Δ. Ο ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟ 19ο ΚΑΙ 20ο ΑΙΩΝΑ 1 Δ. Ο ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΟ 19ο ΚΑΙ 20ο ΑΙΩΝΑ 1. Οικονομική και πνευματική ανάπτυξη

Το δυσμενές κλίμα για τους υπόδουλους Έλληνες άρχισε να υποχωρεί με την παραχώρηση ειδικών προνομίων : 1. Το 1839 με τη συνθήκη Χάτι Σερίφ και 2. το 1856 με τη συνθήκη Χάτι Χουμαγιούν δημιουργήθηκε ένα προστατευτικό πλαίσιο για τις μειονότητες, το οποίο εξασφάλισε δικαιώματα για ισότιμη μεταχείριση, ίση απονομή δικαιοσύνης κ.ά. Το Χάτι Χουμαγιούν χαρακτηρίστηκε η Magna Carta της Τουρκίας. Παρ' όλο που οι διατάξεις των συνθηκών αυτών περί θρησκευτικών ελευθεριών παραβιάζονταν συστηματικά , οι θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες (μεταξύ των οποίων και η Ελληνική) επωφελήθηκαν και προχώρησαν σε: - ανάπτυξη του εμπορίου και της οικονομίας - δημογραφική αύξηση του ποντιακού πληθυσμού - καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας - ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης

Ο ποντιακός ελληνισμός εγκαταλείπει τα κρησφύγετα Κατεβαίνει στις παραλιακές περιοχές Κτίζει καινούργια χωριά, εκκλησίες και σχολεία Πήρε στα χέρια του το εμπόριο ολόκληρου του Εύξεινου Πόντου και της ενδοχώρας Η Τραπεζούντα ξαναβρίσκει τις παλιές της δόξες

Εύφορη περιοχή, με πλούσια βλάστηση ↓ Απέραντες δασικές εκτάσεις, με έλατα, πεύκα και άλλα δέντρα Περιοχές: Σινώπη, Τρίπολη, Κερασούντα, Τραπεζούντα, Σούρμενα Κερασούντα: - εργοστάσια ατμοπρίονων για την παραγωγή ξυλείας από έλατα - εξαγωγή λεπτοκαρυάς σε Αμβούργο, Τεργέστη, Ν. Υόρκη και Ρωσία

Γεωργική οικονομία: σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, όσπρια, πορτοκάλια, γεώμηλα, εξαίρετα καπνά (ιδιαίτερα σε περιοχές της Αμισού και της Μπάφρας) Τυροκομικά προϊόντα του Πόντου, πολύ δημοφιλή στην Κωνσταντινούπολη και τις άλλες μεγαλουπόλεις Οροσειρά Παρυάδρου (περιφέρειες Αργυρούπολης και Τρίπολης) → πλούσια σε μεταλλευτικά κοιτάσματα, μεταλλεία αργύρου, χαλκού, και μολύβδου Βιοτεχνίες: χρυσοχοΐα, σιδηρουργία, χαλκουργία, Βιομηχανία της ναυπηγικής

Παράλια του Εύξεινου Πόντου → διαμετακομιστικό εμπόριο → η κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή Κυριότερα λιμάνια: - Αμισός - Τραπεζούντα - Κερασούντα - Οδησσός - Βραΐλα - Νοβοροσίσκι - Σεβαστούπολη

Κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου: Οι Νεότουρκοι προσπαθούσαν με διάφορους τρόπους να περιορίσουν το εμπόριο των χριστιανών → για να επιβιώσουν οι χριστιανοί συνεργάστηκαν με τις τοπικές μουσουλμανικές εθνότητες Η Τραπεζούντα μέχρι 1869 ελέγχει το 40% του εμπορίου της Περσίας και το διαμετακομιστικό εμπόριο απέφερε κέρδος περίπου 200.000.000 φράγκα το χρόνο Εμπορικά υποκαταστήματα και πρακτορεία σε - Ρωσία - Περσία - Αγγλία - Κωνσταντινούπολη - Μασσαλία και άλλες μεγάλες πόλεις της Ευρώπης

Μέχρι το 1869 (διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ) η Τραπεζούντα αποτελούσε το σταυροδρόμι της εμπορικής κίνησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης – μετά σταδιακή παρακμή Και μετά το 1883 τέσσερις μεγάλοι ελληνικοί τραπεζικοί και εμπορικοί οίκοι της Τραπεζούντας έλεγχαν μαζί με το υποκατάστημα της Τράπεζας Αθηνών σχεδόν όλη την οικονομία του ανατολικού Πόντου Εμπορικό λιμάνι Αμισού → εξάγονται μεγάλες ποσότητες καπνού και άλλων εγχώριων προϊόντων Το 1869 από τις 214 επιχειρήσεις της Αμισού οι 156 ανήκαν σε Έλληνες Στην Κερασούντα οι εφοπλιστικοί και εμπορικοί οίκοι των Κωνσταντινίδη, Σούρμελη και Πισσάνη καταξιώθηκαν στα μεγάλα εμπορικά κέντρα του Εύξεινου Πόντου, αλλά και της Ευρώπης

Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας : ιδρύεται το 1862 από το δάσκαλο του Γένους Σεβαστό Κυμινήτη Λειτούργησε μέχρι το 1922 Έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πνευματική και ηθική ανάπλαση των Ελληνοποντίων και στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης Οικονομική άνθηση → πνευματική και καλλιτεχνική αναγέννηση Οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου πρόσφεραν γενναιόδωρα ένα σεβαστό ποσό από τα κέρδη τους για θρησκευτικά εκπαιδευτικά και φιλανθρωπικά ιδρύματα Αξιόλογοι επιστήμονες στέλνονταν για ειδίκευση σε διάφορα πανεπιστήμια της Ευρώπης για να μεταφέρουν στην πατρίδα τους τις νέες επιστημονικές μεθόδους διδασκαλίας

Αρχές 20ου αι : δεν υπήρχε ποντιακό χωριό χωρίς δικό του σχολείο και δική του εκκλησία Στατιστική του Παναρέτου: Το 1913 στις επαρχίες έξι μητροπόλεων του Πόντου κατοικούσαν 697.000 Έλληνες Σύμφωνα με τον Γ. Λαμψίδη: Λειτουργούσαν 1.890 εκκλησίες 22 μοναστήρια 1647 παρεκκλήσια 1401 σχολεία 85. 890 μαθητές Ελληνικό τυπογραφείο στην Τραπεζούντα: → συνέβαλε στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης και στην προετοιμασία του αγωνιστικού πνεύματος για την αντικατάσταση του οθωμανικού καθεστώτος από ένα ελεύθερο και δημοκρατικό πολίτευμα Πρωτεργάτης η πρωτοεμφανιζόμενη αστική τάξη → πατριωτική δράση με κάθε ευκαιρία 1828 – 1829: ρωσο- οθωμανικός πόλεμος 1866 – 1867: κρητική εξέγερση

Ο Ελληνισμός του Πόντου στις αρχές του 20ου αι Ο Ελληνισμός του Πόντου στις αρχές του 20ου αι. → υπερείχε θεαματικά σε σχέση με τις άλλες εθνότητες της ευρύτερης περιοχής στον οικονομικό και πνευματικό τομέα Εθελοντική συμμετοχή των Ποντίων αγωνιστών στους ελληνο – οθωμανικούς πολέμους Το 1912 οι Έλληνες της Σαμψούντας έκαναν προσφορά 12.000 λίρες στο ελληνικό ναυτικό Ωστόσο Δυσμενή οικονομικά, εκπαιδευτικά, στρατιωτικά και θρησκευτικά μέτρα των νεοτουρκικών κυβερνήσεων απέναντι σε όλες τις χριστιανικές εθνότητες Εξαγγελίες του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Γ. Ουίλσον για την αυτοδιάθεση των λαών → οδήγησαν του Πόντιους, κυρίως της Διασποράς, να αγωνιστούν για τη δημιουργία μιας αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας