ήλιου. Η αρχαία πόλη, χτισμένη στη νότια πλευρά του Μεγάλου Γιαλού, δέσποζε στο δυτικό τμήμα της Ρόδου. Ανήκε μαζί με την Κω, την Αλικαρνασσό, την Κνίδο, την Κάμειρο και την Ιαλυσσό στην δωρική Εξάπολη με θρησκευτικό κέντρο το ναό του Τριοπίου Απόλλωνα στην Κνίδο. Ανάμεσα στο 689 και 588 π.Χ., οι κάτοικοί της μαζί με άλλους Ροδίτες και τη βοήθεια Κρητικών έφθασαν στη νότια Σικελία και ίδρυσαν τη Γέλα. Η Φάσηλις, παραθαλάσσια πόλη της Λυκίας, υποστηρίχθηκε ότι ιδρύθηκε από Λίνδιους αποίκους το 691 π.Χ. Πάντως τον 6ο αιώνα π.Χ. έχει καταγραφεί η εισβολή της Λίνδου στη Λυκία υπό την ηγεσία του τύραννου Κλεόβουλου, ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Το επιχειρηματικό πνεύμα των κατοίκων της, η ανάπτυξη της ναυπηγικής τέχνης και η ξακουσμένη ναυτοσύνη τους, έφεραν τη πόλη σε επαφή με πολλούς λαούς Η ναυτιλιακή ανάπτυξη της πόλης αποτυπώνεται στην σύνταξη του «Ροδιακού νόμου», που αποτελεί την πρώτη καταγραφή κώδικα ναυτικού δικαίου. Αυτός αποτέλεσε βασικό κεφάλαιο του ρωμαϊκού δικαίου και επέδρασε καθοριστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης ναυτικής νομοθεσίας. Στην αρχαία Λίνδο δέσποζε ο περίφημος δωρικός αμφιπρόστυλος ναός της Αθηνάς Λινδίας (9ος- 1ος π.Χ. αιώνας) μαζί με τα άλλα κτίσματα που ήταν θεατρικά διατεταγμένα στο πλάτωμα της ακρόπολης. Αποτελούσε σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο του αρχαίου, ελληνιστικού και ρωμαϊκού κόσμου. Βασική πηγή για το ιερό και την ιστορία της πόλης αποτελεί η μαρμάρινη στήλη του «Χρονικού της Λίνδου» που ανακαλύφθηκε το 1904 από Δανούς αρχαιολόγους και φυλάσσεται σήμερα στο μουσείο της Κοπεγχάγης. Σύμφωνα με αυτό, το 490 π.Χ. κατά τους περσικούς πολέμους η πόλη πολιορκήθηκε από τον Δάτι, ενώ το 479 π.Χ. οι Λίνδιοι προσχώρησαν στην Αθηναϊκή Συμμαχία συνεισφέροντας 8 τάλαντα. Με την ενθάρρυνση του σπαρτιατικού στόλου η πόλη το 412 π.Χ. αποστάτησε ανεπιτυχώς από την Αθήνα, αφού ο αθλητής και απόγονος του Διαγόρα Δωριέας από την Ιαλυσσό κατέπνιξε την επανάσταση των δημοκρατικών.

9 Άποψη του νησιού από την ακρόπολή του Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%AF%CE%BD%CE%B4%CE%BF %CF%82

10 Ιαλυσσός Η Ιαλυσσός, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές, συγκαταλεγόταν στην αρχαία Τρίπολη της Ρόδου. Τα ευρήματα της σκαπάνης των αρχαιολόγων πιστοποιούν ότι υπήρξε μια σημαντική μυκηναϊκή εγκατάσταση, που τον 12ο π.Χ. αιώνα, όπως αποδεικνύουν τα ταφικά έθιμα, είχε σχέσεις με την Αττική. Οι ιταλοί αρχαιολόγοι που ανάσκαψαν τη δεκαετία του 1930 το νεκροταφείο στο Μάρμαρο, έφεραν στο φως πολυάριθμα αγγεία κορινθιακής, ιωνικής και αττικής τεχνοτροπίας (τέλη 8ου – 5ου αιώνα). Κατά τα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα στα πράγματα της πόλης ασκούσε επιρροή ο περίφημος Σάμιος τύραννος Πολυκράτης. Αφού βρέθηκε κατά τους μηδικούς πολέμους στην κατοχή των Περσών, από το 479 π.Χ. η Ιαλυσσός έγινε ιδρυτικό μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας καταβάλλοντας αρχικά εισφορά 10 ταλάντων. Συμμετείχε στην αποστασία εναντίον της Αθήνας που κατέληξε, όπως στη Λίνδο, στην ήττα των δημοκρατικών. Στην ακρόπολη της αρχαίας Ιαλυσσού («Αχαΐα πόλις») στο βουνό Φιλέριμος, συναντάμε ένα ιερό της Πολιάδας Αθηνάς, έναν ελληνιστικό ναό και μια κρήνη του 4ου αιώνα π.Χ. Υπήρχαν όμως και άλλα αρχαία ιερά όπως της Ήρας Τελχινίας, του Ποσειδώνα, της Αλεκτρώνης, του Ιαλυσσού κ.ά.

11 Η θέα από το λόφο της Φιλερήμου Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B1%CE%BB%CF%85%CF%83 %CF%8C%CF%82