ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ι 6η Διάλεξη

Στόχοι Να αναγνωρίσουμε τις επιχειρηματικές καταστάσεις όπου η ιδιοκτησία και ο έλεγχος είναι ξεχωριστά Να κατανοήσουμε τα πλεονεκτήματα- μειονεκτήματα του διαχωρισμού της ιδιοκτησίας και τις περιπλοκές στη διαχείριση μεγάλων επιχειρήσεων Να κατανοήσουμε ότι οι επιχειρήσεις έχουν πολλούς στόχους (ένας εκ των οποίων είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους) Να προσδιορίσουμε επακριβώς την έννοια του ανταγωνισμού Να αναγνωρίσουμε ότι η έννοια του δημοσίου συμφέροντος έχει μεταβαλλόμενο περιεχόμενο

Στόχοι της επιχείρησης-μεγιστοποίηση του κέρδους Είναι υπερβολικά απλουστευτικό να υποθέσουμε ότι πρωταρχικός στόχος μιας επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους Οι επιχειρήσεις είναι οργανωμένες σε διάφορες μορφές και μεγέθη, συχνά δε η διάρθρωση μιας επιχείρησης έχει μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση των στόχων της Τέσσερις είναι οι κύριες μορφές επιχειρηματικής οργάνωσης:

Μορφές επιχειρηματικής οργάνωσης Μοναδικός πωλητής : ο πωλητής λαμβάνει όλα τα κέρδη και ευθύνεται για όλα τα κόστη και τις ζημιές Συναντάται σε υπαίθριους εμπόρους και σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών (λογιστές, δικηγόροι, σύμβουλοι κτλ) Ο ιδιοκτήτης προκειμένου να κλείσει δουλειές μπορεί να πωλήσει αγαθά με μεγάλη πίστωση ή υπηρεσίες σε τιμή κόστους Άρα, η επιχείρηση δεν μεγιστοποιεί το κέρδος της σε κάθε συναλλαγή Ο γενικός στόχος μπορεί να είναι το υψηλότερο δυνατό κέρδος, αλλά για να γίνει αυτό απαιτούνται κάποιοι βραχυπρόθεσμοι στόχοι, όπως η διείσδυση στην αγορά και η δημιουργία νέων πελατών

Μορφές επιχειρηματικής οργάνωσης Δύο ή περισσότεροι εταίροι (ομόρρυθμος εταιρεία) : Οι συνεταίροι οργανώνουν την επιχείρηση, εισπράττουν τα κέρδη και φέρουν την ευθύνη για όλα τα κόστη και τις ζημιές Διαφέρει από την προηγούμενη ως προς το μέγεθος Οι εταιρείες αυτές έχουν (λόγω μεγέθους) πρόσβαση σε καλύτερους όρους χρηματοδότησης Κάποιες εταιρείες αυτής της μορφής έχουν γίνει τεράστιες πολυεθνικές επιχειρήσεις όπως η Price Waterhouse και η Arthur Andersen Πρωταρχικός στόχος των εταίρων είναι η εδραίωση φήμης στην αγορά, η παρουσία και φήμη στην επαγγελματική τους λειτουργία κτλ

Μορφές επιχειρηματικής οργάνωσης Ιδιωτική εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (ΕΠΕ) : η επιχείρηση, σε αντίθεση με τις προηγούμενες μορφές, έχει ξεχωριστή νομική ταυτότητα από τους ιδιοκτήτες της Οι μέτοχοι λαμβάνουν μερίσματα ως διανομή κερδών, είναι δε υπεύθυνοι για τα χρέη της επιχείρησης μέχρι του ύψους της αξίας των μετοχών τους Οι μικρές ΕΠΕ έχουν τους ίδιους στόχους με το μοναδικό πωλητή Στις μεγάλες (όπου οι μέτοχοι διαχωρίζονται από τους διοικούντες) υπάρχει σύγκρουση προτεραιοτήτων και άρα σύγκρουση συμφερόντων η οποία αντανακλάται στους στόχους της επιχείρησης

Μορφές επιχειρηματικής οργάνωσης Δημόσια επιχείρηση περιορισμένης ευθύνης: αυτή η επιχειρηματική οργάνωση διαφέρει από την ιδιωτική ΕΠΕ σε 2 σημεία: Οι μέτοχοι είναι μέλη του δημοσίου, οι μετοχές τους δε είναι διαπραγματεύσιμες στο χρηματιστήριο Η επιχείρηση είναι, συνήθως, πολύ μεγάλη και έχει παρουσία στην εθνική ή και διεθνή αγορά Στο πλαίσιο της δημόσιας ΕΠΕ υπάρχουν 4 ομάδες συμφερόντων που ανταγωνίζονται για να επιβάλουν τους στόχους της επιχείρησης

Ομάδες συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στις ΕΠΕ Οι μέτοχοι : κάποιοι από αυτούς πιέζουν τους διευθυντές (τους οποίους και εκλέγουν) να τους εξασφαλίσουν υψηλά μερίσματα (μέσω μεγιστοποίησης των κερδών) Κάποιοι άλλοι (θεσμικοί επενδυτές) επιδιώκουν τη μακροπρόθεσμη αύξηση της τιμής της μετοχής (άρα θυσιάζουν τα βραχυπρόθεσμα υψηλά μερίσματα) Κατά συνέπεια αντικρουόμενοι στόχοι των διαφόρων κατηγοριών μετόχων

Ομάδες συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στις ΕΠΕ Οι διευθυντές : από τη στιγμή της εκλογής τους αποφασίζουν για το πώς θα διοικήσουν την εταιρεία Ασκούνται πάνω τους πιέσεις από τους μεγαλομετόχους (την υποστήριξη των οποίων έχουν ανάγκη για την επανεκλογή τους) για μεγιστοποίηση του κέρδους Το προσωπικό τους συμφέρον (διαιώνιση της λειτουργίας της επιχείρησης) τους οδηγεί σε διαφορετική στοχοθεσία Έντονη είναι η εσωτερική σύγκρουση στο επίπεδο των διευθυντών για τον προσδιορισμό των στόχων με συνέπεια τη μη ξεκάθαρη εκ των προτέρων στοχοθεσία

Ομάδες συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στις ΕΠΕ Οι managers : υπό την καθοδήγηση των διευθυντών τους θα προσπαθήσουν να μετατρέψουν τα μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα στοιχεία της στρατηγικής σε καθημερινές και εβδομαδιαίες εργασιακές διαδικασίες (πόση εκροή, σε ποια ποιότητα κτλ) Οι διάφορες ειδικότητες και φιλοσοφίες τους θα επηρεάσουν τη στοχοθεσία της επιχείρησης

Ομάδες συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στις ΕΠΕ Οι εργαζόμενοι : θα εφαρμόσουν αυτό που έχουν καταλάβει ότι θέλουν οι managers Οι εργαζόμενοι έχουν τα δικά τους συμφέροντα (μόνιμη και σταθερή δουλειά, μη συνεχής μεταβολή εργασιακών συνθηκών προκειμένου να προσαρμόζεται με ευελιξία η παραγωγή στην αγορά, επιθυμία για αυξανόμενα ημερομίσθια), τα οποία μπορεί να είναι και αντίθετα από τη μεγιστοποίηση του κέρδους

Η έννοια του ανταγωνισμού Ο ανταγωνισμός έχει 2 βασικά στοιχεία: Το πρώτο αφορά τον αριθμό των επιχειρήσεων που λειτουργούν σε κάθε αγορά (όσο περισσότερες επιχειρήσεις υπάρχουν τόσο μεγαλύτερος είναι ο ανταγωνισμός) Η συγκέντρωση μπορεί να μετρηθεί με το βαθμό συγκέντρωσης, ο οποίος κατασκευάζεται με διάφορους τρόπους (η ευρύτερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος κατασκευής του βαθμού συγκέντρωσης ονομάζεται βαθμός συγκέντρωσης 5 εταιρειών)

Η έννοια του ανταγωνισμού Το δεύτερο και πιο σημαντικό αφορά το πώς ανταγωνίζονται η μια επιχείρηση την άλλη Παράδειγμα : Έστω σε μια αγορά μια επιχείρηση ελέγχει το 60% των πωλήσεων και 1.500 μικρές επιχειρήσεις το υπόλοιπο 40% Οι μικρές αγνοούν τη μεγάλη, διαχωρίζονται μεταξύ τους γεωγραφικά στα διάφορα τμήματα του πληθυσμού, δεν υπάρχει μεταξύ τους άμεσος ανταγωνισμός αφού το κόστος της μετακίνησής των καταναλωτών τους από το ένα μέρος στο άλλο είναι, συνήθως, μεγαλύτερο από κάποιες διαφοροποιήσεις στις τιμές Η αγορά είναι ανταγωνιστική, ωστόσο δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός

Η έννοια του ανταγωνισμού Παράδειγμα : Στην αγορά υπάρχουν 4-5 επιχειρήσεις με ίσα περίπου μερίδια αγοράς Δίδεται η εντύπωση ότι επικρατεί μεγάλος ανταγωνισμός (πολλές διαφημιστικές καμπάνιες, ειδικές προσφορές και προγράμματα που αυξάνουν την αφοσίωση του πελάτη), ωστόσο οι τιμές είναι σχεδόν ταυτόσημες Η αγορά μπορεί να θεωρηθεί ως ιδιαίτερα συγκεντρωμένη (μη ανταγωνιστική), ωστόσο υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός ανεξάρτητα από την τιμή

Συμπέρασμα Δεν υπάρχει κάποια φυσική διάθεση των επιχειρήσεων να θέσουν χαμηλότερες τιμές από τους αντιπάλους τους Υπάρχει, όμως, μεγαλύτερη ώθηση για διάκριση των προϊόντων τους, της ποιότητας, ακόμη και της γεωγραφικής περιοχής της κάθε επιχείρησης Ο όρος «ανταγωνισμός» αναφέρεται πότε στη διάρθρωση της αγοράς και πότε στη συμπεριφορά των επιχειρήσεων μέσα σε μια αγορά

Διερεύνηση του δημοσίου συμφέροντος Σε σχέση με την αγορά το δημόσιο συμφέρον σχετίζεται με 2 ερωτήματα: Υπάρχει επαρκής προσφορά του προϊόντος ή της υπηρεσίας? Οι περισσότεροι καταναλωτές έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν την τιμή που χρεώνεται? Η έννοια του δημοσίου συμφέροντος μας οδηγεί στο θέμα της οικονομικής ισότητας Υποθέτοντας ότι οι επιχειρήσεις επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση του κέρδους, τιμολογούν τα προϊόντα με τρόπο που δεν τα καθιστά ευρέως διαθέσιμα στο κοινό Όσο περισσότερες επιχειρήσεις υπάρχουν στην αγορά, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα μείωσης των τιμών λόγω ανταγωνισμού (ισχύει και το αντίστροφο)

Διερεύνηση του δημοσίου συμφέροντος- Συμπέρασμα Όσο περισσότερες επιχειρήσεις ευρίσκονται σε μια αγορά, τόσο πιο ανταγωνιστική θα είναι η αγορά αυτή → όσο πιο ανταγωνιστική είναι μια αγορά, τόσο χαμηλότερες θα είναι οι τιμές και τόσο μεγαλύτερη θα είναι η προσφορά αγαθών και υπηρεσιών Άρα: ανταγωνισμός = δημόσιο συμφέρον