5ο. Η ναοδομία από τον Ηράκλειο έως και τον Λέοντα Ϛ’ το Σοφό (610- 912): ΙΙ. Οι Ελλαδικές περιοχές Μακεδονία: Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία. Περιστερά, Άγιος Ανδρέας. Δυτική και Νότια Ελλάδα: Άρτα, Άγιος Βασίλειος. Πλησιοί, Άγιος Δημήτριος Κατσούρη. Ευρυτανία, Επισκοπή. Ορχομενός, Παναγία Σκριπού. Σπάρτη, βασιλική της Ακρόπολης. Νησιά Αιγαίου: Νάξος, Παναγία Δροσιανή και εικονομαχικοί ναοί (Αγία Κυριακή, Άγιος Αρτέμιος, Άγιος Ιωάννης στ' Αδησαρού). Κρήτη, Άγιος Τίτος Γόρτυνας.

Βιβλιογραφία Βασιλάκη Α., "Εικονομαχικές εκκλησίες στη Νάξο", ΔΧΑΕ 3 (1962-1963), 49-74 Μουτσόπουλος Ν., Περιστερά, Θεσσαλονίκη 1986, 13-111 Βοκοτόπουλος Π.Λ., Η εκκλησιαστική αρχιτεκτονική εις την Δυτικήν Στερεάν Ελλάδα και την Ήπειρον από του τέλους του 7ου μέχρι του τέλους του 10ου αιώνος, Θεσσαλονίκη 1992 Θεοχαρίδου Κ., Η αρχιτεκτονική του ναού της Αγίας Σοφίας στην Θεσσαλονίκη από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, Αθήνα 1994 Βογιατζής Σ., «Παρατηρήσεις στην οικοδομική ιστορία της Παναγίας Σκριπούς στη Βοιωτία», ΔΧΑΕ 20 (1998-1999), 111-128

Σπάρτη, βασιλική της Ακρόπολης (λεγόμενη «βασιλική του οσίου Νίκωνος», 7ος αι.)

Σπάρτη, βασιλική της Ακρόπολης

Μητρόπολη (Γόρτυς), Άγιος Τίτος (7ος αι.)

Μητρόπολη (Γόρτυς), Άγιος Τίτος

Νάξος, Παναγία Δροσιανή (7ος αι Νάξος, Παναγία Δροσιανή (7ος αι. επί εξορίας πάπα Μαρτίνου Α’ [649-653] και 11ος αι.)

Νάξος, Παναγία Δροσιανή

Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία (α’ φάση: β’ μισό 8ου αι., β’ φάση: 840)

Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία

Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία

Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία † Α’ ΕΠΙ ΠΑΥΛΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΗΜΩΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΕΓΕΝΕΤΟ ΣΥΝ Θ(Ε)Ω ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΤΟΥΤΟ … … … … … … † ΜΗΝΙ ΝΟΕΜΒΡΙΩ ΙΝΔΙΚΤΙΟΝΙ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΤΟΥΣ ΑΠΟ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΟΣΜΟΥ ‚ЅΤΜΘ’ ( 6349-5509=840)

Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία

Πλησιοί Άρτας, Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη (β’ μισό 8ου – αρχή 9ου αι Πλησιοί Άρτας, Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη (β’ μισό 8ου – αρχή 9ου αι.)

Πλησιοί Άρτας, Άγιος Δημήτριος του Κατσούρη

Επισκοπή Ευρυτανίας, ναός Επισκοπής (β’ μισό 8ου αι.)

Επισκοπή Ευρυτανίας, ναός Επισκοπής

Ορχομενός Βοιωτίας, Παναγία Σκριπού (873/4)

Ορχομενός Βοιωτίας, Παναγία Σκριπού

Ορχομενός Βοιωτίας, Παναγία Σκριπού

Περιστερά Θεσσαλονίκης, Άγιος Ανδρέας (παλαιοχριστιανική περίοδος και 870/1)

Περιστερά Θεσσαλονίκης, Άγιος Ανδρέας

Άρτα, Άγιος Βασίλειος στο γεφύρι (β’ μισό 9ου αι.)

Άρτα, Άγιος Βασίλειος στο γεφύρι

Νάξος, Άγιος Αρτέμιος (α’ μισό 9ου αι.)

Νάξος, Αγία Κυριακή (α’ μισό 9ου αι.)

Νάξος, Άγιος Ιωάννης στ’ Αδησαρού (9ος αι.)

Χρονολογική κατάταξη ναών Ναοί του 7ου αιώνα: Νότια Ελλάδα: Σπάρτη, βασιλική της Ακρόπολης. Νησιά Αιγαίου: Νάξος, Παναγία Δροσιανή. Κρήτη, Άγιος Τίτος Γόρτυνας. Ναοί του 8ου αιώνα: Μακεδονία: Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία. Δυτική και Κεντρική Ελλάδα: Πλησιοί, Άγιος Δημήτριος Κατσούρη. Ευρυτανία, Επισκοπή. Ναοί του 9ου αιώνα: Μακεδονία: Περιστερά, Άγιος Ανδρέας. Δυτική και Κεντρική Ελλάδα: Άρτα, Άγιος Βασίλειος. Ορχομενός, Παναγία Σκριπού. Νησιά Αιγαίου: Νάξος, εικονομαχικοί ναοί (Αγία Κυριακή, Άγιος Αρτέμιος, Άγιος Ιωάννης στ' Αδησαρού). Τυπολογική κατάταξη ναών Τύποι που αναπλάθουν παλαιοχριστιανικά πρότυπα και αποκτούν νέες μορφές: Μονόχωρος (με τρούλο): Νάξος, εικονομαχικοί ναοί. Βασιλική: Σπάρτη, βασιλική της Ακρόπολης. Ναός με τρούλο και περίστωο: Θεσσαλονίκη, Αγία Σοφία. Τρίκογχο: Νάξος, Παναγία Δροσιανή. Ελεύθερος σταυρός: Άρτα, Άγιος Βασίλειος. Περιστερά, Άγιος Ανδρέας (καταχρηστικά ). Νέοι τύποι ναών: Σταυροειδής βασιλική: Κρήτη, Άγιος Τίτος Γόρτυνας. «Μεταβατικός»-δρομικός σταυροειδής: Ευρυτανία, Επισκοπή. Πλησιοί, Άγιος Δημήτριος Κατσούρη. Ορχομενός, Παναγία Σκριπού.

Σύνοψη Βασιλική Ναός με τρούλο και περίστωο Σταυροειδής βασιλική Ελεύθερος σταυρός «Μεταβατικός» - δρομικός σταυροειδής Μονόχωρος με τρούλο Τρίκογχο «Οκτάστυλος» - δρομικός σταυροειδής