Φάσεις της κινητικής ανάπτυξης  Συνήθως χωρίζονται βάσει της χρονολογικής ηλικίας. Αυτό όμως δεν είναι επαρκές γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται και οι παράμετροι:

Παρουσίαση με θέμα: "Φάσεις της κινητικής ανάπτυξης  Συνήθως χωρίζονται βάσει της χρονολογικής ηλικίας. Αυτό όμως δεν είναι επαρκές γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται και οι παράμετροι:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φάσεις της κινητικής ανάπτυξης  Συνήθως χωρίζονται βάσει της χρονολογικής ηλικίας. Αυτό όμως δεν είναι επαρκές γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται και οι παράμετροι:  Βιολογική ηλικία: Ανταποκρίνεται μόνο κατά προσέγγιση στην χρονολογική ηλικία και δίνει πληροφορίες για τον ρυθμό προόδου του ατόμου προς την ωρίμανση. Καθορίζεται από τη μορφολογική (ύψος, βάρος), σκελετική (σκελετικό σύστημα), οδοντική και σεξουαλική ηλικία. Σημ.: Όλες οι μετρήσεις που αφορούν την ωρίμανση σχετίζονται με την χρονολογική αλλά δεν εξαρτώνται από αυτήν.

2 Χρονική κατηγοριοποίηση της εξέλιξης (συνέχεια)  Συναισθηματική ηλικία  Ορίζει την ικανότητα του ατόμου να κοινωνικοποιείται και να προσαρμόζεται με αποδεκτό τρόπο σε ένα κοινωνικό περιβάλλον.  Νοητική ηλικία  Ορίζει την ικανότητα του ατόμου να ανταπεξέρχεται νοητικά στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος. Είναι αποτέλεσμα γενετικών προκαθορισμένων χαρακτηριστικών αλλά και της μάθησης.  Αντιληπτική ηλικία  Ορίζει τον ρυθμό και την έκταση της αντιληπτικής εξέλιξης του ατόμου. (Όλες οι μετρήσεις που αφορούν την ωρίμανση σχετίζονται με την ηλικία αλλά ΔΕΝ ΕΞΑΡΤΩΝΤΑΙ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ)

3 Συμβατική χρονολογική κατηγοριοποίηση κινητικής ανάπτυξης ΠΕΡΙΟΔΟΣΗΛΙΚΙΑ Ι. Ενδομήτρια περίοδος

4 ΠΕΡΙΟΔΟΣ/ΣΤΑΔΙΟ Βρεφική ηλικία Ι 0 -3 μηνών Κινητική ανάπτυξη Φάση «άσκοπων» μαζικών κινήσεων-Γενετήσια αντανακλαστικά -Γενικές (“άσκοπες”) κινήσεις και ειδικές σκόπιμες (κινήσεις ματιών, στόματος, κεφαλής, κ.α.) Βρεφική ηλικία ΙΙ 4-12 μηνών Κινητική ανάπτυξη Φάση εμφάνισης πρώτων συντονισμένων κινήσεων -Κεφαλουραία κατεύθυνση ανάπτυξης -Έντονη αντανακλαστική λειτουργία –σταδιακά υποχωρεί προς το τέλος της περιόδου -Επιτεύγματα: Πιάσιμο, μετακίνηση, όρθια θέση

5 ΠΕΡΙΟΔΟΣ/ΣΤΑΔΙΟ Προσχολική ηλικία Ι, 1-3 ετών Κινητική ανάπτυξη Φάση εξειδίκευσης ποικίλων κινητικών προτύπων που απέκτησε σε προηγούμενο στάδιο -Βάδισμα, σκαρφάλωμα (ανέβασμα-κατέβασμα σκάλας), τρέξιμο, ρίψη, πιάσιμο, κ.α. -Αδρή κινητικότητα κυριαρχεί Προσχολική ηλικία ΙΙ, 3-7 ετών Κινητική ανάπτυξη Φάση τελειοποίησης προτύπων και συνδυασμένων κινήσεων -Συναρμοστικές κινήσεις -Πιο εξειδικευμένες αδρές κινήσεις (βλ. βασικά ή θεμελιώδη πρότυπα

6 ΠΕΡΙΟΔΟΣ/ΣΤΑΔΙΟ Πρώιμη σχολική ηλικία, 7-10 ετών Κινητική ανάπτυξη Φάση μεγάλης βελτίωσης κινητικής μάθησης -Συναρμογή σε άλμα, ρίψη και άλλες βασικές αδρές κινήσεις -Διαφορές επιδόσεων μεταξύ αγοριών-κοριτσιών -Βελτίωση κινητικού ελέγχου και συναρμοστικών ικανοτήτων Όψιμη σχολική ηλικία, 10-12 ετών κορίτσια, 10-13 ετών αγόρια Κινητική ανάπτυξη Ιδανική φάση για την κινητική μάθηση -Βελτίωση επιδόσεων, δύναμης, ταχύτητας και συναρμοστικών ικανοτήτων -Μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ φύλων

7 ΠΕΡΙΟΔΟΣ/ΣΤΑΔΙΟ Πρώτη φάση εφηβείας,12-14 κορίτσια, 13-15 αγόρια Κινητική ανάπτυξη Φάση αναδόμησης κινητικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων -Ελάχιστες διαφορές μεταξύ φύλων -Ποιότητα των κινήσεων και στον κινητικό έλεγχο -Βελτίωση στη δύναμη, ταχύτητα, αντοχή Δεύτερη φάση εφηβείας, 14-18 κορίτσια, 15-19 αγόρια Κινητική ανάπτυξη Φάση σταθεροποίησης και διαφοροποίησης -Βελτίωση στη δύναμη, ταχύτητα, αντοχή και μεγάλης διάρκειας αντοχή -Σημαντικές διαφορές υπέρ των αγοριών σε ταχύτητα, αλτική και ριπτική ικανότητα

8 ΠΕΡΙΟΔΟΣ/ΣΤΑΔΙΟ ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ Κινητική ανάπτυξη Φάση Ι, 18-30 ετών Φάση διατήρησης κινητικής ικανότητας -Πολύ καλό επίπεδο αθλητικών επιδόσεων -Μεγάλη διαφοροποίηση μεταξύ φύλων -Μεγιστοποίηση απόδοσης στα περισσότερα αθλήματα Φάση ΙΙ, 30-45 ετών Σταδιακή πτώση κινητικής ικανότητας -Διατήρηση αντοχής, μεγίστης δύναμης -Μεγιστοποίηση απόδοσης σε αθλήματα που απαιτούν ακρίβεια εκτέλεσης -Πτώση στην κινητική μάθηση Φάση ΙΙΙ, 45-65 ετών Μεγαλύτερη πτώση κινητικής ικανότητας -Πτώση επιδόσεων σε δύναμη και ταχύτητα -Μεγαλύτερη πτώση κινητικής μάθησης Φάση IV, 65 ετών--Έντονη πτώση κινητικής ικανότητας, κ.α.

9 Ταξινόμηση της κίνησης 1. Χρονολογικά  Αντανακλαστικές κινήσεις (φυλογενετικές), Γέννηση – 12 μήνες  Στοιχειώδεις κινήσεις (φυλογενετικές)  Θεμελιώδεις κινήσεις (φυλογενετικές οντογενετικές), 2 -7 έτη  Εξειδικευμένες κινήσεις (οντογενετικές), 7 και άνω 2. Σύμφωνα με το επίπεδο απαιτούμενης επιδεξιότητας  Αδρή - λεπτή κίνηση

10 Ταξινόμηση της κίνησης (συνέχεια) 3. Σύμφωνα με τη συνέχεια της κίνησης  Μεμονωμένη κίνηση  Επαναλαμβανόμενη κίνηση  Συνεχής κίνηση 4. Σύμφωνα με τον σκοπό της κίνησης  Κινήσεις ισορροπίας  Κινήσεις μετακίνησης  Κινήσεις χειρισμού

11 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη Διαφοροποίηση των ατόμων Επίπεδα κινητικής απόδοσης Περιβαλλοντικοί παράγοντες Φυσιολογικοί παράγοντες

12 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη Παράγοντες διαφοροποίησης των ατόμων Α) Κατεύθυνση της ανάπτυξης: ωρίμανση νευρικού συστήματος-συναρμογής-κινητικού ελέγχου, προβλεψιμότητα διαδοχής φάσεων μόνο στη νηπιακή ηλικία  Κεφαλουραία κατεύθυνση ανάπτυξης (cepfalocaudal): κεφάλι μετά κορμός και τέλος τα άκρα (εμβρυϊκή ηλικία - 1 έτος)  Φυγόκεντρη (proximodistal) κατεύθυνση ανάπτυξης: από το κέντρο προς την περιφέρεια Β) Ρυθμός αύξησης: αναφέρεται στην αυτορύθμιση σε περιπτώσεις μικρών αποκλίσεων από το φυσιολογικό πρότυπο αύξησης (π.χ. νεογέννητα με χαμηλό βάρος) (Gessel, 1954)

13 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη – Παράγοντες διαφοροποίησης των ατόμων (συνέχεια) Γ) Αμοιβαία σχέση: ωρίμανση νευρικού συστήματος με ανάπτυξη της ικανότητας διαφοροποίησης και ενσωμάτωσης κινητικών και αντιληπτικών μηχανισμών  Διαφοροποίηση: πρώτα αναπτύσσονται αδρά κινητικά πρότυπα και μετά πρότυπα λεπτής συναρμογής και με αυξημένο κινητικό έλεγχο  Ενσωμάτωση: συντονισμός μυϊκού και αντιληπτικού συστήματος (η διαφοροποίηση των κινήσεων των άνω άκρων, παλάμης και δακτύλων ολοκληρώνεται με την ενσωμάτωση της όρασης προκειμένου να επιτευχθούν δραστηριότητες με οπτικο-κινητικό συντονισμό) (Gessel, 1954)

14 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη – Παράγοντες διαφοροποίησης των ατόμων (συνέχεια) Δ) Ετοιμότητα για μάθηση: εξαρτάται από βιολογικούς, φυσιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες – χωρίς ετοιμότητα για μάθηση το αποτέλεσμα δεν είναι επιτυχές – τα παιδιά προετοιμάζονται για την ετοιμότητα στην προσχολική και στην πρώτη σχολική ηλικία, (Τhorndike, 1913, Bruner 1965) Ε) Κρίσιμες και ευαίσθητες φάσεις μάθησης: η μάθηση συνεχίζεται σ’ όλη τη ζωή – για ορισμένες ικανότητες (π.χ. συναρμοστικές) υπάρχουν κάποιες ευνοϊκές περίοδοι,(Havighurst, 1972) ΣΤ) Ατομικές διαφορές: κάθε άτομο είναι μοναδικό με δικό του χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης (λόγω γονιδίων και περιβάλλοντος) – οι φάσεις ανάπτυξης είναι βασικά προβλέψιμες Ζ) Φυλογενετικά και οντογενετικά χαρακτηριστικά: φυλογενετικά χαρακτηριστικά είναι προβλέψιμα γιατί ακολουθούν την πορεία ωρίμανσης * – τα οντογενετικά όχι γιατί εξαρτώνται από μάθηση και περιβάλλον, (Gessel, 1928, 1954) *Και τα φυλογενετικά χαρακτηριστικά επηρεάζονται από την κληρονομικότητα και το περιβάλλον- Αυτό που δεν είναι γνωστό είναι το ποσοστό συμμετοχής του κάθε παράγοντα στη μεταβολή των χαρακτηριστικών.

15 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη Περιβαλλοντικοί παράγοντες Α) Δεσμός: ο δεσμός μεταξύ παιδιού με γονέα θέτει τη βάση της συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού από πολύ νωρίς. Β) Εμπειρίες: επηρεάζει τον ρυθμό ανάπτυξης. Γ) Ιδιοσυγκρασία: επιδρά στα πρότυπα αλληλεπίδρασης με άλλους και προωθεί ή παρεμποδίζει την ανάπτυξη

16 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη (συνέχεια) Φυσιολογικοί παράγοντες Α) Πρόωρη γέννηση: επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη (συνδέεται με αναπτυξιακές διαταραχές και παιδική θνησιμότητα) –ζημιογόνοι παράγοντες θεωρούνται το κάπνισμα, κακή διατροφή, χάπια, μολύνσεις κ.α.  Χαμηλό βάρος: φυσιολογική διάρκεια κύησης 40 εβδομάδες, κάτω από 37 θεωρείται πρόωρη –φυσιολογικό βάρος είναι 3300 γρ. και χαμηλό βάρος θεωρείται κάτω από 2500 γρ.- ένα παιδί με χαμηλό βάρος μπορεί να είναι πρόωρα ή κανονικά γεννημένο  Προωρότητα: παιδιά που γεννιούνται πρόωρα στο αναμενόμενο βάρος για την κανονική διάρκεια κύησης μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα μάθησης, συντονισμού, κ.α. Β) Διατροφικές διαταραχές:  Παχυσαρκία  Νευρογενής ανορεξία  Νευρογενής βουλιμία

17 Παράγοντες που επηρεάζουν την κινητική ανάπτυξη – (συνέχεια) Επίπεδα κινητικής απόδοσης: αναφέρονται σε όλους τους τομείς της κινητικής δραστηριότητας (φυσιολογικούς και μηχανικούς που επηρεάζουν την ανάπτυξη κινητικών ικανοτήτων) Μηχανικοί παράγοντες Φυσιολογικοί παράγοντες Ικανότητες κίνησης Ικανότητες μετακίνησης, ισορροπίας, χειρισμού αντικειμένων Παράγοντες σταθεροποίησης κέντρο βάρος, άξονας κ.β., βάση στήριξης Παράγοντες παραγωγής δύναμης αδράνεια, επιτάχυνση, δράση-αντίδραση Παράγοντες αντίστασης έδαφος, απόσταση Παράγοντες συναρμογής ισορροπία, προσανατολισμός, διαφοροποίηση, ρυθμός, αντίδραση Φυσική κατάσταση δύναμη, αερόβια αντοχή, ευλυγισία, σωματικές αναλογίες

18 Ανάπτυξη των συναρμοστικών ικανοτήτων Είναι βασικός στόχος στη προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. Γενικά για τις συναρμοστικές ικανότητες:  Σχετίζονται με την ανάπτυξη του ΚΝΣ και επηρεάζονται από την ωρίμανσή του.  Κατά τη γέννηση είναι μυελοποιημένες σχεδόν όλες οι κεντρομόλες (αισθητικές) νευρικές ίνες ενώ οι φυγόκεντρες (κινητικές) και οι ενδιάμεσες νευρικές ίνες μυελοποιούνται αργότερα.  Η περίοδος από την προσχολική έως και τη όψιμη σχολική ηλικία είναι η περίοδος της πρώτης μεγάλης ανάπτυξης των συναρμοστικών ικανοτήτων, (Winter, 1977).  Μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ φύλων δεν παρατηρούνται στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία.

19 Ανάπτυξη των συναρμοστικών ικανοτήτων (συνέχεια)  Κιναισθητική ικανότητα διαφοροποίησης: Ικανότητα εκτέλεσης μιας κίνησης βάση κιναισθητικών πληροφοριών με σιγουριά, ακρίβεια, οικονομία και ελεγχόμενη δύναμη. Μεγαλύτερη βελτίωση στα 10-13 έτη- στασιμοποιείται στην εφηβεία.  Ισορροπία: Ικανότητα διατήρησης του σώματος σε μια θέση και επανάκτηση αυτής (στατική και δυναμική). Αναπτύσσεται ικανοποιητικά στην προσχολική ηλικία – σημαντική βελτίωση στην πρώτη σχολική ηλικία- ολοκλήρωση στο τέλος της όψιμης σχολικής ηλικίας.  Προσανατολισμός στο χώρο: Ικανότητα επιδέξιας κίνησης (εκούσιας και ακούσιας) σε συγκεκριμένο χώρο. Βελτιώνεται σημαντικά σε 7-9 χρόνια και παρουσιάζει άλλη μια ώθηση στα 13-16 χρόνια.

20 Ανάπτυξη των συναρμοστικών ικανοτήτων (συνέχεια)  Ρυθμική ικανότητα: Ικανότητα εκτέλεσης μιας κίνησης με ρυθμό που καθορίζεται από τη ροή και την εξωτερική πηγή ρυθμού. Αναπτύσσεται ικανοποιητικά στην προσχολική ηλικία-σημαντική βελτίωση στην πρώτη σχολική και μέχρι το τέλος της όψιμης σχολικής ηλικίας.  Σύνθετη ικανότητα αντίδρασης: Ικανότητα γρήγορης αντίδρασης σε διαφορετικά ερεθίσματα. Αρκετά ανεπτυγμένη στην προσχολική ηλικία- μεγαλύτερη βελτίωση στην πρώτη σχολική ηλικία και μετά ξανά από την ηλικία των 16 χρόνων.

21 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων  Ταχύτητα: Ικανότητα γρήγορης αντίδρασης σε ένα ερέθισμα και γρήγορης εκτέλεσης μιας κίνησης. Διακρίνεται σε βασική ταχύτητα και σε αντοχή στην ταχύτητα.  Η βασική ταχύτητα αναφέρεται σε επιβαρύνσεις με διάρκεια 6-10 sec. με μεγίστη ένταση (αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός). Σε μικρές ηλικίες μπορεί να βελτιωθεί γιατί σχετίζεται με ωρίμανση ΚΝΣ. Αναπτύσσεται νωρίς και ολοκληρώνεται στα αγόρια στα 14-15 χρόνια και στα κορίτσια στα 13-14 χρόνια. Μετά από τα 15-16 χρόνια στασιμοποιείται εάν δεν υπάρχουν ερεθίσματα (προπόνηση).  Η αντοχή στην ταχύτητα είναι όταν η επιβάρυνση διαρκεί από 20-120 sec. με υπομέγιστη ένταση (αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός).

22 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων, (συνέχεια)  Αντοχή: Ικανότητα αντίστασης του οργανισμού στην κόπωση κατά τη διάρκεια επιβαρύνσεων.  Αερόβια: ενέργεια μέσω επαρκούς προσφοράς οξυγόνου. Τα παιδιά μπορούν να προσαρμοσθούν σε επιβαρύνσεις εφόσον υπάρχει σωστή δοσοσολογία. Από την ηλικία των 10 ετών και μετά οι μορφολογικές προσαρμογές είναι πιο εύκολες.  Αναερόβια: παραγωγή ενέργειας χωρίς συμμετοχή οξυγόνου- παραγωγή γαλακτικού οξέος. Τα παιδιά αντιδρούν με μεγαλύτερη ευαισθησία στη συσσώρευση γαλακτικού οξέος. Στην παιδική ηλικία 6-13 χρονών οι αναερόβιες προπονήσεις δεν είναι αποτελεσματικές γιατί η κόπωση διαρκεί περισσότερο. Στις ηλικίες 11-12 για τα κορίτσια και 12-13 για τα αγόρια αυξάνονται τα αναερόβια ένζυμα (λόγω ορμονών) και βελτιώνεται η αναερόβια παραγωγή ενέργειας. Γι’ αυτό μπορούν να προπονούνται στην αντοχή στην ταχύτητα που στηρίζεται στην αναερόβια ικανότητα παραγωγής ενέργειας.

23 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων, (συνέχεια)  Δύναμη: μέγιστη δύναμη, ταχυδύναμη και αντοχή στη δύναμη  Βελτίωση στη μέγιστη δύναμη επιτυγχάνεται με την μυϊκή υπερτροφία και τη βελτίωση του νευρομυϊκού συντονισμού, δηλαδή, της βελτίωσης της ενδομυϊκής και μεσομυϊκής συναρμογής. Η ενδομυϊκή συναρμογή είναι η νευρομυϊκή συνεργασία μέσα στο μυ (όσο το δυνατόν περισσότερα κινητικά νευρικά κύτταρα διεγείρουν τις αντίστοιχες μυϊκές ίνες που νευρώνουν). Η μεσομυϊκή συναρμογή είναι η αλλαηλεπίδραση μεταξύ διαφόρων μυών ή μυϊκών ομάδων (μεταξύ αγωνιστών και ανταγωνιστών).  Η νευρομυϊκή συναρμογή (ενδομυϊκή και μεσομυϊκή) αναφέρεται στην αλληλεπίδραση του ΚΝΣ και των σκελετικών μυών κατά την εκτέλεση των κινήσεων.

24 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων – μέγιστη δύναμη (συνέχεια)  Μέχρι την εφηβεία δεν αναπτύσσεται η μυϊκή υπερτροφία από την προπόνηση λόγω ορμονών (χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης).  Στην εφηβεία στα αγόρια υπάρχει αύξηση τεστοστερόνης- αύξηση σωματικού ύψους, μυϊκής μάζας και μυϊκής δύναμης- μείωση λιπώδους ιστού- βελτίωση της σχέσης δύναμης και βάρους.  Η μυϊκή υπερτροφία εξαρτάται από το επίπεδο της τεστοστερόνης. Ενώ η ενδομυϊκή και μεσομυϊκή συναρμογή αναπτύσσονται ικανοποιητικά από την ηλικία των 8-10 ετών.  Με την είσοδο στην εφηβεία παρατηρείται μεγάλη αύξηση της μεγίστης δύναμης, κυρίως στη δεύτερη φάση. Έτσι, στη δεύτερη φάση της εφηβείας μπορεί να ξεκινήσεις η προπόνηση με βάρη. Πριν την ηλικία αυτή (δηλαδή, στην ηλικία των 12-13 για τα κορίτσια και 13-14 για τα αγόρι, έμφαση στην εκμάθηση της τεχνικής χωρίς πρόσθετα φορτία.

25 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων (συνέχεια)  Ταχυδύναμη (ριπτική, αλτική, δύναμη σπρίντ): Στην εφηβεία μπορεί να γίνεται προπόνηση ταχυδύναμης πιο έντονα μόνο με το βάρος του σώματος ή με μικρά πρόσθετα φορτία. Στη δεύτερη φάση της εφηβείας μπορούμε να προσθέσουμε μεγαλύτερα φορτία  Αντοχή στη δύναμη Συστηματική προπόνηση μετά τα 12. Όσο περισσότερο αναπτύσσεται η αντοχή στη δύναμη τόσο καλύτερα αναπτύσσεται η ταχυδύναμη και η μέγιστη δύναμη.

26 Ανάπτυξη των φυσικών ικανοτήτων (συνέχεια)  Ευλυγισία: Ικανότητα κίνησης των αρθρώσεων που εκφράζεται με το εύρος κίνησης και διάτασης των μυών.  Στις ηλικίες 5-7 συστηματική προπόνηση μόνο εάν είναι απαραίτητη για ορισμένα αθλήματα (ενόργανη γυμναστική).  Στην πρώτη σχολική ηλικία τα αποτελέσματα είναι πιο καλά.  Στη δεύτερη σχολική ηλικία η ευλυγισία μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο. Μετά μπορεί μόνο να διατηρηθεί. Μείωση παρατηρείται στην εφηβεία και αργότερα εάν δεν υπάρχει στοχευμένη προπόνηση.

27 Φάσεις κινητικής εξέλιξης Στάδια κινητικής εξέλιξης ΦΦΆ Εξειδικευμένο στάδιο δεξιότητας (14 και άνω) Ειδικές κινητικές δεξιότητες (11-13 χρονών) Γενικό ή μεταβατικό στάδιο (7-10 χρονών) Τελικό ή ώριμο στάδιο (6-7 χρονών) Ενδιάμεσο ή βασικό στάδιο (4-5 χρονών) Αρχικό ή πρώιμο στάδιο (2-3 χρονών) Στάδιο προ-ελέγχου (1-2 χρονών) Στάδιο αναστολής αντανακλαστικών (0-1 χρ.) Στάδιο αποκωδικοποίησης πληροφοριών - ερεθισμάτων (4 μηνών-1 χρ.) Στάδιο εγγραφής πληροφοριών (εμβρυϊκή περίοδος- 4 μηνών) Αθλητικές δεξιότητες (8 - και άνω Θεμελιώδεις κινήσεις (2 -7 χρονών) Στοιχειώδεις κινήσεις (1 -2 χρονών) Αντανακλαστικές κινήσεις (0-1 χρονών)