Καλλιτεχνική αναπαράσταση ανθρώπινου κυττάρου Βιολογία Γυμνασίου Το Κύτταρο: Η βασική μονάδα της ζωής… Καλλιτεχνική αναπαράσταση ανθρώπινου κυττάρου Επιμέλεια παρουσίασης: Δουδουσάκη Δήμητρα

Το μικροσκόπιο Η ανακάλυψη του μικροσκοπίου, υπήρξε καθοριστικής σημασίας γεγονός για την εξερεύνηση και ανακάλυψη του μαγικού μικροκόσμου του κυττάρου. O Robert Hooke, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που τον 17ο αιώνα, χρησιμοποίησε την λέξη «κύτταρο». Η οργάνωση της ζωής

Μα τι είναι επιτέλους αυτό το κύτταρο; Και με τι να μοιάζει άραγε; Και πόσο μεγάλο είναι; Και με τι να μοιάζει άραγε;

Το κύτταρο είναι η μονάδα της ζωής Περιεχόμενα Ταξινόμηση οργανισμών Μονοκύτταροι οργανισμοί Πολυκύτταροι οργανισμοί Ταξινόμηση κυττάρων Ζωικό κύτταρο Φυτικό κύτταρο Διαφορές φυτικού – ζωι-κού κυττάρου Προκαρυωτικό κύτταρο Η πολυμορφία του ζωικού κυττάρου Η πολυμορφία του φυτικού κυττάρου Όπως ένα σπίτι αποτελείται από τούβλα, έτσι κι ένας οργανισμός αποτελείται από κύτταρα…

Χάρτης εννοιών - Ταξινόμηση οργανισμών Οργανισμοί Μονοκύτταροι Ευκαρυωτικοί Πρωτόζωα Μύκητες μερικά φύκη Προκαρυωτικοί βακτήρια Κυανοβακτήρια Πολυκύτταροι Αποτελούνται από ομάδες εξειδικευμένων ευκαρυωτικών κυττάρων, που συνεργάζονται για την ομαλή λειτουργία και την επιβίωση του οργανισμού.

Μονοκύτταροι Οργανισμοί Μα φυσικά!! Μονοκύτ- ταροι ονομάζονται αυτοί οι μικροσκοπικοί οργα- νισμοί, που έχουν ένα μόνο κύτταρο !!!

Πολυκύτταροι Οργανισμοί Κατάλαβα... Πολυκύτταροι ονομάζονται οι οργα- νισμοί που αποτελού- νται από πολλά κύτταρα…

Ταξινόμηση κυττάρων κύτταρα Προκαρυωτικά (1) Ευκαρυωτικά Ζωικό κύτταρο Προκαρυωτικά (1) Ευκαρυωτικά Ζωικό κύτταρο (3) Φυτικό κύτταρο (2)

Προκαρυωτικά – Ευκαρυωτικά κύτταρα Προκαρυωτικά – Ευκαρυωτικά κύτταρα Ευκαρυωτικά ονομάζονται τα κύτταρα που διαθέτουν πυρήνα. Προκαρυωτικά ονομάζονται τα κύτταρα που δεν διαθέτουν πυρήνα. πίσω

Ζωικό κύτταρο Πυρήνας Αδρό Ενδοπλασματικό δίκτυο Λείο Ενδοπλασματικό δίκτυο Σύμπλεγμα Golgi Κενοτόπιο Μιτοχόνδριο Ριβοσώματα Λυσοσώματα Κυτταρόπλασμα Πυρηνίσκος Πλασματική μεμβράνη Μικροσωληνίσκοι πίσω

Φυτικό Κύτταρο Πυρήνας Αδρό Ενδοπλασματικό δίκτυο Σύμπλεγμα Goldgi Ριβοσώματα Χλωροπλάστης Μιτοχόνδριο Κυτταρικό τοίχωμα Μικροσωληνίσκοι Πλασματική μεμβράνη Χυμοτόπιο πίσω

Μπορείς να παρατηρήσεις την εικόνα και να βρεις τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ του ζωικού και του φυτικού κυττάρου; Η οργάνωση της ζωής

ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΟ Τα μιτοχόνδρια προσφέρουν την ενέργεια που χρειάζεται ένα κύτταρο για να κινηθεί, να διαιρεθεί και γενικά να πραγματοποιήσει όλες τις λειτουργίες για τις οποίες έχει φτιαχτεί. Με λίγα λόγια, είναι το εργοστάσιο ενέργειας του κυττάρου. Τα μιτοχόνδρια αποτελούνται από διπλή μεμβράνη. Η εξωτερική μεμβράνη είναι λεία, ενώ η εσωτερική είναι σημαντικά αναδιπλωμένη, δημιουργώντας πτυχές. Έχουν σχήμα επιμήκες, σφαιρικό ή ωοειδές. Ο αριθμός τους διαφέρει ανάλογα με τις ενεργειακές ανάγκες του κυττάρου. Έτσι, τα μυικά κύτταρα που «ξοδεύουν» πολλή ενέργεια, χρειάζονται περισσότερα μιτοχόνδρια από άλλα κύτταρα.

ΛΥΣΟΣΩΜΑΤΑ Τα λυσοσώματα είναι κοινά στα ζωικά κύτταρα. Περιέχουν δραστικές χημικές ουσίες (ένζυμα) που είναι απαραίτητες για την διάσπαση ουσιών, όπως για παράδειγμα οι πρωτεΐνες, αλλά και μικροοργανισμών, όπως είναι τα μικρόβια που εισέρχονται στον οργανισμό μας ή ακόμη και γερασμένα κομμάτια του ίδιου του κυττάρου. Θα μπορούσαμε λοιπόν να τα παρομοιάσουμε με την «υπηρεσία καθαρισμού» του κυττάρου !! Στα λευκά αιμοσφαίρια, τα οποία «τρώνε» βακτήρια, το περιεχό-μενο των λυσοσωμάτων, απελευθερώνεται και χρησιμοποιείται για να σκοτώσει και να πέψει αυτά τα βακτήρια.

Χρωματίνη ΠΥΡΗΝΑΣ Ο πυρήνας είναι το πιο εμφανές οργανίδιο σε κάθε ευκαρυωτικό κύτταρο. Έχει συνήθως σχήμα σφαιρικό ή ωοειδές και περιβάλλεται από μια διπλή μεμβράνη (πυρηνικός φάκελος) με μικρά ανοίγματα που ονομάζονται πυρηνικοί πόροι. Μέσω των πόρων γίνεται η ανταλλαγή μορίων μεταξύ του πυρήνα και του υπόλλοιπου κυττάρου, δηλαδή ο πυρήνας επικοινωνεί με τον «έξω κόσμο». Μέσα στον πυρήνα υπάρχει το DNA το οποίο δίνει στο κύτταρο τα χαρακτηριστικά του. Ο πυρήνας λοιπόν, είναι αυτός που δίνει τις «οδηγίες» για κάθε λειτουργία που εκτελείται στο κύτταρο. Θα μπορούσαμε άρα να τον παρομοιάσουμε με τον διευθυντή του κυττάρου! Όταν το κύτταρο διαιρείται, η χρωματίνη (DNA και περιβάλλουσες πρωτεΐνες) συμπυκνώνονται σε χρωμοσώ-ματα τα οποία είναι ορατά στο μικροσκόπιο.

ΠΥΡΗΝΙΣΚΟΣ Πυρηνίσκος Η πιο σημαντική δομή στον πυρήνα είναι ο πυρηνίσκος. Ο πυρηνίσκος παράγει ριβοσώματα, τα οποία βγαίνουν από τον πυρήνα και είτε προσδένο-νται στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο, είτε παραμέ-νουν ελεύθερα στο κυτταρόπλασμα, όπου λαμβάνει χώρα η πρωτεϊνοσύνθεση.

Τρία μιτοχόνδρια που «κολυμππούν» στο κυττοσόλιο ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ Το κυτταρόπλασμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τον εσωτερικό χώρο του κυττάρου, εκτός του πυρήνα. Περιλαμβάνει δηλαδή τον χώρο ανάμεσα στον πυρήνα και την πλασματική μεμβράνη. Τρία μιτοχόνδρια που «κολυμππούν» στο κυττοσόλιο ΚΥΤΤΟΣΟΛΙΟ Το κυττοσόλιο μοιάζει με «σούπα» μέσα στην οποία υπάρχουν όλα τα οργανίδια τα οποία εκτελούν τις λειτουργίες του κυττάρου. Μοιάζει με ζελέ (γέλη), είναι γεμάτο με νερό και περιέχει πάρα πολλές πρωτεΐνες. Ονομάζεται αλλιώς και διαλυτό κυτταρόπλασμα.

ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ Golgi Η συσκευή ή σύμπλεγμα Golgi είναι μια κατασκευή από απλές κυτταρικές μεμβράνες. Ουσιαστικά είναι ένα σύνολο από μεμβρανικούς πεπλατυσμένους σάκους, που είναι σημαντικοί στο «πακετάρισμα» μακρομορίων για τη μεταφορά τους σε άλλα μέρη του κυττάρου. Παραδείγματος χάριν, στο σύμπλεγμα Golgi πραγματοποιείται και η τροποποίηση των πρωτεϊνών. Δηλαδή εκεί, παίρνουν την τελική τους μορφή.

ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ Κάθε κύτταρο περιβάλλεται από μια μεμβράνη, η οποία αποτελείται κυρίως λιπίδια και πρωτεΐνες. Αυτή, διαχωρίζει το κύτταρο από το περιβάλλον του κι ελέγχει τις ουσίες που εισέρχονται κι εξέρχονται από το κύτταρο. Η πλασματική μεμβράνη, βοηθάει το κύτταρο να επικοινωνήσει με το περιβάλλον του.

Μιτοχόνδρια και κενοτόπια σε κύτταρα μαγιάς ΚΕΝΟΤΟΠΙΟ Το κενοτόπιο είναι ένας μεμβρανικός σάκος που παίζει ρόλο στην ενδοκυτταρική πέψη και την απελευθέρωση κυτταρικών αποβλήτων. Στα ζωικά κύτταρα, τα κενοτόπια είναι μικρά σε μέγεθος. Μιτοχόνδρια και κενοτόπια σε κύτταρα μαγιάς

ΛΕΙΟ ΕΝΔΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Στα ευκαρυωτικά κύτταρα υπάρχει ένα τεράστιο δίκτυο μεμβρανικών κυστιδίων και σωληνίσκων το οποίο ονομάζεται ενδοπλασματικό δίκτυο (ΕΔ). Το ΕΔ είναι συνέχεια της εξωτερικής πυρηνικής μεμβράνης και έχει διάφορες λειτουργίες. Το λείο ΕΔ ονομάζεται έτσι επειδή φαίνεται λείο με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Το λείο ΕΔ έχει διάφορες λειτουργίες ανάλογα με τον τύπο του κυττάρου, που περιλαμβάνουν τη σύνθεση λιπιδίων και ορμονών, τη διάσπαση λιποδιαλυτών τοξινών στα ηπατικά κύτταρα και τον έλεγχο της απελευθέρωσης ασβεστίου κατά τη συστολή των μυικών κυττάρων.

ΑΔΡΟ ΕΝΔΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο εμφανίζεται σαν μία τραχιά επιφάνεια στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο λόγω της παρουσίας πολυάριθμων ριβοσωμάτων στην επιφάνεια των μεμβρανών του. Στα ριβοσώματα αυτά, συντίθεται οι πρωτεΐνες, που στη συνέχεια συλλέγονται από το ενδοπλασματικό δίκτυο, για μεταφορά διαμέσου του κυττάρου.

ΡΙΒΟΣΩΜΑΤΑ Πρωτεϊνοσύνθεση Τα ριβοσώματα είναι πακέτα από RNA και πρωτεΐνη τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο και στα προκαρυωτικά και τα ευκαρυωτικά κύτταρα, διότι σε αυτά γίνεται η πρωτεϊνοσύνθεση.

ΜΙΚΡΟΣΩΛΗΝΙΣΚΟΙ Μικροσωληνίσκους μπορούμε να βρούμε σε όλα τα είδη του ευκαρυωτικού κυττάρου. Με την βοήθειά τους μπορούν να πραγματοποιηθούν διάφορες κινήσεις, όπως για παράδειγμα κινήσεις οργανιδίων. Επίσης, παίζουν σημαντικό ρόλο στην διαίρεση του κυττάρου.

ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΗΣ Το οργανίδιο του φυτικού κυττάρου στο οποίο γίνεται η φωτοσύνθεση. Περιέχει την χλωροφύλλη, η οποία δεσμεύει την ηλιακή ενέργεια, αλλά και άλλα ένζυμα τα οποία συμμε-τέχουν στην φωτοσύνθεση. Κατά την διάρκεια της φωτο-σύνθεσης, απλά ανόργανα μόρια, όπως διοξειδιο του άνθρακα και νερό, μετατρέπο-νται με την βοήθεια της ηλιακής ενέργειας σε οργανικά (π.χ. γλυκόζη), απελευθερώνοντας οξυγόνο. Βρίσκονται μονο στα φωτοσυνθετικά κύτταρα. Οι χλωροπλάστες είναι η πηγή όλων σχεδόν των τροφίμων και των καυσίμων στον κόσμο και σε αυτούς οφείλεται ένα μεγάλο μέρος της παροχής οξυγόνου του, και ως εκ τούτου η ζωή στη Γη εξαρτάται από αυτούς.

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ Το τοίχωμα αυτό, το οποίο περιβάλλει την κυτταρική μεμβράνη, είναι πολύ σημαντι-κό για την στήριξη των φυτών. Αποτελείται κυρίως από κυτταρίνη .

ΧΥΜΟΤΟΠΙΟ Διογκωμένο κύτταρο Το χυμοτόπιο «πρήζεται» και σπρώχνει το κυτταρικό τοίχωμα Συρρικνωμένο κύτταρο νερό μπαίνει στο κύτταρο Το κύτταρο χάνει νερό Το χυμοτόπιο συρρικνώνεται και το κύτταρο χάνει το σχήμα του Το χυμοτόπιο είναι ένα μεγάλο κενοτόπιο, χαρακτηριστικό του φυτικού κυττάρου. Είναι ουσιαστικά ένας μεγάλος «σάκος» που αποθηκεύει νερό και θρεπτικές ουσίες. Τα χυμοτόπια παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατασκευή και την στήριξη των κυττάρων. Όταν αδειάζουν το φυτό δεν μπορεί να στηριχτεί σωστά και μαραίνεται.

Προκαρυωτικό Κύτταρο Στο προκαρυωτικό κύτταρο το γενετικό υλικό δεν περιβάλλεται από πυρηνική μεμβράνη. Εξελικτικά, η εμφάνιση του προκαρυωτικού κυττάρου, προηγείται αυτής του ευκαρυω-τικού. πίσω Η οργάνωση της ζωής

Προκαρυωτικό Κύτταρο πίσω Τα Βακτήρια είναι μονοκύτταροι προκαρυ-ωτικοί μικροοργανισμοί . Συνήθως διαθέτουν μηχα-νισμούς όπως τα μαστίγια και οι βλεφαρίδες, ώστε να μπορούν να κινούνται. Σε ακραίες συνθήκες πίε-σης και θερμοκρασίας, αφυδατώνονται και μετα-τρέπονται σε ενδοσπόρια, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η οργάνωση της ζωής

Διαφορές ευκαρυωτικών – προκαρυωτικών κυττάρων ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΑ ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΑ Κυτταρικό μέγεθος: μήκος 10-100μm μήκος 1-10μm Κυτταρόπλασμα: ο κυτταρικός σκελετός αποτελείται από πρωτεϊνικά ινίδια δεν υπάρχει κυτταρικός σκελετός Οργανίδια: πυρήνας, μιτοχόνδρια, χλωροπλάστες, ενδοπλασματικό δίκτυο κ.ά. λίγα ή κανένα DNA: γραμμικό DNA που σχηματίζει χρωμοσώματα στο εσωτερικό του πυρήνα κυκλικό DNA στο κυτταρόπλασμα RNA και πρωτεΐνες: η σύνθεση του RNA και των πρωτεϊνών συντελείται στον πυρήνα και στο κυτταρόπλασμα αντίστοιχα η σύνθεση του RNA και των πρωτεϊνών συντελείται στο κυτταρόπλασμα Μεταβολισμός: αερόβιος αναερόβιος ή αερόβιος Κυτταρική διαίρεση: με μίτωση (ή μείωση) με σχάση πίσω Η οργάνωση της ζωής

Η πολυμορφία του ζωικού κυττάρου… Στους μονοκύτταρους οργανισμούς, όπως είναι τα πρωτόζωα, τα βακτήρια και τα κυανοβακτήρια, τις αναγκαίες λειτουργίες για την επιβίωση, την ανάπτυξη και την αναπαραγωγή τους, επιτελεί το μοναδικό τους κύτταρο. Ορισμένοι διαθέτουν βλεφαρίδες ή μαστίγια, με τα οποία μετακινούνται, ενώ κάποιοι άλλοι σχηματίζουν ψευδοπόδια. Ορισμένοι μονοκύτταροι μικροοργανισμοί (κυανοβα-κτήρια) έχουν την ικανότητα της φωτοσύνθεσης. Αντίθετα στους πολυκύτταρους οργανισμούς, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Αποτελούνται από μεγάλο αριθμό κυττάρων, τα οποία είναι εξειδικευμένα, φτιαγμένα δηλαδή για να επιτελούν κάποια συγκεκριμένη λειτουργία. Τα κύτταρα αυτά λοιπόν, πέρα από τα γενικά χαρακτηριστικά στα οποία μοιάζουν, έχουν και ορισμένες διαφορές. Όλα τα κύτταρα ενός οργανισμού, συνεργάζονται μεταξύ τους, ώστε να μπορεί να λειτουργήσει αρμονικά ο οργανισμός. Κύτταρο οστού Μυικό κύτταρο Νευριικό κύτταρο Έρυθρό αιμοφαίριο Επιθηλιακά κύτταρα λιποκύτταρο Κύτταρο δέρματος Λευκό αιμοφαίριο Σπερματοζωάριο Η οργάνωση της ζωής Ωάριο

Η πολυμορφία του φυτικού κυττάρου… Επιδερμίδα φύλλου και στόματα Κύτταρα φλοιού κρεμμυδιού Τομή φύλλου τριανταφυλλιάς Κύτταρα από ξύλημα φυτού Κύτταρα υδρόφυτου Ελοδέα Οριζόντια τομή ρίζας Κύτταρο ρίζας φυτού Η οργάνωση της ζωής