Η ΑΣΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Αλέξιος ΤΑΤΤΗΣ, Δ.Ν. Μάρτιος 2013

ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ Δικαιοπολιτική θεμελίωση: Γενικός κανόνας: ο εκάστοτε ζημιωθείς φέρει ο ίδιος το βάρος της ζημίας του. Η μετακύλιση του βάρους αυτού (αποζημίωση) στον ζημιώσαντα απαιτεί συγκεκριμένη θεμελίωση. Πταισματική ευθύνη: θεμέλιο επανορθωτικής δικαιοσύνης Ευθύνη από διακινδύνευση: θεμέλιο διανεμητικής δικαιοσύνης Θεμελίωση υπό το πρίσμα της ΟΑΔ: Οι κανόνες περί ιατρικής ευθύνης και αποζημίωσης (πρέπει να) θεμελιώνονται στην οικονομική αποτελεσματικότητα Ζητούμενο η δημιουργία κινήτρων ώστε οι εμπλεκόμενοι να συμπεριφέρονται με τρόπο που αυξάνει την κοινωνική ευημερία

ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΟΑΔ Μικροοικονομική θεωρία: Υπόθεση του ορθολογικού υποκειμένου (homo economicus), το οποίο (υπό συνθήκες πλήρους πληροφόρησης) δρα με σκοπό τη μεγιστοποίηση του προσωπικού του οφέλους. Οικονομικά της ευημερίας: Η κοινωνική ευημερία είναι συνάρτηση της αύξησης των ατομικών χρησιμοτήτων (ωφελειών). Η ατομική χρησιμότητα συναρτάται με την αυτονομία επιλογών και εκφράζεται μέσω της προθυμίας προς πληρωμή. Κατά Paretto αριστοποίηση: οικονομικά άριστη είναι μια κατάσταση στην οποία δεν είναι νοητή η βελτίωση της θέσης κάποιου εμπλεκόμενου μέρους χωρίς την χειροτέρευση της θέσης κάποιου άλλου.

ΚΥΡΙΟΙ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΙ ΟΑΔ R. Coase: Σε ένα κόσμο με μηδενικά συναλλακτικά κόστη, για την επίτευξη της άριστης κατανομής των πόρων (μεταφορά τους στις πολυτιμότερες χρήσεις τους) αρκεί να αναπτυχθούν αγορές που επιτρέπουν εκούσιες συναλλαγές. Οι νομικοί κανόνες δεν επηρεάζουν την κατανομή των πόρων, αλλά έχουν μόνο διανεμητικά του εισοδήματος αποτελέσματα. R. Posner: Το νομικό σύστημα, στον πραγματικό κόσμο, καλείται να εξασφαλίσει τη διενέργεια οικονομικά αποτελεσματικών συναλλαγών, οι οποίες δεν διεξάγονται λόγω υψηλού συναλλακτικού κόστους. Σκοποί της ΟΑΔ: Ερμηνεία των συνεπειών των κανόνων δικαίου Δεοντολογία

Η ΒΙΟΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΙΑΤΡΟΥ - ΑΣΘΕΝΟΥΣ Πρόκειται για μια κατά κανόνα εκούσια σχέση που μεγιστοποιεί την κοινωνική ευημερία, μέσω της αύξησης των ωφελειών των μερών (αποκατάσταση υγείας του ασθενούς, αμοιβή του ιατρού). Η σχέση εκτυλίσσεται σε ένα πλαίσιο πληροφοριακής – γνωσιακής ανισορροπίας και, ιδίως στη δημόσια παροχή υπηρεσιών υγείας, έχει στοιχεία μαζικότητας. Βασικό διακύβευμα της σχέσης (και κριτήριο της επιτυχίας της) είναι η επίτευξη του θεραπευτικού της στόχου. Πως ρυθμίζεται η κατανομή του κινδύνου της αποτυχίας;

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Γενική αρχή: Ο κίνδυνος κατανέμεται σε αυτόν που μπορεί να τον αποτρέψει αποτελεσματικότερα (δηλ. με το μικρότερο δυνατό κόστος) Η κατανομή του κινδύνου επηρεάζει και την τιμή της παροχής (εσωτερίκευση του κόστους πιθανής δυσμενούς εξέλιξης) Η επέλευση του κινδύνου και η συνακόλουθη αποζημίωση θεωρούνται οικονομικά αναποτελεσματικές καταστάσεις (καθώς μειώνεται η κοινωνική ευημερία) – κρίσιμη η πρόληψη Οριακό κόστος αποτροπής = οριακό όφελος αποτροπής Κανόνας Learned Hand (περί αμέλειας): C<p*D Προβλέψιμοι κίνδυνοι Μη προβλέψιμοι κίνδυνοι (τυχηρά): τίθεται ζήτημα ασφάλισης, υπό την επιφύλαξη του επιπέδου «αποστροφής του κινδύνου»

ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ Ευθύνη συμπεριφοράς και όχι αποτελέσματος (και μάλιστα για επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες) Μέτρο ευθύνης η lege artis διενέργεια ιατρικής πράξης: πρόκειται για κανόνα δικαίου απολύτως συμβατό με τη γενική αρχή περί κατανομής του κινδύνου Η lege artis συμπεριφορά είναι αυτή καθ΄εαυτή αποτελεσματικό μέτρο αποτροπής των προβλέψιμων κινδύνων Ενσωματώνει: Το κόστος απόκτησης εξειδικευμένης γνώσης & εμπειρίας Το κόστος χρήσης και διατήρησης του απαραίτητου για την εκάστοτε ιατρική πράξη εξοπλισμού Ουσιαστικά η επίδειξη lege artis συμπεριφοράς συνιστά «απόδειξη» της ενσωμάτωσης του κοινωνικά άριστου κόστους αποτροπής και αντιστρόφως Είναι προφανώς νοητή η ασφάλιση για τέτοιου τύπου αποζημίωση Προληπτική λειτουργία: απειλή αποζημίωσης λειτουργεί ως κίνητρο αποτροπής ζημιάς, τουλάχιστον για τους προβλέψιμους κινδύνους

ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΣΦΑΛΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ Πληροφοριακή ανισορροπία – τίθεται ζήτημα «πλάνης» Ενσωμάτωση της παραμέτρου των μη προβλέψιμων κινδύνων στη λήψη της απόφασης Και πάλι το κόστος αποτροπής είναι για τον ιατρό χαμηλό (ποιο θα είναι το σχετικό κριτήριο επιμέλειας;) Ο κίνδυνος για μη προβλεπόμενες ζημιές κατανέμεται καταρχήν στον ασθενή, υπό την αίρεση ότι έχει ενημερωθεί

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ Άριστο ύψος ζημιών (ελαχιστοποίηση του κόστους των ζημιογόνων πράξεων και μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας): κάλυψη του συνόλου της ζημιάς, ώστε να δημιουργούνται κίνητρα αποτροπής Άριστο μέγεθος παροχής ιατρικών υπηρεσιών: επηρεάζεται από το κόστος παροχής τους, σε συνδυασμό με τα κόστη αποζημιώσεων και κόστη ασφάλισης Σε ό,τι αφορά στη στάθμιση ποιότητας παροχής υγείας και επιδικαζόμενων αποζημιώσεων ισχύει η συνάρτηση: Οριακό κόστος βελτίωσης ιατρικών υπηρεσιών = οριακό κόστος αποζημίωσης