Εργαστηριακη διερευνηση παθησεων του πεπτικου συστηματοσ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Κτηνιατρικής Εργαστηριακη διερευνηση παθησεων του πεπτικου συστηματοσ Πετανίδης Θεόδωρος 2011

γενικα Επιλογή εξετάσεων με βάση το ιστορικό και τα κλινικά ευρήματα Βασική εργαστηριακή διερεύνηση Γενική αιματολογική εξέταση (PCV, WBC, PLT, λευκοκυτταρικός τύπος) Βιοχημικές εξετάσεις Βασικό προφίλ (screening tests) Ειδικές για το πεπτικό παράμετροι (χολικά οξέα) Εξέταση ούρου Εξέταση κοπράνων (παρασιτολογική, μικροβιολογική)

Ηπατικη λειτουργια Ένζυμα που σχετίζονται ηπατοκυτταρική βλάβη ALT (αλανινοαμινοτρανσφεράση) AST (ασπαρτική αμινοτρανσφεράση) Ένζυμα που σχετίζονται με χολόσταση ALP (αλκαλική φωσφατάση) γGT (γ-γλουταμινική τρανσφεράση) Παράγοντες που επηρεάζουν τη δραστηριότητά τους Συγκέντρωση στο ηπατικό κύτταρο Ρυθμός σύνθεσης ενζύμου Αριθμός κυττάρων που υπόκεινται σε βλάβη / νέκρωση Μοριακό βάρος Ενδοκυτταρική εντόπιση ενζύμων Ρυθμός απομάκρυνσης από τον ορό / πλάσμα Ρυθμός απενεργοποίησης Ισοένζυμα (διαφορετικές προελεύσεις)

Ηπατικη λειτουργια ALT = Ειδικός δείκτης ηπατοκυτταρικής βλάβης. AST = Μη ειδικός δείκτης ιστικής βλάβης Η ALT μπορεί να παραμείνει αυξημένη για 1 – 3 εβδομάδες μετά από την αρχική ηπατοκυτταρική βλάβη Γενικά η ένταση της αύξησης εκφράζει τον αριθμό των ηπατοκυττάρων που προσβάλλονται / νεκρώνονται Μπορεί να αυξηθεί μετά από χορήγηση αντιεπιληπτικών φαρμάκων ή στεροειδών Μπορεί να εμφανίζεται αυξημένη σε αιμολυμένα δείγματα

Ηπατικη λειτουργια ALP = Μη ειδικός δείκτης χολόστασης / ηπατικής βλάβης ALP υπάρχει σε πλακούντα, οστά, νεφρό, έντερο Η δραστηριότητα της ALP είναι σαφώς υψηλότερη σε νεαρά ζώα (αναπτυσσόμενα οστά) Μπορεί να αυξηθεί μετά από χορήγηση αντιεπιληπτικών φαρμάκων (μέχρι 6 φορές). Μερικές ημέρες μετά την έκθεση σε κορτικοστεροειδή αυξάνει έντονα (ειδικό ισοένζυμο) και μπορεί να παραμείνει αυξημένη για εβδομάδες ή μήνες μετά τη διακοπή της. Μπορεί να είναι αυξημένη στον υπερθυρεοειδισμό της γάτας

ΗΠΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ γ-GT υπάρχει και στα νεφρικά σωληνάρια αλλά η κύρια πηγή της στον ορό είναι το ήπαρ. Μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ALP στο ήπαρ του σκύλου και μεγαλύτερη ημιζωή σε σχέση με τη γάτα Η γ-GT είναι ειδικότερη της ALP στη γάτα για την ανίχνευση χολοστατικής νόσου Στο σκύλο η ευαισθησία τους για χολόσταση είναι παρεμεφερής Γενικά τα παραπάνω ένζυμα υποδηλώνουν ενεργό ηπατοκυτταρική βλάβη (ALP / ALT) ή χολόσταση (ALP / γ-GT) και δεν μπορούν να δώσουν αξιόπιση εικόνα για τη λειτουργική κατάσταση του ήπατος ή την αντιστρεψιμότητα της βλάβης

Ηπατικη λειτουργια Χολερυθρίνη Λευκωματίνες Τελικό προϊόν του μεταβολισμού της αιμοσφαιρίνης Κίτρινος χρωματισμός ορού / πλάσματος Κίτρινος χρωματισμός βλεννογόνων Ίκτερος Προηπατικός (αιμόλυση) Ηπατικός (ηπατική δυσλειτουργία) Μεταηπατικός (χολόσταση, οίδημα ηπατικού παρεγχύματος) Λιγότερο ευαίσθητη παράμετρος εκτίμησης ηπατικής λειτουργίας Λευκωματίνες Υπολευκωματιναιμία στα προχωρημένα περιστατικά ηπατικής ανεπάρκειας

Ηπατικη λειτουργια Αμμωνία Ουρία Καταβολισμός πρωτεϊνών Πρωτεΐνες τροφής Μεταβολισμός μυϊκών ινών Μικροβιακή χλωρίδα Αμμωνία ΗΠΑΡ Ουρία

Ηπατικη λειτουργια Αμμωνία Συγκέντρωση αμμωνίας στενά συνδεδεμένη με ηπατική λειτουργία Μεγάλα λειτουργικά αποθέματα μεταβολισμού της αμμωνίας στο ήπαρ άρα αυξημένες συγκεντρώσεις σε: Εκτεταμένη καταστροφή του παρεγχύματος Πυλαίες αναστομώσεις Εντονότερη αύξηση μετά από γεύμα Ηπατική εγκεφαλοπάθεια Νηστεία 6 ώρες πριν τη μέτρηση (?) Ειδικές συνθήκες χειρισμού δείγματος

Ηπατικη λειτουργια Άλλα εργαστηριακά ευρήματα ηπατικής δυσλειτουργίας Αναιμία Αιμορραγία λόγω διαταραχής πήξης (αναγεννητική ή μη) Της χρόνιας νόσου (μη αναγεννητική, μικροκυτταρική, υπόχρωμη) Διαταραχή πήξης Δυσαπορρόφηση βιταμίνης Κ λόγω χολόστασης Μειωμένη σύνθεση παραγόντων πήξης Υποαλβουμιναιμία Μειωμένη παραγωγή Υπογλυκαιμία Μειωμένη γλυκονεογένεση (>80% απώλεια λειτουργικού αποθέματος) Ηπατικά νεοπλάσματα που παράγουν ινσουλίνη Υποχολεστερολαιμία - Υπερχολοστερολαιμία Μειωμένη σύνθεση - Χολόσταση που προκαλεί αύξηση παραγωγής ή μείωση της απομάκρυνσης των λιποπρωτεϊνών Υπερσφαιριναιμία Φλεγμονή Μειωμένο άζωτο ουρία Μειωμένη παραγωγή από το ήπαρ Χαμηλό ΕΒ ούρου Αυξημένη απέκκριση αμμωνίας (περιορισμός δυνατότητας συμπύκνωσης) Μειωμένη παραγωγή ουρίας (νεφρική έκπλυση – μείωση υπεροσμωτικού περιβάλλοντος μυελώδους ουσίας νεφρού)

ΗΠΑΤΙΚΗ Λειτουργια

ΗΠΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Μέτρηση χολικών οξέων στον ορό του αίματος Η πλέον ειδική βιοχημική εξέταση για την εκτίμηση της ηπατικής λειτουργίας Μπορεί να ανιχνεύσει μέχρι και 40-50% μείωσή της Άλλες εξετάσεις (χολερυθρίνη, λευκωματίνες) προϋποθέτουν μέχρι και 90% μείωση της ηπατικής λειτουργίας για να βγουν εκτός τιμών αναφοράς Ζεύγος μετρήσεων Πρώτη μέτρηση μετά από νηστεία (8-12 ώρες) Δεύτερη μέτρηση, 2 ώρες μετά από φαγητό. Αναμένεται ήπια αύξηση φυσιολογικά λόγω έκκρισης χολής και ενεργοποίησης της εντεροηπατικής κυκλοφορίας των χολικών οξέων

Ηπατικη λειτουργια Παρακέντηση ήπατος με λεπτή βελόνα Με χρήση υπερήχου Κυτταρολογική εξέταση vs βιοψία

ΗΠΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ηπατική βιοψία – ιστοπαθολογική εξέταση Διαδερμική – υπερηχοτομογραφικά καθοδηγούμενη Εστιακές – Πολύεστιακές αλλοιώσεις Διάχυτες αλλοιώσεις Έλεγχος για διαταραχές πήξης πριν τη βιοψία!

εντερο Εξέταση κοπράνων Βιοψίες Απλή κοπρανολογική Μέθοδοι εμπλουτισμού και επίπλευσης για ανίχνευση παρασίτων Νηματώδη – Κοκκίδια Ανίχνευση μη εμφανούς αίματος στα κόπρανα Ανίχνευση αιμοσφαιρίνη, συμπεριλαμβανομένης και αυτής που περιέχεται στο κρέας Προηγούμενη νηστεία Ανθρώπινα kit έχουν ανοσολογική βάση και δεν είναι αξιόπιστα Καλλιέργεια κοπράνων Αφορά ειδικούς μικροοργανισμούς (Salmonella, Campylobacter, Yersinia) Ανίχνευση αντιγόνων του CPV (παρβοεντερίτιδα) Ψευδώς αρνητικά όταν σταματάει η αποβολή του ιού από το έντερο (10-15 ημέρες μετά τη μόλυνση) Ψευδώς θετικά μετά από εμβολιασμό (?) Μέτρηση ελαστάσης 1 (?) Εξωκρινής παγκρεατική ανεπάρκεια Βιοψίες

εντερο Μέτρηση Β12 και φολικού οξέος στον ορό του αίματος Απορρόφηση φολικού από τη νήστιδα Απορρόφηση B12 από τον ειλεό Μείωση συγκεντρώσεων όταν υπάρχει δυσλειτουργία του αντίστοιχου τμήματος του λεπτού εντέρου Δεν αποκλείει την ύπαρξη εντερικής νόσου Βακτηριδιακή υπερανάπτυξη: υπερπαραγωγή φολικού και δέσμευση B12 Διαταραγμένες συγκεντρώσεις και σε ΕΠΑ

παγκρεασ Εξωκρινής παγκρεατική ανεπάρκεια TLI (Trypsin-like immunoreactivity) Η περισσότερο ειδική και ευαίσθητη μέθοδος Απαιτεί αποστολή δειγμάτων σε κτηνιατρικό εργαστήριο Μετρά την συγκέντρωση θρυψινογόνου (μόνο παγκρεατική προέλευση) Πιθανή «γκρίζα ζώνη» τιμών αναφοράς για την ΕΠΑ Ελαστάση 1 κοπράνων Μόνο για το σκύλο Δεν δίνει διασταυρούμενη αντίδραση με χορηγούμενα παγκρεατικά ένζυμα Δεν απαιτεί προηγούμενη νηστεία Ευαισθησία υπό έρευνα

Παγκρεασ - Σκυλοσ Μικρός χρόνος ημίσεις ζωής Επαναφορά στα φυσιολογικά την 3η – 5η μέρα Εξωπαγκρεατική παραγωγή: λεπτό έντερο και ήπαρ Αμυλάση: Ευαισθησία 62%, Ειδικότητα 57% Επαναφορά στα φυσιολογικά τουλάχιστον 8 ημέρες μετά Εξωπαγκρεατική παραγωγή: λεπτό έντερο και στομάχι Τριπλή αύξηση συγκέντρωσης: Οξεία παγκρεατίτιδα(?) Λιπάση: Ευαισθησία 73%, Ειδικότητα 55% Πρώιμος δείκτης αλλά ταχεία επαναφορά στα φυσιολογικά Θρυψίνη(ογόνο) [cTLI] : Ειδικότητα 90%, Ευαισθησία 35% Η πιο αξιόπιση εργατηριακή παράμετρος για την οξεία παγκρεατίτιδα Παγκρεατική λιπάση (cPLI): Ευαισθησία 81.8%, Ειδικότητα 96,8% Σύγκριση λιπάσης σε περιτοναϊκή συλλογή σε σχέση με τον ορό του αίματος

ΠΑΓΚΡΕΑΣ - ΓΑΤΑ Αμυλάση χωρίς διαγνωστική αξία Λιπάση με πολύ περιορισμένη διαγνωστική αξία Μικρή αύξηση στη δραστηριότητά της fTLI Υψηλή ειδικότητα αλλά ευαισθησία που κινείται στο 35-50% fPLI Υψηλή ειδικότητα και ευαισθησία (~90%)