ΕΕ-Διεθνές Εμπόριο 3η Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΕ-Διεθνές Εμπόριο 3η Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΕ-Διεθνές Εμπόριο 3η Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Δρ. Σίσκος Ευάγγελος, Τακτικός Καθηγητής Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

2 Το επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης της ΕΕ

3 Καθεστώς εξωτερικών εμπορικών σχέσεων της ΕΕ Καθεστώς εξωτερικών εμπορικών σχέσεων της ΕΕ

4 Η ανάλυση της δυναμικής του ΑΕγχΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ την περίοδο 2000 - 2006 μας δείχνει ότι λόγω συνέργιας των ενοποιημένων οικονομιών το ΑΕγχΠ της ΕΕ- 27 αυξήθηκε κατά 75,9% σε σύγκριση με την αύξηση στο ΑΕγχΠ των ΗΠΑ κατά 33,6% (Διάγραμμα 1.2)

5

6

7

8 Α.Εγχ.Π. ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έκτασης

9  Η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή είναι ο αναμφίβολος ηγέτης της παγκόσμιας οικονομίας και του εμπορίου.  Η διεύρυνση ενίσχυσε τις γεωπολιτικές και γεωοικονομικές θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ενίσχυσε τις βάσεις του σχηματιζόμενου πολυπολικού συστήματος της παγκόσμιας τάξης.  Το 2006 η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεπέρασε τον κύριο εμπορικό εταίρο και ανταγωνιστή της - τις ΗΠΑ σε μέγεθος ως προς το ΑΕγχΠ 1,1 φορές (Πίνακας 9.2.). Η οικονομία της ΕΕ

10 Πίνακας 9. 2 Το μερίδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου ως προς το ΑΕγχΠ και τις εξαγωγές το 2006

11 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Η επίτευξη της οικονομικής ισότητας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ οδήγησε στον τερματισμό του πρώην πραγματικού μονοπωλίου των ΗΠΑ στην καθιέρωση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Η επίτευξη της οικονομικής ισότητας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ οδήγησε στον τερματισμό του πρώην πραγματικού μονοπωλίου των ΗΠΑ στην καθιέρωση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Στην σύγχρονη εποχή το στάδιο ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, η ηγεσία στο εξωτερικό εμπόριο και η ενωμένη θέση των χωρών –μελών στις διαπραγματεύσεις μέσα στον ΠΟΕ, καθορίζουν τον κύριο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βασικό παράγοντα της φιλελευθεροποίησης της εμπορικής πολιτικής στα πλαίσιο που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ανοικτή περιφερειοποίηση». Στην σύγχρονη εποχή το στάδιο ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, η ηγεσία στο εξωτερικό εμπόριο και η ενωμένη θέση των χωρών –μελών στις διαπραγματεύσεις μέσα στον ΠΟΕ, καθορίζουν τον κύριο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βασικό παράγοντα της φιλελευθεροποίησης της εμπορικής πολιτικής στα πλαίσιο που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ανοικτή περιφερειοποίηση».

12 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Λόγω της γρήγορης διόρθωσης της δημοσιονομικής και οικονομικής και νομισματικής πολιτικής η Ευρωπαϊκή Ένωση (προγράμματα υποστήριξης της αεροναυπηγίας, πρωτοφανή σε μέγεθος επέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την μείωση του κόστους των πιστωτικών πόρων και της ουδετεροποίησης της προκύπτουσας έλλειψης της ρευστότητας στο οικονομικό σύστημα και άλλα και σε άλλα ειδικά μέτρα) διατηρήθηκε η σταθερότητα του παγκόσμιου οικονομικού και χρηματικο-πιστωτικού συστήματος και δεν εκδηλώθηκε γενικότερη παγκόσμια κρίση.

13 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο συγκρίνεται με τις ΗΠΑ σύμφωνα με το βαθμό επιρροής στην παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο, αλλά έγινε παράγοντας αντικυκλικής πολιτικής (anticrisis) και σταθεροποιητής της παγκόσμιας οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο συγκρίνεται με τις ΗΠΑ σύμφωνα με το βαθμό επιρροής στην παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο, αλλά έγινε παράγοντας αντικυκλικής πολιτικής (anticrisis) και σταθεροποιητής της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι φανερό ότι ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδηλώθηκε μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, όταν στις ΗΠΑ λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων εμφανίστηκε μείωση των τιμών των μετοχών, οι οποίες υπερέβησαν τους δείκτες "της μεγάλης οικονομικής κρίσης" του 1929- 1933, καθώς επίσης την επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ το 2008. Είναι φανερό ότι ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδηλώθηκε μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, όταν στις ΗΠΑ λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων εμφανίστηκε μείωση των τιμών των μετοχών, οι οποίες υπερέβησαν τους δείκτες "της μεγάλης οικονομικής κρίσης" του 1929- 1933, καθώς επίσης την επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ το 2008.

14 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Οι οικονομικοί κύκλοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ δεν συμπίπτουν στις φάσεις, και οι πτώσεις στο ΑΕγχΠ στις ΗΠΑ αντισταθμίστηκαν από την αύξηση της παραγωγής στις 15 χώρες-μέλη της ΕΕ την περίοδο 1961-2001 (και σήμερα στις 27 χώρες μέλη της). (βλέπε διάγραμμα 9. 1). Διάγραμμα 9.1. Ετήσια ποσοστά αύξησης στο πραγματικό ΑΕγχΠτης EE-15 και των ΗΠΑ τα έτη 1961-2001 (σύμφωνα με τα στοιχεία της EUROSTAT σε τιμές 1995 )

15 Η οικονομία της ΕΕ Όπως δείχνει η ανάλυση της δυναμικής των ονομαστικών σταθμισμένων συναλλαγματικών ισοτιμιών του ECU (ευρώ) και του δολαρίου ΗΠΑ (οι σταθμισμένες εξαγωγικές παράμετροι στα νομίσματα των 15 βιομηχανικών χωρών - μελών του Οργανισμού της Οικονομικής Συνεργασίας και της Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), κατά τη διάρκεια όλης της εξεταζόμενης περιόδου η σταθερότητα του ECU (ευρώ) υπερέβαινε την σταθερότητα του δολαρίου ΗΠΑ. Όπως φαίνεται από το διάγραμμα 9.2. το πλάτος διακυμάνσεων του λογιστικού ευρωπαϊκού νομίσματος ήταν κατά πολύ μικρότερο από το πλάτος διακύμανσης του δολαρίου. Διάγραμμα 9.2. Διάγραμμα 9.2. Δυναμική ονομαστικών σταθμισμένων συναλλαγματικών ισοτιμιών του κοινού νομίσματος Ευρώ και Δολαρίου ΗΠΑ την περίοδο 1960 –2007 Πηγή : Eurostat European Economy N70/ 2000 European Commission p270

16 Η θέση της ΕΕ στην παγκόσμια Οικονομία 2007-2008 πίνακας 9.3 Η θέση της ΕΕ στην παγκόσμια Οικονομία 2007-2008 πίνακας 9.3

17 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Οι εξαγωγές/αποστολές προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2006, ανήρθαν σε 4538,6 δις. ευρώ, ή 37,62% των παγκόσμιων εξαγωγών (€ 3.363,3 δις. ευρώ- αποστολές στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και το €1.175,3 δισ. ευρώ- εξάγονται εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Οι εξαγωγές/αποστολές προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2006, ανήρθαν σε 4538,6 δις. ευρώ, ή 37,62% των παγκόσμιων εξαγωγών (€ 3.363,3 δις. ευρώ- αποστολές στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και το €1.175,3 δισ. ευρώ- εξάγονται εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

18 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή παρατηρείται σταθερή τάση μιας αλλαγής σε περιφερειακό επίπεδο της εξωτερικής διάρθρωσης του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή παρατηρείται σταθερή τάση μιας αλλαγής σε περιφερειακό επίπεδο της εξωτερικής διάρθρωσης του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και οι ΗΠΑ, Κίνα, Ελβετία, Νορβηγία, Ιαπωνία και Τουρκία όπως πριν ήταν στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την αύξηση του όγκου των εμπορευματικών ανταλλαγών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις περιοχές του κόσμου παρατηρείται μια γρήγορη αύξηση του μεριδίου των χωρών της ΚΑΚ, καταρχήν της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Αν και οι ΗΠΑ, Κίνα, Ελβετία, Νορβηγία, Ιαπωνία και Τουρκία όπως πριν ήταν στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την αύξηση του όγκου των εμπορευματικών ανταλλαγών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις περιοχές του κόσμου παρατηρείται μια γρήγορη αύξηση του μεριδίου των χωρών της ΚΑΚ, καταρχήν της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

19 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Λόγω των υψηλών ποσοστών των μεταρρυθμίσεων ανόρθωσης των μετα-σοβιετικών οικονομιών τα έτη 2000 – 2006, τα μέσα ετήσια ποσοστά αύξησης των εξαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ΚΑΚ ανήλθαν σε 20,9%, και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις χώρες της ΚΑΚ σε 15,1%. Λόγω των υψηλών ποσοστών των μεταρρυθμίσεων ανόρθωσης των μετα-σοβιετικών οικονομιών τα έτη 2000 – 2006, τα μέσα ετήσια ποσοστά αύξησης των εξαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ΚΑΚ ανήλθαν σε 20,9%, και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις χώρες της ΚΑΚ σε 15,1%. Το 2006, οι εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μερίδιο της ΚΑΚ ανήλθε στο 9% (δεύτερη θέση μετά από τις ΗΠΑ με 23%), και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μερίδιο της ΚΑΚ που έφθανε στο 13% (δεύτερη θέση μετά από την Κίνα με 14%). Το 2006, οι εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μερίδιο της ΚΑΚ ανήλθε στο 9% (δεύτερη θέση μετά από τις ΗΠΑ με 23%), και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μερίδιο της ΚΑΚ που έφθανε στο 13% (δεύτερη θέση μετά από την Κίνα με 14%). Σε μακροπρόθεσμη βάση μπορούμε να αναμένουμε, ότι σύμφωνα με την αύξηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου, το φυσικό αέριο και τα μέταλλα στον αριθμό των κύριων εμπορικών εταίρων της Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός από τη Ρωσία και την Ουκρανία, θα ενταχθούν επίσης το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν. Σε μακροπρόθεσμη βάση μπορούμε να αναμένουμε, ότι σύμφωνα με την αύξηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου, το φυσικό αέριο και τα μέταλλα στον αριθμό των κύριων εμπορικών εταίρων της Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός από τη Ρωσία και την Ουκρανία, θα ενταχθούν επίσης το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν.

20 Το ΑΕγχΠ και οι Εξαγωγές της ΕΕ -27 για το 2008 πίνακας 9.4

21 Κατά κεφαλή ΑΕΠ: κατανομή του πλούτου Κατά κεφαλή ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, 2008 Πίνακας με μέσο όρο το 100 για τα 27 κράτη μέλη 271 137 135 123122118 117 116115 114107 103101100 9595 94 91 80 76767676 726868 63 6158585656 4640 Λουξεμβούργο Ιρλανδία Κάτω Χώρες Αυστρία ΣουηδίαΔανία Ηνωμ. Βασίλειο Γερμανία Φιλανδία ΒέλγιοΓαλλίαΙσπανία ΙταλίαΕΕ-27ΚύπροςΕλλάδαΣλοβενία Τσεχ. Δημοκρατία Μάλτα Πορτογαλία Σλοβακία Εσθονία Ουγγαρία Λιθουανία ΠολωνίαΛετονία ΡουμανίαΒουλγαρία

22 Η ΕΕ τον 21 αιώνα: προβλήματα και προοπτικές Η ΕΕ τον 21 αιώνα: προβλήματα και προοπτικές Σε συνθήκες έντονης ανταγωνιστικότητας στις παγκόσμιες αγορές, η επιδίωξη της ΕΕ να γίνει 2η παγκόσμια δύναμη, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συναντήσει την αντίδραση, υπό την μορφή ενίσχυσης του προστατευτισμού, κυρίως εκ μέρους των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της ανερχόμενης δύναμης της Κίνας. Σε συνθήκες έντονης ανταγωνιστικότητας στις παγκόσμιες αγορές, η επιδίωξη της ΕΕ να γίνει 2η παγκόσμια δύναμη, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συναντήσει την αντίδραση, υπό την μορφή ενίσχυσης του προστατευτισμού, κυρίως εκ μέρους των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της ανερχόμενης δύναμης της Κίνας. Επομένως για τη ισχυροποίηση της θέσης της στη παγκόσμια οικονομία, η ΕΕ πρέπει να επιτύχει τουλάχιστον την ισοδυναμία της με τις ΗΠΑ ως προς το επίπεδο προικοδότησης ιδίων ανθρώπινων και υλικών πόρων. Επομένως για τη ισχυροποίηση της θέσης της στη παγκόσμια οικονομία, η ΕΕ πρέπει να επιτύχει τουλάχιστον την ισοδυναμία της με τις ΗΠΑ ως προς το επίπεδο προικοδότησης ιδίων ανθρώπινων και υλικών πόρων. Όπως δείχνει η πρακτική της οικονομικής ολοκλήρωσης, η οικονομία της ενοποίησης διαφόρων χωρών μετά τη δημιουργία της Κοινής Αγοράς μεταβαίνει σε νέο επίπεδο και παύει να αποτελεί μία απλή άθροιση των εθνικών οικονομιών. Όπως δείχνει η πρακτική της οικονομικής ολοκλήρωσης, η οικονομία της ενοποίησης διαφόρων χωρών μετά τη δημιουργία της Κοινής Αγοράς μεταβαίνει σε νέο επίπεδο και παύει να αποτελεί μία απλή άθροιση των εθνικών οικονομιών. Εκτός των άλλων, στον αριθμό των παραγόντων επιτάχυνσης της οικονομικής μεγέθυνσης των ενοποιημένων χωρών περιλαμβάνεται η επανειλημμένη αύξηση του Εδαφικού - Δημογραφικού Δυναμικού (ΕΔΔ) του οργανισμού της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης ως ενιαίου οικονομικού χώρου. Εκτός των άλλων, στον αριθμό των παραγόντων επιτάχυνσης της οικονομικής μεγέθυνσης των ενοποιημένων χωρών περιλαμβάνεται η επανειλημμένη αύξηση του Εδαφικού - Δημογραφικού Δυναμικού (ΕΔΔ) του οργανισμού της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης ως ενιαίου οικονομικού χώρου. Για την επίτευξη της ισοδυναμίας με τις ΗΠΑ σύμφωνα με τον παραπάνω δείκτη (ΕΔΔ), για την ΕΕ καθίσταται απαραίτητο να διευρυνθεί με την εισδοχή εκείνων των χωρών, οι οποίες έχουν μεγάλη εδαφική έκταση και πληθυσμό. Για την επίτευξη της ισοδυναμίας με τις ΗΠΑ σύμφωνα με τον παραπάνω δείκτη (ΕΔΔ), για την ΕΕ καθίσταται απαραίτητο να διευρυνθεί με την εισδοχή εκείνων των χωρών, οι οποίες έχουν μεγάλη εδαφική έκταση και πληθυσμό.

23 Η ΕΕ και Tdp – εδαφικό δημογραφικό δυναμικό, ΕΔΔ Η πλήρη χρήση όλων των πόρων της οικονομικής ανάπτυξης, ενδεχομένως ο Η πλήρη χρήση όλων των πόρων της οικονομικής ανάπτυξης, ενδεχομένως ο συσχετισμός των οικονομικών προοπτικών διαφόρων χωρών δίνεται από τον τύπο του εδαφικού δημογραφικού δυναμικού (ΕΔΔ) : Tdp = Α Χ Ρ, Tdp = Α Χ Ρ, όπου Tdp – το εδαφικό δημογραφικό δυναμικό, όπου Tdp – το εδαφικό δημογραφικό δυναμικό, ΕΔΔ - το γενικότερο ποσοτικό χαρακτηριστικό μίας χώρας που βασίζεται σε δύο βασικά στατιστικά μεγέθη Α- την εδαφική έκταση και τον Ρ - πληθυσμό. Όπως φαίνεται στον πίνακα 9.5, το 2007 το Tdp της ΕΕ - 27 σχεδόν δεκατέσσερις φορές υπερέβαινε την απλή άθροιση των δυναμικών των χωρών της Ένωσης όμως το ΕΔΔ των ΗΠΑ υπερέβαινε κατά 1.3 φορές της ΕΕ. Όπως φαίνεται από τον πίνακα 9.5 για την επίτευξη της ισοδυναμίας και υπέρβασης από τις ΗΠΑ σύμφωνα με δείκτη T dp, η ΕΕ-27 έχει ανάγκη από μια νέα διεύρυνση προς τις χώρες με μεγάλο πληθυσμό και έδαφος, γι’ αυτό η ένταξη της Ουκρανίας της Λευκορωσίας της Μολδαβίας και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων θεωρείται οικονομικά σκόπιμη και η μη αποδοχή τους θα στερούσε από την ΕΕ τέτοιου πλεονεκτήματος.

24 Εδαφικά-Δημογραφικά Χαρακτηριστικά των ΗΠΑ, χ-μ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υποψηφίων χωρών προς ένταξη στην ΕΕ ( 2007 г.) πίνακας 9.5

25 Περιφερειακοί οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης και η Ελλάδα Περιφερειακοί οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης και η Ελλάδα

26 Διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδας την περίοδο 1995 – 2007 κατά γεωγραφική περιοχή και οικονομικό οργανισμό

27 Οι 20 μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι της Ελλάδας στις εξαγωγές\ αποστολές (2005–2007 έτη)

28 Εμπορευματική διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδας τα έτη 1995-2007 Εμπορευματική διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδας τα έτη 1995-2007

29 Δείκτες τιμών και ποσοτήτων του εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδας τα έτη 1995–2007