4. Η επανάσταση του Θερίσου (1905) α. Τα αίτια και οι αφορμές

18 Μαρτίου 1901: η κρίση κορυφώνεται Ο Γεώργιος απολύει το Βενιζέλο από το αξίωμα του υπουργού Ο Βενιζέλος δημοσιεύει στην εφημερίδα «Κήρυξ» των Χανίων 5 πολύκροτα άρθρα με τον τίτλο «Γεννηθήτω φως» Ο Γεώργιος αντιδρά με αυταρχικότητα κα αδιαλλαξία, με απαγόρευση της ελευθεροτυπίας, με διώξεις και φυλακίσεις διακεκριμένων μελών της κρητικής αντιπολίτευσης Όπως υποστηρίζει ο Βενιζέλος «[...] όπου η εξουσία αφαιρεί τας ελευθερίας του λαού δια πραξικοπήματος, εκεί ανοίγεται πλέον η νόμιμη οδός των επαναστάσεων [...]», έτσι ακολουθεί το κίνημα του Θερίσου, το 1905. Στο Θέρισο ο Βενιζέλος εξέδιδε δύο εφημερίδες: Το Θέρισο και την Επίσημον Εφημερίδα της Επαναστατικής Συνελεύσεως .

«Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» Τα πολιτικά πράγματα της Κρήτης οδηγούνται σε πλήρες αδιέξοδο Γύρω από το Βενιζέλο συνασπίζονται όσοι είναι δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του Πρίγκιπα Σχηματίζεται μια ισχυροτάτη «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις» Συνεργάτες του Βενιζέλου: Κ. Φούμης και Κ. Μάνος → τριανδρία Προχωρούν σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκιπα

Τέλος του 1904: λήξη της περιόδου της Γενικής Συνέλευσης - προκήρυξη εκλογών για την ανάδειξη 64 βουλευτών 10 βουλευτές θα διορίζονταν από τον Πρίγκιπα Η αντιπολίτευση δεν συμμετέχει στις εκλογές Καταγγέλλει τα ανελεύθερα μέτρα του Πρίγκιπα και καλεί το λαό σε αποχή 26 Φεβρουαρίου 1905: Η τριανδρία της αντιπολίτευσης και 15 άλλοι επιφανείς πολιτευτές συνέταξαν και υπέγραψαν προκήρυξη → ζητούσαν μεταβολή του συντάγματος της Κρητικής Πολιτείας → ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ, ΤΟ ΠΡΟΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΡΙΣΟΥ

10 Μαρτίου 1905: κήρυξη της επανάστασης του Θερίσου 10 Μαρτίου 1905: κήρυξη της επανάστασης του Θερίσου Η ενωμένη αντιπολίτευση διαρρέει σκόπιμα ως πιθανή μέρα εξέγερσης τη 14η Μαρτίου Ομάδες ενόπλων συρρέουν με μεγάλη μυστικότητα στο Θέρισο :έδρα της επανάστασης – κοντά στα Χανιά, περιοχή δυσπρόσιτη, φυσικό οχυρό 10 Μαρτίου 1905: κήρυξη της επανάστασης – αιφνιδιασμός του Ηγεμόνα Τοιχοκολλημένες προκηρύξεις στα Χανιά κήρυτταν την κατάργηση της αρμοστείας, καλούσαν το λαό σε συμπαράσταση για να πραγματωθεί το όνειρο της ένωσης, συνιστούσαν στη χωροφυλακή να μην υπακούει στις διαταγές του Πρίγκιπα

Εκπρόσωποι των επαναστατών διασκορπίζονται σε όλη την Κρήτη για να μεταδώσουν το επαναστατικό μήνυμα Όλη η κρητική ύπαιθρος βρισκόταν σε επαναστατικό αναβρασμό Ψηφίσματα συμπαράστασης από παντού Οι ισχυρότεροι παράγοντες του νησιού, ακόμη και οι αντίπαλοι του Βενιζέλου, προσχώρησαν στην επανάσταση Ο Βενιζέλος, ο φυσικός αρχηγός της επανάστασης, ενημερώνει το λαό και τους αντιπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων για τους λόγους και τους σκοπούς της επανάστασης