ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ «Π.Μ.Σ. ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ - ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» Digital libraries: what do users want? Μάθημα:Ψηφιακές Βιβλιοθήκες Υπεύθ. Καθηγητής:Σαράντος Καπιδάκης Αναστασία Μαργιόλα Αθήνα, 2008

Επισκόπηση θεμάτων Ορισμοί ψηφιακών βιβλιοθηκών Χρήστες και ψηφιακές βιβλιοθήκες Παρουσίαση διαφόρων ερευνών Παρουσίαση της έρευνας: Digital libraries: what do users want? Αποτελέσματα Συμπεράσματα και προβληματισμοί

ψηφιακές βιβλιοθήκες (1/2) τι σημαίνει ψηφιακή βιβλιοθήκη; δεν υπάρχει ακριβής ορισμός κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις, χωρίς ωστόσο να εντοπίζονται διαφωνίες ίσως ο αρτιότερος ορισμός να είναι τελικά ένας συνδυασμός όλων όσων έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα η έννοια της ψηφιακής βιβλιοθήκης μπορεί να πάρει διαφορετικές διαστάσεις σε διαφορετικές κοινότητες, ανάλογες με τις ανάγκες που εξυπηρετεί σε καθεμιά από αυτές

ψηφιακές βιβλιοθήκες (2/2) Ορισμοί Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες είναι οργανισμοί που παρέχουν τους πόρους, συμπεριλαμβανομένου του εξειδικευμένου προσωπικού, για τη συλλογή, οργάνωση και προσφορά πνευματικής πρόσβασης, την ερμηνεία, διανομή, διατήρηση και εξασφάλιση της διατήρησης με την πάροδο του χρόνου του συνόλου συλλογών ψηφιακών εργασιών, έτσι ώστε να είναι άμεσες και οικονομικώς διαθέσιμες για χρήση από μια ορισμένη κοινότητα χρηστών ή ομάδες κοινοτήτων. (Ομοσπονδία Ψηφιακών Βιβλιοθηκών (DLF) ) Μια ψηφιακή βιβλιοθήκη είναι ένα κατανεμημένο τεχνολογικό περιβάλλον που ελαττώνει δυναμικά τα εμπόδια της δημιουργίας, διανομής, διαχείρισης, αποθήκευσης, ολοκλήρωσης και επαναχρησιμοποίησης των πληροφοριών από ιδιώτες ή ομάδες ερευνητών (Edward A. Fox)

Χρήστες και ψηφιακές βιβλιοθήκες Εμπλεκόμενοι στην διαδικασία σχεδιασμού ψ.β.: βιβλιοθηκονόμοι πληροφορικοί κ.ο.κ. Δείκτης μέτρησης της αποδοτικότητας των υπηρεσιών των ψ. β. ικανοποίηση των χρηστών Οι χρήστες σπανίως ερωτώνται για τις απόψεις τους όσον αφορά την λειτουργία των ψηφιακών βιβλιοθηκών

Έρευνες (1/3) Hsieh-Yee ομάδες χρηστών (έμπειροι, άπειροι) η ερευνητική εμπειρία και η γνώση των θεματικών κατηγοριών έχουν θετικό αποτέλεσμα στις ερευνητικές μεθόδους που χρησιμοποιούν οι χρήστες Kai-Wah Chu και Law φοιτητές εμπειρίας αναζήτησης σωστά αποτελέσματα της έρευνας

Έρευνες (2/3) Πρόγραμμα Envision Fox et al., 1993 σκοπό τη δημιουργία χρηστοκεντρικών βάσεων δεδομένων 12 συμμετέχοντες οι οποίοι ειδικεύονταν στους χώρους της βιβλιοθηκονομία και της πληροφορικής εννέα σχεδιαστικές αρχές για ψηφιακές βιβλιοθήκες Twidale και Nichols 1998 OPAC οι χρήστες επιτυγχάνουν τους στόχους της αναζήτησής τους μέσω της συνεργασίας

Έρευνες (3/3) Stelmaszewska και Blandford 2004 δώδεκα φοιτητές πληροφορικής και δύο καθηγητές πληροφορικής οι χρήστες είχαν την ανάγκη εξοικείωσης με το φυσικό περιβάλλον της βιβλιοθήκης προκειμένου να πραγματοποιήσουν τις αναζητήσεις τους η ανάγκη αυτή της εξοικείωσης είναι μεγαλύτερη στις ψηφιακές βιβλιοθήκες όπου οι χρήστες είναι μόνοι τους στην διάρκεια των αναζητήσεων τους Fields et al., 2004 βιβλιοθηκονόμοι οι έμπειροι χρήστες των ψηφιακών βιβλιοθηκών έχουν μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας στις αναζητήσεις τους σε σχέση με τους άπειρους χρήστες

Ερευνών συνέχεια…(1/2) Ελάχιστες έρευνες έχουν ασχοληθεί με τα πραγματικά ζητούμενα των χρηστών από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες Theng et al., 2000 δείγμα 45 ανθρώπων (απόφοιτοι πληροφορικής ) 3 ψ.β. ACM Digital Library (ACMDL) Networked Computer Science Technical Reference Library (NCSTRL) New Zealand Digital Library (NZDL) το 73% των συμμετεχόντων δυσκολεύτηκαν στην χρησιμοποίηση των ψ.β. αφού οι τελευταίες παρείχαν ελάχιστη έως ανύπαρκτη βοήθεια στην αναζήτηση

… (2/2) Stelmaszewska et al., 2001 αλληλεπίδραση των χρηστών με τις ψηφιακές βιβλιοθήκες το περιβάλλον διεπαφής είναι πολύ σημαντικό και πρέπει μεταξύ των άλλων να το χαρακτηρίζει απλότητα προκειμένου οι χρήστες να αισθάνονται οικεία με την χρησιμοποίηση του Zhang and Marchionini, 2005 αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των ψηφιακών βιβλιοθηκών λαμβάνοντας υπόψη την ικανοποίηση των χρηστών Relation Browser++ VS ψ.β.

Digital libraries: what do users want? Η παρούσα έρευνα προσπαθεί να εντοπίσει εκείνα τα χαρακτηριστικά και τα γνωρίσματα που θα ήθελαν οι χρήστες να υπάρχουν στις ψηφιακές βιβλιοθήκες 2 ψηφιακές βιβλιοθήκες Science Direct ( Classical Music Library (

Συμμετέχοντες 1/2 48 χρήστες (28 γυναίκες και 20 άντρες), ηλικίας μεταξύ 18 και 49 ετών, με διαφορετικά επίπεδα μόρφωσης

Συμμετέχοντες 2/2 IT and internet-use IT background YesNo 1. Do you regularly use electronic mail? 2. Do you regularly use search engines (e.g. Google, AltaVista)? 3. Do you regularly use word processing applications (MS Word, Word perfect)? 4. Do you regularly use spreadsheet applications (MS Excel, Lotus)? 5. Have you successfully installed software on a computer? 6. Have you ever written and successfully run a computer program? 7. Do you know what a USB port is? If yes please describe: …………………………………………………….. 8. Do you know how much RAM your computer has? (please describe) If yes please describe how much? …………………………………………………….. 9. Do you send official forms on the internet? 10. Do you use internet banking? 3 βασικές κατηγορίες (αρχάριος χρήστης, intermediate, έμπειρος χρήστης)

Διαδικασία έρευνας 3 στάδια 1 ο εξοικείωση με τις ψηφιακές βιβλιοθήκες 2 ο μια σειρά αναζητήσεων 3 ο συμπλήρωση ερωτηματολογίου Επιπλέον ένας ερευνητής ήταν παρών κατά τη διάρκεια της αναζήτησης και κατέγραφε τις αντιδράσεις των χρηστών

Τα μέρη του ερωτηματολογίου 2 μέρη: 1 ο μέρος: καταγραφή των χαρακτηριστικών και των γνωρισμάτων που θα ήθελαν να διαθέτει μια ψηφιακή βιβλιοθήκη 2 ο μέρος: ιεραρχική ταξινόμηση 5 απαιτήσεων/ζητούμενων που έχουν οι ίδιοι από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες εκφράσουν την άποψή τους, σε μία κλίμακα πέντε σημείων, σχετικά με κάποιες προτάσεις για τον σχεδιασμό των ψηφιακών βιβλιοθηκών

2.1 R1 Information should be found easily and quickly in DLs R2 DLs should provide cues to help users retrieve the information they are seeking R3 Users should be able to easily familiarize themselves with DLs R4 DLs should have a positive effect on individuals’ ways of working R5 DLs should support collaborative knowledge working

2.2 S1The DL should contain music and video content, in addition to articles and books S2I should be able to read books over the internet S3A DL should be like a physical library, where users can see all other books related to the same subject S4All users should have a DL profile where they can see information such as: list of all their saved articles and books, music they listened to, and videos they watched S5An electronic library assistant should be available all day long, to help users if needed S6I would like to see a list of all my last printed or visited items in a DL S7A DL should give me a list of all related subjects to my last search S8I should be alerted whenever a new item related to my subject is in the library S9A DL should have an online chat facility S10Authors should be allowed to publish their books in a DL S11Users should be able to contact authors to discuss their articles/books S12Users should be able to co-operate and communicate with other users of the DL S13A DL search engine should produce reliable results S14A DL should display pictures of a book front cover, alongside other available details of the book S15A DL should categorise books based on their subject S16A DL should provide users with a list of its most important resources S17A DL should be able to display a list of frequently accessed books S18A DL should be easy to learn S19A DL should allow users to see feedback from other readers

Αποτελέσματα 1 ου μέρους Οι απαντήσεις ομαδοποιήθηκαν σε 3 τμήματα: λειτουργικότητα χρησιμότητα/περιβάλλον διεπαφής περιεχόμενο

Functionality The contents of the books and articles of a DL should be searchable A DL should have links to other DLs A DL should display all relevant materials to the searched item A DL should display all available details about a searched item Users should be able to save their previous searches. Users should be able to read other users’ feedback about a DL item The search engine of a DL should take users straight to the actual item, which was searched for A DL should classify materials not only by their subject, but also by type,e.g. journals or books A DL should send users s or SMS alerts, notifying them when booked materials become available All services offered by a physical library should be offered from a DL as well A DL should have embedded help “prompts” that give guidance to users at relevant stages

Interface/usability A DL should have clearly labelled search filters for books, CD/DVD, video and journals A DL should have a visual-based interface A DL interface should use animation in order to build some humour into it A DL should have more drop-down menu interfaces A DL interface should have more icons and buttons The results of a search should be no more than a page long Content DLs should allow users to read newspapers and have access to e-books DLs should contain pictures, music clips and videos

Αποτελέσματα 2 ου μέρους

Αποτελέσματα 3 ου μέρους Οι προτάσεις ομαδοποιήθηκαν σε 3 κατηγορίες: πολύ σημαντικό, σημαντικό, και λιγότερο σημαντικό

Η επιλογή «πολύ σημαντικό»

Η επιλογή «σημαντικό»

Η επιλογή «λιγότερο σημαντικό»

Μέσος όρος των 19 S

Συμπεράσματα-Προβληματισμοί Η εύκολη και γρήγορη πρόσβαση των χρηστών σε αξιόπιστες πληροφορίες είναι υψίστης σημασίας για την ικανοποίηση των απαιτήσεων τους Οι χρήστες δεν θα πρέπει να είναι θεατές στον σχεδιασμό και την δημιουργία των ψ.β., αλλά να διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο Κάθε αρχή και δύσκολη!!

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας!