Παγκόσμια και Ευρωπαϊκή Οικονομία ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ.

Παρουσίαση με θέμα: "Παγκόσμια και Ευρωπαϊκή Οικονομία ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παγκόσμια και Ευρωπαϊκή Οικονομία ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

2 To μάθημα «Παγκόσμια και Ευρωπαϊκή Οικονομία» αποτελεί μέρος της γενικής θεωρίας της οικονομίας ως ανεξάρτητη επιστήμη εξετάζει: τον σχηματισμό και τις νομοτέλειες λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας, τον σχηματισμό και τις νομοτέλειες λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας, της διάρθρωσης, της διάρθρωσης, των μηχανισμών, των μηχανισμών, του δυναμικού, του δυναμικού, της τάσης ανάπτυξης και της τάσης ανάπτυξης και των προβλημάτων της διεθνούς και της ευρωπαϊκής οικονομίας. των προβλημάτων της διεθνούς και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

3 Ο σκοπός επικεντρώνεται στο γεγονός ότι μπορεί να δώσει στους φοιτητές τις γνώσεις ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας ως παγκόσμια αλληλοσύνδεση των εθνικών οικονομιών, την έννοια και τις μορφές διεθνών οικονομικών σχέσεων, τις αρχές λειτουργίας των μηχανισμών της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας, καθώς και του ρόλου των διεθνών οικονομικών οργανισμών και των ενώσεων στην επίλυση των προβλημάτων της παγκόσμιας οικονομίας.

4 Περιεχόμενα μαθήματος Ο σχηματισμός της παγκόσμιας οικονομίας και οι εθνικές οικονομίες Ιστορικά στάδια της δημιουργίας της παγκόσμιας οικονομίας Ιστορικά στάδια της δημιουργίας της παγκόσμιας οικονομίας Ταξινόμηση των χωρών στην παγκόσμια οικονομία Ταξινόμηση των χωρών στην παγκόσμια οικονομία Οι εθνικές οικονομίες στην παγκόσμια οικονομία Οι εθνικές οικονομίες στην παγκόσμια οικονομία Περιφερειοποίηση και η διεθνικοποίηση της οικονομίας Περιφερειοποίηση και η διεθνικοποίηση της οικονομίας Η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση Η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση Οι τάσεις ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας Οι τάσεις ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι παγκόσμιες διαδικασίες ολοκλήρωσης. Η θέση και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο Η θέση και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην παγκόσμια οικονομία και το εμπόριο Παγκοσμιοποίηση και οι προοπτικές ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας Παγκοσμιοποίηση και οι προοπτικές ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας

5 Παγκόσμια Οικονομία Παγκόσμια Οικονομία Η παγκόσμια οικονομία (World Economy) – είναι το σύνολο των οικονομιών όλων των χωρών και των ανεξάρτητων εδαφών, που συνδέονται μεταξύ τους με την μετακίνηση των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών, των κεφαλαίων, εργατικού δυναμικού, της τεχνολογίας και των πληροφοριών. Η παγκόσμια οικονομία (World Economy) – είναι το σύνολο των οικονομιών όλων των χωρών και των ανεξάρτητων εδαφών, που συνδέονται μεταξύ τους με την μετακίνηση των εμπορευμάτων, των υπηρεσιών, των κεφαλαίων, εργατικού δυναμικού, της τεχνολογίας και των πληροφοριών. Παγκόσμια οικονομία –είναι η πολύ επίπεδη, παγκόσμια οικονομία, βασισμένη στις αρχές της οικονομίας της αγοράς και των οικονομιών ανοικτού τύπου, συνδέοντας σε ενιαίο σύνολο τις εθνικές οικονομίες σε αλληλεξάρτηση και αλληλενέργεια αλλά και σε αμοιβαία σχέση με τις διαδικασίες του διεθνούς καταμερισμού εργασίας και τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Παγκόσμια οικονομία –είναι η πολύ επίπεδη, παγκόσμια οικονομία, βασισμένη στις αρχές της οικονομίας της αγοράς και των οικονομιών ανοικτού τύπου, συνδέοντας σε ενιαίο σύνολο τις εθνικές οικονομίες σε αλληλεξάρτηση και αλληλενέργεια αλλά και σε αμοιβαία σχέση με τις διαδικασίες του διεθνούς καταμερισμού εργασίας και τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Εθνική οικονομία: το σύνολο της άμεσης και έμμεσης οικονομικής δραστηριότητας του πληθυσμού εντός της χώρας. Εθνική οικονομία: το σύνολο της άμεσης και έμμεσης οικονομικής δραστηριότητας του πληθυσμού εντός της χώρας. Η παγκόσμια οικονομία ως οικονομική κατηγορία περιλαμβάνει τον τομέα της διεθνούς κυκλοφορίας των προϊόντων και των υπηρεσιών (παγκόσμια αγορά), τον τομέα της διεθνούς μετακίνησης των συντελεστών παραγωγής και τον τομέα του διεθνούς εμπορίου χρηματοοικονομικών εργαλείων. (βλέπε πίνακα 1.1) Η παγκόσμια οικονομία ως οικονομική κατηγορία περιλαμβάνει τον τομέα της διεθνούς κυκλοφορίας των προϊόντων και των υπηρεσιών (παγκόσμια αγορά), τον τομέα της διεθνούς μετακίνησης των συντελεστών παραγωγής και τον τομέα του διεθνούς εμπορίου χρηματοοικονομικών εργαλείων. (βλέπε πίνακα 1.1) Η παγκόσμια οικονομική (World Economics) –είναι σχετικά νέα επιστήμη, η ενιαία γενική θεωρία ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα. Η παγκόσμια οικονομική (World Economics) –είναι σχετικά νέα επιστήμη, η ενιαία γενική θεωρία ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα.

6 Η διεθνής οικονομική Η διεθνής οικονομική Είναι καλά αναπτυγμένο ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας – η Διεθνής οικονομική (international economics), είναι τμήμα της θεωρίας της οικονομίας της αγοράς, οποία εξετάζει τις νομοτέλειες αλληλενεργειών των οικονομικών οργανισμών διαφορετικών κρατών στον τομέα της διεθνούς ανταλλαγής εμπορευμάτων, κίνησης συντελεστών παραγωγής, χρηματοδότησης, το θεσμικό σύστημα και τους μηχανισμούς ρύθμισης των διεθνών οικονομικών συναλλαγών (διεθνής οικονομική πολιτική). Είναι καλά αναπτυγμένο ένα από τα σημαντικότερα τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας – η Διεθνής οικονομική (international economics), είναι τμήμα της θεωρίας της οικονομίας της αγοράς, οποία εξετάζει τις νομοτέλειες αλληλενεργειών των οικονομικών οργανισμών διαφορετικών κρατών στον τομέα της διεθνούς ανταλλαγής εμπορευμάτων, κίνησης συντελεστών παραγωγής, χρηματοδότησης, το θεσμικό σύστημα και τους μηχανισμούς ρύθμισης των διεθνών οικονομικών συναλλαγών (διεθνής οικονομική πολιτική). Η διεθνής μικροοικονομική είναι τμήμα της θεωρίας της διεθνούς οικονομικής, που εξετάζει τις νομοτέλειες της διακρατικής κίνησης εμπορευμάτων και συντελεστών παραγωγής καθώς και τα αγοραία χαρακτηριστικά (ζήτηση, προσφορά, τιμές κλπ). Η διεθνής μικροοικονομική είναι τμήμα της θεωρίας της διεθνούς οικονομικής, που εξετάζει τις νομοτέλειες της διακρατικής κίνησης εμπορευμάτων και συντελεστών παραγωγής καθώς και τα αγοραία χαρακτηριστικά (ζήτηση, προσφορά, τιμές κλπ). Η διεθνής μακροοικονομική είναι τμήμα της θεωρίας της διεθνούς οικονομικής, που εξετάζει τις νομοτέλειες λειτουργίας των ανοικτών οικονομιών και της παγκόσμιας οικονομίας εξολοκλήρου σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης των χρηματοοικονομικών αγορών. Η διεθνής μακροοικονομική είναι τμήμα της θεωρίας της διεθνούς οικονομικής, που εξετάζει τις νομοτέλειες λειτουργίας των ανοικτών οικονομιών και της παγκόσμιας οικονομίας εξολοκλήρου σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης των χρηματοοικονομικών αγορών.

7 Διεθνοποίηση Η διαδικασία διεθνοποίησης της οικονομικής ζωής καθόρισε τον σχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας. Η βάση της διαδικασίας της είναι η διεθνοποίηση της παραγωγής και του κεφαλαίου. H διεθνοποίηση της οικονομίας σημαίνει μόνο την αυξανόμενη τεχνολογική αμοιβαία εξάρτηση συγκεκριμένου τμήματος της παραγωγικής μηχανής ξεχωριστών χωρών αλλά και η ανάπτυξη των διεθνών οικονομικών σχέσεων. ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. ΟΣΟ ΠΙΟ ΜΕΓΑΛΗ Η ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ, ΤΟΣΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΕΊΝΑΙ. ΒΑΘΜΟΣ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ, ΑΓΟΡΕΣ, ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΣΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΒΑΘΜΟΣ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΙΑΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΘΜΟ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΓΧΩΡΙΑ ΑΓΟΡΑ Για επιχειρήσεις:

8 To ενιαίο οικονομικό σύστημα To ενιαίο οικονομικό σύστημα

9 Πίνακας 1.1. Η διάρθρωση της Παγκόσμιας Οικονομίας Πίνακας 1.1. Η διάρθρωση της Παγκόσμιας Οικονομίας

10 Σχήμα της Διεθνούς οικονομίας Εμπορεύματα Συντελεστές Παραγωγής Συντελεστές Παραγωγής Εξωτερικό Εξωτερικό Δαπάνες Δαπάνες Νομικά Πρόσωπα Νομικά Πρόσωπα Φυσικά πρόσωπα Φυσικά πρόσωπα Κέρδη Κέρδη Εμπορεύματα Εμπορεύματα Δαπάνες Δαπάνες Εξαγωγές Εξαγωγές Εισαγωγές Εισαγωγές Εργασία και Κεφάλαιο Εργασία και Κεφάλαιο Κέρδη Κέρδη Εργασία και Κεφάλαιο Εργασία και Κεφάλαιο Κέρδη Κέρδη Εργασία και Κεφάλαιο Δαπάνες Δαπάνες

11 Οι συμμετέχοντες και τα βασικά χαρακτηριστικά της παγκόσμιας οικονομίας Κράτη Διεθνικές και Πολυεθνικές επιχειρήσεις (TNCs) Διεθνείς οργανισμοί και Ινστιτούτα. Χαρακτηριστικά στοιχεία της παγκόσμιας οικονομίας είναι τα εξής:   Η διεθνή κυκλοφορία συντελεστών παραγωγής.   Η ανάπτυξη των διεθνών μορφών παραγωγής σε επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε πολλές χώρες (διεθνικές επιχειρήσεις).   Η ανάδειξη του ανοικτού τύπου οικονομίας στο πλαίσιο πολλών κρατών και διακρατικών ενώσεων.   Βελτίωση των διεθνών υποδομών: μεταφορές, πληροφοριακές επικοινωνίες.   Ο διεθνής συντονισμός ενεργειών των εθνικών κυβερνήσεων, η δημιουργία υπερεθνικών οργάνων, που θα ρυθμίζουν τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Η αντικειμενική βάση σχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας είναι ο διεθνής καταμερισμός εργασίας. Η αντικειμενική βάση σχηματισμού της παγκόσμιας οικονομίας είναι ο διεθνής καταμερισμός εργασίας.

12 Τι είναι οι πολυεθνικές επιχειρήσεις Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι εξής: Π.Ε. είναι μια επιχείρηση που έχει επεκτείνει τις παραγωγικές της δραστηριότητες σε δύο ή περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της μητρικής χώρας. Π.Ε. είναι μια επιχείρηση που απασχολεί ανθρώπινο δυναμικό σε περισσότερες από μία χώρες για την παραγωγή των προϊόντων της ή την προσφορά των υπηρεσιών τους. Π.Ε. είναι μια επιχείρηση που παράγει και διαθέτει τα προϊόντα / υπηρεσίες της διεθνώς και δεν θεωρεί τα εθνικά σύνορα ως έναν περιοριστικό παράγοντα όταν διαμορφώνει την επιχειρηματική της στρατηγική.

13 Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) είναι το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης του εδαφικού κοινωνικού καταμερισμού εργασίας μεταξύ των χωρών, συνεταιρισμού και ανταλλαγής προϊόντων και προβλέπει την σταθερή συγκέντρωση καθορισμένης παραγωγής σε ξεχωριστές χώρες. Ο διεθνής καταμερισμός εργασίας (ΔΚΕ) είναι το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης του εδαφικού κοινωνικού καταμερισμού εργασίας μεταξύ των χωρών, συνεταιρισμού και ανταλλαγής προϊόντων και προβλέπει την σταθερή συγκέντρωση καθορισμένης παραγωγής σε ξεχωριστές χώρες. Ο Δ.Κ.Ε. είναι η εξειδίκευση ξεχωριστών χωρών στην παραγωγή ξεχωριστών αγαθών, τα οποία οι χώρες ανταλλάσσουν μεταξύ τους για την ικανοποίηση των αναγκών τους. Περιλαμβάνει: Περιλαμβάνει: Περιφερειακό καταμερισμό εργασία Περιφερειακό καταμερισμό εργασία Γενικό-Ειδικό- Μοναδικό Γενικό-Ειδικό- Μοναδικό

14 Διεθνής εξειδίκευση Η εξειδίκευση των χωρών στην παραγωγή συγκεκριμένων αγαθών ή υπηρεσιών κατ’ υπέρβαση των εσωτερικών αναγκών με την ακόλουθη πώληση τους στην διεθνή αγορά. Διακρίσεις : Εδαφική διεθνής εξειδίκευση Εδαφική διεθνής εξειδίκευση Παραγωγική εξειδίκευση των χωρών Παραγωγική εξειδίκευση των χωρών –εμπράγματη : παραγωγή ετοίμων ειδών –εξαρτημάτων: παραγωγή τμημάτων και συστατικών στοιχείων ενός προϊόντος (αυτοκίνητα -20 χιλ. εξαρτήματα) –Τεχνολογική ή σταδιακή εξειδίκευση (καινοτομίες, ερευνητική)

15 Χρησιμότητα του Δ.Κ.Ε. Ο διεθνής καταμερισμός της εργασίας είναι επωφελής για τις χώρες για τους εξής λόγους: 1. Λόγω των διαφορετικών φυσικών και κλιματολογικών παραγόντων και η διαφορά στις συνθήκες παραγωγής 2. Η συγκεντροποίηση και την εξειδίκευση της παραγωγής αγαθών φτηναίνουν τα παραγόμενα προϊόντα, δεδομένου ότι η μαζική παραγωγή οδηγεί σε μείωση του κόστους παραγωγής. 3. Λόγω των διαφορών στις γεύσεις και τις προτιμήσεις των καταναλωτών σε διαφορετικές χώρες.

16 Η διεθνοποίηση της οικονομίας Η διεθνοποίηση της οικονομίας H διεθνοποίηση της οικονομίας σημαίνει μόνο την αυξανόμενη τεχνολογική αμοιβαία εξάρτηση συγκεκριμένου τμήματος της παραγωγικής μηχανής ξεχωριστών χωρών αλλά και η ανάπτυξη των διεθνών οικονομικών σχέσεων. Η παγκόσμια αγορά (World Market) είναι οι σταθερές διακρατικές εμπορευματικές και χρηματοπιστωτικές σχέσεις, που βασίζονται στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και την διεθνή εξειδίκευση και σε άλλους συντελεστές παραγωγής. Η παγκόσμια αγορά (World Market) είναι οι σταθερές διακρατικές εμπορευματικές και χρηματοπιστωτικές σχέσεις, που βασίζονται στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και την διεθνή εξειδίκευση και σε άλλους συντελεστές παραγωγής. Η εσωτερική αγορά είναι η κατανάλωση των παραγόμενων αγαθών εσωτερικά της χώρας. Η εσωτερική αγορά είναι η κατανάλωση των παραγόμενων αγαθών εσωτερικά της χώρας. Η εθνική αγορά είναι η εσωτερική αγορά τμήμα της οποίας προσανατολίζεται σε ξένους καταναλωτές. Η εθνική αγορά είναι η εσωτερική αγορά τμήμα της οποίας προσανατολίζεται σε ξένους καταναλωτές. Η διεθνή αγορά είναι τμήμα εθνικών αγορών που συνδέεται με τις ξένες αγορές. Η διεθνή αγορά είναι τμήμα εθνικών αγορών που συνδέεται με τις ξένες αγορές. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που ξεπερνούν τα εθνικά πλαίσια, οδηγεί στην αρχή κατά ανάγκη στην διεθνοποίηση της παραγωγής και στη συνέχεια στην παγκοσμιοποίηση της διεθνούς οικονομίας. Εμφανίζεται η διεθνής παραγωγή, η οποία δημιουργεί το διεθνές προϊόν. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που ξεπερνούν τα εθνικά πλαίσια, οδηγεί στην αρχή κατά ανάγκη στην διεθνοποίηση της παραγωγής και στη συνέχεια στην παγκοσμιοποίηση της διεθνούς οικονομίας. Εμφανίζεται η διεθνής παραγωγή, η οποία δημιουργεί το διεθνές προϊόν.

17 Η εξέλιξη των μορφών αγοράς Η εξέλιξη των μορφών αγοράς Χώρα 2 Χώρα 1 Χώρα 3 Εσωτερική αγορά: κατανάλωση των παραγόμενων αγαθών εσωτερικά της χώρας Εθνική αγορά: Εσωτερική αγορά τμήμα της οποίας προσανατολίζεται σε ξένους καταναλωτές Παγκόσμια αγορά: χώρος σταθερών εμπορευματικών και χρηματοοικονομικών σχέσεων μεταξύ των χωρών, που βασίζονται στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και στους συντελεστές παραγωγής. Διεθνή αγορά: τμήμα εθνικών αγορών που συνδέεται με τις ξένες αγορές.

18 Το Διεθνές Εμπόριο Το Διεθνές Εμπόριο Διεθνές εμπόριο - η μορφή των διεθνών οικονομικών σχέσεων διαμέσου των εξαγωγών και εισαγωγών εμπορευμάτων και υπηρεσιών, βασιζόμενη στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και εξειδίκευσης και της αρχής των συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Βασισμένο στην αρχή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων το ελεύθερο εμπόριο δίνει την δυνατότητα στην παγκόσμια οικονομία επίτευξης πιο αποτελεσματικής κατανομής των πόρων και υψηλότερου επιπέδου οικονομικής ευημερίας και προσφοράς αγαθών. Εξαγωγές : πώληση εμπορευμάτων, που προϋποθέτει την μεταφορά τους στο εξωτερικό. Εξαγωγές : πώληση εμπορευμάτων, που προϋποθέτει την μεταφορά τους στο εξωτερικό. Εισαγωγές: αγορά εμπορευμάτων, που προϋποθέτει την μεταφορά τους από το εξωτερικό. Εισαγωγές: αγορά εμπορευμάτων, που προϋποθέτει την μεταφορά τους από το εξωτερικό. Εμπορικό ισοζύγιο: η διαφορά των αξιών των μεγεθών εξαγωγών και εισαγωγών. Εμπορικό ισοζύγιο: η διαφορά των αξιών των μεγεθών εξαγωγών και εισαγωγών. Όγκος εμπορίου: το άθροισμα των αξιών των εξαγωγών και εισαγωγών. Όγκος εμπορίου: το άθροισμα των αξιών των εξαγωγών και εισαγωγών.

19 Συνολική ζήτηση και συνολική προσφορά Συνολική ζήτηση και συνολική προσφορά Διάγραμμα: Συνολική ζήτηση και συνολική προσφορά Παραγωγή, Q Τιμή, P AD AD1 AD2 E7 E2 E AS2 AS AS1 E8 E6 E4 E3 E5 E1 Y X

20 Εμπορεύσιμα & μη εμπορεύσιμα αγαθά Εμπορεύσιμα & μη εμπορεύσιμα αγαθά Εμπόρευμα(commodity good): είδος, που ικανοποιεί οποιαδήποτε κοινωνική ανάγκη και παράγεται για την ανταλλαγή, δηλαδή φέρει εκείνη την αξία, η οποία καθορίζεται στην διαδικασία ανταλλαγής του με άλλα εμπορεύματα. Εμπόρευμα(commodity good): είδος, που ικανοποιεί οποιαδήποτε κοινωνική ανάγκη και παράγεται για την ανταλλαγή, δηλαδή φέρει εκείνη την αξία, η οποία καθορίζεται στην διαδικασία ανταλλαγής του με άλλα εμπορεύματα. Στην θεωρία της διεθνούς οικονομικής, το εμπόρευμα δεν είναι σημαντικό ως προϊόν παραγωγής αλλά ως αντικείμενο προσφοράς και ζήτησης. Στην θεωρία της διεθνούς οικονομικής, το εμπόρευμα δεν είναι σημαντικό ως προϊόν παραγωγής αλλά ως αντικείμενο προσφοράς και ζήτησης. Εμπορεύσιμα αγαθά (Tradable goods)- εμπορεύματα, τα οποία μπορούν μετακινηθούν μεταξύ των χωρών. Εμπορεύσιμα αγαθά (Tradable goods)- εμπορεύματα, τα οποία μπορούν μετακινηθούν μεταξύ των χωρών. Εμπορεύσιμα αγαθά (non tradable goods)-εμπορεύματα, τα οποία καταναλώνονται σε εκείνη την χώρα, όπου έχουν παραχθεί και δεν μετακινούνται μεταξύ των χωρών. Εμπορεύσιμα αγαθά (non tradable goods)-εμπορεύματα, τα οποία καταναλώνονται σε εκείνη την χώρα, όπου έχουν παραχθεί και δεν μετακινούνται μεταξύ των χωρών.

21 Εμπορεύσιμα & μη εμπορεύσιμα αγαθά Εμπορεύσιμα & μη εμπορεύσιμα αγαθά Ομάδα εμπορευμάτων Είδος 1. Αγροτικής και δασικής οικονομίας, αλιεία. 2. Εξορυκτική βιομηχανία 3. Βιομηχανία παραγωγής αγαθών Εμπορεύσιμα 4. Δημοτικές υπηρεσίες και κατασκευές 5. Λιανικό και χονδρικό εμπόριο, εστιατόρια και ξενοδοχεία. 6. Μεταφορές, logistics, χρηματοοικονομική μεσιτεία 7. Άμυνα και υποχρεωτικές κοινωνικές υπηρεσίες. 8. Εκπαίδευση, υγεία και κοινωνικές εργασίες 9. Άλλες δημοτικές, κοινωνικές και προσωπικές υπηρεσίες μη εμπορεύσιμα αγαθά

22 Ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην διεθνή αγορά Ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην διεθνή αγορά Διάγραμμα: Ισορροπία προσφοράς και ζήτησης στην διεθνή αγορά Παραγωγή, Q ιι Τιμή, P1 QWQWQWQW Χώρα 1 D1 E P Q1 Παγκόσμια Αγορά –Διεθνές εμπόριο Παγκόσμια Αγορά –Διεθνές εμπόριο B1 D II Χώρα 3 P1 P’2 SWSWSWSW S II E1 E2E2E2E2 Εξαγωγές P’1 P’1 A1 S1 Εισαγωγές DWDWDWDW P2 Εισαγωγές Εξαγωγές P II A2 B2B2B2B2 Το απλό μοντέλο της διεθνούς αγοράς, ονομάζεται μοντέλο μερικής ισορροπίας (αγορά ενός αγαθού) και δείχνει τις βασικές λειτουργικές αμοιβαίες σχέσεις της προσφοράς και ζήτησης στην εσωτερική αγορά και της προσφοράς και ζήτησης στην διεθνή αγορά, όπως η ισόρροπη τιμή, με τη οποία πραγματοποιείται το εμπόριο. Το απλό μοντέλο της διεθνούς αγοράς, ονομάζεται μοντέλο μερικής ισορροπίας (αγορά ενός αγαθού) και δείχνει τις βασικές λειτουργικές αμοιβαίες σχέσεις της προσφοράς και ζήτησης στην εσωτερική αγορά και της προσφοράς και ζήτησης στην διεθνή αγορά, όπως η ισόρροπη τιμή, με τη οποία πραγματοποιείται το εμπόριο.

23 Συμπεράσματα Ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης στην παγκόσμια αγορά Η παγκόσμια αγορά αποτελεί το πεδίο της διεθνούς ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης για τα αγαθά, εξαγόμενα και εισαγόμενα από τις χώρες. Η παγκόσμια αγορά αποτελεί το πεδίο της διεθνούς ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης για τα αγαθά, εξαγόμενα και εισαγόμενα από τις χώρες. Τα μεγέθη των εξαγωγών ορίζονται από τα μεγέθη της πλεονασματικής προσφοράς των αγαθών, τα μεγέθη των εισαγωγών- με τα μεγέθη της πλεονασματικής ζήτησης των αγαθών. Τα μεγέθη των εξαγωγών ορίζονται από τα μεγέθη της πλεονασματικής προσφοράς των αγαθών, τα μεγέθη των εισαγωγών- με τα μεγέθη της πλεονασματικής ζήτησης των αγαθών. Το γεγονός ύπαρξης της πλεονασματικής προσφοράς και της πλεονασματικής ζήτησης στην διαδικασία διαμόρφωσης στην διεθνή αγορά σύγκρισης των εσωτερικών ισόρροπων τιμών σε ομοειδή αγαθά σε διαφορετικές χώρες. Το γεγονός ύπαρξης της πλεονασματικής προσφοράς και της πλεονασματικής ζήτησης στην διαδικασία διαμόρφωσης στην διεθνή αγορά σύγκρισης των εσωτερικών ισόρροπων τιμών σε ομοειδή αγαθά σε διαφορετικές χώρες. Η τιμή με την οποία πραγματοποιείται το διεθνές εμπόριο, βρίσκεται μεταξύ των ελάχιστων και μέγιστων εσωτερικών τιμών ισορροπίας, που υπάρχουν στις χώρες μέχρι την έναρξη του εμπορίου. Η τιμή με την οποία πραγματοποιείται το διεθνές εμπόριο, βρίσκεται μεταξύ των ελάχιστων και μέγιστων εσωτερικών τιμών ισορροπίας, που υπάρχουν στις χώρες μέχρι την έναρξη του εμπορίου. Από την μία πλευρά, η αλλαγή της παγκόσμιας τιμής οδηγεί στην αλλαγή των ποσοτήτων των εξαγόμενων και εισαγόμενων αγαθών στην παγκόσμια αγορά, από την άλλη –η αλλαγή της ποσότητας των εξαγόμενων και εισαγόμενων αγαθών οδηγεί σε αλλαγή της διεθνούς τιμής. Από την μία πλευρά, η αλλαγή της παγκόσμιας τιμής οδηγεί στην αλλαγή των ποσοτήτων των εξαγόμενων και εισαγόμενων αγαθών στην παγκόσμια αγορά, από την άλλη –η αλλαγή της ποσότητας των εξαγόμενων και εισαγόμενων αγαθών οδηγεί σε αλλαγή της διεθνούς τιμής.

24 Η διεθνής οικονομική συνεργασία Η διεθνής οικονομική συνεργασία Η διεθνής εταιρική συνεργασία (συνεταιρισμός) είναι η κοινή δραστηριότητα των επιχειρήσεων διαφορετικών χωρών, οι οποίες διατηρούν την οικονομική αυτονομία τους στην επεξεργασία, παραγωγή και πώληση συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών. Η διεθνής εταιρική συνεργασία (συνεταιρισμός) είναι η κοινή δραστηριότητα των επιχειρήσεων διαφορετικών χωρών, οι οποίες διατηρούν την οικονομική αυτονομία τους στην επεξεργασία, παραγωγή και πώληση συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών. Η διεθνής παραγωγική συνεργασία είναι η συντονισμένη, συνήθως βραχυπρόθεσμη παραγωγική- οικονομική και επιστημονικό-τεχνική δραστηριότητα των εταίρων από διαφορετικές χώρες, η οποία βασίζεται στον διαχωρισμό της παραγωγικών και εμπορικών προγραμμάτων, καθώς και στην ισοδύναμη και αμοιβαίου συμφέροντος συνεργασία. Η διεθνής παραγωγική συνεργασία είναι η συντονισμένη, συνήθως βραχυπρόθεσμη παραγωγική- οικονομική και επιστημονικό-τεχνική δραστηριότητα των εταίρων από διαφορετικές χώρες, η οποία βασίζεται στον διαχωρισμό της παραγωγικών και εμπορικών προγραμμάτων, καθώς και στην ισοδύναμη και αμοιβαίου συμφέροντος συνεργασία. Μετά την αύξηση του όγκου των διεθνών συναλλαγών εμπορευμάτων και υπηρεσιών αυξήθηκε η ροή των κεφαλαίων από την Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Κάτω Χώρες και Βέλγιο στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Νότια Αφρική, η οποία συνέβαλε στην επιτάχυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, της απασχόλησης και την αύξηση του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕγχΠ). (σχήμα 1.1) Μετά την αύξηση του όγκου των διεθνών συναλλαγών εμπορευμάτων και υπηρεσιών αυξήθηκε η ροή των κεφαλαίων από την Μεγάλη Βρετανία, Γερμανία, Γαλλία, Κάτω Χώρες και Βέλγιο στις ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία και Νότια Αφρική, η οποία συνέβαλε στην επιτάχυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, της απασχόλησης και την αύξηση του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕγχΠ). (σχήμα 1.1) Η αυξανόμενη αμοιβαία σχέση και η αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομικών οργανισμών ξεχωριστών χωρών προκλήθηκε από τις αντικειμενικές νομοτέλειες της κοινωνικής ανάπτυξης και του παγκόσμιου πολιτισμού συνολικά. Η αυξανόμενη αμοιβαία σχέση και η αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομικών οργανισμών ξεχωριστών χωρών προκλήθηκε από τις αντικειμενικές νομοτέλειες της κοινωνικής ανάπτυξης και του παγκόσμιου πολιτισμού συνολικά.

25 Ταξινόμηση της διεθνούς συνεργασίας Βάση του είδους της δραστηριότητας: Οικονομικός συνεταιρισμός Επιστημονικό-τεχνική και βιομηχανική συνεργασία Συνεταιρισμός στον τομέα μελετών και κατασκευής έργων Συνεταιρισμός στον τομέα του εμπορίου και της διαμονής Συνεταιρισμός σε άλλους τομείς οικονομίας Βάση των σταδίων παραγωγής Προ-παραγωγικό Παραγωγικό Εμπορικό Βάση των χρησιμοποιημένων μεθόδων Υλοποίηση κοινών προγραμμάτων (π.χ. ανάπτυξη φαρμάκων) Συνεταιρισμός μέσω συμφωνίας (κοινοπρακτικά σχήματα κατασκευαστικών εταιριών) Δημιουργία Μικτής επιχείρησης

26 Ταξινόμηση της διεθνούς συνεργασίας (συνέχεια) Βάση της δομής των δεσμών: Ενδο και δια εταιρική συνεργασία Ενδο και δια κλαδική συνεργασία Οριζόντια Κάθετη Μικτή Βάση των εδαφικών επεκτάσεων: Μεταξύ δύο και περισσοτέρων χωρών Στο πλαίσιο μίας περιφέρειας Διαπεριφερειακή Παγκόσμια Βάση του αριθμού των υποκειμένων Διμερούς ή πολυμερούς συνεργασίας Βάση του αριθμού των αντικειμένων Δύο (π.χ. DANONE-ΔΕΛΤΑ, στην αρχή, η οποία αφορούσε μόνο το γιαούρτι) ή πολλών προϊόντων

27 Σχήμα 1. 1. Η δυναμική της απασχόλησης Σχήμα 1. 1. Η δυναμική της απασχόλησης

28 Ελλάδα και κλαδική διάρθρωση

29

30 Τυποποιημένη ταξινόμηση του ΔΝΤ Τα 186 κράτη μέλη ανεξάρτητων κρατών (συμπεριλαμβανομένων εκείνων των χωρών που δεν είναι μέλη του Ταμείου η Κούβα και η Βόρεια Κορέα) διαιρούνται σε τρεις ομάδες: –οι αναπτυγμένες (developed), ή βιομηχανικές χώρες (industrial countries) - 30 βιομηχανικά αναπτυγμένα κράτη της Βόρειας Αμερικής, της Δυτικής Ευρώπης και της περιοχής του Ειρηνικού Ωκεανού με υψηλό επίπεδο εισοδήματος, που είναι μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Το 1/2 περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ και τα 2/3 του παγκόσμιων εξαγωγών (συγκεκριμένα 54,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ και 70,8 των παγκόσμιων εξαγωγών), –οι αναπτυσσόμενες χώρες (developing countries) - 135 χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής με χαμηλό και μέσο εισοδηματικό επίπεδο. Όπου κατοικεί η πλειοψηφία του πληθυσμού της γης περίπου 3,2 δις κάτοικοι) κατείχαν το 40,1 του παγκόσμιου ΑΕΠ και 26% των παγκόσμιων εξαγωγών. –21 χώρες υπό μετάβαση από την κεντρικά σχεδιασμένη στην οικονομία της αγοράς- μεταβατικές οικονομίες (economies/countries in transition), (6 πρώην σοσιαλιστικά κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, 15 πρώην δημοκρατίες της ΕΣΣΔ και η Μογγολία). Το 5,3 του παγκόσμιου ΑΕΠ και 3,2 των παγκόσμιων εξαγωγών.

31 Η ταξινόμηση του IBRD- ΔΤΑΑ βάσει του εισοδηματικού επιπέδου (Income group), διαχωρισμός των οικονομιών σε τρεις ομάδες: LIC - η ομάδα με χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων (LIC, Low income group), η οποία περιλαμβάνει 63 οικονομίες με κατά κεφαλήν ετήσιο ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ή Εισόδημα (ΑΕΠ ή ΑΕΕ) του πληθυσμού σε 755 $ ΗΠΑ και λιγότερο. LIC - η ομάδα με χαμηλό επίπεδο εισοδημάτων (LIC, Low income group), η οποία περιλαμβάνει 63 οικονομίες με κατά κεφαλήν ετήσιο ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν ή Εισόδημα (ΑΕΠ ή ΑΕΕ) του πληθυσμού σε 755 $ ΗΠΑ και λιγότερο. MC - ομάδα με μέσο επίπεδο εισοδημάτων (MC, middle income group), η οποία περιλαμβάνει 92 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ $756 до $9265, αποτελείται από δύο υποομάδες: MC - ομάδα με μέσο επίπεδο εισοδημάτων (MC, middle income group), η οποία περιλαμβάνει 92 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ $756 до $9265, αποτελείται από δύο υποομάδες: LMC- χώρες με εισοδήματα χαμηλότερο του μέσου επιπέδου (Lower middle -income countries) -είναι 54 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 756-2995 δολ. LMC- χώρες με εισοδήματα χαμηλότερο του μέσου επιπέδου (Lower middle -income countries) -είναι 54 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 756-2995 δολ. UMC-Χώρες με εισοδήματα υψηλότερα του μέσου επιπέδου (upper middle -income countries) -38 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 2996-9265 δολ. UMC-Χώρες με εισοδήματα υψηλότερα του μέσου επιπέδου (upper middle -income countries) -38 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 2996-9265 δολ. HI - Χώρες με υψηλό επίπεδο εισοδημάτων (HI- High-income countries) HI - Χώρες με υψηλό επίπεδο εισοδημάτων (HI- High-income countries) η οποία περιλαμβάνει 53 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερβαίνει τα 9266 δολ και περισσότερο. η οποία περιλαμβάνει 53 κράτη όπου το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερβαίνει τα 9266 δολ και περισσότερο.

32 Περιφερειοποίηση και η διεθνικοποίηση της οικονομίας Περιφερειοποίηση και η διεθνικοποίηση της οικονομίας Η περιφερειοποίηση (regionalization) - ο προσανατολισμός της χώρας για την ανάπτυξη των προτεραιοτήτων της περιφερειακής εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας. Ιδιαίτερα υψηλό είναι το επίπεδο περιφερειοποίησης στην Δυτική Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική και την ΚΑΚ, όπου το μέγεθος των ενδοπεριφερειακών συναλλαγών περισσότερο από δύο φορές υπερβαίνει τον όγκο εμπορίου με τον υπόλοιπο κόσμο. Η περιφερειοποίηση (regionalization) - ο προσανατολισμός της χώρας για την ανάπτυξη των προτεραιοτήτων της περιφερειακής εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας. Ιδιαίτερα υψηλό είναι το επίπεδο περιφερειοποίησης στην Δυτική Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική και την ΚΑΚ, όπου το μέγεθος των ενδοπεριφερειακών συναλλαγών περισσότερο από δύο φορές υπερβαίνει τον όγκο εμπορίου με τον υπόλοιπο κόσμο. Η διεθνικοποίηση (Trannationalization) της παραγωγής και του κεφαλαίου είναι ένα νέο φαινόμενο ποιοτικής αλλαγής στην παγκόσμια οικονομία, συγκεκριμένα η αύξηση του αριθμού και δραστηριοτήτων των διεθνικών επιχειρήσεων (Transnational corporations -TNCs) και διεθνικών τραπεζών (TNB), ως ένα νέο στάδιο στη διαδικασία της διεθνοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, διαφορετικό από τα προηγούμενα. Η διαδικασία διεθνικοποίησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επέκταση των δραστηριοτήτων των TNCs, και την μετατροπή τους σε πραγματικούς παράγοντες των διεθνών αγοραίων σχέσεων, ως οι νέες μορφές της οικονομικής ζωής, οι οποίες συμβάλλουν στη διεθνοποίηση και την περαιτέρω αύξηση του ανοίγματος και αλληλεξάρτησης των εθνικών οικονομιών. Η διεθνικοποίηση (Trannationalization) της παραγωγής και του κεφαλαίου είναι ένα νέο φαινόμενο ποιοτικής αλλαγής στην παγκόσμια οικονομία, συγκεκριμένα η αύξηση του αριθμού και δραστηριοτήτων των διεθνικών επιχειρήσεων (Transnational corporations -TNCs) και διεθνικών τραπεζών (TNB), ως ένα νέο στάδιο στη διαδικασία της διεθνοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, διαφορετικό από τα προηγούμενα. Η διαδικασία διεθνικοποίησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επέκταση των δραστηριοτήτων των TNCs, και την μετατροπή τους σε πραγματικούς παράγοντες των διεθνών αγοραίων σχέσεων, ως οι νέες μορφές της οικονομικής ζωής, οι οποίες συμβάλλουν στη διεθνοποίηση και την περαιτέρω αύξηση του ανοίγματος και αλληλεξάρτησης των εθνικών οικονομιών. Η παγκοσμιοποίηση (globalization) - η επικρατούσα τάση της παγκόσμιας κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, η οποία εκδηλώνεται υπό την μορφή συνεχούς ολοκλήρωσης, των εθνικών οικονομιών μέσω της φιλελευθεροποίησης των διεθνών ροών εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων, εργατικού δυναμικού, τεχνολογίας και πληροφοριών, καθώς επίσης εξαιτίας των συλλογικών ενεργειών των κρατών, που κατευθύνονται στην επίλυση οικουμενικών περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η παγκοσμιοποίηση (globalization) - η επικρατούσα τάση της παγκόσμιας κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, η οποία εκδηλώνεται υπό την μορφή συνεχούς ολοκλήρωσης, των εθνικών οικονομιών μέσω της φιλελευθεροποίησης των διεθνών ροών εμπορευμάτων, υπηρεσιών, κεφαλαίων, εργατικού δυναμικού, τεχνολογίας και πληροφοριών, καθώς επίσης εξαιτίας των συλλογικών ενεργειών των κρατών, που κατευθύνονται στην επίλυση οικουμενικών περιβαλλοντικών προβλημάτων.

33 H Διεθνής οικονομική ολοκλήρωση H Διεθνής οικονομική ολοκλήρωση Η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση ή ενοποίηση (International economic integration) ονομάζουμε τις διαδικασίες οικονομικών αλληλενεργειών μεταξύ των χωρών των οδηγούν στην σύγκλιση των εθνικών οικονομικών μηχανισμών τους, η οποία αποκτά την μορφή των διεθνών συμφωνιών και από κοινού ρυθμίζεται με διακρατικά όργανα. Η διεθνής οικονομική ολοκλήρωση ή ενοποίηση (International economic integration) ονομάζουμε τις διαδικασίες οικονομικών αλληλενεργειών μεταξύ των χωρών των οδηγούν στην σύγκλιση των εθνικών οικονομικών μηχανισμών τους, η οποία αποκτά την μορφή των διεθνών συμφωνιών και από κοινού ρυθμίζεται με διακρατικά όργανα. Τα στάδια της διεθνούς οικονομικής ολοκλήρωσης: Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Κοινή Αγορά - Common market. Κοινή Αγορά - Common market. Οικονομική Ένωση - Economic Union. Οικονομική Ένωση - Economic Union. Πλήρης Πολιτική Ένωση - Political Union. Πλήρης Πολιτική Ένωση - Political Union.

34 Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Τέτοιες συμφωνίες μπορούν να συναφθούν είτε σε διμερή βάση μεταξύ ξεχωριστών χωρών, είτε μεταξύ οικονομικής ένωσης και ξεχωριστής χώρας ή ομάδας χωρών. Οι προτιμησιακές συμφωνίες παρεκκλίνουν από τις αρχές της GATT/ WTO του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της ρήτρας του «πλέον ευνοούμενου κράτους» διότι προσφέρουν προνομιακό δασμολογικό καθεστώς μεταξύ τους οι χώρες παρά σε τρίτες χώρες. Οι προτιμησιακές συμφωνίες θεωρούνται όχι ως αρχικό αλλά ως προκαταρκτικό στάδιο οικονομικής ολοκλήρωσης (πρόταση UNCTAD 1968 Νέο Δελχί, Συνδιάσκεψη ομάδας 77 -Βελιγράδι 1988, ΕΟΚ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες) Ζώνη εμπορικών προτιμησιακών συμφωνιών (Preferential trade agreement). Τέτοιες συμφωνίες μπορούν να συναφθούν είτε σε διμερή βάση μεταξύ ξεχωριστών χωρών, είτε μεταξύ οικονομικής ένωσης και ξεχωριστής χώρας ή ομάδας χωρών. Οι προτιμησιακές συμφωνίες παρεκκλίνουν από τις αρχές της GATT/ WTO του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και της ρήτρας του «πλέον ευνοούμενου κράτους» διότι προσφέρουν προνομιακό δασμολογικό καθεστώς μεταξύ τους οι χώρες παρά σε τρίτες χώρες. Οι προτιμησιακές συμφωνίες θεωρούνται όχι ως αρχικό αλλά ως προκαταρκτικό στάδιο οικονομικής ολοκλήρωσης (πρόταση UNCTAD 1968 Νέο Δελχί, Συνδιάσκεψη ομάδας 77 -Βελιγράδι 1988, ΕΟΚ προς τις αναπτυσσόμενες χώρες) Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Η Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου προϋποθέτει την κατάργηση των δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο, επεκτείνεται σε όλα τα προϊόντα εκτός τα αγροτικά. Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου ή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών -Free trade zone. Η Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου προϋποθέτει την κατάργηση των δασμολογικών και μη δασμολογικών εμποδίων στο αμοιβαίο εμπόριο, επεκτείνεται σε όλα τα προϊόντα εκτός τα αγροτικά.

35 Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Η τελωνειακή Ένωση προϋποθέτει την ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση προς τις τρίτες χώρες και ατελή διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο της οικονομικής ένωσης. Επίσης προϋποθέτει αναπτυγμένο σύστημα διακρατικών οργάνων συντονισμού στην διεξαγωγή της κοινής εξωτερικής εμπορικής πολιτικής. Τελωνειακή Ένωση - Customs Union. Η τελωνειακή Ένωση προϋποθέτει την ενιαία δασμολογική και μη δασμολογική ρύθμιση προς τις τρίτες χώρες και ατελή διακίνηση εμπορευμάτων και υπηρεσιών στο ενδοκοινοτικό εμπόριο της οικονομικής ένωσης. Επίσης προϋποθέτει αναπτυγμένο σύστημα διακρατικών οργάνων συντονισμού στην διεξαγωγή της κοινής εξωτερικής εμπορικής πολιτικής. Κοινή Αγορά - Common market. Οι χώρες -συμμετέχοντες της ολοκλήρωσης συμφωνούν στην ελεύθερη κυκλοφορία όχι μόνο των εμπορευμάτων και υπηρεσιών αλλά και των συντελεστών παραγωγής. Η ελεύθερη διακρατική διακίνηση, με την προστασία κοινού εξωτερικού δασμολογίου, οι συντελεστές παραγωγής απαιτούν πιο υψηλό επίπεδο διακρατικού συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Στα πλαίσια της ΕΟΚ-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οικονομική και κοινωνική Επιτροπή, Γραμματείες. Κοινή Αγορά - Common market. Οι χώρες -συμμετέχοντες της ολοκλήρωσης συμφωνούν στην ελεύθερη κυκλοφορία όχι μόνο των εμπορευμάτων και υπηρεσιών αλλά και των συντελεστών παραγωγής. Η ελεύθερη διακρατική διακίνηση, με την προστασία κοινού εξωτερικού δασμολογίου, οι συντελεστές παραγωγής απαιτούν πιο υψηλό επίπεδο διακρατικού συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Στα πλαίσια της ΕΟΚ-Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, οικονομική και κοινωνική Επιτροπή, Γραμματείες.

36 Οι μορφές και τα στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης Οικονομική Ένωση - Economic Union. Διακρατικά όργανα με λειτουργίες υπερεθνικών οργάνων ρύθμισης. Το στάδιο αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης, όπου μετεξελίσσεται σε οικονομική ένωση, η οποία παράπλευρα με το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο και την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, υπηρεσιών και συντελεστών παραγωγής προϋποθέτει τον συντονισμό της μακροοικονομικής πολιτικής και εναρμόνισης των νομοθεσιών στον νομισματικό, δημοσιονομικό τομέα. Οικονομική Ένωση - Economic Union. Διακρατικά όργανα με λειτουργίες υπερεθνικών οργάνων ρύθμισης. Το στάδιο αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο οικονομικής ολοκλήρωσης, όπου μετεξελίσσεται σε οικονομική ένωση, η οποία παράπλευρα με το κοινό εξωτερικό δασμολόγιο και την ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, υπηρεσιών και συντελεστών παραγωγής προϋποθέτει τον συντονισμό της μακροοικονομικής πολιτικής και εναρμόνισης των νομοθεσιών στον νομισματικό, δημοσιονομικό τομέα.

37 Περιφερειακοί οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης και η Ελλάδα Περιφερειακοί οργανισμοί οικονομικής ολοκλήρωσης και η Ελλάδα

38 Total World GDP Estimate of Total World GDP (billions of 1990 dollars), one million BC-2000CE, according to J. Bradford DeLong, Department of Economics, U.C. Berkeley

39

40

41

42 Α.Εγχ.Π. ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο έκτασης

43 Η ανάλυση της δυναμικής του ΑΕγχΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και άλλων χωρών το 2007 και 2008

44 Ειδικά για την Wal Mart, το 2009 ο τζίρος της ανήρθε στα 405,04 δισ. $, τα κέρδη της στα 22 δισ. $, ενώ οι εργαζόμενοι της έφθαναν στα 2.100.000!!!

45 Purchasing power parityPurchasing power parity-PPP GDP –ΙΑΔ ΑΕγχΠ σε USD Purchasing power parity

46 Ονομαστικό και πραγματικό ΑΕΠ (*) (purchasing power parity) ΧώραΟνομαστικό ΑΕΠ Πραγματικό ΑΕΠ Δείκτης Δις $, 2009 Η.Π.Α.14.256 1,00 ΕΕ16.44714.7940,97 Κίνα4.9849.1040,55 (*): Πόσες μονάδες του εκάστοτε νομίσματος είναι απαραίτητες, για να αγοράσει κανείς το ίδιο «καλάθι εμπορευμάτων», το οποίο αγοράζει στις Η.Π.Α. στην τιμή του ενός δολαρίου. Για παράδειγμα, εάν με 1 $ αγοράζουμε στις Η.Π.Α. 10 πορτοκάλια, στην Ευρωπαϊκή ένωση θα πληρώσουμε 0,97 σεντς και στην Κίνα 0,55 σεντς. Πηγή: SPIEGEL Όπως διαπιστώνουμε, παρά τις τεράστιες διαφορές των Η.Π.Α. και της ΕΕ με την Κίνα, όσον αφορά το «ονομαστικό» ΑΕΠ, σε σχέση με το πραγματικό, αυτό δηλαδή που διαμορφώνεται από την αγοραστική δύναμη των νομισμάτων, οι διαφορές δεν είναι τόσο μεγάλες.

47 Ονομαστικό και πραγματικό ΑΕΠ (*) (purchasing power parity) ΧώραΟνομαστικό ΑΕΠΠραγματικό ΑΕΠ*Δείκτης** Έτος 2007, δις $ Ελλάδα237,90326,400,72 Γερμανία3.024,002.833,001,11 Γαλλία2.244,002.067,001,08 Μ. Βρετανία2.472,002.147,001,15 Ιταλία1.862,001.800,001,03 Ισπανία1.153,001.362,000,85 Πορτογαλία184,20232,000,79 Ολλανδία644,60638,901,00 Ιαπωνία5.103,004.305,001,18 Ρωσία1.251,002.076,000,60 Τουρκία388,60667,700,58 Βραζιλία1.269,001.838,000,69 Αργεντινή245,60523,700,47 (**) Διαίρεση ονομαστικού με πραγματικό – Πόσα δολάρια χρειάζονται ανά χώρα για το ίδιο καλάθι εμπορευμάτων. (**) Διαίρεση ονομαστικού με πραγματικό – Πόσα δολάρια χρειάζονται ανά χώρα για το ίδιο καλάθι εμπορευμάτων.

48 Που επιμερίζονται οι δαπάνες του κάθε νοινοκυριού ανά χώρα

49 Η ανάλυση της δυναμικής του ΑΕγχΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ την περίοδο 2000 - 2006 μας δείχνει ότι λόγω συνέργιας των ενοποιημένων οικονομιών το ΑΕγχΠ της ΕΕ- 27 αυξήθηκε κατά 75,9% σε σύγκριση με την αύξηση στο ΑΕγχΠ των ΗΠΑ κατά 33,6% (Διάγραμμα 1.2)

50 Α.Εγχ.Π. Και Δημόσιο Χρέος

51 Πλεόνασμα – έλλειμμα (δις. $, εκτιμ. 2009) Α/ΑΧώραΙσοζύγιοΑ/ΑΧώραΙσοζύγιο 1 Κίνα297,10 1 Η.Π.Α.-419,90 2 Ιαπωνία140,60 2 Ισπανία-74,47 3 Γερμανία135,10 3 Ιταλία-66,57 4 Νορβηγία55,32 4 Γαλλία-56,13 5 Ρωσία48,97 5 Καναδάς-36,13 6 Ολλανδία42,72 6Ελλάδα-34,30 7 Νότια Κορέα42,67 7 Μ. Βρετανία-32,68 8 Ταϊβάν42,57 8 Ινδία-31,54 9 Ελβετία35,91 9 Αυστραλία-29,89 10 Κουβέιτ32,01 10 Βραζιλία-24,30 11 Μαλαισία30,46 11 Πορτογαλία-23,38 12 Σουηδία29,50 12 Ιράκ-19,90 13 Σαουδική Αραβία26,50 13 Τουρκία-13,96 14 Σιγκαπούρη25,35 14 Ν. Αφρική-11.53 15 Χονγκ Κονγκ18,40 15 Μεξικό-10.12 Πηγή: The World Factbook

52  Η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτή τη στιγμή είναι ο αναμφίβολος ηγέτης της παγκόσμιας οικονομίας και του εμπορίου.  Η διεύρυνση ενίσχυσε τις γεωπολιτικές και γεωοικονομικές θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ενίσχυσε τις βάσεις του σχηματιζόμενου πολυπολικού συστήματος της παγκόσμιας τάξης.  Το 2006 η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεπέρασε τον κύριο εμπορικό εταίρο και ανταγωνιστή της - τις ΗΠΑ σε μέγεθος ως προς το ΑΕγχΠ 1,1 φορές (Πίνακας 1.2.). Η οικονομία της ΕΕ

53 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Οι εξαγωγές/αποστολές προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2006, ανήρθαν σε 4538,6 δις. ευρώ, ή 37,62% των παγκόσμιων εξαγωγών (€ 3.363,3 δις. ευρώ- αποστολές στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και το €1.175,3 δισ. ευρώ- εξάγονται εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Οι εξαγωγές/αποστολές προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2006, ανήρθαν σε 4538,6 δις. ευρώ, ή 37,62% των παγκόσμιων εξαγωγών (€ 3.363,3 δις. ευρώ- αποστολές στο ενδοκοινοτικό εμπόριο και το €1.175,3 δισ. ευρώ- εξάγονται εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

54 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο συγκρίνεται με τις ΗΠΑ σύμφωνα με το βαθμό επιρροής στην παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο, αλλά έγινε και παράγοντας αντικρίσης, σταθεροποιητής της παγκόσμιας οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο συγκρίνεται με τις ΗΠΑ σύμφωνα με το βαθμό επιρροής στην παγκόσμια παραγωγή και το εμπόριο, αλλά έγινε και παράγοντας αντικρίσης, σταθεροποιητής της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι φανερό ότι ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδηλώθηκε μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, όταν στις ΗΠΑ λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων εμφανίστηκε μείωση των τιμών των μετοχών, οι οποίες υπερέβησαν τους δείκτες "της μεγάλης οικονομικής κρίσης" του 1929- 1933, καθώς επίσης στην επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ το 2008. Είναι φανερό ότι ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκδηλώθηκε μετά τις 11 Σεπτεμβρίου 2001, όταν στις ΗΠΑ λόγω των τρομοκρατικών επιθέσεων εμφανίστηκε μείωση των τιμών των μετοχών, οι οποίες υπερέβησαν τους δείκτες "της μεγάλης οικονομικής κρίσης" του 1929- 1933, καθώς επίσης στην επιδείνωση της χρηματοπιστωτικής κρίσης στις ΗΠΑ το 2008.

55 Πίνακας 1. 2 Το μερίδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου ως προς το ΑΕγχΠ και τις εξαγωγές

56

57 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Λόγω της γρήγορης διόρθωσης της δημοσιονομικής και οικονομικής και νομισματικής πολιτικής η Ευρωπαϊκή Ένωση (προγράμματα υποστήριξης της αεροναυπηγίας, πρωτοφανή σε μέγεθος επέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την μείωση του κόστους των πιστωτικών πόρων και της ουδετεροποίησης της προκύπτουσας έλλειψης της ρευστότητας στο οικονομικό σύστημα και άλλα και σε άλλα ειδικά μέτρα) διατηρήθηκε η σταθερότητα του παγκόσμιου οικονομικού και χρηματικο-πιστωτικού συστήματος και δεν εκδηλώθηκε παγκόσμια κρίση. Λόγω της γρήγορης διόρθωσης της δημοσιονομικής και οικονομικής και νομισματικής πολιτικής η Ευρωπαϊκή Ένωση (προγράμματα υποστήριξης της αεροναυπηγίας, πρωτοφανή σε μέγεθος επέμβασης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την μείωση του κόστους των πιστωτικών πόρων και της ουδετεροποίησης της προκύπτουσας έλλειψης της ρευστότητας στο οικονομικό σύστημα και άλλα και σε άλλα ειδικά μέτρα) διατηρήθηκε η σταθερότητα του παγκόσμιου οικονομικού και χρηματικο-πιστωτικού συστήματος και δεν εκδηλώθηκε παγκόσμια κρίση.

58 Η οικονομία της ΕΕ Η οικονομία της ΕΕ Η επίτευξη της οικονομικής ισότητας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ οδήγησε στον τερματισμό του πρώην πραγματικού μονοπωλίου των ΗΠΑ στην καθιέρωση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Η επίτευξη της οικονομικής ισότητας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ οδήγησε στον τερματισμό του πρώην πραγματικού μονοπωλίου των ΗΠΑ στην καθιέρωση των κανόνων του διεθνούς εμπορίου. Στην σύγχρονη εποχή το στάδιο ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, η ηγεσία στο εξωτερικό εμπόριο και η ενωμένη θέση των χωρών –μελών στις διαπραγματεύσεις μέσα στον ΠΟΕ, καθορίζουν τον κύριο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βασικό παράγοντα της φιλελευθεροποίησης της εμπορικής πολιτικής στα πλαίσιο που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ανοικτή περιφερειοποίηση». Στην σύγχρονη εποχή το στάδιο ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, η ηγεσία στο εξωτερικό εμπόριο και η ενωμένη θέση των χωρών –μελών στις διαπραγματεύσεις μέσα στον ΠΟΕ, καθορίζουν τον κύριο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως βασικό παράγοντα της φιλελευθεροποίησης της εμπορικής πολιτικής στα πλαίσιο που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «ανοικτή περιφερειοποίηση».

59 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή παρατηρείται σταθερή τάση μιας αλλαγής σε περιφερειακό επίπεδο της εξωτερικής διάρθρωσης του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή παρατηρείται σταθερή τάση μιας αλλαγής σε περιφερειακό επίπεδο της εξωτερικής διάρθρωσης του εξωτερικού εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και οι ΗΠΑ, Κίνα, Ελβετία, Νορβηγία, Ιαπωνία και Τουρκία όπως πριν ήταν στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την αύξηση του όγκου των εμπορευματικών ανταλλαγών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις περιοχές του κόσμου παρατηρείται μια γρήγορη αύξηση του μεριδίου των χωρών της ΚΑΚ, καταρχήν της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Αν και οι ΗΠΑ, Κίνα, Ελβετία, Νορβηγία, Ιαπωνία και Τουρκία όπως πριν ήταν στους βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την αύξηση του όγκου των εμπορευματικών ανταλλαγών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε όλες τις περιοχές του κόσμου παρατηρείται μια γρήγορη αύξηση του μεριδίου των χωρών της ΚΑΚ, καταρχήν της Ρωσίας και της Ουκρανίας.

60 Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Το εξωτερικό εμπόριο της ΕΕ Λόγω των υψηλών ποσοστών των μεταρρυθμίσεων ανόρθωσης των μετα-σοβιετικών οικονομιών τα έτη 2000 – 2006, τα μέσα ετήσια ποσοστά αύξησης των εξαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ΚΑΚ ανήλθαν σε 20,9%, και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις χώρες της ΚΑΚ σε 15,1%. Λόγω των υψηλών ποσοστών των μεταρρυθμίσεων ανόρθωσης των μετα-σοβιετικών οικονομιών τα έτη 2000 – 2006, τα μέσα ετήσια ποσοστά αύξησης των εξαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ΚΑΚ ανήλθαν σε 20,9%, και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις χώρες της ΚΑΚ σε 15,1%. Το 2006, οι εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μερίδιο της ΚΑΚ ανήλθε στο 9% (δεύτερη θέση μετά από τις ΗΠΑ με 23%), και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μερίδιο της ΚΑΚ που έφθανε στο 13% (δεύτερη θέση μετά από την Κίνα με 14%). Το 2006, οι εξαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μερίδιο της ΚΑΚ ανήλθε στο 9% (δεύτερη θέση μετά από τις ΗΠΑ με 23%), και οι εισαγωγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μερίδιο της ΚΑΚ που έφθανε στο 13% (δεύτερη θέση μετά από την Κίνα με 14%). Σε μακροπρόθεσμη βάση μπορούμε να αναμένουμε, ότι σύμφωνα με την αύξηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου, το φυσικό αέριο και τα μέταλλα στον αριθμό των κύριων εμπορικών εταίρων της Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός από τη Ρωσία και την Ουκρανία, θα ενταχθούν επίσης το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν. Σε μακροπρόθεσμη βάση μπορούμε να αναμένουμε, ότι σύμφωνα με την αύξηση των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου, το φυσικό αέριο και τα μέταλλα στον αριθμό των κύριων εμπορικών εταίρων της Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός από τη Ρωσία και την Ουκρανία, θα ενταχθούν επίσης το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν.