Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Βαλαωρίτου 33 - 42100 ΤΡΙΚΑΛΑ Τηλέφ. : 24310-28697 Fax : 24310-28618 Πληροφορίες: Αμαλία Ηλιάδη Ιστοσελίδα: http://3gym-trikal.tri.sch.gr Ε- mail mail@3gym-trikal.tri.sch.gr Πολιτιστικά Προγράμματα Σχολικού Έτους 2013-2014 Ονοματεπώνυμο Διευθύντριας: Αμαλία Ηλιάδη, ΠΕ02,Φιλόλογος-Ιστορικός (Συντονίστρια, Υπεύθυνη Καινοτόμων Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων) Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Όψεις Βυζαντινού πολιτισμού: Η Βυζαντινή Ναοδομία και Τέχνη στο Ελληνικό Τοπίο Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αρχιτεκτονική Μέσης Βυζαντινής περιόδου-Όψεις Βυζαντινού πολιτισμού Σταθερή τάση αποτέλεσε η συγκέντρωση γύρω από το κέντρο, η τάση προς τετραγωνισμό, με αποτέλεσμα οι διαστάσεις των ναών να μειωθούν στο μήκος και να αυξηθούν στο πλάτος. Έτσι άλλαξε και η διάταξη των καμαρών και των στηριγμάτων του τρούλου. Οι τέσσερις καμάρες σχημάτισαν σταδιακά ισοσκελή σταυρό και οι πεσσοί τετραγωνίστηκαν. Έγινε μια προσπάθεια εμφάνισης του σταυρού τόσο εσωτερικά, στην κάτοψη, όσο και εξωτερικά, στη στέγαση. Τα χαρακτηριστικά αυτά παρουσιάστηκαν στην τρουλαία βασιλική που εξελίχθηκε προς το σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλο. Τέτοιοι ναοί συχνά αναφέρονται ως μεταβατικοί, αν και η ορολογία αυτή συνηθίζεται από τους ερευνητές για να χαρακτηρίσει το μεταβατικό ελλαδικό σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Γλωσσάρι σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός: τύπος ναού στον οποίο η διάταξη των εσωτερικών χώρων και της στέγασης διαμορφώνουν το σχήμα του σταυρού. Ανάλογα με τον αριθμό των στηριγμάτων του τρούλου (κιόνων και πεσσών) χαρακτηρίζεται ως δικιόνιος ή δίστυλος, τετρακιόνιος και οκτάστυλος. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Πεντάτρουλοι ναοί Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Πεντάτρουλοι ναοί Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Σταυροειδής εγγεγραμμένος Ο σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός, πλήρως εξελιγμένος αυτή την περίοδο, κυριαρχεί σε όλη την αυτοκρατορία. Οι τέσσερις ημικυκλικές καμάρες που στηρίζουν τον τρούλο διατάσσονται σε σχήμα σταυρού γύρω από το κέντρο και ταυτόχρονα εγγράφονται μέσα σε ένα τετράγωνο. Έτσι το σχήμα του σταυρού διαγράφεται έντονα τόσο στην κάτοψη όσο και στη στέγαση του ναού. Η διαμόρφωση των σταυροειδών εγγεγραμμένων ναών δημιουργεί έναν αρκετά ενιαίο χώρο, όπου οι πιστοί διατάσσονται γύρω από το κέντρο όπου υψώνεται και κυριαρχεί το τρούλος, ο ουρανός σύμφωνα με τη συμβολική θεώρηση του ναού. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Κάτοψη Αγ. Αποστόλων Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Μονή Δαφνίου: Οκταγωνικός , 11ος αι.: Μεγάλος τρούλος στηρίζεται σε οκτάγωνο Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Νέα μονή Χίου Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Νέα Μονή Χίου Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Νέα μονή Χίου Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Όσιος Λουκάς Βοιωτίας Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Όσιος Λουκάς Φωκίδας (β΄μισό 10ου αι. (βασικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της περιόδου) Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ολίγη ζωγραφική Ο ναός θεωρούνταν ήδη από την Παλαιοχριστιανική εποχή μια μικρογραφία του σύμπαντος. Έτσι διαμορφώθηκαν δύο κεντρικοί άξονες, που συμβολίζουν αντίστοιχα τον ουρανό και τη γη: ο κατακόρυφος, με αφετηρία τον τρούλο και ο κατά μήκος άξονας, όπου κυριαρχεί η αψίδα. Τα ανώτερα τμήματα του ναού συμβολίζουν την ουράνια σφαίρα και τα κατώτερα τη γήινη. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Εικονογραφικό πρόγραμμα Από το 843 και σε όλη την υπόλοιπη βυζαντινή περίοδο, αλλά ακόμη και σήμερα, η διακόσμηση των ναών βασίζεται στο ακόλουθο εικονογραφικό πρόγραμμα: Στον κατακόρυφο άξονα δεσπόζει στον τρούλο ο Χριστός Παντοκράτορας περιστοιχισμένος από τις αγγελικές δυνάμεις και τους προφήτες. Στα σφαιρικά τρίγωνα απεικονίζονται οι Ευαγγελιστές που κατέγραψαν τα γεγονότα της Ενσάρκωσης και που συνδέουν την ουράνια σφαίρα με τη γήινη. Τα γεγονότα που αφηγούνται τη ζωή του Χριστού στη γη, ο Χριστολογικός δηλαδή κύκλος, απεικονίζονται στην αμέσως κατώτερη ζώνη. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Η αμέσως κατώτερη ζώνη Οι παραστάσεις αυτές που είναι συνήθως δώδεκα (Ευαγγελισμός, Γέννηση, Βάπτιση, Υπαπαντή, Έγερση του Λαζάρου, Βαϊοφόρος, Σταύρωση, Κάθοδος στον 'Aδη, Μυροφόροι, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Κοίμηση της Θεοτόκου) τοποθετούνται στο ναό κυκλικά, κατά τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ξεκινώντας από τον Ευαγγελισμό που απεικονίζεται μπροστά στο ιερό. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Κατώτερη ζώνη Στην κατώτερη ζώνη του ναού, που αντιπροσωπεύει τη γήινη σφαίρα, σχεδόν στο ίδιο ύψος με τους πιστούς, παριστάνονται ολόσωμοι άγιοι, μάρτυρες, στρατιωτικοί και μοναχοί. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Παναγία Στον οριζόντιο άξονα του ναού κυριαρχεί η μορφή της Παναγίας στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού. Η Παναγία αποτελεί το φορέα της Eνσάρκωσης, το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους ανθρώπους και το Θεό και δέεται για τη σωτηρία τους. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ιερό Tέλος, στον ημικύλινδρο της αψίδας, μέσα δηλαδή στο Ιερό, καθιερώνονται θέματα που σχετίζονται με τη Θεία Λειτουργία που τελείται στο χώρο. Τέτοια είναι η Κοινωνία των Αποστόλων καθώς και ιεράρχες, που μέχρι τις αρχές του 12ου αιώνα παριστάνονταν μετωπικοί. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Ελληνική φύση και Βυζαντινός Ρυθμός ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΡΥΘΜΟΣ Ελληνική φύση και Βυζαντινός Ρυθμός Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ο Βυζαντινός ρυθμός ή «εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο» είναι ένα είδος αρχιτεκτονικής χριστιανικών ναών. Οι ναοί αυτού του ρυθμού κτίζονται σε σχήμα σταυρού με κλίτη και φέρουν έναν ή περισσότερους τρούλους. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ο βυζαντινός ρυθμός ή εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο εμφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα σε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο, ύστερα από μια περίοδο τριών περίπου αιώνων μεταβατικής ναοδομίας, συνδυασμού θολωτής τρίκλιτης βασιλικής με τη σταυρωτή τρουλαία βασιλική (χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ναός της Σκριπούς Βοιωτίας). Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 880 στο περίφημο αυτοκρατορικό κτίσμα της "Νέας Εκκλησίας του Παλατίου" και εγκαινιάστηκε από τον Μ. Φώτιο στα χρόνια του Βασιλείου Α΄ (867-886). Ονομάστηκε Νέα Εκκλησία, διότι παρουσίαζε έναν καινούριο αρχιτεκτονικό τύπο. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Η εκκλησία Καπνικαρέα στην Αθήνα αποτελεί παράδειγμα βυζαντινού ρυθμού. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ο εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο είναι ο αντιπροσωπευτικός βυζαντινός ρυθμός. Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του ρυθμού είναι ο σχηματισμός σταυρού εσωτερικά και εξωτερικά στο σχεδόν τετράγωνο κτίσμα, με τον έναν ή τους πέντε τρούλους. Η δημιουργία κογχών στη βόρεια και νότια πλευρά όχι μόνο αυξάνουν τον εσωτερικό χώρο, αλλά χαρίζουν παράλληλα ομορφιά και χάρη. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Παναγία των Χαλκέων, Θεσσαλονίκη Υπάρχουν πάμπολλα δείγματα αυτού του ρυθμού, όπως η Γοργοεπίκοος (άγιος Ελευθέριος), άγιοι Θεόδωροι, η εκκλησία Καπνικαρέα, η Καισαριανή στην Αθήνα, η Παναγία των Χαλκαίων στη Θεσσαλονίκη, οι εκκλησίες του Μυστρά, κ.α. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Το τελειότερο δείγμα βασιλικής με τρούλο είναι η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. Έργο δύο μικρασιατών Ελλήνων αρχιτεκτόνων, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου, κτίστηκε με εντολή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού με στόχο να επισκιάσει κάθε προηγούμενο χριστιανικό κτίσμα. Στα εγκαίνια της το 537, ο Ιουστινιανός αναφώνησε: «σε νίκησα Σολομώντα» Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Παραλλαγή αυτού του ρυθμού είναι ο εγγεγραμμένος οκτάγωνος ναός. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει ευμεγέθης τρούλος, ο οποίος καλύπτει ολόκληρη σχεδόν τη στέγη και ο οποίος δια οκτώ σφαιρικών τριγώνων στηρίζεται σε ισάριθμους κίονες. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου είναι ο παραμερισμός των τεσσάρων πεσσών ή κιόνων από το κέντρο του ναού και η δημιουργία ενιαίου άνετου χώρου στον κυρίως ναό. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ο ναός της Ρώσικης Εκκλησίας των Αθηνών. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Εσωτερικά δεν παρουσιάζονται σημαντικές αλλαγές καθότι ο χριστιανικός ναός σε όλους τους ρυθμούς παραμένει ο ίδιος, χωρισμένος, στο ιερό Βήμα, τον κυρίως ναό και το νάρθηκα. Εκείνο που άλλαξε στον βυζαντινό ρυθμό ήταν η εσωτερική διακόσμηση και κυρίως η βυζαντινή ζωγραφική. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Εικαστικές τέχνες και μουσική Βυζαντινή τέχνη Εικαστικές τέχνες και μουσική Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Βυζαντινή αρχιτεκτονική : ρυθμοί Βασιλική : εκκλησίες οι οποίες ήταν τεράστια επιμήκη οικοδομήματα, διαιρούμενα εσωτερικά, δια κιονοστοιχιών, σε κλίτη, καταλήγοντας στην ανατολική μικρή πλευρά σε αψίδα (κόγχη), και τα οποία κυριάρχησαν τον 4ο και 5ο αιώνα. Τρουλαία βασιλική: αποτελεί εξέλιξη της παλαιοχριστιανικής βασιλικής με χρήση τρούλου για την κάλυψη του κεντρικού τμήματος του ναού. Ο τύπος αυτός εμφανίστηκε στα χρόνια του Iουστινιανού (527-565) με κορυφαίο παράδειγμα την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Κάτοψη ναού της Λακωνίας Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Βυζαντινή αρχιτεκτονική: ρυθμοί Σταυροειδής εγγεγραμμένος: ο τρούλος στηρίζεται στο κέντρο ενός ισοσκελούς σταυρού ο οποίος είναι εγγεγραμμένος σε ένα ορθογώνιο. Υπάρχουν τέσσερα στηρίγματα για τη στήριξη του τρούλου, ο οποίος εδράζεται στη συνέχεια σε τέσσερα τόξα, με τη βοήθεια τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων στις γωνίες. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Όσιος Λουκάς , ναός της Παναγίας Όσιος Λουκάς , Καθολικό Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Βυζαντινή αρχιτεκτονική: ρυθμοί Αγιορείτικος, τρίκογχος τύπος που αποτελεί παραλλαγή του σύνθετου  σταυροειδoύς εγγεγραμμένου με τρούλο τύπου, στον οποίο η βόρεια και νότια κεραία απολήγουν σε κόγχη. Ο τύπος ονομάζεται έτσι, επειδή δημιουργήθηκε και επιχωριάζει στο Άγιο Όρος . Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Καθολικό μεγίστης Λαύρας Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Βυζαντινή αρχιτεκτονική: ρυθμοί Οκταγωνικός: ο τρούλος καλύπτει ολόκληρο το χώρο του κυρίως ναού. Εδράζεται σε οκτώ τόξα που αποτελούν τα μέτωπα τεσσάρων ημιχωνίων ή κογχών στις γωνίες και τεσσάρων τόξων στις πλευρές, με τη βοήθεια οκτώ σφαιρικών τριγώνων και στηρίζεται σε οκτώ στηρίγματα. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Βυζαντινή ζωγραφική http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/pl/867/t/main/t10a.html Αφού κάνετε κλικ στην υπερσύνδεση και διαβάσετε το περιεχόμενο της σελίδας , παρουσιάστε στη συνέχεια το εικονογραφικό πρόγραμμα των ναών . Ποιο σκοπό πιστεύετε ότι εξυπηρετούσε; Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Χαρακτηριστικά βυζαντινής ζωγραφικής Δεν επιδιώκει να προκαλέσει την αισθητική απόλαυση, την τέρψη αλλά την πνευματική συγκίνηση με την απεικόνιση του Θείου Λόγου. Βασικά χαρακτηριστικά της είναι η άρνηση των φυσικών αναλογιών, ο τονισμός της μετωπικότητας, η απουσία του χωροχρόνου. Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Ψηφιδωτό με τον Άγιο Δημήτριο με παιδιά, από το ναό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων Την τελευταία περίοδο της βυζαντινής ιστορίας η τέχνη επηρεάζεται από τον κλασικισμό. Η αρμονία και η μνημειακή κλίμακα των μορφών, που φέρνουν στο νου αρχαία αγάλματα, η προσπάθεια απόδοσης του χώρου και μία ψυχογραφική διάθεση αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της ζωγραφικής αυτής που οι μελετητές ονομάζουν πρώτη παλαιολόγεια τεχνοτροπία. Προς τα τέλη του αιώνα η τάση αυτή θα φτάσει στο απόγειό της, δίνοντας τέτοια έμφαση στην απόδοση του όγκου των μορφών και των ενδυμάτων, ώστε να ονομαστεί «ογκηρή» ή βαριά τεχνοτροπία Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη-3ο Γυμνάσιο Τρικάλων