ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ: ΠΡΟΛΗΨΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΣΚΩΚΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΝ ΠΑΤΡΩΝ.

Παρουσίαση με θέμα: "ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ: ΠΡΟΛΗΨΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΣΚΩΚΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΝ ΠΑΤΡΩΝ."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ: ΠΡΟΛΗΨΗ, ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΣΚΩΚΟΥ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΝ ΠΑΤΡΩΝ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ασθενείς με οργανικά προβλήματα παρουσιάζουν συχνά ψυχοκοινωνικά προβλήματα & ψυχιατρικές διαταραχές νοσηλευόμενοι 30 – 60%νοσηλευόμενοι 30 – 60% εξωτερικοί ασθενείς 20 – 25%εξωτερικοί ασθενείς 20 – 25%

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ  Ο καρκίνος αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες  Καθώς μειώνεται η θνητότητα σε αρκετούς τύπους καρκίνου, ενώ ο πληθυσμός γηράσκει, αρκετοί άνθρωποι θα ζουν με καρκίνο.

4 ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΨΥΧΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Ο ρόλος ψυχολογικών παραγόντων στην έναρξη και εξέλιξη του καρκίνου είναι αμφιλεγόμενος.Ο ρόλος ψυχολογικών παραγόντων στην έναρξη και εξέλιξη του καρκίνου είναι αμφιλεγόμενος. Η κατάθλιψη ωστόσο μπορεί να επηρεάσει την πορεία της νόσου σε ασθενείς με καρκίνο, καθώς καταλήγει σε πτωχότερο έλεγχο του πόνου, πτωχότερη τήρηση και λιγότερη επιθυμία για θεραπεία (Glover et al. 1995, Ayres et al. 1994, Lee and Ganzini 1992).Η κατάθλιψη ωστόσο μπορεί να επηρεάσει την πορεία της νόσου σε ασθενείς με καρκίνο, καθώς καταλήγει σε πτωχότερο έλεγχο του πόνου, πτωχότερη τήρηση και λιγότερη επιθυμία για θεραπεία (Glover et al. 1995, Ayres et al. 1994, Lee and Ganzini 1992). Είναι σίγουρο ότι ο καρκίνος ευθύνεται για την πρόκληση ψυχικών προβλημάτων σε πολλούς ασθενείς.Είναι σίγουρο ότι ο καρκίνος ευθύνεται για την πρόκληση ψυχικών προβλημάτων σε πολλούς ασθενείς.

5 ΑΙΤΙΕΣ ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ Τρεις κυρίως αιτίες μπορούν να προκαλέσουν ψυχοπαθολογική συμπτωματολογία στους ογκολογικούς ασθενείς : 1.Μεταβολικές διαταραχές – Οργανικό ΨΣ 2.Φάρμακα – ανεπιθύμητες ενέργειες 3.Διάγνωση

6 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ( Ι ) ~ 50% θα παρουσιάσουν στην πορεία της νόσου και ψυχιατρική συμπτωματολογία Derogatis et al., 1983 Διαταραχές προσαρμογής68% Μείζονες συναισθηματικές διαταραχές13% Οργανικό ΨΣ 8% Αγχώδεις εκδηλώσεις 4% Massie & Holland, 1987

7 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ( ΙI ) Στην Ελλάδα ~ 1/3 ασθενών παρουσιάσαν στην πορεία της νόσου Aγχώδη συμπτωματολογία31% Kαταθλιπτική συμπτωματολογία25% Ιconomou et al., 2004

8 ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ Μείωση της επίπτωσης των ψυχικών διαταραχών σε ασθενείς με καρκίνο ομάδες κινδύνου)

9 ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ Έγκαιρη αναγνώρισηΈγκαιρη αναγνώριση Ταχύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση ψυχιατρικών διαταραχών σε ασθενείς με καρκίνο, ώστε να ανακοπεί η πορεία τους & να προληφθούν οι υποτροπέςΤαχύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση ψυχιατρικών διαταραχών σε ασθενείς με καρκίνο, ώστε να ανακοπεί η πορεία τους & να προληφθούν οι υποτροπές

10 ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ Πρόληψη των επιπλοκώνΠρόληψη των επιπλοκών Μείωση του βαθμού αναπηρίας που συνεπάγεται η συνύπαρξη ψυχικής διαταραχής σε ασθενείς με καρκίνοΜείωση του βαθμού αναπηρίας που συνεπάγεται η συνύπαρξη ψυχικής διαταραχής σε ασθενείς με καρκίνο

11 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΟΥ ΠΡΟΔΙΑΘΕΤΟΥΝ ΓΙΑ ΨΥΧΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ Προνοσηρή προσωπικότηταΠρονοσηρή προσωπικότητα Χαμηλή αυτοεκτίμησηΧαμηλή αυτοεκτίμηση Δυσκολία στο χειρισμό ψυχοπιεστικών γεγονότωνΔυσκολία στο χειρισμό ψυχοπιεστικών γεγονότων Δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτωνΔυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων Έντονη συναισθηματική έκφρασηΈντονη συναισθηματική έκφραση Παθητική και ενοχική στάση στη ζωήΠαθητική και ενοχική στάση στη ζωή Αλκοόλ, κάπνισμα και ουσίεςΑλκοόλ, κάπνισμα και ουσίες Κοινωνική απόσυρσηΚοινωνική απόσυρση Κακή κοινωνικοοικονομική κατάστασηΚακή κοινωνικοοικονομική κατάσταση

12 ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΛΟΓΩ ΕΝΤΟΠΙΣΗΣ (Ι) Καρκίνος εγκεφάλου :Καρκίνος εγκεφάλου : Βραδείας ανάπτυξης  αλλαγή στην προσωπικότητα Βραδείας ανάπτυξης  αλλαγή στην προσωπικότητα Ταχείας ανάπτυξης  γνωσιακή έκπτωση, διαταραχές επιπέδου συνείδησης Καθυστερημένη εγκεφαλοπάθεια από ακτινοβολία  σύγχυση, παραλήρημα, κεφαλαλγία, ναυτία

13 ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΛΟΓΩ ΕΝΤΟΠΙΣΗΣ (ΙΙ) Καρκίνος στομάχου : κατάθλιψηΚαρκίνος στομάχου : κατάθλιψη Καρκίνος οισοφάγου : λειτουργική διαταραχή (κατάποση - άγχος)Καρκίνος οισοφάγου : λειτουργική διαταραχή (κατάποση - άγχος) Καρκίνος παχέος : κόπωση και κατάθλιψηΚαρκίνος παχέος : κόπωση και κατάθλιψη Καρκίνος παγκρέατος : κατάθλιψηΚαρκίνος παγκρέατος : κατάθλιψη άγχος και αίσθημα επικείμενου θανάτου άγχος και αίσθημα επικείμενου θανάτου

14 ΑΛΛΕΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ Σε σχέση με την πρόληψη: Στάδιο νόσουΣτάδιο νόσου Ύπαρξη πόνουΎπαρξη πόνου Χειρουργικές παρεμβάσειςΧειρουργικές παρεμβάσεις ΧημειοθεραπείαΧημειοθεραπεία Απειλή για την επίτευξη κατάλληλων για τη φάση ζωής στόχωνΑπειλή για την επίτευξη κατάλληλων για τη φάση ζωής στόχων

15 ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΆρνησηΆρνηση ΘυμόςΘυμός ΣυνδιαλλαγήΣυνδιαλλαγή ΚατάθλιψηΚατάθλιψη ΑποδοχήΑποδοχή (Kübler Ross)

16 ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ να δίνεται χρόνοςνα δίνεται χρόνος να ακούμε τον ασθενήνα ακούμε τον ασθενή να προσέχουμε τα εξωλεκτικά σημάδιανα προσέχουμε τα εξωλεκτικά σημάδια να υπάρχει εχεμύθειανα υπάρχει εχεμύθεια να γίνεται εξατομικευμένη πληροφόρησηνα γίνεται εξατομικευμένη πληροφόρηση να επιτρέπεται η συζήτηση επώδυνων θεμάτωννα επιτρέπεται η συζήτηση επώδυνων θεμάτων να επιτρέπεται η σιωπήνα επιτρέπεται η σιωπή να μεταφέρεται αυθεντική ελπίδανα μεταφέρεται αυθεντική ελπίδα

17 ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ Διαταραχές προσαρμογής (68%)Διαταραχές προσαρμογής (68%) Μείζονες συναισθ. διαταραχές (13%)Μείζονες συναισθ. διαταραχές (13%) Παραλήρημα/ Οργανικό Ψ/Σ ( 8%)Παραλήρημα/ Οργανικό Ψ/Σ ( 8%) Διαταραχές Προσωπικότητας ( 7%)Διαταραχές Προσωπικότητας ( 7%) Αγχώδεις διαταραχές ( 4%)Αγχώδεις διαταραχές ( 4%) (Massie και Holland ) (Massie και Holland )

18 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Αντιδραστική κατάθλιψη (στο γενικό πληθυσμό 10-15%)Αντιδραστική κατάθλιψη (στο γενικό πληθυσμό 10-15%) Μείζων κατάθλιψη (στο γενικό πληθυσμό 2-4%)Μείζων κατάθλιψη (στο γενικό πληθυσμό 2-4%)

19 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Μείζων κατάθλιψη: 0-38%Μείζων κατάθλιψη: 0-38% Διαταραχές του καταθλιπτικού φάσματος: 0- 58%Διαταραχές του καταθλιπτικού φάσματος: 0- 58% Τύποι καρκίνου: Στοματοφαρυγγικός: 22-57%Στοματοφαρυγγικός: 22-57% Παγκρέατος: 33-50%Παγκρέατος: 33-50% Μαστού: 1.5-46%Μαστού: 1.5-46% Πνεύμονα: 11-44%Πνεύμονα: 11-44% Μassie 2004

20 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Stress σχετιζόμενο με τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνουStress σχετιζόμενο με τη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου ΦάρμακαΦάρμακα Υποκείμενα νευρολογικά ή άλλα σωματικά προβλήματα (π. χ. διατροφικές ελλείψεις, ενδοκρινικές ανωμαλίες, εγκεφαλικές μεταστάσεις, λεπτομηνιγγική νόσος)Υποκείμενα νευρολογικά ή άλλα σωματικά προβλήματα (π. χ. διατροφικές ελλείψεις, ενδοκρινικές ανωμαλίες, εγκεφαλικές μεταστάσεις, λεπτομηνιγγική νόσος) Υποτροπή προϋπάρχουσας συναισθηματικής διαταραχήςΥποτροπή προϋπάρχουσας συναισθηματικής διαταραχής

21 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΑΥΞΑΝΟΥΝ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ Ιστορικό συναισθηματικής διαταραχήςΙστορικό συναισθηματικής διαταραχής Κατάχρηση αλκοόλΚατάχρηση αλκοόλ Ανεπαρκώς ελεγχόμενος πόνοςΑνεπαρκώς ελεγχόμενος πόνος Πτωχή φυσική κατάστασηΠτωχή φυσική κατάσταση Προχωρημένο στάδιο νόσουΠροχωρημένο στάδιο νόσου Άλλα σημαντικά στρεσσογόνα γεγονότα ζωής ή απώλειεςΆλλα σημαντικά στρεσσογόνα γεγονότα ζωής ή απώλειες Καρκίνοι παγκρέατος, κεφαλής, τραχήλου, και πνεύμοναΚαρκίνοι παγκρέατος, κεφαλής, τραχήλου, και πνεύμονα

22 ΜΕΙΖΟΝ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (πέντε ή περισσότερα συμπτώματα) Καταθλιπτική διάθεσηΚαταθλιπτική διάθεση Μείωση ενδιαφέροντος ευχαρίστησηςΜείωση ενδιαφέροντος ευχαρίστησης Μεγάλη απώλεια ή αύξηση βάρους (5%/μήνα)Μεγάλη απώλεια ή αύξηση βάρους (5%/μήνα) Αϋπνία ή υπέρυπνίαΑϋπνία ή υπέρυπνία Ψυχοκινητική ανησυχία ή αναστολήΨυχοκινητική ανησυχία ή αναστολή Καταβολή δυνάμεωνΚαταβολή δυνάμεων Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχήςΑισθήματα αναξιότητας ή ενοχής Δυσκολία στη σκέψη ή συγκέντρωσηΔυσκολία στη σκέψη ή συγκέντρωση Ιδέες αυτοκτονίας ή απόπειρεςΙδέες αυτοκτονίας ή απόπειρες Παραληρητικές ιδέες (σύντονες ή ασύντονες)Παραληρητικές ιδέες (σύντονες ή ασύντονες)

23 Η ύπαρξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων συχνά μπορεί να υποεκτιμάται από τον θεράποντα ιατρόΗ ύπαρξη καταθλιπτικών συμπτωμάτων συχνά μπορεί να υποεκτιμάται από τον θεράποντα ιατρό Οι ασθενείς μπορεί να είναι απρόθυμοι να αποκαλύψουν τα συμπτώματά τους λόγω φόβων εγκατάλειψης και επίδειξης αδυναμίας.Οι ασθενείς μπορεί να είναι απρόθυμοι να αποκαλύψουν τα συμπτώματά τους λόγω φόβων εγκατάλειψης και επίδειξης αδυναμίας.

24 ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ Να γίνεται προσεκτική αξιολόγηση όταν υπάρχουν ιδέες αυτοκτονίας ή ευχές θανάτουΝα γίνεται προσεκτική αξιολόγηση όταν υπάρχουν ιδέες αυτοκτονίας ή ευχές θανάτου Σύμπτωμα κατάθλιψης ή έκφραση αντίδρασης σε αφόρητο σύμπτωμα της νόσουΣύμπτωμα κατάθλιψης ή έκφραση αντίδρασης σε αφόρητο σύμπτωμα της νόσου Μύθος ότι οι ογκολογικοί ασθενείς έχουν περισσότερες ή καθόλου αυτοκτονίεςΜύθος ότι οι ογκολογικοί ασθενείς έχουν περισσότερες ή καθόλου αυτοκτονίες

25 ΑΥΞΗΜΕΝΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ Άρρεν φύλοΆρρεν φύλο Προχωρημένος καρκίνοςΠροχωρημένος καρκίνος Χαμηλή πρόγνωσηΧαμηλή πρόγνωση Ανεπαρκώς ελεγχόμενος πόνοςΑνεπαρκώς ελεγχόμενος πόνος Κατάθλιψη /ιστορικό ψυχιατρικής νόσουΚατάθλιψη /ιστορικό ψυχιατρικής νόσου Ιστορικό προηγούμενης απόπειραςΙστορικό προηγούμενης απόπειρας Οικογενειακό ιστορικό απόπειραςΟικογενειακό ιστορικό απόπειρας Χρήση αλκοόλ ή ουσιώνΧρήση αλκοόλ ή ουσιών Επιπρόσθετα οργανικό Ψ/ΣΕπιπρόσθετα οργανικό Ψ/Σ Εντοπισμός καρκίνου (στόμα πνεύμονας λάρυγγας)Εντοπισμός καρκίνου (στόμα πνεύμονας λάρυγγας)

26 Η αναγνώριση αυτοκτονικών ιδεών θα πρέπει να οδηγεί σε επείγουσα ψυχιατρική εκτίμηση και αξιολόγηση του αυτοκτονικού κινδύνου

27 ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ : ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ Δυσπροσαρμοστική αντίδραση σε στρεσσογόνο παράγονταΔυσπροσαρμοστική αντίδραση σε στρεσσογόνο παράγοντα Ύφεση όταν επιτευχθεί ένα νέο είδος προσαρμογήςΎφεση όταν επιτευχθεί ένα νέο είδος προσαρμογής Εκδηλώνεται με : Εκδηλώνεται με : Έκπτωση λειτουργικότηταςΈκπτωση λειτουργικότητας ΣυμπτώματαΣυμπτώματα

28 Συμπτώματα αντιδραστικής κατάθλιψης Δυσφορικό συναίσθημαΔυσφορικό συναίσθημα Αισθήματα ενοχήςΑισθήματα ενοχής Φόβοι για το μέλλονΦόβοι για το μέλλον ΑγωνίαΑγωνία ΑϋπνίαΑϋπνία Αίσθημα παλμών η ταχυκαρδίαςΑίσθημα παλμών η ταχυκαρδίας ΕφιδρώσειςΕφιδρώσεις Αίσθημα σύσφιξης κεφαλήςΑίσθημα σύσφιξης κεφαλής Ευσυγκινησία ή κλάματαΕυσυγκινησία ή κλάματα Αίσθημα επικείμενου κακούΑίσθημα επικείμενου κακού

29 ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΨΥΧΟΣΥΝΔΡΟΜΟ (ΟΞΥ ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ) Σημαντική ψυχιατρική διαταραχή & συχνά θέτει στα αρχικά στάδια πολλαπλά διαγνωστικά προβλήματαΣημαντική ψυχιατρική διαταραχή & συχνά θέτει στα αρχικά στάδια πολλαπλά διαγνωστικά προβλήματα Χρήζει επείγουσας αντιμετώπισηςΧρήζει επείγουσας αντιμετώπισης Αιτιοπαθογενετικά το παραλήρημα θεωρείται εκδήλωση γενικευμένης εγκεφαλικής ανεπάρκειας με απορρύθμιση των νευροδιαβιβαστικών συστημάτωνΑιτιοπαθογενετικά το παραλήρημα θεωρείται εκδήλωση γενικευμένης εγκεφαλικής ανεπάρκειας με απορρύθμιση των νευροδιαβιβαστικών συστημάτων

30 ΑΙΤΙΑ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΨΥΧΟΣΥΝΔΡΟΜΟΥ Μεταστάσεις στον εγκέφαλο/ευκαιριακές λοιμώξειςΜεταστάσεις στον εγκέφαλο/ευκαιριακές λοιμώξεις Τοξικότητα χημειοθεραπείαςΤοξικότητα χημειοθεραπείας Μεταβολικές διαταραχές από βλάβη ζωτικών οργάνων (ήπαρ, νεφρά)Μεταβολικές διαταραχές από βλάβη ζωτικών οργάνων (ήπαρ, νεφρά) Διαταραχές ηλεκτρολυτών από εμέτους χημειοθεραπείας, ή υπερασβεστιαιμία λόγω οστεολυτικών μεταστάσεωνΔιαταραχές ηλεκτρολυτών από εμέτους χημειοθεραπείας, ή υπερασβεστιαιμία λόγω οστεολυτικών μεταστάσεων ΦάρμακαΦάρμακα παρανεοπλασματικά σύνδρομα (π.χ. μεταιχμιακή εγκεφαλίτις) παρανεοπλασματικά σύνδρομα (π.χ. μεταιχμιακή εγκεφαλίτις)

31 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΨΥΧΟΣΥΝΔΡΟΜΟΥ Διαταραχή επιπέδου συνείδησηςΔιαταραχή επιπέδου συνείδησης Διάσπαση προσοχήςΔιάσπαση προσοχής Κυμαινόμενες περίοδοι ανησυχίαςΚυμαινόμενες περίοδοι ανησυχίας ΤαραχήΤαραχή Αϋπνία με αναστροφή μέρα-νύχταςΑϋπνία με αναστροφή μέρα-νύχτας ΚαχυποψίαΚαχυποψία ΕπιθετικότηταΕπιθετικότητα ΠαραλήρημαΠαραλήρημα ΨευδαισθήσειςΨευδαισθήσεις

32 ΠΡΟΫΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Νευρωτικές διαταραχές : αυξημένος κίνδυνος δυσπροσαρμοστικής αντίδρασης με επίταση άγχους, φόβων. Μεγάλο ποσοστό διαταραχής πανικού σε πρώτη νοσηλεία, διάγνωση, αρχή χημειοθεραπείαΝευρωτικές διαταραχές : αυξημένος κίνδυνος δυσπροσαρμοστικής αντίδρασης με επίταση άγχους, φόβων. Μεγάλο ποσοστό διαταραχής πανικού σε πρώτη νοσηλεία, διάγνωση, αρχή χημειοθεραπεία Διαταραχή προσωπικότητος: άγχος, κατάθλιψη δύσκολες διαπροσωπικές σχέσεις με ιατρικό προσωπικό, δυσκολία στις αποφάσεις, άρνηση θεραπείας (άκαμπτες & δυσπροσαρμοστικές απαντήσεις στο στρες)Διαταραχή προσωπικότητος: άγχος, κατάθλιψη δύσκολες διαπροσωπικές σχέσεις με ιατρικό προσωπικό, δυσκολία στις αποφάσεις, άρνηση θεραπείας (άκαμπτες & δυσπροσαρμοστικές απαντήσεις στο στρες) Σχιζοφρένεια : αργότερα διάγνωση, δυσκολία κατανόησης νόσου, θεραπειών, επιπλοκών άρα δύσκολη επίτευξη επιτυχούς θεραπείαςΣχιζοφρένεια : αργότερα διάγνωση, δυσκολία κατανόησης νόσου, θεραπειών, επιπλοκών άρα δύσκολη επίτευξη επιτυχούς θεραπείας

33 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ Βιολογικές θεραπείεςΒιολογικές θεραπείες ΨυχοθεραπείεςΨυχοθεραπείες Ψυχοκοινωνική αποκατάστασηΨυχοκοινωνική αποκατάσταση Ποιότητα ζωής (ΠΖ)Ποιότητα ζωής (ΠΖ)

34 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ SSRIsSSRIs NASSAs (μιρταζαπίνη)NASSAs (μιρταζαπίνη) SNRIsSNRIs Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικάΤρικυκλικά αντικαταθλιπτικά ΑγχολυτικάΑγχολυτικά ΑντιψυχωτικάΑντιψυχωτικά ΥπναγωγάΥπναγωγά

35 ΨΥXΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ Ατομική ψυχοθεραπείαΑτομική ψυχοθεραπεία Ομαδικές ψυχοθεραπείεςΟμαδικές ψυχοθεραπείες Ομάδες αυτοβοήθειαςΟμάδες αυτοβοήθειας Συμβουλευτικές-εκπαιδευτικές προσεγγίσειςΣυμβουλευτικές-εκπαιδευτικές προσεγγίσεις

36 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ