ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Υπεύθυνη μαθήματος Αναστασία Στρατηγέα Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Υπεύθυνη μαθήματος Αναστασία Στρατηγέα Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Υπεύθυνη μαθήματος Αναστασία Στρατηγέα Αναπλ. Καθηγ. Ε.Μ.Π. ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

2 ΑΔΕΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ  Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons  Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. 2

3 ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 3 I.Εισαγωγικές Έννοιες : Η Γεωγραφική Προσέγγιση. Βασικές Έννοιες - Αρχές της Οικονομίας. Εισαγωγή στην Οικονομική Γεωγραφία. II.Απλουστευμένα Μοντέλα Ανάλυσης Χώρου : Θεωρία Κεντρικών Τόπων Christaller / Lösch. Μοντέλα Ιεράρχησης Δικτύου Αστικών Κέντρων. III.Θεωρίες Ανάλυσης Χώρου : Χωρική Διαφοροποίηση Συντελεστών Παραγωγής. Κόστος Μεταφοράς. Κόστος Παραγωγής. Ζήτηση. Οικονομίες Κλίμακας. Θεωρία Συμπεριφοράς. IV.Ανάλυση Εξέλιξης Χωρικών Δομών : Το περιφερειακό πρόβλημα. Θεωρίες Περιφερειακής Ανάπτυξης. Ο Ρόλος της Τεχνολογίας. Επιχειρηματικότητα.

4 4 ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Πρότυπο χωροθέτησης οικονομικών δραστηριοτήτων, σε ένα χώρο με: Πόρους ομοιογενώς κατανεμημένους (ποιότητα και ποσότητα) Πληθυσμό ομοιόμορφα κατανεμημένο Ίδια εισοδήματα, πρότυπα ζήτησης, πρότυπα κατανάλωσης Θεωρία Κεντρικών Τόπων Christaller Lösch Μοντέλο ανάλυσης χωρικών δομών στη βάση των υποθέ- σεων που υιοθετούν Μόνη ερμηνευτική παράμε- τρος η “απόσταση”

5 5 Σταδιακή, κατ’ επιλογήν ΑΡΣΗ των ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ της Θεωρίας Κεντρικών Τόπων

6 III. ΘΕΩΡΙΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΧΩΡΟΥ 1. Χωρική Διαφοροποίηση Συντελεστών Παραγωγής 2. Χωρική Διαφοροποίηση Κόστους Μεταφοράς 3. Χωρική Διαφοροποίηση Κόστους Παραγωγής 4. Χωρική Διαφοροποίηση Ζήτησης 5. Οικονομίες Κλίμακας - Συγκέντρωσης 6. Θεωρία της Συμπεριφοράς 6

7 1. ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 7

8 8 Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα Κόστους ή Διαφοροποίησης Δημιουργία Αξίας για την Περιοχή Εσωτερικό Περιβάλλον Φυσικοί Πόροι Τομείς Δραστηριοποίησης της Περιοχής Δεξιότητες Περιοχής Φυσικοί πόροι (ορυκτά, ενέργεια, κλίμα, έδαφος, τοπογραφία κ.λπ.) ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

9  Διαθέσιμοι (φυσικοί) πόροι  Δεξιότητες για την αξιοποίησή τους Φυσικοί πόροι Διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή Δεξιότητες Διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό Σύνολο γνώσης, μεθόδων και τεχνικών για την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πόρων Διαφοροποιούνται από περιοχή σε περιοχή 9

10 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 10 O = f (K εφ, E ργ, Γ η ) Παραγόμενο προϊόν Ο ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ε πιχειρηματικότητα Τ εχνολογία Κέρδη Μισθός Ημερομίσθιο Πρόσοδοι ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΙΣΡΟΕΣ ΕΚΡΟΕΣ

11 ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 11 Επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας σε μία περιοχή Εισροές συντελεστών παραγωγής Διαθέσιμο εισόδημα μιας περιοχής Αμοιβές συντελεστών παραγωγής Οικονομίες περιφερειών Διαφοροποίηση συγκεντρώσεων συντελεστών παραγωγής (κεφάλαιο, γη, εργασία κ.λπ.) Διαφοροποίηση αμοιβής εργασίας από περιοχή σε περιοχή Διαφοροποίηση προσόδου από περιοχή σε περιοχή ΠΟΥ ??? ΓΙΑΤΙ ??? ΠΩΣ ??? (McCann, 2001)

12 Εισάγεται η ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ στη ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ των πόρων 12 Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΓΗ’ ΕΡΩΤΗΜΑ Πώς η χωρική διαφοροποίηση στο συντελεστή ΓΗ (πόροι) επηρεάζει τη χωροθέτηση των οικονομικών δραστηριοτήτων ??? ή ΠΟΥ θα χωροθετηθεί η επιχείρηση με βάση τη χωρική διαφοροποίηση των πόρων ??? ΣΤΟΧΟΣ επιχείρησης: μεγιστοποίηση κερδών

13 ΠΟΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΩΡΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ; ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ : καθορίζεται από δύο παράγοντες 1. ΒΑΡΟΣ ΑΓΑΘΩΝ (τόννοι) πρώτης ύλης τελικού προϊόντος 2. ΑΠΟΣΤΑΣΗ που πρέπει να μεταφερθούν (km) από τον τόπο πρώτης ύλης προς τη μονάδα παραγωγής από τη μονάδα παραγωγής στην αγορά ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ: συνδυασμός των 1+2 (τόννοι/km) 13 WEBER : οι επιχειρήσεις χωροθετούνται εκεί όπου ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ = min

14 14 Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ μιας μονάδας παραγωγής είναι συνάρτηση ενός ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ που αφορά στο : κόστος μεταφοράς πρώτων υλών κόστος μεταφοράς τελικών προϊόντων ΠΟΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΧΩΡΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ ΣΤΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ;

15 ΕΡΩΤΗΜΑ: ΠΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ??? WEBER: ΔΥΟ ΕΙΔΩΝ ΠΟΡΟΙ (χωρικά καθορισμένοι) 15 ΓΕΝΙΚΟΙ / ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟΙ ΠΟΡΟΙ μειώνουν σημαντικά το βάρος τους όταν μετατρέπονται σε προϊόν ΑΜΙΓΕΙΣ ΠΟΡΟΙ χρησιμοποιούνται σε όλη τους την έκταση στη διαδικασία παραγωγής Βάρος πρώτης ύλης m 1 = Βάρος παραγόμενου προϊόντος m 2 Βάρος πρώτης ύλης m 1 > Βάρος παραγόμενου προϊόντος m 2

16 Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ??? Ο WEBER πρότεινε τη χρήση του “ΔΕΙΚΤΗ ΠΟΡΩΝ” (material index) για την επιλογή του κατάλληλου τόπου εγκατάστασης μιας επιχείρησης 16 Αγορά Τόπος Πρώτων Υλών ? ? ? Μ = 1 αμιγείς πόροι (pure) Μ > 1 γενικοί πόροι (gross) Βάρος χωρικά καθορισμένων πόρων Μ = Βάρος παραγόμενου προϊόντος ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΟΡΩΝ Θέση μονάδας παραγωγής

17 17 Εξετάζεται το κόστος μεταφοράς: m 1.t.d 1 κόστος μεταφοράς πρώτης ύλης m 2.t.d 2 κόστος μεταφοράς προϊόντων ΟΠΟΥ: m 1 : μάζα πρώτης ύλης (τόννοι) m 2 : μάζα προϊόντος (τόννοι) t: κόστος μεταφοράς ανά μονάδα πρώτης ύλης & προϊόντος d 1 : απόσταση που μεταφέρεται η πρώτη ύλη d 2 : απόσταση που μεταφέρεται το προϊόν (έως την αγορά) Θέση παραγωγής πρώτης ύλης Θέση μονάδας παραγωγής Αγορά διάθεσης προϊόντος Μ = 1 αμιγείς πόροι m 1 = m 2 Μ1Μ1Μ1Μ1 Μ2Μ2Μ2Μ2 d1d1 d2d2 Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ???Α Χρήση μίας μόνο πρώτης ύλης Διάθεση προϊόντων σε μία μόνο αγορά

18 18Α Μ1Μ1Μ1Μ1 Μ2Μ2Μ2Μ2 d1d1 d2d2 Εξετάζεται το κόστος μεταφοράς m 1.t.d 1 κόστος μεταφοράς πρώτης ύλης m 2.t.d 2 κόστος μεταφοράς προϊόντων Θέση παραγωγής πρώτης ύλης Θέση μονάδας παραγωγής Αγορά διάθεσης προϊόντος Μ > 1 γενικοί πόροι (gross) m 1 > m 2 Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ??? ΟΠΟΥ: m 1 : μάζα πρώτης ύλης (τόννοι) m 2 : μάζα προϊόντος (τόννοι) t : κόστος μεταφοράς ανά μονάδα πρώτης ύλης & προϊόντος d 1 : απόσταση που μεταφέρεται η πρώτη ύλη (στη μονάδα παραγωγής) d 2 : απόσταση που μεταφέρεται το προϊόν (έως την αγορά) Χρήση μίας μόνο πρώτης ύλης Διάθεση προϊόντων σε μία μόνο αγορά

19 Επέκταση παραδείγματος για δραστηριότητα που:  Χρησιμοποιεί περισσότερες από μία πρώτες ύλες  Διαθέτει τα προϊόντα της σε περισσότερες από μία αγορές Η ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ??? 19

20 WEBER ISARD ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΠΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ Απόσταση από αγορά Απόσταση από πρώτες ύλες 20 Αγορά Πρώτες Υλες Απόσταση από aγορά Απόσταση από πρώτες ύλες Γραμμή Υποκατάστασης d 1a d 2a d1πd1π d 2π

21 21 2. ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑ ΚΟΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

22  ΔΟΜΗ ΔΙΚΤΥΟΥ  ΚΟΣΤΟΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ 22 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΚΤΥΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Επιπτώσεις του δικτύου μεταφορών στη διαμόρφωση των χωρικών προτύπων

23 ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ ΦΥΣΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ των συνδέσεων και των κόμβων που ενώνουν τα στοιχεία ενός χωρικού συστήματος 23

24 Ορθολογισμός Ελαχιστοποίηση Απόστασης ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Οι μετακινήσεις/μεταφορές γίνονται πάνω σε αρτηρίες ΑΡΤΗΡΙΕΣ οργανώνονται σε ΔΙΚΤΥΑ με διαφορετικό βαθμό πολυπλοκότητας Τα δίκτυα εκδηλώνονται με ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ 24

25 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ  Η διαμόρφωση του δικτύου μεταφορών επηρεάζεται από τη μορφολογία του εδάφους διαφοροποιημένη δυνατότητα για επικοινωνία-πρόσβαση  ΖΗΤΗΣΗ: κύριος παράγοντας για τη δημιουργία ενός δικτύου (‘πραγματική’ ή ‘εν δυνάμει’ ζήτηση)  ΖΗΤΗΣΗ: μεταφράζεται σε μετακινήσεις ανάμεσα σε συμπληρωματικούς τόπους  ΖΗΤΗΣΗ: αντανακλά Τη θέση στην ιεραρχία ενός κεντρικού τόπου Την προσφορά αγαθών ή υπηρεσιών Το φάσμα αγοράς που αυτός καλύπτει 25

26 Η έκφραση της ζήτησης ΟΔΗΓΕΙ στην ικανοποίησή της, μέσα από τη δημιουργία δικτύου επηρεάζει το κόστος κατασκευής/λειτουργίας Το κόστος κατασκευής/λειτουργίας εκτιμάται σε σχέση με τα οφέλη που θα επιφέρει η δημιουργία ενός άξονα του δικτύου μεταφορών 26 ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

27 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ/ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ  ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ Εξαρτάται από το μήκος της οδού  ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ Εξαρτάται από το μήκος της οδού και τον όγκο των μετακινήσεων 27

28 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ/ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Διαφοροποίηση περιοχών σε σχέση με τα ΣΤΑΘΕΡΑ και τα ΜΕΤΑΒΛΗΤΑ κόστη ΚΑΘΟΡΙΖΕΙ Το ΕΙΔΟΣ της οδού και Τον ΤΥΠΟ του δικτύου που θα κατασκευαστεί 28

29 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ επίπτωση στο ΚΟΣΤΟΣ κατασκευής και λειτουργίας 29 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ

30 Τα δίκτυα μεταφορών έχουν ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΔΟΜΗ Οι οικονομικές δραστηριότητες έχουν ΧΩΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ και είναι εξαρτημένες από τα δίκτυα μεταφορών ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Η δομή/πολυπλοκότητα του δικτύου επηρεάζει τα πρότυπα χωροθέτησης των οικονομικών δραστηριοτήτων 30 Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

31 ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ: ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΚΤΥΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ  Περιορίζουν τη δυνατότητα ανάπτυξης γραμμικών δικτύων  Επηρεάζουν τη λειτουργικότητα των δικτύων  Λειτουργούν ως ΦΡΑΓΜΟΣ, μειώνοντας το βαθμό αλληλεπίδρασης 31

32 32 3. ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑ ΚΟΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

33 Το προϊόν καλύπτει τις ανάγκες σε σχέση με μία ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ ‘υπαρκτή’ ή ‘εν δυνάμει’ 33 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η παραγωγή ενός αγαθού είναι συνάρτηση των ’ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ’ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Κατάλληλος συνδυασμός συντελεστών παραγωγής για την παραγωγή ενός προϊόντος

34 Η ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 34 O = f (K εφ, E ργ, Γ η, ) Παραγόμενο προϊόν Ο ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Ε πιχειρηματικότητα Τ εχνολογία Κ = συντελεστής ΚΕΦΑΛΑΙΟ (π.χ. κτίρια, εξοπλισμός) Ε = συντελεστής ΕΡΓΑΣΙΑ Γ = συντελεστής ΓΗ (γη, φυσικοί πόροι) Συντελεστές Παραγωγής Ρόλος – σημαντικότητα στη διαδικασία παραγωγής Χωρική διαφοροποίηση Κινητικότητα

35 ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΙΣΤΑ  Ένα ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ σαν σύνολο  Ένα ΥΠΟΣΥΣΤΗΜΑ με επακριβώς καθορισμένες τις ποσοτικές και ποιοτικές παραμέτρους των συντελεστών παραγωγής (π.χ. επιχείρηση, πόλη) 35 Η ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

36 Ο ρόλος του συντελεστή ‘Εργασία’ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας Ο συντελεστής ‘εργασία’ ΔΕΝ επηρεάζει την απόφαση χωροθέτησης μιας επιχείρησης όταν:  Είναι ομοιογενώς κατανεμημένος  Είναι ανομοιογενώς κατανεμημένος, χωρίς όμως περιο- ρισμούς στην κινητικότητα, δηλ. μεταφέρεται εκεί όπου υπάρχουν ανάγκες για κάλυψη 36 Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΕΡΓΑΣΙΑ’

37 Ο συντελεστής παραγωγής ‘εργασία’ ΔΕΝ είναι ομοιόμορφα κατανεμημένος και ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ περιορισμούς στην κινητικότητα Επηρεάζει τη χωροθέτηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στο χώρο ανάλογα με το ρόλο του συντελεστή Οι ποσοτικές και ποιοτικές διαβαθμίσεις του συντελεστή καθορίζουν την απόφαση χωροθέτησης των δραστηριοτήτων ανάλογα με το ρόλο του συντελεστή στη διαδικασία παραγωγής 37 Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΕΡΓΑΣΙΑ’

38 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ  οι μισθοί και τα ημερομίσθια διαφέρουν από τόπο σε τόπο (π.χ. αγροτικές και αστικές περιοχές) αλλά και από επιχείρηση σε επιχείρηση  οι μισθοί και τα ημερομίσθια αξιολογούνται με βάση την παραγωγικότητα  η παραγωγικότητα παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις ως προς το χρόνο, το χώρο και τις κοινωνικές συνθήκες 38 ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ = μισθοί, ημερομίσθια, αμοιβές κ.λπ.

39 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ διαφοροποιείται στο χώρο για λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς, δημογραφικούς κ.λπ. Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ διαφοροποιείται επίσης ως προς τα χαρακτηριστικά της ποιότητα – ποσότητα ανειδίκευτη – εξειδικευμένη άνδρες – γυναίκες 39

40 Περιοχές που πλεονεκτούν ως προς την προσφορά εργασίας προσφορά εργασίας:  Περιοχές όπου υπάρχουν τοπικές συγκεντρώσεις δραστηριοτήτων  Κεντρικές / μητροπολιτικές περιοχές λόγω μεγέθους αγοράς εργασίας Πλεονεκτήματα: φάσμα ειδικοτήτων, μεγάλα αποθέματα εργατικού δυναμικού, συγκέντρωση εξειδικεύσεων 40 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

41 Προσφορά εργασίας Ποιότητα Ποσότητα Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΕΡΓΑΣΙΑ’ Χωρική διαφοροποίηση Διαφοροποίηση πόλων έλξης χωροθέτησης δραστηριοτήτων Διαφοροποίηση χωρικής δομής 41

42 Περιλαμβάνει οτιδήποτε χρησιμοποιείται στη διαδικασία παραγωγής, αν και δεν καταναλώνεται Εργαλεία Μηχανήματα Εξοπλισμός Κτίρια 42 Ο ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΚΕΦΑΛΑΙΟ ’

43 Στην Κοινωνία της Πληροφορίας επανατοποθετούνται οι παραπάνω διακρίσεις ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ  Εντάσεως Εργασίας: όπως χονδρικό, λιανικό εμπόριο, ασφάλειες, κ.λπ.  Εντάσεως Κεφαλαίου: όπως βιομηχανικός, εξορυκτικός τομέας, κ.λπ.  Εντάσεως Τεχνολογίας 43 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΚΕΦΑΛΑΙΟ ’ ΡΟΛΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

44 Χωρική διαφοροποίηση ως προς την προσφορά κεφαλαίου ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ’ Χωρική διαφοροποίηση ως προς την ζήτηση κεφαλαίου Χωροθέτηση οικονομικών δραστηριοτήτων 44

45 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ  Φυσικός κεφαλαιουχικός εξοπλισμός (κτίρια, μηχανήμα- τα, κ.λπ.) – μικρή κινητικότητα  Χρηματικό κεφάλαιο (ρευστό) – μεγαλύτερη κινητικότητα 45 Ποικίλει στα διάφορα είδη κεφαλαίου ΡΟΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Σχετική κινητικότητα ανάμεσα σε ομοιογενείς κεφαλαιου- χικές αγορές ή νομισματικά συστήματα Σχετική δυσκινησία ανάμεσα σε ανομοιογενείς αγορές – φραγμοί όπως σύνορα, οικονομικά και εμπορικά μπλοκ κ.λπ.

46 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ’ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΓΝΩΣΗ (Τ.Γ.) απόθεμα μεθόδων & διαδικασιών παραγωγής που είναι διαθέσιμο σε μια χρονική στιγμή 46

47 Η Τεχνολογική Γνώση συσσωρεύεται μέσα από τις διαδικασίες των:  Εφευρέσεων: εισαγωγή νέων μεθόδων και τεχνι- κών παραγωγής στο υπάρχον απόθεμα γνώσης  Καινοτομιών: υιοθέτηση των παραπάνω στη διαδικασία παραγωγής 47 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ’

48 ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ “ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ: η παραγωγή ενός νέου ή βελτιωμένου προϊόντος/υπηρεσίας ή διαδικασίας παραγωγής, προώθησης προϊόντος, μεθόδου οργάνωσης επιχείρησης ή οργάνωσης της εργασίας ή της σχέσης/αλληλεπίδρασης της επιχείρησης με τον υπόλοιπο κόσμο” (OECD, 2005) Καινοτομία Προϊόντος Καινοτομία Διαδικασίας Παραγωγής Οργανωτική Καινοτομία (organizational innovation) Καινοτομία Προώθησης (marketing innovation) 48

49 ΤΥΠΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ  Καινοτομία προϊόντος ή υπηρεσίας Ανάπτυξη νέου βελτιωμένου προϊόντος ή υπηρεσίας  Καινοτομία διαδικασίας Νέα παραγωγική διαδικασία ή βελτίωση υφιστάμενης  Καινοτομία πρώτης ύλης Υποκατάσταση υλικού από νέο ή βελτιωμένο  Καινοτομία προώθησης (αγοράς) Εισαγωγή προϊόντος ή υπηρεσίας σε νέα αγορά  Οργανωτική καινοτομία Μετασχηματισμός ή βελτίωση οργανωτικής δομής 49

50 Σημαντική δυσκολία στον καθορισμό της Τεχνολογικής Γνώσης σαν συντελεστή παραγωγής παρατηρείται στη διάκριση :  Επιχειρήσεων εντάσεως Τεχνολογίας και  Επιχειρήσεων μη εντάσεως Τεχνολογίας 50 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ’ ΔΕΙΚΤΕΣ καθορισμού επιχειρήσεων Νέας Τεχνολογίας

51 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Βασικά προαπαιτούμενα για την παραγωγή Τεχνολογικής Γνώσης Επικοινωνία - αλληλεπίδραση Διαθεσιμότητα κεφαλαίων – επενδύσεις Επιχειρηματικό πνεύμα 51 Εμφανίζεται κυρίως σε: Κόμβους δικτύων – Ανώτερης τάξης κεντρικούς τόπους

52 ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ‘ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ’  Δεν είναι απεριόριστη  Διοχετεύεται μέσα από υπάρχοντα δίκτυα  Αποδυναμώνεται με την απόσταση  Επηρεάζεται από πολιτικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες 52

53 53 4. ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

54 Η ΖΗΤΗΣΗ αποτελεί την ΚΙΝΟΥΣΑ ΔΥΝΑΜΗ των οικονομικών συστημάτων Η ΖΗΤΗΣΗ οδηγεί στη συγκέντρωση συντελεστών παραγωγής 54 μέσα από αυτή τη διαδικασία το οικονομικό σύστημα διαμορφώνει τη δομή του Η ελαστικότητα της ζήτησης καθορίζει το μέγεθος της επιχείρησης

55 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑ: Όσο μεγαλύτερο το εισόδημα τόσο υψηλότερο το επίπεδο της ζήτησης ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ άλλων αγαθών και υπηρεσιών Οι εκφρασμένες ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ κάθε καταναλωτή 55 Οι παράγοντες αυτοί εμφανίζουν ΧΩΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ

56 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Ένας τρόπος έκφρασης της χωρικής διαφοροποίησης της ζήτησης είναι μέσα από την έννοια του ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ (έννοια βαρύτητας) 56

57 P 1. P 2 I 12 = d 12 b 57 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ Η ελκτική δύναμη που ασκείται μεταξύ δύο σωμάτων μάζας m 1 και m 2 σε απόσταση r 12 είναι: m 1. m 2 I 12 = r 12 2 Μάζα Πληθυσμός Αλληλεπίδραση μεταξύ περιοχών 1 και 2 με πληθυσμό P 1 και P 2 αντίστοιχα

58 Η ιδέα αυτή μπορεί να επεκταθεί για να περιλάβει τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε μια περιοχή i και όλες τις άλλες περιοχές j n P i. P j PP i = Σ j=1,.., j d ij b 58 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ PPi : πληθυσμιακό δυναμικό περιοχής i Μέτρο εγγύτητας του τόπου i με τον πληθυσμό του συνολικού συστήματος – αλληλεπίδραση

59 59 Το ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ εκφράζει την πιθανότητα αλληλεπίδρασης του τόπου i με όλους τους τόπους j ένταση της πιθανότητας αλληλεπίδρασης ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Υπολογισμοί για κάθε περιοχή i και τις περιοχές j μέσα στο σύστημα

60 αν όλος ο πληθυσμός είχε το ίδιο εισόδημα και τα ίδια πρότυπα κατανάλωσης τότε η επιφάνεια του πληθυσμιακού δυναμικού θα αντιστοιχούσε στην τελική επιφάνεια ζήτησης του πληθυσμού αυτού 60 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ

61 n M j Μ P i = Σ j=1 d ij b Όπου: MP i = Δυναμικό αγοράς στο i M j = Μέγεθος αγοράς, λιανικές πωλήσεις ανά περιοχή d ij = απόσταση σε όρους ‘κόστους μεταφοράς’ δίνει την επιφάνεια του ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 61 ‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΓΟΡΑΣ’ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ

62 Η διαδικασία επαναλαμβάνεται για όλα τα σημεία σχεδιάζονται οι ισοδυναμικές καμπύλες που εκφράζουν το ‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ’ 62 ‘ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΑΓΟΡΑΣ’ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ

63 63 5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

64 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Η υπόθεση καταρρίπτεται Οι αποδόσεις ποικίλλουν ανάλογα με το ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 64 ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΥΠΟΘΕΣΗ Το μέσο κόστος παραγωγής παραμένει σταθερό, ανεξάρτητα από το συνολικό αριθμό των παραγόμενων μονάδων

65 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Αυξημένες αποδόσεις ή οφέλη που αποκομίζει μία οικονομική δραστηριότητα Σχετίζονται με το μέγεθος της δραστηριότητας Επηρεάζουν το κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος 65

66  ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών παραγωγής κατά ένα ποσοστό επιφέρει αύξηση του παραγόμενου προϊόντος κατά ένα μεγαλύτερο ποσοστό  ΕΛΑΤΤΟΥΜΕΝΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών παραγωγής κατά ένα ποσοστό επιφέρει αύξηση του παραγόμενου προϊόντος κατά ένα μικρότερο ποσοστό  ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Μία αύξηση της εισροής των συντελεστών παραγωγής επιφέρει ανάλογη αύξηση του παραγόμενου προϊόντος 66 Q=f(x 1 ) Εισροή x 1 Προϊόν Q x1x1 2x 1 y1y1 2y 1 Q=f(x 1 ) Εισροή x 1 Προϊόν Q x1x1 2x 1 y1y1 y 2 <2y 1 Q=f(x 1 ) Εισροή x 1 Προϊόν Q x1x1 2x 1 y1y1 Y 2 >2y 1 διάκριση (α) (β) (γ)

67 Αυξημένες αποδόσεις κλίμακας αποδόσεις κλίμακας (περίπτωση α) 67 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Ελαττούμενες αποδόσεις κλίμακας Ελαττούμενες αποδόσεις κλίμακας (περίπτωση β) ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Όγκος παραγωγής Μέσο κόστος παραγωγής Οικονομίες κλίμακας Αρνητικές οικονομίες κλίμακας Μέσο κόστος ανά μονάδα προϊόντος (α)(β) C min V opt (Πολύζος, 2011) V opt : όγκος παραγωγής για τον οποίο ελαχιστοποιείται το μέσο κόστος ανά μονάδα προϊόντος (C min ) μέσο κόστος ανά μονάδα προϊόντος (C min )

68 Γιατί το κόστος ανά μονάδα είναι δυνατό να διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος παραγωγής μιας δραστηριότητας ? 1. Δυνατότητα εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και μηχανημάτων Περισσότερο αποδοτική εργασία (παραγωγικότητα) Χρησιμοποίηση τεχνικών μαζικής παραγωγής Διαφοροποίηση ρόλων Δυνατότητα αξιοποίησης υψηλών επενδύσεων σε εξοπλισμό 68 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

69 2. Οικονομίες μαζικών αποθεμάτων Δυνατότητα να αντιμετωπίζουν εποχικές ελλείψεις 3. Οικονομίες μεγάλης κλίμακας αγορών Καλύτερους όρους διαπραγμάτευσης λόγω ποσότητας 69 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Γιατί το κόστος ανά μονάδα είναι δυνατό να διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος παραγωγής μιας δραστηριότητας ?

70 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ  ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας – σχετίζονται με το μέγεθος (παραγωγή) της δραστηριότητας – εσωτερικοί παράγοντες στη δραστηριότητα  ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας – αφορούν σε οφέλη ή επιβαρύνσεις σε μια δραστηριότητα από τη δράση άλλων επιχειρήσεων ή φορέων – εξωτερικοί παράγοντες στην δραστηριότητα 70 διάκριση

71 71 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας ΔΕΗ (μέχρι τη δεκαετία του ’50 πολλές μικρές μονάδες – συγκέντρωση σε μεγάλες μονάδες στη συνέχεια) Δήμοι ‘Καποδίστρια’ και ‘Καλλικράτη’ – Σχεδιασμένη συνένωση ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ οικονομίες κλίμακας Επιπτώσεις στη λειτουργία μιας δραστηριότητας από τη δημιουργία ενός έργου π.χ. Αττική Οδός – βελτίωση πρόσβασης Παραδείγματα

72  Θετικές εξωτερικές οικονομίες Συμβάλλουν στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας μιας δραστηριότητας π.χ. η κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου, η οποία μειώνει το μεταφορικό κόστος της επιχείρησης (πρώτες ύλες και προϊόντα)  Αρνητικές εξωτερικές οικονομίες Δυσχεραίνουν τη λειτουργία μιας οικονομικής δραστηριότητας π.χ. η επίπτωση μίας οχλούσας επιχείρησης σε άλλες επιχειρήσεις ή τα περιβαλλοντικά προβλήματα από τη λειτουργία ενός αυτοκινητόδρομου σε μια περιοχή 72 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ διάκριση

73 Ωφέλειες που προκύπτουν στη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα οικονομικών δραστηριοτήτων από τη χωροθέτησή τους στην ίδια τοποθεσία 73 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Οι δραστηριότητες συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένα σημεία στο χώρο, στα οποία επιτυγχάνουν αποδόσεις κλίμακας στη βάση Διάχυσης πληροφοριών - αλληλεπίδρασης μεταξύ δραστηριο- τήτων Προσφοράς τοπικά εξειδικευμένων υπηρεσιών (π.χ. υπηρεσίες ανάπτυξης λογισμικού), υποδομών (π.χ. δίκτυο οπτικών ινών) - εισροές Ύπαρξης τοπικού εξειδικευμένου προσωπικού

74 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Χωρικά προσδιορισμένες ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ 74 Οι ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ που είναι συνάρτηση του τόπου χωροθέτησης της επιχείρησης Κινούσα δύναμη για συγκεντρώσεις

75 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Μπορούν να χωριστούν  Δίκτυα Παραγωγής : Πρώτες ύλες διακινούνται ανάμεσα στις επιχειρήσεις σαν μέρος της διαδικασίας παραγωγής  Δίκτυα Υπηρεσιών : Συντήρηση κεφαλαιουχικού εξοπλισμού  Δίκτυα Αγοράς : Ανάμεσα σε επιχειρήσεις, με στόχο τη μεταφορά και διανομή προϊόντων 75 Δίκτυα και διασυνδέσεις ανάμεσα σε επιχειρήσεις

76 Oικονομίες εντοπιότητας (localization economies) Συγκεντρώσεις δραστηριοτήτων με την ίδια κλαδική δομή Λειτουργούν συμπληρωματικά – διασυνδέσεις ή εξάρτηση μεταξύ τους Βάση: λειτουργική αλληλεξάρτηση ή δίκτυο επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου Αύξηση αποτελεσματικότητας όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων του κλάδου Συγκέντρωση εξειδικευμένου προσωπικού Διάχυση πληροφοριών – τεχνολογίας - καινοτομίας μεταξύ δραστηριοτή- των Αύξουσες αποδόσεις κλίμακας 76 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Οικονομίες αστικοποίησης (urbanization economies) Συγκέντρωση δραστηριοτήτων διαφορετικών κλάδων Παράδειγμα: αστικά κέντρα Επιχειρήσεις που δρουν συμπληρωματικά ως προς τις κύριες δραστηριότητες, προσφέροντας υπηρεσίες (τράπεζες, ασφαλιστικές & νομικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις Marketing, μεταφορικές κ.ά.) Αύξηση ελκυστικότητας για χωροθέτηση νέων δραστηριοτήτων Δύσκολη η σαφής διάκριση μεταξύ των δύο κατηγοριών

77 Αύξηση ανταγωνισμού μεταξύ επιχειρήσεων Αυξημένο κόστος γης Υψηλά ενοίκια Κυκλοφοριακά προβλήματα Περιβαλλοντικά προβλήματα κ.ά. 77 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ μειονεκτήματα

78 78 6. ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

79 ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΧΗ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΥ 79 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Μεγιστοποίηση κέρδους Τέλεια πληροφόρηση Κατευθυντήριος στόχος επιλογής τόπου χωροθέτησης δραστηριότητας

80  Περιορισμένη πληροφορία – περιορισμένη δυνατότητα εφαρμογής αρχής ορθολογισμού  Σύγκρουση στόχων στο εσωτερικό μιας οικονομικής δραστηριότητας 80 πρόβλημα Θεωρία Συμπεριφοράς ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

81 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Οι δραστηριότητες διαθέτουν περιορισμένη πληροφορία 81 (Simon, 1952, 1959) Περιορισμός στην ορθολογική συμπεριφορά Αβεβαιότητα στην επιλογή τόπου χωροθέτησης για τη μεγιστοποίηση του κέρδους Οι μεγάλες επιχειρήσεις πλεονεκτούν ως προς το εύρος της πληροφορίας που διαθέτουν και την επεξεργασία της για την επιλογή θέσης χωροθέτησης (ΠΟΡΟΙ) αβεβαιότητα

82 ΦΑΣΜΑ ΣΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΔΕΝ περιορίζονται απλά στη μεγιστοποίηση των κερδών 82 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Αποτέλεσμα πολλών ατομικών αποφάσεων που λαμβάνονται από μία σύνθετη ιεραρχία ατόμων με ξεχωριστούς στόχους που είναι σε πολλές περιπτώσεις διαφορετικοί από τη μεγιστοποίηση των κερδών

83 83 Αύξηση μεριδίου αγοράς οικονομικής δραστηριότητας Αύξηση πωλήσεων Αύξηση παραγωγικότητας – ανταγωνιστικότητας Αποτελεσματικότητα διαχείρισης αποθεμάτων Αύξηση απολαβών εργαζομένων Μία δραστηριότητα επιδιώκει ένα ικανοποιητικό επίπεδο επιδόσεων σε ένα φάσμα μεγεθών Εξειδίκευση στόχου ΦΑΣΜΑ ΣΤΟΧΩΝ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

84 84 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ TC καμπύλη συνολικού κόστους TR καμπύλη συνολικών εσόδων T π καμπύλη συνολικού κέρδους Q1Q1 Q2Q2 Q3Q3 Πωλήσεις/κέρδη Ποσότητα προϊόντος Q Μικρότερο κόστος Υψηλότερο κέρδος Υψηλότερες πωλήσεις Κέρδος π S

85 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΠΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ Υπό καθεστώς περιορισμένης πληροφορίας οι δραστηριότητες επιλέγουν τον τόπο που μεγιστοποιεί τις πωλήσεις 85 Μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς βραχυπρόθεσμα Μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη επίδοση – μονοπωλιακή δύναμη Ικανότητα αντιμετώπισης ανταγωνιστών Λήψη απόφασης χωροθέτησης που εξασφαλίζει τις μέγιστες πωλήσεις και όχι τα μέγιστα κέρδη (Baumol, 1959)

86 ΣΧΟΛΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 86 Σύνολο ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ που επηρεάζουν τη χωροθέτηση των οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με: Την περιορισμένη δυνατότητα ορθολογικής απόφασης λόγω ατελούς πληροφόρησης Πολλαπλότητα στόχων - φάσμα μεγεθών στα οποία μία δραστηριότητα επιδιώκει επιδόσεις Χαρακτηριστικά του επιχειρηματία Η απόφαση χωροθέτησης μιας επιχείρησης πρέπει να ιδωθεί μέσα από το ‘φίλτρο’ της Σχολής Συμπεριφοράς Η Σχολή Συμπεριφοράς δεν δίνει ‘συνταγές’ σε σχέση με την επιλογή τόπου χωροθέτησης

87 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  McCann, P. (2001), Urban and Regional Economics, Oxford University Press, Oxford, UK.  Baumol, W.J. (1959), Business Behaviour, Value and Growth, Macmillan, London.  Organization for Economic Cooperation and Development - OECD (2005), The Measurement of Scientific and Technological Activities - Oslo Manual, OECD, European Commission and EUROSTAT  Simon, H. A. (1952), A Behavioural Model of Rational Choice, Quarterly Journal of Economics, 69, pp. 99-118  Πολύζος, Σ. (2011), Περιφερειακή Aνάπτυξη, Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ, ISBN 978-960-218-730-2, Αθήνα. 87

88 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ  Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα  Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα ΕΜΠ» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού  Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους 88