ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Γεωργία Σιδερίδου Γεωργία Χριστοπούλου Ουρανία Ραχμανίδη Μίλτος Τομαράς Ιωάννα Τσίπη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βαρβάρα Καραπτσιά 1ο ΓΕΛ Αλμυρού 2014

ΣΤΟΧΟΣ Να πληροφορήσουμε τους μαθητές για τα μυστικά της διατροφής των Αρχαίων Ελλήνων και τη σημασία που έδιναν στην καθημερινότητά τους Να τους ενημερώσουμε για τις οικιακές συνήθειες των προγώνων μας όσο και για την ημερήσια διατροφή Αθηναίων-Σπαρτιατών αλλά και άλλων αθλητών της αρχαιότητας Να γνωρίσουμε τη διατροφή των Βυζαντινών αλλά και την ποιότητα των τροφών τους Να κατατάξουμε τα στοιχεία της διατροφής της Αρχαίας Ελλάδας ανάλογα με τη χρονική περίοδο των γεγονότων Να παρουσιάσουμε τη χρησιμότητα και τη σημασία των σκευών στην διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων καθώς και τις ιδιαιτερότητές τους

Υπήρχαν μυστικά στη διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων; Ήταν τμήμα της θρησκείας, της λατρείας, της επικοινωνίας, της φιλοσοφίας, της ιατρικής, της θεραπείας και άλλων εκφάνσεων της ανθρώπινης συνείδησης, ακόμα και του ανθρώπινου πνεύματος. Αν και το φαγητό άλλαζε από τόπο σε τόπο, από χρονική περίοδο σε χρονική περίοδο και ήταν διαφορετικό από μια κοινωνική τάξη σε μια άλλη, η τελετουργία στο φαγητό ήταν μια ευχάριστη περιπέτεια. Αν και η φτώχεια ήταν πολλές φορές συχνός σύντροφος στις αρχαίες ελληνικές πόλεις, η αρχαία ελληνική γαστρονομία είναι εξαιρετικά πλούσια. Πλούσια σε υλικά, σε τρόπους μαγειρέματος, σε συνδυασμό υλικών, αλλά κυρίως πλούσια σε πολιτισμό.

Τα φαγητά τα μαγείρευαν οι γυναίκες με τη βοήθεια των δούλων Πώς οι οικιακές συνήθειες συνδέονταν με τη διατροφή τους; Τα φαγητά τα μαγείρευαν οι γυναίκες με τη βοήθεια των δούλων Τα ψώνια στην αγορά τα αναλάμβαναν αποκλειστικά οι άντρες ‘Ετρωγαν τρία βασικά γεύματα την ημέρα Την διοργάνωση των γιορτών τους αναλάμβαναν επαγγελματίες μάγειρες και ζαχαροπλάστες Στις οικογενειακές γιορτές άντρες και γυναίκες έτρωγαν ξεχωριστά. Οι άντρες πρώτα και οι γυναίκες κατόπιν Έτρωγαν καθιστοί ή ημιξαπλωμένοι στα ανάκλιντρα και δεν χρησιμοποιούσαν πιρούνια

«ακράτισμα», ψωμί βουτηγμένο σε κρασί Ποια ήταν η ημερήσια διατροφή τους; Πρωινό: «ακράτισμα», ψωμί βουτηγμένο σε κρασί «κυκεώνας», διάσημο αρχαίο ελληνικό ποτό, φτιαγμένο από νερό, κριθάρι και βότανα ξηροί καρποί (ξερά σύκα, αμύγδαλα, καρύδια)  Άριστον (ψάρια, όσπρια, ψωμί, τυρί, ελιές, φρούτα) Εσπέρισμα (ομοίως με το μεσημέρι) Τραγήματα (επιδόρπια), φρούτα νωπά ή ξηρά, ή γλυκά με μέλι. Μεσημεριανό: Βραδινό:

Αθηναίοι και Σπαρτιάτες – Ποια η διαφωνία και η αντίληψή τους για τον τρόπο διατροφής; Ακόμη και οι φτωχότεροι πολίτες της κλασικής Αθήνας είχαν πλουσιότερο τραπέζι από τους Σπαρτιάτες. Πιάτα με κρέας, ψάρι και διάφορες λιχουδιές ήταν η προσιτή πολυτέλεια των Αθηναίων, ενώ η διατροφή ακόμη και του πλουσιότερου Σπαρτιάτη απαγορευόταν να ξεφύγει από τον «μέλανα ζωμό» και λιγοστά άλλα συμπληρώματα. Η πολυτέλεια ήταν αντίθετη στη φιλοσοφία τους.

Πώς ήταν η διατροφή των αθλητών της αρχαιότητας; Για την καλή απόδοση του αθλητή σημασία είχαν η προπόνηση, οι γενετικές προδιαγραφές και η διατροφή, που σε τίποτα δεν διέφερε από εκείνη των απλών πολιτών. Αποτελούνταν από γαλακτοκομικά προϊόντα, λάδι, λαχανικά, ψωμί, φρούτα και μικρές ποσότητες ψαριών και κρέατος. Οι φυσικές τροφές και τα θεραπευτικά βότανα εξασφάλιζαν στους αθλητές καλή υγεία, ευεξία, ενέργεια και το πάθος που είναι απαραίτητα για τη νίκη.

Ποια η άποψη του Ιπποκράτη για την αρχαία ελληνική διατροφή; Με ποιο τρόπο μαγείρευαν οι Αρχαίοι και ποια ήταν τα προϊόντα της βασικής τους διατροφής; Δημητριακά, Ψωμί, Πλακούντες Κυκεώνας Ελαιόλαδο Μπαχαρικά, Βότανα, Αρτύματα Όσπρια Μέλι, Νωγαλεύματα Κρέας και Ψάρι Κρασί Φρούτα, Λαχανικά Γαλακτοκομικά Ποια η άποψη του Ιπποκράτη για την αρχαία ελληνική διατροφή; Αν το σώμα δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα στην αφομοίωση των τροφών, δεν υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί κάποια ασθένεια. Η τροφή και η δίαιτα είναι ουσιώδης για την καλή υγεία, αλλά και τη θεραπεία και αυτό είναι κάτι που διαπνέει το έργο του Ιπποκράτη και όλη την Ιπποκρατική σχολή.

Βυζαντινή διατροφή : Κρέας, ελιές και ψωμί Βυζαντινή διατροφή : Τυριά Οι Βυζαντινοί πρόσεχαν την καθημερινή τους διατροφή . Βασικά της στοιχειά ήταν το λαδί , οι ελιές και το ψωμί, που παρασκευάζονταν στο σπίτι αλλά και διακρίνονταν από μεγάλη ποικιλία στην ποιότητα τους, όπως και κρέας από δική τους ασχολία με την κτηνοτροφία. Βυζαντινή διατροφή : Τυριά Τα τυριά αποτελούσαν ένα ακόμα βασικό είδος διατροφής για τους βυζαντινούς και παρουσίαζαν επίσης μεγάλη ποικιλία. Εκλεκτά τυριά θεωρούνταν το βλάχικο και το κρητικό και κακής ποιότητας το ασβεστότυρο.

Βυζαντινή διατροφή : Λαχανικά – Όσπρια Τα λαχανικά και τα όσπρια υπήρξαν από τα σημαντικότερα συμπληρώματα των γευμάτων, αποτελώντας ταυτόχρονα κανονικά γεύματα για τους φτωχούς. Τα λαχανικά, που καλλιεργούνταν σε πολλά νοικοκυριά, καταναλώνονταν ωμά ή τουρσί. Μεγάλη κατανάλωση είχαν τα μαρούλια , τα λαχανά , το σπανάκι και τα κρεμμύδια, ενώ από όσπρια προτιμούσαν τα φασόλια, τις φακές τα ρεβιθιά και τα κουκιά.

Ο ρόλος του κρασιού στη διατροφή τους Το κρασί είχε ιδιαίτερη θέση στο βυζαντινό κόσμο, καθώς από αυτό γινόταν η Θεία Ευχαριστία. Το κρασί που χρησίμευε σε αυτό τον ιερό σκοπό το ονόμαζαν «νάμα«. Οι Βυζαντινοί έπιναν το κρασί ανέρωτο ή άλλοτε το αραίωναν με ζεστό νερό. Τα γεωπονικά κείμενα της εποχής μνημονεύουν την παρασκευή κρασιού και από άλλα φρούτα π.χ. από μυρσίνη, από σπόρους ροδιού, από μήλα, αχλάδια ή κυδώνια κ.α.

Διατροφή κατα τον Μεσαίωνα Πλούσια σε λαχανικά και όσπρια Πτωχή σε κεκορεσμένα λίπη, Οι πλούσιοι της εποχής περιφρονούσαν τα λαχανικά και προτιμούσαν για το καθημερινό τους τραπέζι τεράστιες ποσότητες κρέατος και ψαριών Τα περισσότερα ήταν παστά καθώς το αλάτι αναλάμβανε τη συντήρησή τους στον χρόνο. Λουκούλεια γεύματα με είδη ζαχαροπλαστικής γεμάτα ζάχαρη και κρέμα. Τις τεράστιες ποσότητες φαγητού τις «ξέπλεναν» με πανάκριβα κρασιά και τις επτά οκτώ μπίρες που καθημερινά κατανάλωναν.

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Καρποί, ρίζες, βλαστοί και άλλα είδη χόρτων, Κυνηγούσαν πουλιά, άγρια ζώα και έπιαναν ψάρια Τα σιτηρά ήταν τα πρώτα φυτά που καλλιεργήθηκαν Εξημέρωση των πρώτων βοοειδών και αιγοπροβάτων το 3.000 π.Χ Παραγωγή κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων

Συμπόσιο Διακρίνεται σε πλούσιο και σε απλό ανάλογα με το ποιος το διοργανώνει. Έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων. Συγκέντρωση φίλων όπου οι καλεσμένοι έφερναν φαγητά. Απαγορευμένο στις γυναίκες. Μέσο κοινωνικοποίησης στην αρχαία Ελλάδα Σκεύη Οι αρχαίοι Έλληνες σπάνια χρησιμοποιούσαν στα τραπέζια τους μαχαίρια και πιρούνια . Όταν οι τροφές τους ήταν υδαρείς ,χρησιμοποιούσαν κουτάλια που τα ονόμαζαν ‘’μόστρα’’ ή <<γλώσσα>> . Χρήση κουταλιού μπορούσε να έχει και ένα κομμάτι από κόρα ψωμιού , που το έλεγαν <<μυστίλλη>> . Οι αρχαίοι έπαιρναν τα φαγητά με τα δάχτυλα , τα οποία αργότερα καθάριζαν με μια ειδική ζύμη ή ψίχα ψωμιού.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Μέσα από την ομαδική μας εργασία μάθαμε για την αρχαία ελληνική κουζίνα η οποία περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις υγιεινές τροφές που έχουν υιοθετηθεί από τον σύγχρονο πολιτισμό, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Επίσης ενημερωθήκαμε για τον τρόπο με τον οποίο οι Βυζαντινοί τρέφονταν καθημερινά και για τις διατροφικές τους συνήθειες. Σημαντικό μέρος της έρευνας μας, αποτέλεσε η πληροφόρησή μας για τη διατροφή της παλαιολιθικής εποχής και του μεσαίωνα. Τέλος, ενημερωθήκαμε για την τέχνη της αρχαίας Ελλάδας και τα πλούσια συμπόσιά της.