ΤΟΞΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΗ

ΟΔΟΙ ΕΚΘΕΣΗΣ Πεπτική οδός Αναπνευστική οδός Δέρμα Η δυνατότητα απορρόφησης από κάθε μια από τις παραπάνω οδούς εξαρτάται από τις φυσικές και χημικές ιδιότητες της τοξικής ουσίας και τους ειδικούς κάθε φορά συμπαρομαρτούντες παράγοντες

Μεγάλη σημασία έχει η διαπερατότητα και η δομή της κυτταρικής μεμβράνης. Η διαπερατότητα αποτελεί και την κύρια προϋπόθεση για την τύχη μιας τοξικής ουσίας στον οργανισμό. Ιδιαίτερη σημασία στην τοξικολογία έχει η εκλεκτική διαπερατότητα , σε σχέση με τους διάφορους μηχανισμούς με τους οποίους τελικώς γίνεται η μεταφορά των τοξικών ουσιών μέσω των βιολογικών μεμβρανών, όπως η διήθηση, η παθητική μεταφορά, η ενεργός μεταφορά, η διευκολυνόμενη διάχυση και η φαγοκυττάρωση

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα Απορρόφηση από το αναπνευστικό σύστημα Απορρόφηση από το δέρμα

Απορρόφηση από το γαστρεντερικό σύστημα Η σημαντικότερη από τοξικολογική άποψη οδός Υπάρχει προοδευτική αύξηση της απορρόφησης κατά την διέλευση από τον πεπτικό σωλήνα Το pH Η πληρότητα ή κενότητα του στομάχου Το είδος της τροφής Τα διάφορα πεπτικά ένζυμα

εντεροηπατική κυκλοφορία Μετά το φράγμα του εντερικού βλεννογόνου, η χημική ουσία μεταφέρεται απευθείας στο ήπαρ, υφίσταται σ’ αυτό τις συνήθεις βιομετατροπές και στη συνέχεια μπορεί να απεκκριθεί μέσω της χολής στο έντερο, όπου και να επαναρροφηθεί Η εγκατάσταση αυτού του κύκλου σε ενδεχόμενη δηλητηρίαση επιβαρύνει σημαντικά το ήπαρ

Απορρόφηση από το αναπνευστικό σύστημα Η ταχύτητα της απορρόφησης εξαρτάται από την συγκέντρωση της ουσίας στον εισπνεόμενο αέρα, την μερική πίεση, το βάθος και τον ρυθμό εισπνοής. Η επαφή μιας τοξικής ουσίας με τον πνευμονικό βλεννογόνο, ακόμα κι αν δεν απορροφηθεί, μπορεί να τον ερεθίσει τοπικά προκαλώντας χημική πνευμονίτιδα, επακολούθως δε πνευμονικό οίδημα όπως π.χ. στην περίπτωση εισπνοής χλωρίου.

Απορρόφηση από το δέρμα Το δέρμα έχει μεγάλη διαθέσιμη επιφάνεια, αλλά και μικρή απορροφητική ικανότητα. Αυτό συμβαίνει λόγω της μικρής αιμάτωσης, της ειδικής κατασκευής της επιδερμίδας, και του σμήγματος. Σημαντικός παράγοντας για την απορρόφηση μιας ουσίας από το δέρμα είναι η λιποδιαλυτότητά της αφενός, και η ακεραιότητα της επιδερμίδας αφετέρου. Η απορρόφηση γίνεται κατά φάσεις.

ΚΑΤΑΝΟΜΗ

Σημαντικές παράμετροι που σχετίζονται με την κατανομή είναι: Ο φαινόμενος όγκος κατανομής που υποδηλώνει τον όγκο των βιολογικών υγρών στα οποία η τοξική ουσία κατανέμεται Η συγκέντρωση της ουσίας στο πλάσμα Ο χρόνος ημίσειας ζωής της ουσίας (t1/2). Αυτό αποτελεί σημαντική παράμετρο της τοξικότητας και μπορεί να αφορά μόνο το πλάσμα ή ολόκληρο τον οργανισμό

ΒΙΟΜΕΤΑΤΡΟΠΗ Η βιομετατροπή μιας ουσίας έχει ως αποτέλεσμα: την μειωμένη κατανομή της στους ιστούς την ελαττωμένη επαναρρόφηση της την προαγωγή της απέκκρισής της

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Η πιο σημαντική οδός απέκκρισης είναι η νεφρική. Η απομάκρυνση των τοξικών ουσιών μέσω της χολής αποτελεί σημαντική οδό απέκκρισης. Συνέπεια της απέκκρισης μιας ουσίας μέσω της χολής είναι και η ενδεχόμενη επαφή της με την χλωρίδα του εντέρου και καθίσταται φανερό ότι επαυξάνεται η πιθανότητα επαύξησης της αρχικής τοξικής δράσης

ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ Η απέκκριση από τους πνεύμονες θεωρείται μια πολύ ικανοποιητική απεκκριτική οδός για τις λιποδιαλυτές ενώσεις, επειδή τα τριχοειδή και οι μεμβράνες των κυψελίδων, που είναι λεπτές, βρίσκονται πολύ κοντά μεταξύ τους, επιτρέποντας την κανονική ανταλλαγή των αερίων που επιτελείται με την αναπνοή. Υπάρχουν και άλλες απεκκριτικές οδοί τοξικών ουσιών, όπως αυτή του μητρικού γάλακτος, που έχει εξαιρετικό τοξικολογικό ενδιαφέρον και θεωρείται ως μια αξιόλογη απεκκριτική οδός ιδιαίτερα για τις λιποδιαλυτές ενώσεις. Τοξικές ουσίες μπορούν επίσης να απεκκριθούν σε άλλα βιολογικά υγρά όπως π.χ. στο σπέρμα, στο σίελο, στον ιδρώτα κ.α.

αύξηση του χρόνου ημίσειας ζωής παραγωγή τοξικών μεταβολιτών στον ΑΠΕΚΚΡΙΣΗ ΜΙΑΣ ΟΥΣΙΑΣ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΗΣ ΧΟΛΗΣ   αύξηση του χρόνου ημίσειας ζωής παραγωγή τοξικών μεταβολιτών στον γαστρεντερικό σωλήνα αύξηση του χρόνου παραμονής της ουσίας στο ήπαρ ηπατική βλάβη

ΜΟΡΦΕΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ

Οι δηλητηριάσεις από διαγνωστικής πλευράς μπορούν να διακριθούν σε περιπτώσεις που το άτομο: εξετέθη στην επίδραση γνωστού δηλητηρίου εξετέθη στην επίδραση άγνωστης ουσίας, ενδεχομένως δηλητηριώδους εμφανίζει νοσηρή κατάσταση, άγνωστης αιτιολογίας όπου το ενδεχόμενο της δηλητηρίασης πρέπει να ληφθεί υπόψη στη διαφορική διάγνωση

Οι αιτίες των δηλητηριάσεων μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις ομάδες: Σκόπιμη-εκούσια (περιλαμβάνει τόσο τις γνωστές απόπειρες αυτοκτονίας που οφείλονται κυρίως σε ψυχολογικές διαταραχές, όσο και τις μη γνήσιες, «υποκρινόμενες αυτοκτονίες», οι οποίες στοχεύουν να μεταβάλλουν ατομικές καταστάσεις και συνθήκες) Τυχαία-ακούσια (συχνή στα παιδιά)(περιλαμβάνει υπερβολική δόση φαρμάκων, τροφικές δηλητηριάσεις, δηλητηριάσεις από ουσίες του επαγγελματικού περιβάλλοντος κ.α. ) Απόπειρα ανθρωποκτονίας (υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις όπου σε μικρά παιδιά χορηγούνται σκόπιμα μεγάλες δόσεις φαρμάκων ως εκδήλωση παιδικής κακοποίησης)