ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Νίκος Χανιωτάκης Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΔΙΚΤΥΟ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

Σχολικές εργασίες στο σπίτι Ή Κατ’ οίκον εργασίες Ή Προετοιμασία και μελέτη των μαθημάτων της επόμενης ημέρας Γραπτές και προφορικές εργασίες που αναθέτει ο εκπαιδευτικός και άλλοτε γίνονται στο σπίτι και άλλοτε στο ολοήμερο

Κατ’ οίκον εργασίες Η συζήτηση σε διεθνές επίπεδο Αμφισβήτηση της αξίας των κατ’ οίκον εργασιών Αντιδράσεις των γονέων Η συζήτηση στην Ελλάδα: «πέπλο σιωπής»;

Προβλήματα με τις κατ’ οίκον εργασίες

«Κλέβουν» τον ελεύθερο χρόνο του παιδιού Παιγνίδι; Με τους γονείς; Οι φίλοι; Ξεκούραση; Ύπνος; Δραστηριότητες; Εμπειρίες ζωής; Κίνηση; Αγάπη για τη μάθηση/σχολείο;

Ο διπλός ρόλος των γονέων στην Ελλάδα: Α) ο ρόλος του «ταξιτζή» Β) ο ρόλος του «εκπαιδευτικού» Οικονομική κρίση και κατ’ οίκον εργασίες;

(Χανιωτάκης & Θωίδης 2007, 2008, 2009) Οι σχολικές εργασίες (κατ’ οίκον εργασίες) είναι καλό να γίνονται:

Ερευνητικά δεδομένα (1) Οι κατ’ οίκον εργασίες που πράγματι βοηθούν στη μάθηση, είναι λίγες Δεν επιβεβαιώνεται η άποψη ότι οι πολλές κατ’ οίκον εργασίες βελτιώνουν τις σχολικές επιδόσεις (στο δημοτικό σχολείο) Δεν αναπτύσσεται η αυτονομία του παιδιού όταν οι γονείς εμπλέκονται με ακατάλληλο τρόπο ή επιμένουν να ασκούν έλεγχο μονίμως

Ενισχύουν οι κατ’ οίκον εργασίες τη σχέση παιδιού – γονέων; Ενισχύουν οι κατ’ οίκον εργασίες τη σχέση παιδιού – γονέων;

«Ο δάσκαλος που δίνει πολλές εργασίες είναι καλός δάσκαλος;;»

Όσο περισσότερες εργασίες τόσο καλύτερα;

Έρευνες: Όσο πιο πολλές κατ’ οίκον εργασίες αναθέτουν οι εκπαιδευτικοί μιας χώρας, τόσο πιο χαμηλές επιδόσεις έχουν οι μαθητές της

Έχει το σχολείο το δικαίωμα να περιορίζει τον ελεύθερο χρόνο του παιδιού και να απαιτεί την εμπλοκή των γονέων στις κατ’ οίκον εργασίες;

Πόσο χρόνο θα πρέπει να αφιερώνει ο μαθητής στο σπίτι για τις εργασίες του; Για όλα τα μαθήματα όχι πάνω από: 30 λεπτά για την Α` και Β` τάξη 40 λεπτά για την Γ΄ και Δ` 60 λεπτά για την Ε` και ΣΤ΄ Επιστημονική άποψη: «Ο χρυσός κανόνας των 10 λεπτών» (10 λεπτά προστιθέμενα ανά τάξη..)

Έρευνα με γονείς: Θωίδης & Χανιωτάκης 2008 Πόσο χρόνο ασχολείται το παιδί με τις εργασίες του στο σπίτι; 747 Γονείς

Τι κάνουμε;

Παντού και πάντα… Για να αλλάξουν τα πράγματα απαιτείται χρόνος … Μιλάμε με το παιδί για το σχολείο… Διδάσκουμε με τη συμπεριφορά μας... Δίνουμε αξία στην προσπάθεια… Συμμετέχουμε στα σχολικά δρώμενα… Δείχνουμε θετική στάση για τις εργασίες… Δεν ξεχνάμε τον καλό λόγο…

Τι κάνουμε (1) Επιδιώκουμε να φτιάξουμε ένα πρόγραμμα διαβάσματος μαζί με το παιδί Ορίζουμε μία σταθερή ώρα κάθε μέρα για τις εργασίες (πάντως, όχι λίγο πριν πάει για ύπνο)

Η καμπύλη μάθησης και επιδόσεων Οι καλύτερες ώρες για μάθηση και επιδόσεις 1) Στις 9.30 το πρωί 2) Στις 16.30 το απόγευμα Η πιο υποτονική ώρα για μάθηση: Στις 14.00 Κινητικό παιγνίδι και μετά εργασίες;

Τι κάνουμε (2) Ορίζουμε το μέρος: τραπέζι στο υπνοδωμάτιο; τραπέζι κουζίνας; μια γωνιά στο σαλόνι; Εξασφαλίζουμε κατάλληλες συνθήκες (υλικά μέσα, μολύβια, γόμες, χαρτιά κ.λπ.)

Τι κάνουμε (3) Αν το παιδί ζορίζεται πολύ, μπορεί να κάνει διάλειμμα Απομακρύνουμε πηγές ενόχλησης (π.χ. παιγνίδια πάνω στο τραπέζι, τηλεόραση, ραδιόφωνο, τηλέφωνο, αδέρφια που παίζουν, επισκέψεις κ.λπ.) Ορισμένα παιδιά δουλεύουν πολύ καλά με χαμηλή μουσική Αν το παιδί ζορίζεται πολύ, μπορεί να κάνει διάλειμμα

Τι κάνουμε: (βασικές αρχές) Ενθαρρύνουμε το παιδί να κάνει την εργασία μόνο του: «Προσπάθησε μόνος σου και αν δεν τα καταφέρεις ρώτησέ με» Βοήθεια του παιδιού στο ελάχιστο!: τόσο μόνο όσο χρειάζεται για να μπορεί να κάνει το επόμενο βήμα!!

Τι κάνουμε Παθητική υποστήριξη σημαίνει: οι γονείς στο περιθώριο, όχι πάνω από το κεφάλι του παιδιού συνεχώς, όμως πάντα σε διάθεση για βοήθεια «Θα δω το αποτέλεσμα μετά»…

«θέλω να κάνεις τις εργασίες σου για το σπίτι» Τι κάνουμε «θέλω να κάνεις τις εργασίες σου για το σπίτι»

Τι κάνουμε «Ή κάνεις τις εργασίες σου ή επιλέγεις να μην έχεις προνόμια…»

Τι κάνουμε (5) Καλύπτουμε αμέσως μικρά κενά για να μπορέσει να συνεχίσει την εργασία Αναδιατυπώνουμε ή κομματιάζουμε την άσκηση για να την κατανοήσει Κάνουμε εμείς την αρχή της άσκησης Πρώτα οι ενδιαφέρουσες και σημαντικές εργασίες και μετά οι αμφισβητούμενες…

Λόγοι μη ολοκλήρωσης των εργασιών Έρευνα με 300 μαθητές/τριες – συνεντεύξεις (Χανιωτάκης & Θωίδης, 2011) Λόγοι μη ολοκλήρωσης των εργασιών

Για πολλά παιδιά το να κάνουν τις εργασίες τους είναι σαν να κάνουμε εμείς τη φορολογική μας δήλωση…

Όταν οι εργασίες είναι πολλές: Αν το παιδί επιμένει να κάνει τις εργασίες του και δεν θέλει να πάει στο σχολείο χωρίς αυτές, το αφήνουμε αφού για το παιδί αυτό είναι σημαντικό Αν το παιδί επιμένει επειδή φοβάται το δάσκαλο, το διαβεβαιώνουμε ότι θα μιλήσουμε στο δάσκαλο, ότι δεν θα το τιμωρήσουμε εμείς

Όταν τα πράγματα ζορίζουν πολύ… Μετράμε από μέσα μας μέχρι το 10 Παίρνουμε μια βαθειά ανάσα Υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας να ηρεμήσει Εγκαταλείπουμε για λίγο το χώρο Σκεφτόμαστε: «Υπάρχουν και χειρότερα!» Εμπλέκουμε και τρίτο πρόσωπο

Τι κάνουμε με τον/την εκπαιδευτικό (1) Επαφή και συνεργασία Αν υπάρξει πρόβλημα: Όχι κατευθείαν στον διευθυντή… Δεν κατηγορούμε ποτέ τον εκπαιδευτικό μπροστά στο παιδί

Μιλούμε με τον/την εκπαιδευτικό Για τις ανησυχίες μας Για την άρνηση του παιδιού να κάνει τις εργασίες του Όταν οι εργασίες δεν είναι σαφείς Όταν απαιτεί μέσα που δεν διαθέτουμε Όταν είναι πολύ δύσκολες ή εύκολες, πολλές ή λίγες

Τι κάνουμε με τον/την εκπαιδευτικό (2) Ενημερώνουμε: Πόσο χρόνο αφιερώνει το παιδί καθημερινά στις εργασίες του Γιατί το παιδί δεν μπορεί να κάνει τις εργασίες του Φόβος ότι δεν θα γίνει τίποτα ή ότι θα ενοχληθεί…

Τι δεν κάνουμε «Τι εργασίες έχουμε σήμερα;» Δεν διορθώνουμε εμείς τα λάθη – αυτοδιόρθωση αυτονομία Δεν διακόπτουμε το παιδί όταν εργάζεται Δεν κάνουμε λογύδρια νουθεσίας, σύγκρισης κ.λπ. Δεν λέμε τη λύση του προβλήματος Δεν κάνουμε εμείς τις εργασίες του παιδιού!

Αν κάνουμε εμείς τις εργασίες του παιδιού: δεν προωθούμε την αυτονομία του του στέλνουμε το μήνυμα ότι δεν το εμπιστευόμαστε να κάνει μόνο του τις εργασίες του το παιδί μαθαίνει πολύ γρήγορα ότι, αν περιμένει λίγο οι γονείς θα τρέξουν… δεν το αφήνουμε να κάνει λάθη για να βιώσει την αποτυχία ως παιδί, (άρα πώς θα την αντιμετωπίσει ως ενήλικας;)

Γιατί να προσπαθήσει το παιδί, αν έχει τις λύσεις έτοιμες δίπλα του;;

Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι (1): Μερικά παιδιά ζητούν εξαρχής βοήθεια κυρίως για σωματική εγγύτητα και επαφή με τη μητέρα ή τον πατέρα.. Οι γονείς δεν είναι υποχρεωμένοι να έχουν σπίτι υπολογιστή για να ολοκληρώσει με επιτυχία το παιδί τις κατ’ οίκον εργασίες του!

Τι κάνουμε: Πολλοί γονείς έχουν ένα σταθερό χρονικό διάστημα που θα πρέπει να αφιερώσει το παιδί στις κατ’ οίκον εργασίες του Ομάδες γονέων για επίβλεψη κατ’ οίκον εργασιών: 3-4 παιδιά συναντιούνται δύο φορές τη βδομάδα, κάνουν μαζί τις κατ’ οίκον εργασίες τους (υπό την επίβλεψη ενός γονέα) Κυριακές, γιορτές και διακοπές δεν πρέπει να δίνονται εργασίες!!

Γιατί δεν κάνει τις εργασίες του; Είναι κουρασμένο αμέσως μετά το σχολείο; Μετά από το φαγητό έχει χαμηλούς βιορυθμούς; Αδιαφορεί για τις βαρετές και χωρίς νόημα εργασίες; για το μάθημα, για τον δάσκαλο; Νιώθει ότι δεν μπορεί να τις καταφέρει; Δεν μπορεί πραγματικά να τις καταφέρει; Μήπως ξέρει ότι αν περιμένει το πολύ κανένα μισάωρο η μητέρα του θα έρθει να το βοηθήσει; Νιώθει παραμελημένο και με τον τρόπο αυτό επιδιώκει την προσοχή των γονέων, έστω και αρνητικά; Φοβάται ότι η μητέρα είναι πολύ σχολαστική και θα το βάλει να τα ξανακάνει μόνος του;

Γιατί δεν κάνει τις εργασίες του; Εργασίες δύσκολες, βαρετές ή πολύ μεγάλες Οργανωτικοί λόγοι… Πολλή αποτυχία … καμία ελπίδα ανάκαμψης Έλλειψη χρόνου -Άλλα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες Οικογενειακά προβλήματα Αδύνατον να δουλέψει στο σπίτι Έλλειψη υλικών και μέσων

Αν το παιδί αγχώνεται ή φοβάται, δεν ωφελεί να του λέμε: «δεν πρέπει να φοβάσαι», αφού αυτό μπορεί να ενδυναμώσει το αρνητικό συναίσθημα. Αντιθέτως: Αναγνωρίζουμε και δεχόμαστε τα συναισθήματά του, βρίσκουμε τι ακριβώς τα προκαλεί

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΡΥΒΟΥΝ ΣΥΧΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΓΟΝΕΩΝ – ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΥΝΕΠΩΣ ΑΝ Η ΣΧΕΣΗ ΒΕΛΤΙΩΘΕΙ ΒΕΛΤΙΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Στρατηγικές εκπαιδευτικών Ο εκπαιδευτικός ζητά από το μαθητή να γράψει στην πάνω μεριά της εργασίας πόση ώρα αφιέρωσε Ορισμένοι εκπαιδευτικοί θέτουν χρονικά όρια ανά ημέρα: «50 λεπτά είναι 50 λεπτά!! Μετά τέλος» Άλλοι κάνουν το εξής: «Κάντε ό,τι μπορείτε σε 20 λεπτά! Τραβήξτε μια γραμμή και δουλέψτε και άλλο αν προτιμάτε»

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Ποια είναι η αξία της κατ’ οίκον εργασίας; Για ποιους λόγους αναθέτουν οι εκπαιδευτικοί εργασίες Χρόνος που θα πρέπει να αφιερώνουν τα παιδιά για τις κατ’ οίκον εργασίες τους (ανά τάξη) Συχνότητα: Σαββατοκύριακο; Διακοπές; Τετράδιο εργασιών; Αν το παιδί σας αφιερώνει περισσότερο από τον προβλεπόμενο χρόνο μιλήστε με τον εκπαιδευτικό Αν το παιδί δεν μπορεί ένα απόγευμα να κάνει τις εργασίες του επειδή κάτι συνέβη, γράψτε ένα σημείωμα στον εκπαιδευτικό Συμβουλές προς γονείς πώς να δουλέψουν στο σπίτι…

Ευχαριστώ για την προσοχή σας. chaniot@uth Ευχαριστώ για την προσοχή σας! chaniot@uth.gr Δίκτυο σχολείων έρευνας: http://ereunastosxolio.blogspot.gr/