Ανανέωση της παράδοσης και η λογοτεχνία του Μεσοπολέμου 1910-1945

Στα τέλη του 19ου αιώνα Το 1894 γιορτάζεται για πρώτη φορά η Πρωτομαγιά Οι ταραχές που σχετίζονται με τη Μεγάλη Ιδέα Ολυμπιακοί Αγώνες (1896) Η ήττα του 1897 Ευαγγελιακά – μετάφραση των Ευαγγελίων στη δημοτική, εφ. Ακρόπολις (1901) Ορεστειακά – μετάφραση της Ορέστειας στη «δημοτική» γλώσσα, Βασιλικό θέατρο (1903) Ο δωδεκάλογος του Γύφτου – 1907

Αρχές του 20ού αιώνα Αθεϊκά (1908-1914) – τα γεγονότα στον Βόλο, λόγω της προσπάθειας εισαγωγής της δημοτικής στο σχολείο Το Σύνταγμα του 1911 – «επίσημος γλώσσα του κράτους είναι εκείνη εις την οποίαν συντάσσονται το πολίτευμα και της ελληνικής νομοθεσίας τα κείμενα· πάσα προς παραφθοράν ταύτης επέμβασις απαγορεύεται» Ο Βενιζέλος επιτρέπει την εισαγωγή της δημοτικής στα σχολεία - 1917

Αρχές του 20ού αιώνα Μικρασιατική καταστροφή – 1922 Νεορομαντισμός και νεοσυμβολισμός – τάσεις στη νεοελληνική λογοτεχνία (κυρίως στην ποίηση) του Μεσοπολέμου, με βασικά χαρακτηριστικά την επιθυμία φυγής, τη ρήξη με την παλαμική παράδοση και τη μορφική ανανέωση του στίχου Γενιά του ’20 «Από την ποίηση των πραγμάτων στην ποίηση της κενότητας των πραγμάτων»

Αρχές του 20ού αιώνα «Μια ομάδα ποιητών που εμφανίστηκαν όταν μεσουρανούσε ο Παλαμάς, συνέθεσαν ποιήματα απαισιοδοξίας και ήττας σε μια εποχή εθνικής έξαρσης και νικηφόρων Βαλκανικών πολέμων, γνώρισαν τη Μικρασιατική καταστροφή, και χάθηκαν: αυτοκτονίες, φρενοκομείο, φυματίωση, ναρκωτικά…» (Έλλη Φιλοκύπρου, Η γενιά του Καρυωτάκη, 2009) Μετασυμβολισμός

Αρχές του 20ού αιώνα «...Εκφράζει μια γενική κόπωση και απαισιοδοξία, συνδυασμένη με την αίσθηση του ανικανοποίητου και του αδιέξοδου. Κλείνεται στο απομονωμένο άτομο και υψώνει «τείχη», βρίσκει τόνους αβρούς για να τραγουδήσει τη φθορά, καταφεύγει στη μνήμη και στην ομορφιά ή κραυγάζει από απόγνωση και απιστία...» (Κ. Στεργιόπουλος, Η ανανεωμένη παράδοση)

Αρχές του 20ού αιώνα Οι Γάλλοι συμβολιστές και οι καταραμένοι ποιητές Οι Γάλλοι συμβολιστές και οι καταραμένοι ποιητές Όρος «καταραμένος» - Paul Verlaine (1884) > ποιητές που ζουν στο περιθώριο, έξω από την ή απέναντι στην κοινωνία Κώστας Καρυωτάκης «Η συμβίωση ιδιαίτερα με τους καταραμένους ποιητές της Γαλλίας τον οδηγεί να δημοσιεύει μεταφράσεις τους στα βιβλία του, μαζί με τα δικά του πρωτότυπα ποιήματα...» (Μ. Βίτι)

Αρχές του 20ού αιώνα Spleen (σπλήνα) – υιοθετήθηκε από τον Baudelaire, δηλώνει το αίσθημα αναίτιας μελαγχολίας και της πλήξης, μια κρίση κακής διάθεσης εξαιτίας της αποπνικτικής πραγματικότητας, που βαρύνει το πνεύμα (ο Κώστας Ουράνης εισάγει τον όρο στην Ελλάδα– Spleen, 1912) Πεζογραφία Κοινωνικό μυθιστόρημα (Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος)

Αρχές του 20ού αιώνα Κώστας Βάρναλης Νίκος Καζαντζάκης Κωνσταντίνος Καβάφης Άγγελος Σικελιανός

Γενιά του ’30 Γιώργος Θεοτοκάς («Ορέστης Διγενής») - Ελεύθερο πνεύμα, 1929 (δοκίμιο-μανιφέστο της γενιάς) Άρνηση κάθε μορφής παιδείας και λογοτεχνίας που είναι θετική προς το λαϊκισμό και τον επαρχιωτισμό Πολιτικός και πολιτισμικός εκσυγχρονισμός της Ελλάδας Τα Νέα Γράμματα – (1935-1945)

Γενιά του ’30 Ποίηση Εκφραστική ανανέωση – επιδίωξη της λιτότητας στην έκφραση (Λ. Πολίτης) Απόρριψη της παραδοσιακής μετρικής και η υιοθέτηση του ελεύθερου στίχου (Beaton) Ελευθερωμένος (έχει μέτρο, μπορεί και ομοιοκαταληξία, ανισοσύλλαβος) > ελεύθερος στίχος (χωρίς μέτρο) Καθημερινό λεξιλόγιο Το άλογο στοιχείο της μοντέρνας Ποιητική μεταφορά Υπερρεαλιστική ποιητική εικόνα Ανορθόδοξη δόμηση της έκθεσης των πραγμάτων

Υπερρεαλίσμος (σουρεαλισμός) Νταντά (dada) – Tristan Tzara Cabaret Voltaire της Ζυρίχης - 1916 (ντανταϊστές) Αντίδραση στον παραλογισμό και τη φρίκη του πολέμου Dada- «αλογάκι» Διάλυση όλων των μορφών στην τέχνη, καλλιτεχνική και αισθητική αναρχία (1915-1922) Γαλλία (Ανδρέ Μπρετόν)

Υπερρεαλίσμος (σουρεαλισμός) Μανιφέστο του σουρρεαλισμού – 1924: «Είναι ο καθαρός ψυχικός αυτοματισμός, με τον οποίο αποβλέπουμε στο να εκφράσουμε, προφορικά ή γραπτά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, την πραγματική λειτουργία της σκέψης. Αυτό που υπαγορεύει η σκέψη χωρίς τον παραμικρό έλεγχο της λογικής και πέρα από κάθε αισθητικό ή ηθικό έλεγχο»

Γενιά του ’30 Θεόδωρος Ντόρρος - Στου γλυτωμού το χάζι (1930) (ελεύθερος στίχος) Δημήτριος Μεντζέλος – «Ο υπερρεαλισμός και οι τάσεις του», Ο Λόγος, 1931 Γιώργος Σεφέρης – Στροφή, 1931 (μετάβαση από την παραδοσιακή στη μοντέρνα ποίηση) Νικήτας Ράντος = Νικόλας Κάλας, Ποίηματα, 1933 (ο μόνος ορθόδοξος υπερρεαλιστής) Ανδρέας Εμπειρίκος – Υψικάμινος (1935)

Υπερρεαλίσμος Ψυχανάλυση (Σ. Φρόυντ) Αυτόματη γραφή – «μια τεχνική που έδινε στο ασυνείδητο την ευκαιρία να εκφραστεί με το πηγαίο αυθορμητισμό των ονείρων» (Beaton) Τρόπος γραφής, κατά τον οποίο καταγράφεται ό,τι εμφανίζεται από το ασυνείδητο, χωρίς λογικό και αισθητικό έλεγχο Νίκος Εγγονόπουλος και Ανδρέας Εμπειρίκος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης

Γενιά του ‘30 Ανάπτυξη της πεζογραφίας – μυθιστόρημα «Αιολική Σχολή» (Η. Βενέζης, Σ. Δούκας, Σ. Μυριβήλης) Αστικός ρεαλισμός (Γ. Θεοτοκάς, Α. Τερζάκης, Κ. Πολίτης) Μοντερνιστές της Θεσσαλονίκης - περιοδικό Μακεδονικές Ημέρες (Γ. Σκαρίμπας, Ν. Γ. Πεντζίκης)

Γενιά του ‘30 Αφηγηματικές τεχνικές Εσωτερικός μονόλογος – αφηγηματική τεχνική απόδοσης μη εκφρασμένων σκέψεων, συναισθημάτων και αναμνήσεων ενός μυθοπλαστικού χαρακτήρα σε α’ πρόσωπο και χρόνο ενεστώτα Δημήτρης Μεντζέλος – μελέτη για τον εσωτερικό μονόλογο – Ο Κύκλος (1933) Ροή της συνείδησης (stream of consciousness)

Γενιά του ‘30 Απουσία δέκτη σε συνδυασμό με την απουσία των τυπογραφικών σημείων του ευθύ λόγου (εισαγωγικά, παύλες), καθώς και οποιασδήποτε εισαγωγικής φράσης