Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο Καθηγητής Χαράλαμπος Π. Παμπούκης.

Παρουσίαση με θέμα: "Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο Καθηγητής Χαράλαμπος Π. Παμπούκης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο Καθηγητής Χαράλαμπος Π. Παμπούκης

2 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Μεθοδολογική πολλαπλότητα του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου Η θεμελιώδης διάκριση μεταξύ δημιουργίας εννόμου σχέσεως ή καταστάσεως και αναγνώρισής της Μέθοδοι επίλυσης : Α υπόθεση δημιουργία εννόμου σχέσεως Κανόνες σύγκρουσης Κανόνες αμέσου εφαρμογής Ουσιαστικοί κανόνες ιδ.δ.δ Β Υπόθεση η αναγνώριση εννόμου σχέσεως: Μέθοδος της αναγνώρισης Οι σχέσεις μεταξύ μεθόδων (η τάξη εφαρμογής των)

3 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Εφαρμογή και λειτουργία του κανόνα σύγκρουσης από γενική σκοπιά Ύπαρξη προβλήματος ιδ.δ.δ. = ύπαρξη στοιχείου αλλοδαπότητας, το οποίο ενεργοποιεί την εφαρμογή μεθόδου ιδ.δ.δ. Εφαρμοσιμότητα του συστήματος ιδ.δ.δ. του forum

4 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Εφαρμογή κανόνα συγκρούσεως Σύνθετη μέθοδος, η οποία στηρίζεται στην υπαγωγή του ζητήματος στη συγκεκριμένη (γενική) κατηγορία σχέσεων του κανόνα συγκρούσεως δια του νομικού χαρακτηρισμού και στον προσδιορισμό του εφαρμοστέου δικαίου δια του συνδετικού στοιχείου.

5 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Λειτουργία του κανόνα σύγκρουσης Ο κανόνας σύγκρουσης δεν ρυθμίζει άμεσα τη βιοτική σχέση αλλά έμμεσα, αφού ορίζει μόνο ποιο δίκαιο θα εφαρμοστεί για να ρυθμιστεί η βιοτική σχέση

6 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Νομοτυπική μορφή κανόνα σύγκρουσης Διαφορετική νομοτυπική μορφή από τον κλασικό κανόνα δικαίου

7 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Δομή του κανόνα σύγκρουσης Ρυθμιστέα σχέση Συνδετικό στοιχείο Εφαρμοστέο δίκαιο

8 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Χαρακτηριστικά του κανόνα σύγκρουσης Αφηρημένος Ουδέτερος Υποθετικός

9 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Αφηρημένος Η δομή του είναι αφηρημένη: εάν Χ τότε Υ Όπου Χ η κατηγορία σχέσεων και ο σύνδεσμος και Υ το εφαρμοστέο δίκαιο

10 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ουδέτερος Κατά τη ρύθμιση δεν λαμβάνει υπόψη του κάποιο αποτέλεσμα. [Σε αντιδιαστολή με τους κανόνες ιδ.δ.δ. ουσιαστικού χαρακτήρα, αποτελέσματος ή αποχρώσεως, οι οποίοι ευνοούν κατά την εφαρμογή τους κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα- συνήθως την εγκυρότητα της δικαιοπραξίας (favor validitatis)] Η αμερικανική κριτική του Cavers- δικαιοσύνη ιδ.δ.δ. και ουσιαστικού δικαίου (Kegel) Ο κοινός τόπος: η ελαστικοποίηση των συνδέσμων κατά την νεότερη εκδοχή της αρχής της εγγύτητας Η αμερικανική κριτική του Currie- η μη λήψη υπόψη σταθμίσεων δημοσίου δικαίου Ο κοινός τόπος: οι κανόνες αμέσου εφαρμογής

11 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Υποθετικός (και όχι κατηγορικός) Δεν ρυθμίζει σχέση υπάρχουσα και συγκεκριμένη αλλά σχέση που θα δημιουργηθεί δυνάμει του. Αυτό αντιδιαστέλλει τον κανόνα σύγκρουσης από την απόφαση και την πράξη που έχουν συγκεκριμένο χαρακτήρα, του τύπου: ο Α υποχρεούται να καταβάλλει στον Β ποσό χρημάτων Χ.

12 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Κατηγορίες κανόνα σύγκρουσης Διμερής/πλήρης/τέλειος : Οδηγεί στην υπόδειξη και αλλοδαπού (ουσιαστικού) δικαίου Μονομερής/ατελής: ορίζει μόνο πότε είναι εφαρμοστέο το εγχώριο δίκαιο (ΑΚ 9) – πρόκειται για τεχνική σπάνια στο μοντέρνο ιδ.δ.δ

13 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ρυθμιστέα σχέση ή συνδετέα έννοια Η αφηρημένη κατηγορία των βιοτικών σχέσεων για την οποία αναζητούμε εφαρμοστέο δίκαιο προκειμένου να επιτύχουμε ορθή ρύθμισή της. Παραδείγματα: η ικανότητα δικαίου, οι συμβατικές ενοχές, ο τύπος της δικαιοπραξίας, οι αδικοπρακτικές ενοχές, οι περιουσιακές σχέσεις συζύγων, οι κληρονομικές σχέσεις κλπ

14 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Παραδείγματα συνδετέας έννοιας ιδίως στο κοινοτικό ιδ.δ.δ. [Κανονισμοί Ρώμη I, II, III, IV] Συμβατικές ενοχές Τύπος της δικαιοπραξίας Αδικοπρακτικές ενοχές Οικογενειακές σχέσεις Κληρονομικές σχέσεις

15 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Σύνδεσμος/Συνδετικό στοιχείο/Συνδετική έννοια Εκείνος από όλους τους δυνατούς συνδέσμους της σχέσης με διάφορα κράτη που κρίνεται από τον νομοθέτη του forum ως ιδιαίτερα βαρύνον ή κατάλληλος να οδηγήσει στο προσήκον δίκαιο

16 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Παραδείγματα συνδετικού στοιχείου/συνδετικής έννοιας Ιθαγένεια (patria) Κατοικία (domicilium)/ συνήθης διαμονή Τόπος καταρτίσεως της δικαιοπραξίας Τόπος εκτελέσεως της δικαιοπραξίας

17 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Ιθαγένεια φυσικού προσώπου Βασικός σύνδεσμος που χρησιμοποιείται στους ελληνικούς δικαίου κανόνες σύγκρουσης στο πεδίο του προσωπικού θεσμού -Ικανότητα φυσικού προσώπου -Σχέσεις οικογενειακού δικαίου -Σχέσεις κληρονομικού δικαίου Προσοχή: Η εξέλιξη του ιδ.δ.δ. Υπό την επήρρεια του κοινοτικού δικαίου (με τους Κανονισμούς ιδίως Ρώμη III IV ) αποδυναμώνει (πλην ικανότητας δικαίου και δικαιοπραξίας) την ιθαγένεια ως σύνδεσμο

18 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Οι κύριοι σύνδεσμοι Κατοικία/ συνήθης διαμονή Έδρα του νομικού προσώπου (συσσωματώσεως και πραγματική) Τόπος τελέσεως της αδικοπραξίας Τόπος εκπληρώσεως της χαρακτηριστικής παροχής στις συμβατικές ενοχές Σημαία πλοίου

19 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Διακρίσεις συνδέσμων Νομοθετημένοι και μη νομοθετημένοι Κύριοι και επικουρικοί Απλοί και σωρευτικοί Αποκλειστικοί και διαζευκτικοί Σταθεροί και αμετάβλητοι Αυτοτελείς και εξαρτημένοι

20 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Νομοθετημένοι και μη νομοθετημένοι Νομοθετημένοι σύνδεσμοι - ιθαγένεια, συνήθης διαμονή, έδρα του νομικού προσώπου, τόπος κατάρτισης δικαιοπραξίας, τόπος εκτέλεσης

21 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Νομοθετημένοι και μη νομοθετημένοι Μη νομοθετημένοι σύνδεσμοι Δεν ορίζονται ακριβώς από τον νομοθέτη αλλά ανευρίσκονται κατά περίπτωση αναλόγως των ιδιομορφιών της υπό ρύθμιση σχέσης.

22 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Μη νομοθετημένοι σύνδεσμοι ΑΚ 25 εδ. β’ : «Το δίκαιο που αρμόζει στη σύμβαση από το σύνολο των ειδικών συνθηκών»

23 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής ΑΚ 25 εδ. β’ Στοιχεία που καθοδηγούν τον εφαρμοστή του δικαίου στην ανεύρεση του «αρμόζοντος» δικαίου: -τόπος συνάψεως ή εκτελέσεως της συμβάσεως -τόπος στον οποίο βρίσκεται το αντικείμενο της συμβάσεως -κατοικία, διαμονή, τόπος επαγγελματικής εγκαταστάσεως των συμβαλλομένων -δεσμός της σύμβασης με άλλη σύμβαση που διέπεται από ορισμένο δίκαιο 23

24 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Κύριοι και επικουρικοί Κύριοι: καθορίζουν κατά προτεραιότητα το εφαρμοστέο δίκαιο Επικουρικοί: λειτουργούν όταν λείπει ο κύριος σύνδεσμος

25 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Παραδείγματα κύριων και επικουρικών συνδέσμων Κύριος σύνδεσμος: ιθαγένεια φυσικού προσώπου στην ΑΚ 7 Γενικός επικουρικός σύνδεσμος για τις περιπτώσεις που δεν υφίσταται ιθαγένεια: συνήθης διαμονή σύμφωνα με την ΑΚ 30

26 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Απλοί και σωρευτικοί σύνδεσμοι Απλοί: Ορίζουν εφαρμοστέο ένα μόνο δίκαιο Σωρευτικοί: Οδηγούν σε ταυτόχρονη εφαρμογή περισσότερων δικαίων κατά τρόπο σωρευτικό

27 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Παραδείγματα απλών και σωρευτικών συνδέσμων Απλός σύνδεσμος: ιθαγένεια (ΑΚ 7) Σωρευτικός σύνδεσμος: ιθαγένεια (ΑΚ 11)

28 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Αποκλειστικοί και διαζευκτικοί σύνδεσμοι Αποκλειστικοί: καθορίζουν κατ’ αποκλειστικότητα το εφαρμοστέο δίκαιο Διαζευκτικοί: συντρέχουν με άλλους συνδέσμους και έκαστος μπορεί να υποδείξει ισότιμα με τους υπόλοιπους το εφαρμοστέο δίκαιο

29 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Σταθεροί και μεταβλητοί σύνδεσμοι Σταθεροί: αμετάβλητοι στο χρόνο (και στον χώρο) Μεταβλητοί

30 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Conflit mobiles Πρόβλημα μεταβλητών συγκρούσεων Το πρόβλημα που δημιουργείται από τη μεταβολή του συγκεκριμένου περιεχομένου του συνδετικού στοιχείου στη διάσταση του χώρου αλλά και του χρόνου

31 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Συνηθέστερες περιπτώσεις conflit mobiles Τροποποίηση ή αντικατάσταση κανόνα ιδ.δ.δ. του forum Διαδοχικές τροποποιήσεις του αλλοδαπού δικαίου που καλείται σε εφαρμογή δυνάμει κανόνα συνδέσεως του forum Διαδοχικές μεταβολές ενός συνδέσμου, με αποτέλεσμα κάθε μεταβολή να σημαίνει αυτομάτως υπόδειξη διαφορετικού δικαίου

32 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Conflits mobiles Σημαντική η χρονική αναφορά και αποκρυστάλλωση κατά τρόπο που να προστατεύονται κεκτημένα δικαιώματα Κατηγορίες : Πως επιλύονται:

33 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Αυτοτελείς και εξαρτημένοι σύνδεσμοι Αυτοτελείς: καθορίζονται χωρίς αναδρομή σε άλλη συνδετική έννοια Εξαρτημένοι: πρέπει πρώτα να καθοριστεί το δίκαιο που διέπει ορισμένη έννοια (π.χ. ΑΚ 11)

34 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής Επιλογή του κανόνα σύνδεσης = το πρόβλημα του νομικού χαρακτηρισμού Εντοπισμός της έννομης σχέσης επί της οποίας αναζητούμε το εφαρμοστέο ουσιαστικό δίκαιο