Αυτόματα εστιασμένη προσοχή (covert attention) Το πειραματικό παράδειγμα του Stroop.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «αυτόματη εστίαση της προσοχής». Αυτόματη εστίαση Η προσοχή είναι ένας μηχανισμός που είναι κάτω από τον «συνειδητό έλεγχό» μας. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ερεθίσματα του περιβάλλοντος «τραβούν» την προσοχή μας αυτόματα. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «αυτόματη εστίαση της προσοχής». Ιδιαίτερα «ικανά» ερεθίσματα απόσπασης της προσοχής είναι η κίνηση, σημασιολογικά σημαντικά ερεθίσματα, ερεθίσματα με μεγάλη ένταση, κλπ. Μία από τις σημαντικότερες μελέτες της αυτόματης εστίασης της προσοχής, ξεκίνησε το 1935 από τον Stroop.

Φαινόμενο Stroop Πείτε το χρώμα της μελάνης των παρακάτω λέξεων όσο το δυνατόν γρηγορότερα. χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ χχχχ

Φαινόμενο Stroop Πείτε το χρώμα της μελάνης των παρακάτω λέξεων όσο το δυνατόν γρηγορότερα. κόκκινο κίτρινο μπλε πράσινο κίτρινο μπλε κόκκινο πράσινο μπλε κόκκινο μπλε κίτρινο πράσινο κίτρινο κόκκινο μπλε πράσινο

Πείτε το χρώμα της μελάνης των λέξεων, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Φαινόμενο Stroop Πείτε το χρώμα της μελάνης των λέξεων, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. κόκκινο κίτρινο μπλε πράσινο κίτρινο μπλε κόκκινο πράσινο μπλε κόκκινο μπλε κίτρινο πράσινο κίτρινο κόκκινο μπλε πράσινο

Φαινόμενο Stroop Όταν καλούμαστε να εστιάσουμε στο χρώμα της μελάνης των λέξεων που έχουν ασύμβατη σημασία, τότε οι χρόνοι αντίδρασης μας είναι μεγαλύτεροι και τα λάθη περισσότερα. Αυτό δείχνει ότι κάποιες διεργασίες (ανάγνωση λέξεων) είναι τόσο αυτόματες στην εκτέλεσή τους που αποσπούν την προσοχή μας από άλλες διεργασίες που προσπαθούμε να εκτελέσουμε.

Βασικά ευρήματα Το φαινόμενο Stroop έχει μελετηθεί με διάφορες παραλλαγές ερεθισμάτων. Σημαντικές είναι οι κατηγορίες ερεθισμάτων που παραπέμπουν σημασιολογικά σε κάποιο χρώμα, χωρίς να είναι λέξεις χρωμάτων, π.χ. αίμα. Οι μελέτες στο φαινόμενο Stroop, εξετάζουν μερικές κρίσιμες ερωτήσεις: Α. σε ποιο βαθμό επηρεάζεται η αναγνώριση χρώματος από το περιεχόμενο της λέξης; Β. μπορεί η σημασία της λέξης να βοηθήσει την αναγνώριση χρώματος; Γ. μπορεί να βελτιωθεί κάποιος στην άσκηση Stroop μέσω εξάσκησης;

Νόημα λέξης Α. Όσο μεγαλύτερη είναι η σχέση της λέξης με το χρώμα, τόσο περισσότερο εμποδίζεται η αναγνώρισή του. Klein, 1964 Λέξεις βασικών χρωμάτων (κόκκινο, μπλε): αύξηση χρόνου αντίδρασης 85% Λέξεις μη βασικών χρωμάτων (γκρι, θαλασσί): αύξηση Χ.Α. 41% Λέξεις σχετικές με χρώμα (αίμα, γρασίδι): αύξηση Χ.Α. 35% Ουδέτερες λέξεις (σπίτι, άνθρωπος): αύξηση Χ.Α. 27% Σπάνιες λέξεις: αύξηση Χ.Α. 17% Ψευδολέξεις: αύξηση Χ.Α. 11%

Νόημα λέξης Β. Τα περισσότερα ευρήματα δείχνουν ότι το νόημα της λέξης δεν μπορεί να διευκολύνει την αναγνώριση του χρώματος. Sichel & Chandler, 1969 Λέξεις σύμφωνες με χρώμα: 645χλδ. Λέξεις ασύμφωνες με χρώμα: 777χλδ. Λέξεις ελέγχου (ΧΧΧΧ): 541χλδ. Λέξεις δε βοηθούν, απλά δεν εμποδίζουν την αναγνώριση τόσο πολύ…

Εξάσκηση Η εξάσκηση φαίνεται να δίνει στα υποκείμενα δυνατότητα ανάπτυξης στρατηγικών με τις οποίες να αγνοούν επιτυχώς το νόημα της λέξης στην άσκηση Stroop. Ωστόσο, δε φαίνεται η εξάσκηση να βελτιώνει την αναγνώριση χρώματος. Lowe & Mitterer, 1982 Ουδέτερες λέξεις, 100% ασύμβατες λέξεις, 25% ασύμβατες και 75 συμβατές λέξεις. Μεγαλύτερος χρόνος αντίδρασης; Στην τρίτη συνθήκη. Εμπόδισε τα υποκείμενα να εφαρμόσουν στρατηγικές αγνόησης της λέξης.

Συμπερασματικά Το φαινόμενο Stroop συνήθως αποδίδεται στην εμπλοκή της αυτόματης διεργασίας της ανάγνωσης στην αναγνώριση χρώματος. Έτσι, όταν προκύπτει από την ανάγνωση ένα στοιχείο αντικρουόμενο με αυτό που προκύπτει από την αναγνώριση χρώματος, το σύστημα πρέπει να «ελέγξει» τις αντικρουόμενες πληροφορίες, και αυτή η διαδικασία κοστίζει σε χρόνο αντίδρασης. Ένα πιθανό πρόβλημα με αυτή την ερμηνεία είναι ότι θεωρεί την αναγνώριση χρώματος λιγότερο αυτόματη διεργασία από την ανάγνωση. Ωστόσο η αντίληψη χρωμάτων, φαίνεται να ολοκληρώνεται σε κατώτερα επίπεδα του εγκεφάλου από ότι η ανάγνωση.

Αυτόματες διεργασίες Μία διεργασία που εξασκούμε πολύ, με το χρόνο θα γίνει αυτόματη. Οι αυτόματες διεργασίες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Γίνονται με μεγάλη ταχύτητα Δε χρειάζονται προσοχή Δεν υπόκεινται σε συνειδητό έλεγχο Πραγματοποιούνται με «καταναγκαστικό» τρόπο.

Μη αυτόματες διεργασίες Οι μη αυτόματες διεργασίες από την άλλη: Είναι αργές στην εκτέλεσή τους Απαιτούν κόπο και προσοχή Είναι συνειδητές