ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ Στοιχεία τοπογραφίας & Γεωλογικών χαρτών Δρ. Χ. Δ. Κράνης Αθήνα, 2005

Προβολικά Συστήματα – βασικές έννοιες σφαίρα, σφαιροειδές, ελλειψοειδές γεωειδές γεωγραφικές συντεταγμένες γεωγραφικό πλάτος (φ) γεωγραφικό μήκος (λ)

γεωγραφικές  καρτεσιανές συντεταγμένες Κυλινδρικές Από τη «σφαίρα» στο επίπεδο γεωγραφικές  καρτεσιανές συντεταγμένες Αζιμουθιακές ή επίπεδες ΠΡΟΒΟΛΕΣ Κωνικές ισαπέχουσες σύμμορφες ισοδύναμες

Τοπογραφικοί χάρτες – βασικές έννοιες Χαρτογραφικός κάναβος Τετραγωνισμός HATT 5 km Τετραγωνισμός ΕΓΣΑ’87 5 km Συντεταγμένες ΕΓΣΑ’87 Συντεταγμένες ED 50 Συντεταγμένες HATT

Προβολικό σύστημα ΗΑΤΤ Τοπογραφικοί χάρτες – προβολικά συστήματα Προβολικό σύστημα ΗΑΤΤ Όνομα προβολικού συστήματος: Ισαπέχουσα Αζιμουθιακή προβολή του ΗΑΤΤ Γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς (Datum): Ελληνικό, με αφετηρία το Αστεροσκοπείο Αθηνών (λο=23ο42' 58''.815) Ελλειψοειδές αναφοράς: Bessel Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a: 6377397.155m Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς (1/f): 1/299.1528128 Διαστάσεις φύλλων χάρτη: 30ο x 30ο Αριθμός φύλλων χάρτη: 189 Ένα επίπεδο αναφοράς, το οποίο εφάπτεται σε ένα σημείο του ελλειψοειδούς το οποίο ονομάζεται κέντρο φύλλου χάρτου (Κ.Φ.Χ.). 130 σφαιροειδή τραπέζια μεγέθους 30' x 30' για την κάλυψη του Ελλαδικού χώρου. Κάθε τραπέζιο έχει το δικό του σύστημα συντεταγμένων, με την αρχή των αξόνων το Κ.Φ.Χ. Οι παραμορφώσεις των γωνιών, των αζιμουθίων καθώς και των εμβαδών διατηρούνται μικρές μέσα στο ίδιο Φ.Χ. Οι αποστάσεις που αναφέρονται στο κέντρο και προς οποιοδήποτε σημείο του ίδιου Φ.Χ. δεν παραμορφώνονται. Αρκετά συχνά απαιτούνται περισσότερα του ενός Φ.Χ. για την κάλυψη μιας γεωγραφικής περιοχής Άυξηση παραμορφώσεων των γεωμετρικών μεγεθών αυξάνονται. Αρνητικές τιμές συντεταγμένων Προβολικό σύστημα U.T.M. Όνομα προβολικού συστήματος: Παγκόσμια Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή -Universal Transverse Mercator) Γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς (Datum): E.D.50 , με αφετηρία το Potsdam Ελλειψοειδές αναφοράς: Hayford Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a: 6378388.155m Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς (1/f): 1/297 Συντελεστής κλίμακας Κο 0.9996 Διαστάσεις ζωνών: 60 σε γεωγραφικό μήκος Αριθμός ζωνών κάλυψης του Ελλαδικού χώρου: 2 (4η και 5η ζώνη, με κ.μ. λ=21ο και λ=27 ο αντίστοιχα) Σύμμορφη προβολή (απεικόνιση του ελλειψοειδούς με την βοήθεια ενός κυλίνδρου (ελλειπτικής διατομής) που εφάπτεται στον μεσημβρινό της ζώνης). 60 ζώνες, γεωγραφικού μήκους 6ο. Η πρώτη ζώνη: μεσημβρινός Greenwich. Η Ελλάδα καταλαμβάνει τις ζώνες 4 και 5 (γεωγραφικά μήκη των άκρων της Ελλάδας είναι λ= 19ο έως λ =28ο. Οι παραμορφώσεις μέσα σε κάθε ζώνη < 1:2500. Τιμή των τετμημένων των κεντρικών μεσημβρινών: 500 000μ. Αρχή των τεταγμένων: η τομή του κεντρικού μεσημβρινού με τον ισημερινό.

Προβολικό σύστημα ΕΓΣΑ'87 Τοπογραφικοί χάρτες – προβολικά συστήματα Προβολικό σύστημα ΕΓΣΑ'87 Επίσημη ονομασία : Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 87 Γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς (Datum): Ε.Γ.Σ.Α. 87 με αφετηρία το μετατεθειμένο γεώκεντρο (βάθρο Διονύσου) Ελλειψοειδές αναφοράς: GRS'80 Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a: 6378137.000m Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς (1/f): 1/298.25722101 Συντελεστής κλίμακας Κο 0.9996 Μια ενιαία ζώνη για όλη την Ελλάδα με κεντρικό μεσημβρινό λο=24ο . Παραμορφώσεις <= 1:1.000 στα άκρα της χώρας Τετμημένη κεντρικού μεσημβρινού: 500000μ. Αρχή των τεταγμένων: ισημερινός (φ=0ο)

Τοπογραφικά διαγράμματα 1/5000 Συντεταγμένες HATT

Τοπογραφικά διαγράμματα 1/5000 τεχν. αναβαθμίδες τριγωνομετρικό Δρόμος (ασφαλτοστρ.)

Τοπογραφικά διαγράμματα 1/5000 Σταυρονήματα: τετραγωνισμός ΗΑΤΤ (ανα 500 μ. 500 m. Πηγάδια

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Στρωματογραφικές στήλες Υπόμνημα Γεωλογική τομή

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Χρώματική κωδικοποίηση Συμβολισμοί- Επισημειώσεις

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Παραδείγματα Τ1-d J3-K1 k,d Js-Ki k,d e f N2 m, st Κωδικοί – Συντομογραφίες λιθολογιών k: ασβεστόλιθοι d: δολομίτες mr: μάρμαρα sch: σχιστολιθοι F: φλύσχης ch:κερατόλιθοι, κλπ m: μάργες st: ψαμμίτες c: κροκαλοπαγή al: αλλούβια br: λατυποπαγή cs, sc: κορήματα Τ1-d J3-K1 k,d Js-Ki k,d e f N2 m, st Pls m, st o: οφιόλιθοι π: περιδοτίτες σ: σερπεντινίτες δ: διαβάσες

ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ Στοιχεία στρωμάτων Συμβολισμοί επαφών Τεκτονικά στοιχεία

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Ασβεστόλιθοι μεσο-παχυ πλακώδεις (Εν. Παξών)

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Σχιστόλιθοι

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Ασβεστόλιθοι με Cladocoropsis Mirabilis

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Μάρμαρα Σχιστόλιθοι

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Σχιστόλιθοι φωτ: Σ. Λόζιος

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι Πηλίτες (εν. Πίνδου) φωτ: Σ. Λόζιος

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: Λιθολογικοι Τύποι φωτ: Σ. Λόζιος

Πολύμεικτο κροκαλο-λατυποπαγές βάσης Ημισυνεκτικά κορήματα Κροκαλοπαγή Ποτάμιας Αναβαθμίδας Beach-rock

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: επαφές -δομές Ρήγμα

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: επαφές -δομές Επώθηση

ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ: επαφές -δομές Επώθηση Επώθηση φωτ: Ν. Καραλέμας

(?) αποκαλυμμένη επιφάνεια ρήγματος

Οξείδια & τεκτονικές γραμμώσεις σε επιφάνεια ρήγματος

Γεωλογική Χαρτογράφηση: Ο Γεωλογικός (μας) Χάρτης… Στη συνέχεια δίνονται κάποιες κατευθυντήριες γραμμές για τη διαδικασία της γεωλογικής χαρτογράφησης. Ωστόσο, η εργασία υπαίθρου, αν και υπακούει σε κανόνες που έχουν να κάνουν, μεταξύ άλλων, με τη δομή της περιοχής, τη λιθολογία των σχηματισμών, τη γεωμετρία και τα είδη των επαφών, την κλίμακα εργασίας, είναι δύσκολο να «μπει σε καλούπι». Απαιτείται εξάσκηση, συστηματικότητα στην εργασία και επιμονή. Για το λόγο αυτό, οι υποδείξεις που ακολουθούν δε θεωρούνται «κανόνες», αλλά μάλλον συμβουλές και υποδείξεις που μπορούν να υιοθετηθούν ή όχι, ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες εργασίας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ –ΚΑΙ ΌΧΙ ΠΛΗΡΗΣ- ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Εντοπισμός θέσης-θέσεων στην ύπαιθρο. Επιλέγουμε κατ’ αρχήν μια-δυο θέσεις που να μας παρέχουν ικανή πανοραμική άποψη της περιοχής – Γενικός προσανατολισμός και εξοικείωση με τη μορφολογία της περιοχής Εξοικείωση με τους λιθολογικούς τύπους της περιοχής. Αλπικοί σχηματισμοί: είναι αμεταμόρφωτοι? Μεταμορφωμένοι? Και τα δυο? Τι είδους επαφές αναμένονται? Ποια είναι η αναμενόμενη σχέση τους (με βάση τα όσα γνωρίζουμε για την περιοχή). Μπορεί κάτι τέτοιο να πιστοποιηθεί? Μεταλπικοί σχηματισμοί: υπάρχουν στην περιοχή, και αν ναι, είναι σημαντικές οι εμφανίσεις τους, από πλευράς έκτασης και πάχους? Ποια η φάση τους (και κατ’ επέκταση το περιβάλλον σχηματισμού τους? Χονδρικός διαχωρισμός λιθολογιών (και, αν είναι δυνατό) χάραξη ιχνών επαφών («όρια»), από μια θέση με πανοραμική άποψη. Λήψη φωτογραφιών και σχεδίαση – σκιτσάρισμα τους στο τετράδιο υπαίθρου. Εξεύρεση κατάλληλων θέσεων στις οποίες εμφανίζονται οι λιθολογικοί τύποι που εξετάζουμε. Προσοχή στις εξαλλοιωμένες εμφανίσεις. Δειγματοληψία και μακροσκοπική εξέταση δειγμάτων (πετρολογικός τύπος, ?απολιθώματα, κλπ). Συστηματικό περπάτημα – σάρωση της περιοχής. Λήψη μετρήσεων (στρώση, σχιστότητα, γραμμώσεις, κλπ) και καταγραφή τους. «Περπάτημα» των γεωλογικών ορίων που έχουμε πιθανολογήσει από τις πανοραμικές θέσεις. Προσπάθεια ερμηνείας τους (τεκτονικό? στρωματογραφικό? τι είδους?) Ανασύνταξη και προσπάθεια κατανόησης των παρατηρήσεων. Κατασκευή πρόχειρων γεωλογικών τομών, προκειμένου να γίνει απόπειρα ερμηνείας των παρατηρήσεων. Η ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ‘ΓΡΑΜΜΙΚΗ’ ΟΥΤΕ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΦ’ΑΠΑΞ. ΤΟ ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΟΥΝ ΌΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ, ΏΣΤΕ ΝΑ ΚΑΤΑΛΗΞΟΥΜΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.

Το συνοδευτικό κείμενο πρέπει να περιλαμβάνει: Η εργασία θεωρείται ολοκληρωμένη όταν έχουν αποσαφηνιστεί οι λιθολογικοί τύποι, η σχέσεις μεταξύ τους, τα είδη των επαφών και είμαστε πλέον σε θέση σε κάθε σημείο ή περιοχή του χάρτη να δικαιολογήσουμε αυτό που έχουμε καταγράψει. Ο χάρτης συνοδεύεται από το υπόμνημά του, γεωλογικές τομές (που δείχνουν σε βάθος τη σχέση των σχηματισμών μεταξύ τους), επεξηγηματικά σκίτσα και φωτογραφίες, μετρήσεις (που αποτυπώνονται είτε επί χάρτου (π.χ. στρωσεις, σχιστότητες) ή δίνονται σε στερεογραφικές προβολές ή/και επεξεργασμένες στατιστικά, ιδιαίτερα αν πρόκειται για πλήθος μετρήσεων) και ένα συνοδευτικό κείμενο, στο οποίο αναπτύσσονται οι παρατηρήσεις υπαίθρου. Το συνοδευτικό κείμενο πρέπει να περιλαμβάνει: Ένα εισαγωγικό μέρος, με την γεωγραφική τοποθέτηση της περιοχής, τις κύριες γεωμορφολογικές μονάδες, περιγραφή του αναγλύφου, κλπ. Μια βιβλιογραφική επισκόπηση, που περιλαμβάνει αναφορές σε προηγούμενες εργασίες και τα αποτελέσματά τους. Την περιγραφή της γεωλογίας της περιοχής: Προκειμένου για αλπικούς σχηματισμούς, η περιγραφή γίνεται κατά Ενότητα, αν έχουμε ξεχωρίσει περισσότερες της μίας. Σε κάθε ενότητα περιγράφουμε τη στρωματογραφική της διάρθρωση, τα πάχη των σχηματισμών και τη λιθολογία κάθε σχηματισμού. Αν έχουμε διαχωρίσει περισσότερες από μία ενότητες, δίνουμε και συνθετική στρωματογραφική στήλη. Μεταλπικοί σχηματισμοί: περιγράφονται (συνήθως) από τον αρχαιότερο στο νεώτερο. Η περιγραφή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη λιθολογική τους σύσταση και τη φάση τους, το πάχος και τη γεωμετρία τους, τις περιοχές εμφάνισής τους και τη σχέση τους με τους υποκείμενους αλπικούς. Τεκτονική της περιοχής: Γίνεται διαχωρισμός μεταξύ νεοτεκτονικής και προ-νεοτεκτονικής παραμόρφωσης. Σύνθεση παρατηρήσεων – Συμπεράσματα Βιβλιογραφικές αναφορές Παράρτημα Εικόνων – Σχεδίων – Χαρτών , κλπ.

β. διαχωρισμός λιθολογικών τύπων – ηλικιών - φάσεων Mz sch K mr J mr Q al H cd Q tr Q sc Pt sc Mz sch K mr J mr Q al H cd Q tr Q sc Pt sc α. τοπογραφικό υπόβαθρο 1/5000 γ. ερμηνεία επαφών

Η αλήθεια είναι (κάπου) εκεί έξω…