ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ

Εισαγωγη Οι Σπαρτιάτισσες χαρακτηρίζονταν για την τέλεια σωματική τους διάπλαση και κατά προέκταση την ωραιότητα , αλλά και για την αγαθότητα της ψυχής τους , η οποία όμως στον αρχαίο κόσμο διέφερε από τόπο σε τόπο και από εποχή σε εποχή.

Χαρακτηριστικά γυναίκας: σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να συμβιβάζεται με τα πρότυπα μιας πατριαρχικής κοινωνίας, όπως ήταν η αρχαία ελληνική. Ακόμα και στην τέχνη είναι δυνατόν να παρατηρήσει κανείς ότι από την αρχαϊκή περίοδο ως και το τέλος περίπου της κλασικής περιόδου, όπου το θηλυκό κορμί απελευθερώνεται, η γυναίκα -ιδιαίτερα στη γλυπτική- παρουσιάζεται ευπρεπώς ενδεδυμένη, ενώ αποφεύγεται η έμφαση στα χαρακτηριστικά του φύλου.

Αμφιεση των Σπαρτιατισσων Δεν φορούσαν οποιοδήποτε στολίδι εξαιτίας της αισθητικής αντίληψης ότι ένα πλούσιο ρούχο χαλούσε την ομορφιά τους. Άγαμες και έγγαμες φορούσαν ένα σχιστό χιτώνα από τραχύ μαλλί που συγκρατιόταν από τους ώμους , δεν είχε μανίκια και ήταν ανοιχτός από τη μία μεριά , παρουσιάζοντας έτσι ακάλυπτο το σώμα αυτής που το φορούσε από τον ώμο μέχρι τη φτέρνα ( φαινομηρίδες)

Εξήγηση για την γύμνια των κοριτσιών: οΛυκούργος δεν μπορούσε να επιτάξει στα κορίτσια τις ίδιες ασκήσεις με τους άνδρες , χωρίς να τους αφαιρέσει το καθετί που θα παρεμπόδιζε τις κινήσεις τους. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι «η αιδημοσύνη πάντα τις συνόδευε , ενώ η ακολασία απουσίαζε».

εκπαιδευση Τα κορίτσια μετά τη γέννηση τους παραδίδονταν στην οικογένεια τους για να ανατραφούν, εφόσον δεν παρουσίαζαν κανενός είδους καχεξία Η εκπαίδευσή τους δεν διέφερε από εκείνη των αγοριών. Συναναστρέφονταν σε αγέλες με σκοπό να σκληραγωγηθούν, όπως τα συνομήλικα τους αγόρια. Υπόκειντο σε παρόμοιες αθλητικές δοκιμασίες και διαφόρων ειδών κακουχίες, ελαφρώς ενδεδυμένα. Είχαν διακριθεί στο ακόντιο , στη ρίψη δίσκου , στη πάλη , στο τρέξιμο και σε άλλες. Βρίσκονταν στα γυμναστήρια και σε μεγάλες υπαίθριες γιορτές π.χ γιορτή των γυμνοπαιδιών , όπου αγόρια και κορίτσια τραγουδούσαν ολόγυμνα. Παράλληλα εμφανίζονταν στις θρησκευτικές εορτές μύησης, όπως τα Υακίνθια. Στη συγκεκριμένη θρησκευτική εκδήλωση έπαιρναν μέρος και τα αγόρια. Αυτό έδινε τη δυνατότητα στις γυναίκες να συμμετέχουν ενεργά επιδεικνύοντας τις αθλητικές τους ικανότητες. Ενώ, μέρος της εκπαίδευσης των μικρών κοριτσιών ήταν και οι τελετουργικοί χοροί και τα τραγούδια, όπου οι νεαρές εκτελούσαν στα ιερά της Λακωνίας.

Η θεση τους στο γαμο Η κατάλληλη ηλικία στον γάμο ήταν στα είκοσι έτη , σε αντίθεση με την γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα που ήταν στην εφηβεία. Ο πατέρας κυρίως στις αριστοκρατικές τάξεις αναλάμβανε να βρει το γαμπρό για τη γαμήλια συμφωνία. Ο γαμπρός «άρπαζε» την νύφη και την κουβαλούσε στο σπίτι του. Εκεί, την αναλάμβανε μια γυναίκα του σπιτιού , η νυμφεύτρια η οποία της έκοβε τα μαλλιά και την έντυνε με αντρικά ρούχα. Τη νύχτα την επισκέπτονταν ο άντρας με σκοπό να συνευρεθούν. Ο γάμος αυτός παρέμενε για μερικά χρόνια κρυφός. Πρόκειται για γάμο υπό δοκιμή.

Σκοπός του γάμου ήταν η τεκνοποιία και η ευγονία Σκοπός του γάμου ήταν η τεκνοποιία και η ευγονία. Γί αυτο θεωρούταν δημόσιος θεσμός και όχι ιδιωτική σχέση. Ο άντρας μπορούσε να εγκατασταθεί στο σπίτι μόνο εάν το ήθελε και εφόσον η γυναίκα του περίμενε παιδί. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο , τύχαινε ένας Σπαρτιάτης να γίνει δυο και τρεις φορές πατέρας χωρίς να έχει δει το πρόσωπο της γυναίκας του. Προορισμός της γυναίκας ήταν να φέρει στον κόσμο ατσαλένιους στρατιώτες που θα πάρουν τη θέση των μεγαλυτέρων.

Η Λακωνική φράση «ή ταν ή επί τας» λέγεται ότι εκστομιζόταν από την τυπική Σπαρτιάτισσα μητέρα ή τη σύζυγο και απευθυνόταν στο γιο ή τον άντρα της όταν εκείνος έφευγε για τον πόλεμο. Σήμαινε: «γύρνα πίσω με την ασπίδα σου, ζωντανός και νικητής φέροντας την ασπίδα σου, ή γύρνα νεκρός, να σε κουβαλούν πάνω στην ασπίδα οι νικηφόροι συμπολεμιστές σου». Όταν ένα αγόρι γύριζε από τη μάχη μόνο, δίχως τ’ αδέλφια του, η μητέρα, αντί να τον καλωσορίσει με τρυφεράδα, τον σφυροκοπούσε με προσβολές: «Σε μεγάλωσα για να γίνεις εσύ ο μόνος δειλός από τα παιδιά μου;».

πολυανδρια Σύμφωνα με αυτήν , την ίδια γυναίκα μοιράζονταν δυο τρεις , τέσσερις ή πέντε άνδρες , οι οποίοι ήταν συνήθως αδέρφια για να φέρουν στον κόσμο υγιή και ωραία παιδιά. Επίσης ,όποιος τυχόν δεν ήθελε να παντρευτεί μπορούσε να ζητήσει μια παντρεμένη γυναίκα με την συγκατάθεση του συζύγου της να αποκτήσει μαζί της παιδιά. Έτσι διατηρούσαν τη στρατιωτική τους ισχύ ,ώστε να αποτρέπουν τις εξεγέρσεις των ειλώτων που καραδοκούσαν.

Να προσθέσουμε επίσης ότι οι Σπαρτιάτισσες, λόγω της αγωγής τους δεν ασχολούνταν με την οικιακή οικονομία. Δεν καταπιάνονταν με το νοικοκυριό και τις ασχολίες του σπιτιού. Με τις δουλειές αυτές καταπιανόταν το υπηρετικό προσωπικό ,δηλαδή οι δούλες.Εδώ παρατηρούμε μία ακόμη διαφορά νοοτροπίας σε σχέση με τις Αθηναίες νοικοκυρές, που έχουν επιφορτισθεί οι ίδιες τα του οίκου τους.

Κοινωνικη θεση των σπαρτιατισσων Κοινωνικη θεση των σπαρτιατισσων Σε καμία άλλη πόλη το γυναικείο φύλο δεν υπήρξε τόσο σεβαστό , τιμημένο και ελεύθερο. Ο λόγος της είχε μεγάλη πέραση , οι απόψεις της ακούγονταν με προσοχή και οι συμβουλές της εφαρμόζονταν από τους άρρενες , οι οποίοι πάντως είχαν το προνόμιο της τελικής απόφασης. Όμως , δεν συμμετείχαν στα πολιτικά δρώμενα του κράτους όπως και οι Αθηναίες. Όταν ο στρατός έλειπε σε εκστρατείες , οι γυναίκες ουσιαστικά ασκούσαν την εξουσία

Όταν μια γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ, θυγατέρα του βασιλιά Κλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα των Θερμοπυλών), γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρες τους, εκείνη απάντησε «γιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε (πραγματικούς) άντρες».

Η γη έπρεπε να είναι χωρισμένη σε 9 Η γη έπρεπε να είναι χωρισμένη σε 9.000 ίσους και αδιαίρετους κλήρους για τους ισάριθμους Σπαρτιάτες που να αποδίνουν στον άντρα 70 μέδιμνους κριθάρι και στη γυναίκα 12. Οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να κληρονομούν και να κληροδοτούν ( πατρούχος) την περιουσία του πατέρα τους, αν ήταν μοναχοκόρες. Αυτή θεωρούνταν η προίκα τους. Λόγω των αλλεπάλληλων πολέμων συγκέντρωναν τους κλήρους στα χέρια τους , ενισχύοντας τη πολιτική επιρροή τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Όπως διαπιστώνουμε η θέση της γυναίκας στις πόλεις των Αθηνών και της Σπάρτης, στο πλαίσιο της οικογενειακής, της κοινωνικής και πολιτικής ζωής διέφερε σημαντικά. Στην Αθήνα, από πολιτική άποψη, η γυναίκα αστή ήταν απαραίτητη ,γιατί ο σύζυγός της αποκτούσε μέσω αυτής γνήσιους απογόνους και ελεύθερους πολίτες. Αντίστοιχα, στη Σπάρτη είδαμε ότι η λιτή σπαρτιατική αγωγή των γυναικών αντανακλούσε τη θέση τους στην κοινωνία, με βασικότερο χαρακτηριστικό την ενσωμάτωσή τόσο των ιδίων, όσο και των ανδρών, σε μία ευρύτερη λειτουργικά κοινωνική ομάδα, με γνώμονα το συμφέρον του κράτους.

Η εργασία εκπονήθηκε από τιΣ ΑΡΤΕΜΗ ΠΑΠΑΛΟΗ ΜΑΡΙΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ ΣΠΕΤΣΙΕΡΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΑ ΤΣΑΚΩΝΑ