Η ωραία Ελένη στην σύγχρονη τέχνη

Γιώργος Σεφέρης Το ποίημα Ελένη που ακολουθεί ανήκει στη συλλογή «Κύπρον, ου μ’ εθέσπισεν...» (1955), γράφτηκε, κατά δήλωση του ποιητή, το 1953, όταν ο Σεφέρης ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Κύπρο. Για να κατανοήσουμε το ποίημα, πρέπει να έχουμε υπόψη μας πρώτα δύο αρχαίους μύθους, που αποτελούν τον πυρήνα του: α) ο μύθος του Τεύκρου β) ο μύθος της Ελένης: Σύμφωνα με μια εκδοχή αυτού του μύθου η Αφροδίτη δεν έδωσε στον Πάρη την πραγματική Ελένη, αλλά ένα ομοίωμά της

Σεφέρης χρησιμοποιεί στο ποίημά του τρία αποσπάσματα της τραγωδίας του Ευριπίδη, που συνοψίζουν τους δύο μύθους: Τεύκρος: ...στη θαλασσινή Κύπρο, όπου μου όρισε ο Απόλλων να κατοικώ, δίνοντάς της το νησιώτικο όνομα Σαλαμίνα ως ανάμνηση εκείνης της πατρίδος μου (στίχοι 148-150). Ελένη: Εγώ δεν πήγα στην Τρωάδα, ένα είδωλό μου ήταν (στίχοι 582). Αγγελιαφόρος: Τι λες; Ώστε για μια νεφέλη τραβήξαμε του κάκου τόσα βάσανα; (στίχοι 706).

«Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα «Μεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα. Τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης: τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι. Κι οι ποταμοί φούσκωναν μες στη λάσπη το αίμα για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.»

«ίσκιοι και χαμόγελα παντού στους ώμους στους μηρούς στα γόνατα· ζωντανό δέρμα, και τα μάτια με τα μεγάλα βλέφαρα ήταν εκεί, στην όχθη ενός Δέλτα Και στην Τροία; Τίποτε στην Τροία – ένα είδωλο. Έτσι το θέλαν οι θεοί. Κι ο Πάρης, μ’ έναν ίσκιο πλάγιαζε σα να ήταν πλάσμα ατόφιο· κι εμείς σφαζόμασταν για την Ελένη δέκα χρόνια.»

The Abduction of Helen of Troy - Cesare Dandini (1596-1657)

Οδυσσέας Ελύτης «Είναι ο υγρός αέρας η ώρα του φθινοπώρου ο χωρισμός Το πικρό στήριγμα του αγκώνα στην ανάμνηση Που βγαίνει όταν η νύχτα πάει να μας χωρίσει από το φως Πίσω από το τετράγωνο παράθυρο που βλέπει προς τη θλίψη Που δε βλέπει τίποτε Γιατί έγινε κιόλας μουσική αθέατη φλόγα στο τζάκι χτύπημα του μεγάλου ρολογιού στον τοίχο Γιατί έγινε κιόλας Ποίημα στίχος μ' άλλον στίχο αχός παράλληλος με τη βροχή δάκρυα και λόγια Λόγια όχι σαν τ' αλλά μα κι αυτά μ' ένα μοναδικό τους προορισμό: Εσένα!»

«Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα! Κατά που θ' απλώσουμε τα χέρια μας τώρα που δε μας λογαριάζει πια ο καιρός Κατά που θ' αφήσουμε τα μάτια μας τώρα που οι μακρινές γραμμές ναυάγησαν στα σύννεφα Τώρα που κλείσανε τα βλέφαρά σου απάνω στα τοπία μας Κι είμαστε - σαν να πέρασε μέσα μας η ομίχλη - Μόνοι ολομόναχοι τριγυρισμένοι απ' τις νεκρές εικόνες σου.»

Γιάννης Ρίτσος «Οι νεκροί πια δεν μας πονούν - και είναι παράξενο - δεν είναι; - όχι για εκείνους τόσο, όσο για μας - αυτή η ουδέτερη οικειότητα τους με έναν χωρο που τους έχει αρνηθεί και που αυτοί δεν συνεισφέρουν στα έξοδα της συντήρησης του είτε στην έγνοια της φθοράς του, αυτοί, συντελεσμένοι και αμετάβλητοι, μόνοι σαν κάπως πιο μεγάλοι.»

Κωστής Παλαμάς «Είμ’ η Ελένη· από του Ήλιου την πηγή χυμένη εγώ, το χρυσόνειρο είμαι του Ήλιου και στον Ήλιο, εκεί γυρνώ· γύρω μου, όχι· σε είδωλό μου θεόπλαστο ολοζώντανο θεοί και ήρωες γύρω αψήφησαν πόλεμο και χαλασμό.»

Helen of Troy από την Εβελίν ντε Μόργκαν (1898, Λονδίνο).

Πήγες: http://latistor.blogspot.gr/2011/12/blog-post_04.html http://homouniversalisgr.blogspot.gr/2013/05/blog-post_4602.html http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%AD%CE%BD%CE%B7_%28%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%29

Νίκος Αργυρός Νίκος Γρηγοράκης Αριστοτέλης Ιακωβίδης Γ1, Π.Σ.Π.Α. Νίκος Αργυρός Νίκος Γρηγοράκης Αριστοτέλης Ιακωβίδης Γ1, Π.Σ.Π.Α.