H “μη κατευθυντική” ή ‘‘πελατοκεντρική” ψυχοθεραπεία Carl Ransom Rogers (1902-1987)

Παρουσίαση με θέμα: "H “μη κατευθυντική” ή ‘‘πελατοκεντρική” ψυχοθεραπεία Carl Ransom Rogers (1902-1987)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 H “μη κατευθυντική” ή ‘‘πελατοκεντρική” ψυχοθεραπεία Carl Ransom Rogers (1902-1987)

2 Φαινομενολογικές/Ανθρωπιστικές Θεωρίες Φαινομενολογικές: Μόνο το άτομο μπορεί να εξηγήσει το νόημα της συμπεριφοράς του. Δίνουν εξαιρετική έμφαση στην εμπειρία και προτείνουν ότι η αντικειμενική παρατήρηση είναι αδύνατη. Δίνεται μεγάλη έμφαση στο νόημα. Οι προσωπικές άξιες του ατόμου σημαντικός παράγοντας στο να το κατανοήσουμε. Εν γένει, δεν είναι καθοριστικές και θεωρούν την υποκειμενική εμπειρία πολύ σημαντική. Προτείνουν ότι τα άτομα μπορούν να αντιδράσουν ανά πάσα στιγμή ανάλογα με την υποκειμενική αξιολόγηση της κάθε κατάστασης, και επομένως κάνουν επιλογές. Οι περισσότερες θεωρίες προτείνουν ότι υπάρχει στον άνθρωπο η τάση για σωματική και ψυχική υγεία και ανάπτυξη αλλά οι κοινωνικές πιέσεις οδηγούν στα προβλήματα.

3 Βιογραφικά στοιχεία του ιδρυτή και ιστορική αναδρομή Ο Rogers γεννήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1902 στο Oak Park, Illinois και πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου 1987 Θεωρείται ιδρυτής της «πελατοκεντρικής» ή «μη-κατευθυντικής» ψυχοθεραπείας Σπούδασε αρχικά θεολογία και κατόπιν κλινική και εκπαιδευτική ψυχολογία στο Teachers’ College of Columbia University Το 1942 ο Rogers γίνεται ο πρώτος θεραπευτής που ηχογραφεί και απομαγνητοφωνεί τις ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες για ερευνητικούς σκοπούς Δίδαξε στο University of Chicago και University of Wisconsin, Madison

4 Μη κατευθυντική - Πελατοκεντρική ψυχοθεραπεία Στα μέσα και τέλη της δεκαετίας του 1940, στο University of Chicago πραγματοποιεί την πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία μιας νέας προσέγγισης στην ψυχοθεραπεία, την οποία ονόμασε «μη κατευθυντική» Ο όρος «μη κατευθυντική» αντανακλούσε την αντιπάθειά του για τις αυταρχικές ψυχαναλυτικές τεχνικές των ειδικών που επικρατούσαν στην ψυχοθεραπεία της εποχής εκείνης Αργότερα, έδωσε στην ψυχοθεραπεία του μια πιο θετική ονομασία: «πελατοκεντρική» ο ασθενής ή πελάτης, και όχι ο θεραπευτής μπορούσε να καθορίσει την κατεύθυνση της ψυχοθεραπείας

5 Επιδράσεις που δέχτηκε στην ανάπτυξη της θεωρίας του Στη διαμόρφωση του πλαισίου της θεωρίας του συνέβαλαν οι ακόλουθοι παράγοντες: Επιδράσεις που δέχτηκε από τις θεωρίες των Rank, Fromm, Horney, Sullivan, John Dewey και Μaslow Η ικανότητα του ίδιου να συνδυάζει και να συνθέτει στοιχεία Η πεποίθησή του ότι ο πελάτης γνωρίζει καλύτερα από το θεραπευτή του και μπορεί να καθορίσει την κατεύθυνση της ψυχοθεραπείας, Η θεώρησή του ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας είναι κάτι που επηρεάζεται από την κοινωνία και ότι τα δυναμικά της νεύρωσης καθορίζονται κοινωνικά, θέση που υποστήριζαν και οι νεοφροϋδιστές.

6 Βασικές θέσεις του Rogers Ο Rogers θεωρείται ως ο κύριος εκφραστής του μοντέλου εκπλήρωσης -> Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η ζωή χαρακτηρίζεται ως το ξεδίπλωμα και η έκφραση των διαφόρων δυνατοτήτων και ταλέντων με τα οποία είναι προικισμένο το άτομο από τη φύση του. Ο Rogers θεωρούσε ως βασικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου την τάση του να εκπληρώνει τις δυνατότητές του (tendency to actualization of potentialities)

7 «Δε βλέπω την ανθρώπινη φύση όπως η Πολυάννα. Γνωρίζω καλά ότι για λόγους άμυνας και ενδόμυχων φόβων τα άτομα μπορούν και πράγματι συμπεριφέρονται με απίστευτη σκληρότητα, με τρόπο τρομερά καταστροφικό, ανώριμο, πρωτόγονο, αντικοινωνικό και επιβλαβή. Κι όμως, το πιο συγκλονιστικό και δημιουργικό μέρος της δουλειάς μου είναι να ασχολούμαι με τέτοια άτομα και να ανακαλύπτω στα κατάβαθα της ψυχής τους τις έντονα θετικές τάσεις που υπάρχουν μέσα τους, όπως σε όλους μας» (Rogers, 1962a, σελ. 27).

8 Βασικές θέσεις του Rogers H έννοια του εαυτού Η έννοια του ιδανικού εαυτού Το πρόβλημα της ασυμφωνίας ανάμεσα στον εαυτό και στην εμπειρία. Η στρέβλωση της εμπειρίας ως άμυνα. Λόγοι για την ασυμφωνία Η ανάγκη για θετική εκτίμηση Συνθήκες αξίας από τους άλλους Η σπουδαιότητα της αποδοχής (θετική εκτίμηση) χωρίς όρους Η έννοια της αυτοπραγμάτωσης

9 Η θεωρία του Rogers για την προσωπικότητα Εάν υπάρχουν: γνησιότητα, αποδοχή χωρίς όρους και ενσυναίσθηση, τότε το παιδί (άτομο) θα αναπτυχθεί από μόνο του με ένα θετικό (υγιή) τρόπο. Γνησιότητα - Συνειδητοποιώ τι αισθάνομαι και έχω την ικανότητα να το εκφράσω Ενσυναίσθηση - μπορώ να αισθανθώ αυτό που αισθάνεται ο άλλος – να αισθανθώ το βάθος της εμπειρίας του και να δω τον κόσμο του μέσα από τα δικά του μάτια, γνωρίζοντας πάντα ότι είμαι ένα άλλο άτομο. Αποδοχή χωρίς όρους - αποδέχομαι τον άλλο και την αξία του απλά και μόνο επειδή είναι άνθρωπος. Σέβομαι, έστω και εάν διαφωνώ με το σύστημα αξιών του, την αυτονομία του και τις αποφάσεις του, ανεξάρτητα από το αν συμφωνώ ή όχι.

10 Η θεωρία του Rogers για την προσωπικότητα Ορμή προς την αυτοπραγμάτωση: Στον άνθρωπο αποτελεί το μόνο έμφυτο ένστικτο, εκτός από την ικανοποίηση των βιολογικών αναγκών. Η αυτοπραγμάτωση αντανακλά την ανάγκη του να αναπτυχθεί και να επεκτείνει την εμπειρία του με περιπλοκότερους και δημιουργικότερους τρόπους, καθώς ωριμάζει. Η πραγματικότητα του ατόμου δημιουργείται από τις αντιλήψεις της πραγματικότητας. Αυτό που επηρεάζει τη συμπεριφορά του ατόμου δεν είναι κατ ’ανάγκη αυτό που είναι αλήθεια, αλλά «αυτό που νομίζει πως είναι αλήθεια». Έτσι το άτομο ορμάται να πραγματώσει τον εαυτό του σύμφωνα με την πραγματικότητα που αντιλαμβάνεται. Το άτομο είναι ελεύθερο να διαλέξει ανάμεσα σε εναλλακτικές λύσεις και συνέπειες που είναι προσιτές στην αντίληψή του.

11 Οργανισμική εκτιμητική διαδικασία: Το άτομο αντανακλαστικά υπολογίζει αν η εμπειρία του είναι κατάλληλη ή ακατάλληλη όσον αφορά στην ανάγκη του για αυτοπραγμάτωση Κάθε εμπειρία που οργανισμικά εκτιμάται: α) ως κατάλληλη (θετική εκτίμηση) -> το άτομο τείνει να την επαναλάβει β) ως ακατάλληλη (αρνητική εκτίμηση) -> το άτομο δεν την επιδιώκει Το άτομο κινούμενο προς την αυτοπραγμάτωση έχει την ανάγκη της θετικής εκτίμησης των άλλων Μηχανισμός θετικής εκτίμησης: Σύμφωνα με το μηχανισμό αυτό, μειώνεται η σημασία της εκτίμησης των άλλων υπέρ της θετικής γνώμης του ατόμου για τον εαυτό του.

12 Η θεωρία του Rogers για την ψυχοπαθολογία Ψυχική διαταραχή: Δημιουργείται λόγω ασυμφωνίας μεταξύ της εμπειρίας του ατόμου και του εαυτού του. Πηγή της ασυμφωνίας: Η αρνητική αυτοεκτίμηση οδηγεί στο φόβο -> οδηγεί στην ενεργοποίηση του μηχανισμού άμυνας του ατόμου -> οδηγεί στην παραμόρφωση των εμπειριών -> οδηγεί στη δημιουργία ψεύτικων παραπλανητικών αξιών για να επέλθει συμφωνία με τις αρνητικές πράξεις -> οδηγεί στη δημιουργία άγχους -> οδηγεί στη διαστρεβλωμένη συνείδηση που εμποδίζει το άτομο να αντιληφθεί τις πραγματικές αξίες και ανάγκες του (αυτοπραγμάτωση) -> με αποτέλεσμα τη νεύρωση Rogers: Το άγχος είναι ο βασικός μηχανισμός αντίστασης στην απειλή και το βασικό σύμπτωμα που αποκαλύπτει την ύπαρξη της διαστρεβλωμένης συνείδησης του ατόμου

13 Η θεωρία του Rogers για την ψυχοπαθολογία Ο άνθρωπος είναι ον θετικό και άξιο εμπιστοσύνης, που μπορεί να καταλαβαίνει και να αξιολογεί τον εαυτό του και να κάνει εποικοδομητικές επιλογές. Όμως οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί, τα αποθαρρυντικά μηνύματα (λεκτικά και μη), απαισιόδοξες προσδοκίες των "σημαντικών άλλων" κάνουν τον άνθρωπο να χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Εμπόδια στην ανάπτυξη της ψυχικής υγείας του νεαρού εξελισσόμενου ατόμου είναι η τάση των γονέων να τα αγαπούν "υπό όρους", νομίζοντας ότι έτσι το βοηθούν να διορθωθεί. Έτσι το παιδί εσωτερικεύει την απόρριψη των άλλων προς τον εαυτό του και καταφεύγει σε διαστρεβλωτικούς μηχανισμούς αρνούμενο να αναγνωρίσει τις αρνητικές πλευρές του που τις θεωρεί απειλητικές. Έτσι εμποδίζεται η αυτοπραγμάτωση.

14 Ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση Επιμέρους στόχοι της πελατοκεντρικής ψυχοθεραπείας είναι: η ανατροπή της διαδικασίας που προκαλεί άγχος, νεύρωση και ψύχωση η ελάττωση των παραπλανητικών αξιών, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, η δημιουργία μεγαλύτερης συμφωνίας ανάμεσα στις εμπειρίες (πράξεις) και στη συνείδηση του ατόμου. Βασικός στόχος της Συμβουλευτικής είναι να βοηθήσει το άτομο να πετύχει μια εποικοδομητική αλλαγή προσωπικότητας που οδηγεί στη συγκρότηση, σε λιγότερη εσωτερική σύγκρουση και στη χρησιμοποίηση από το άτομο περισσότερης ενέργειας για την καλυτέρευση της ζωής του.

15 Βασικές αρχές της Ροτζεριανής ψυχοθεραπείας Η πελατοκεντρική ψυχοθεραπεία του Rogers βασίζεται στις ακόλουθες αρχές, οι οποίες συνιστούν διευκολυντικούς παράγοντες στην ψυχοθεραπεία: Ειλικρίνεια, γνησιότητα και συμφωνία Αποδοχή του άλλου / άνευ όρων θετική αναγνώριση Ενσυναισθητική κατανόηση

16 Αναγκαίοι όροι κατά τη συμβουλευτική διαδικασία: 1. Δύο πρόσωπα σε ψυχολογική επαφή (συναισθηματικό κλίμα) 2. Το πρώτο πρόσωπο, ο πελάτης βρίσκεται σε κατάσταση έλλειψης εσωτερικής συμφωνίας και είναι τρωτό (κατάσταση άγχους). 3. Το δεύτερο πρόσωπο, ο θεραπευτής βρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικής συμφωνίας, είναι ισορροπημένος και συγκροτημένος. 4. Ο θεραπευτής βιώνει μία άνευ όρων θετική στάση και "άνευ όρων" σεβασμό προς τον πελάτη. 5. Ο θεραπευτής βιώνει ενσυναίσθηση (θετικό ενδιαφέρον και βαθιά κατανόηση) για το εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς /κόσμο του πελάτη και επιχειρεί να του τη μεταδώσει (δηλ. να του δείξει αυτή την κατανόηση). 6. Η κοινώνηση προς τον πελάτη της ενσυναισθητικής κατανόησης του θεραπευτή και της άνευ όρων θετικής στάσης του οδηγούν στη βελτίωση.

17 Εκτενέστερος κατάλογος χαρακτηριστικών μίας σχέσης που μπορεί να προσφέρει βοήθεια Μπορώ να συμπεριφερθώ έτσι ώστε ο άλλος να αντιληφθεί αρκετά βαθιά ότι μπορεί να μου έχει εμπιστοσύνη, να στηριχθεί πάνω μου ή να μην με θεωρεί ανακόλουθο; Μπορώ να έχω αρκετή εκφραστικότητα ως πρόσωπο ώστε αυτό που είμαι να μεταδίδεται στον άλλο χωρίς διφορούμενα; Μπορώ να αφεθώ να βιώσω θετική στάση προς το άλλο πρόσωπο – στάση ζεστασιάς, φροντίδας, ευμένειας, ενδιαφέροντος, σεβασμού; Μπορώ να είμαι αρκετά δυνατός ώστε να είμαι διακριτός από τον άλλο; Είμαι αρκετά ασφαλής ως άτομο ώστε να επιτρέπω στον άλλο να τηρήσει τις αποστάσεις του; Μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου ελεύθερο έτσι ώστε να εισέλθω εξολοκλήρου στον κόσμο των συναισθημάτων και των προσωπικών νοημάτων του άλλου και να τα δω όπως και εκείνος; [Πηγή: McLeod, J. (2003). Εισαγωγή στη συμβουλευτική. Μετ: Δ. Καραθάνου & Α. Μαρκαντώνη. Αθήνα: Μεταίχμιο.]

18 Εκτενέστερος κατάλογος χαρακτηριστικών μίας σχέσης που μπορεί να προσφέρει βοήθεια Μπορώ να δεχτώ κάθε όψη τού άλλου προσώπου όταν μου την παρουσιάζει; Μπορώ να ενεργήσω με αρκετή ευαισθησία μέσα στη σχέση ώστε η συμπεριφορά μου να μην γίνεται αντιληπτή ως απειλή; Μπορώ να λυτρώσω τον άλλο από την απειλή ή την εξωτερική αξιολόγηση; Μπορώ να συναντήσω αυτό το άλλο άτομο ως πρόσωπο που βρίσκεται εν τω γίγνεσθαι ή θα παραμείνω δέσμιος του παρελθόντος του και του παρελθόντος μου; [Πηγή: McLeod, J. (2003). Εισαγωγή στη συμβουλευτική. Μετ: Δ. Καραθάνου & Α. Μαρκαντώνη. Αθήνα: Μεταίχμιο.]

19 Η έννοια της εσωτερικής συμφωνίας του θεραπευτή Η εσωτερική συμφωνία, όπως πίστευε ο Rogers, εκδηλώνεται όταν τα συναισθήματα του θεραπευτή είναι προσιτά στον ίδιο, τα αντιλαμβάνεται και είναι ικανός να τα βιώσει και να τα μεταδώσει στον άλλο, εάν αυτό χρειάζεται. Όσο περισσότερο ο Θεραπευτής είναι ικανός να αφουγκράζεται και να αποδέχεται ότι συμβαίνει μέσα του και χωρίς φόβο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός της αυτοσυνέπειάς του. H εσωτερική συμφωνία μπορεί να έχει διάφορες συνέπειες: την ανάπτυξη εμπιστοσύνης είναι ευκολότερο για τον πελάτη να αποδεχτεί τα δικά του συναισθήματα, όταν ο θεραπευτής εκφράζει και αποδέχεται τα δικά του συναισθήματα αδυναμίας και ανασφάλειας. εάν όσα προβάλλονται από την ομιλία, τον τόνο και τις χειρονομίες είναι ομοιογενή ή εναρμονισμένα, τότε η επικοινωνία είναι πιο σαφής και κατανοητή

20 Θεραπεία Προτείνει επτά στάδια βελτίωσης: Στο 1ο στάδιο, το άτομο χαρακτηρίζεται από μια ανικανότητα να επικοινωνήσει πράγματα για τον εαυτό του και δεν αναγνωρίζει ως δικά του τα συναισθήματά του. Τα άτομα αυτά συνήθως δε ζητούν βοήθεια και όταν το κάνουν, είναι δύσκαμπτα και αντιστέκονται στην αλλαγή. Στο 2ο στάδιο, τα άτομα είναι πιο ευέλικτα. Συζητούν εξωτερικά γεγονότα και ίσως να μπορούν να περιγράψουν συναισθήματα αλλά και πάλι έχουν δυσκολία να τα αναγνωρίσουν ως δικά τους. Στο 3ο στάδιο, τα άτομα μιλούν περισσότερο για τον εαυτό τους αλλά μέσα από τα μάτια των άλλων – ως αντικείμενα. Μιλούν περισσότερο για συναισθήματα τού παρελθόντος παρά για το παρόν.

21 Θεραπεία Στο 4ο στάδιο μιλούν για σημαντικά συναισθήματα, αλλά του παρελθόντος. Ελάχιστα αναγνωρίζουν τα συναισθήματα του παρόντος – αρχίζουν να αμφισβητούν τις αξίες που έχουν εμφυσήσει άλλοι και οι οποίες δεν είναι συμβατές με τον οργανισμικό εαυτό. Στο 5ο στάδιο έχει αρχίσει η ανάπτυξη. Μπορούν να εντοπίσουν, διαφοροποιήσουν και εκφράσουν τα συναισθήματα τους για τα οποία αισθάνονται υπεύθυνοι. Επίσης, αισθάνονται υπεύθυνοι για τις επιλογές τους. Στο 6ο στάδιο, η βελτίωση είναι έντονη. Επιτρέπουν την όλη εμπειρία τους να γίνει συνειδητή. Δεν την αρνούνται και δεν βλέπουν τον εαυτό τους μέσα από τα μάτια των άλλων. Στο 7ο στάδιο, η διαδικασία πλέον είναι μη αναστρέψιμη. Γενικεύουν τις εμπειρίες τους έξω από τη θεραπεία. Υπάρχει αυτοπεποίθηση και πλήρης αποδοχή του εαυτού χωρίς όρους.

22 Διαφορά ανάμεσα στην αντανάκλαση και στην ερμηνεία Π: Αισθάνομαι τελείως χαμένος με την καριέρα μου. Κάθε φορά που πάω να κάνω κάτι δημιουργικό που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μία προαγωγή, κάπως τα θαλασσώνω. Ποτέ δεν έχω αισθανθεί ότι έχω χρησιμοποιήσει όλο μου το δυναμικό. Υπάρχει κάποιο εμπόδιο εδώ. Θ: Είναι πραγματικά ματαιωτικό να τα θαλασσώνεις και έτσι να καταστρέφεις κάθε ευκαιρία. Και αισθάνεσαι ότι είναι κάτι σε σένα που το προκαλεί αυτό ξανά και ξανά. Θ: Φαίνεται ότι κάθε φορά που πλησιάζεις την επιτυχία ασυνείδητα σαμποτάρεις τον εαυτό σου. Ίσως επιτυχία για σένα να είναι κάτι που σε βασανίζει, κάτι που σε κάνει να αισθάνεσαι άβολα και δεν έχεις συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό Από το: Bohart, A.C. (1995). The person-centered psychotherapies. In A.S. Gurman & S.B. Messer (Eds.), Essential Psychotherapies. New York, NY: Guilford Press..

23 Διαφορά ανάμεσα στην αντανάκλαση και στην ερμηνεία Π: Και κατά δεύτερο λόγο, η συνειδητοποίηση ότι την τελευταία φορά που ήμουν εδώ είχα ένα – ένα συναίσθημα που δεν είχα ξανανιώσει – κάτι που με εξέπληξε και με σοκάρισε λίγο. Αλλά πάλι σκέφτηκα, νομίζω ότι ήταν ένα είδος … η μόνη λέξη που βρίσκω για να το περιγράψω, ο μόνος τρόπος να το αποδώσω με λέξεις είναι ένα είδος κάθαρσης. Λυπόμουν, λυπόμουν πραγματικά για κάτι, ένιωθα ένα είδος θλίψης. …. Π: Κι όμως, το γεγονός ότι- ότι αυτό αληθινά μου αρέσει, δεν ξέρω, πείτε το ευχαρίστηση. Θέλω να πω … ένιωσα πράγματα που δεν έχω αισθανθεί. Κι αυτό μ’αρέσει. Ίσως έτσι πρέπει να γίνεται. Μόνο … μόνο που σήμερα δεν είμαι σίγουρη.

24 Διαφορά ανάμεσα στην αντανάκλαση και στην ερμηνεία Θ: Δεν είμαι καθόλου σίγουρος, αλλά ξέρετε ότι σας αρέσει αληθινά αυτό το ποίημα που είναι ο εαυτός σας. Δεν ξέρετε μόνον αν αυτός είναι ο σωστός τρόπος ή όχι. … Π: Έφτασα βέβαια στο σημείο να … να βλέπω και να αισθάνομαι αυτό και όχι αυτό. Βλέπετε το σκέπασα. Αλλά… και… το σκέπασα με τόση πίκρα, που κι αυτή έπρεπε με τη σειρά της να την κρύψω. Απ΄αυτό θέλω να απαλλαγώ. Δεν με νοιάζει αν πονέσω.

25 Διαφορά ανάμεσα στην αντανάκλαση και στην ερμηνεία Θ: Νιώθεις ότι στη ρίζα βρίσκεται, όπως το έζησες, ένα συναίσθημα που σε κάνει αληθινά να κλαίς για τον εαυτό σου. Όμως αυτό δεν μπορείς ούτε πρέπει να το δείξεις, γι αυτό το κρύβεις κάτω από μία πίκρα που δε σου αρέσει, που θέλεις να ξεφορτωθείς. Νιώθεις ότι θα προτιμούσες να δεχθείς τον πόνο παρά να … να νιώθεις πίκρα. Κι αυτό που φαίνεται πως λες πολύ έντονα είναι «πονάω και προσπαθώ να το κρύψω». Π: Δεν το ήξερα. Θ: Μοιάζει αληθινά με νέα ανακάλυψη. Π: Ποτέ δεν το ήξερα πραγματικά. Αλλά είναι … ξέρετε, είναι σαν κάτι το φυσιολογικό. Είναι σαν να-να-να βλέπω μέσα μου όλες αυτές τις απολήξεις νεύρων και- και τα κομματάκια από – από πράγματα που δείχνουν κομματιασμένα. Από το: Pervin, L.A., John, O.P. (1997). Θεωρίες προσωπικότητας: Έρευνα και εφαρμογές. Επ. Επιμ.: Α. Μπρούζος. Αθήνα: Δαρδανός.

26 Διαφορές Ροτζεριανής ψυχοθεραπείας από την ψυχανάλυση και το συμπεριφορισμό 1. Θεωρεί το άτομο ικανό να οδηγεί τη θεραπεία, τείνοντας προς μεγαλύτερη αυτονομία 2. Αρνείται ότι το άτομο κυριαρχείται από μη ορθολογιστικές δυνάμεις του παρελθόντος και της σεξουαλικότητάς του (ψυχανάλυση) ή από εξωτερικούς αρνητικούς και θετικούς ενισχυτές της συμπεριφοράς (συμπεριφορισμός) 3. Δε δέχεται την προσδιοριστική δύναμη του υποσυνείδητου (ψυχανάλυση) 4. Δε δέχεται την κυριαρχία των σεξουαλικών εμπειριών της νηπιακής και παιδικής ηλικίας στη διαμόρφωση της προσωπικότητας

27 6. Στη σχέση μεταξύ πελάτη-θεραπευτή, ο πρώτος βιώνει το δεύτερο ελάχιστα κατευθυντικό, συμβουλευτικό και περισσότερο κατανοών και διατεθειμένο να βοηθήσει, σε αντίθεση με την ψυχανάλυση (λιγότερο) και το συμπεριφορισμό (περισσότερο). 7. Ενώ συμφωνεί με την ψυχανάλυση ότι ο σκοπός της θεραπευτικής αγωγής περικλείει τη συνολική προσωπικότητα του πελάτη (δηλ., τις σχέσεις με τον εαυτό του), στο συμπεριφορισμό οι επιδιωκόμενες αλλαγές είναι περιορισμένες και συγκεκριμένες. 5. Το βάθος της θεραπείας τοποθετείται στα παρόντα βιώματα του ασθενή, χωρίς να αποκλείεται και η αναφορά σε περασμένες εμπειρίες από το παρελθόν.